bezkregowce Flashcards
przystosowanie tasiemca do pasożytnictwa (5)
- zanik części narządów zmysłów
- wykształcenie aparatu czepnego
- wchłanianie pokarmu całą powierzchnią ciała
- ciągłe powstawanie nowych członów (+ ich dojrzewanie płciowe)
- produkowanie ogromnej ilości jaj
cykl rozwojowy tasiemca nieuzbrojonego (5)
- dojrzały człon z jajami w jelicie cienkim ludzia
- jajo trafia do odchodów
- przeżuwacz zjada jajo (żywiciel pośredni) uwalniają się larwy - onkosfery
- w mięśniach przeżuwacza przekształcają się w wągry (postaci larwalne)
- mięso z wągrami zjada żywiciel ostateczny - człowiek
czym jest metameria
metameria to segmentacja ciała pierścienić, czyli podział na segmenty zwane metamerami
co to jest łańcuszek nerwowy / drabinka brzuszna
łańcuszek - zlewające się ze sobą pnie nerwowe
u niektórych gatunków:
drabinka brzuszna - pnie nerwowe połączone poprzecznymi spoidłami
budowa zewnętrzna pierścienic (4)
- ciało jest wydłużone
- składa się z pierścieni (metamerów)
- oddzielanych przegrodą poprzeczną (septum)
- wieloszczetów występują chitynowo-białkowe szczeciny, u skąposzczetów są uwstecznione a u pijawek ich nie ma
rodzaje segmentacji
heteronomiczna i homonimiczna - w heteronomicznej metameria różnią się od siebie m.in. nie mają tych samych narządów wewnętrznych
budowa wewnętrzna pierścienic
(praca z obrazkiem)
czy pierścienice mają celomę
tak
opisz wole
wole to dalsza część przełyku, który przekształca się w nie. Jest tam gromadzona krew. Ma postać kilkunastu kieszeni z zatokami
gruczoły wapienne dżdżownicy
ich wydzielania neutralizuje kwasy zawarte w glebie, dzięki czemu drobnoustroje towarzyszące w powstawaniu próchnicy mają lepsze warunki. Im więcej próchnicy tym żyźniejsza ziemia
trzy barwniki oddechowe pierścienic i ich koloru
hemoglobina (czerwony)
hemoerytryna (różowy)
chlorokruoryna (zielony)
jaki układ krwionośny mają pierścienice
zamknięty (postać naczyń krwionośnych przebiegających wzdłuż i poprzek ciała nie mieszając się z płynem jamy ciała)
komórki chloragogenowe - co to
pokrywające powierzchnię jelita i naczyń krwionośnych u skąposzczetów i wieloszczetów
komórki chloragogenowe - funkcje (3)
- synteza i rozkładanie glikogenu i tłuszczów
- synteza mocznika i barwników oddechowych
- przeprowadzanie procesów detoksykacji
trochofora co to
pelagiczna, zwykle wolno żyjąca larwa u wielu pierwoustych, w tym wieloszczetów
siodełko - funkcja
uczestniczy w rozmnażaniu (plemniki, komórki jajowe śluz - dzięki czemu osobniki się łączą - obojnaki!!)
wytwarza kokon
hirudyna
białko znajdujące się w kieszeniach wola działa przeciwzakrzepowo
zapłodnienie krzyżowe pierścienic
- podczas niego dwie pierścienice sklejają się brzusznymi stronami ciała i wymieniają plemnikami
- zwiększa różnorodność genetyczną
- zmniejsza prawdopodobieństwo ujawniania się mutacji recesywnych u osobników potomnych
czemu ciało dżdżownicy jest pokryte śluzem (4)
- chroni ją przed urazami mechanicznymi
- przed wysychaniem
- ułatwia poruszanie się (zmniejsza tarcie)
- warunek konieczny do zachodzenia wymiany gazowej!! (dyfuzja tlenu i co2 tylko w wodzie)
cefalizacja co to
proces ewolucyjny, w którym rozrasta się przednią część ciała i wyodrębnia się wyspecjalizowany odcinek głowowy zawierający
- otwór gębowy
- narządy zmysłów
- zwoje nerwowe
wór powłokowo-mięśniowy (5)
- narząd ruchu
- występuje u trójwarstwowych bezkręgowców (płazińców, nicieni i większości pierścienic),
- złożony z nabłonka i warstwy mięśni
- Nie występują w nim twarde elementy szkieletowe
- Mięśnie ułożone są podłużnie lub okrężnie
fałd jelita pierścienic
tyflosolis - jest podłużny i służy do zwiększenia powierzchni wchłaniania pokarmu. Występuje u wielu glebowych skąposzczetów od strony grzbietowej jelita środkowego
mięśnie dżdżownicy
wór powłokowo mięśniowy składa się z dwóch warstw - mięśni okrężnych i podłużnych
protonefrydium (co to, u kogo występuje, jaką ma postać)
- pierwotny, prymitywny narząd wydalniczy, zamknięty od strony ciała
- występujący u larw i dorosłych przedstawicieli płazińców, kolczugowców oraz u niektórych pierścienic
- Ma postać kanalików rozmieszczonych w parenchymie zakończonych komórkami płomykowymi
parenchyma
Pierwotna tkanka łączna, zespół luźno połączonych komórek różnego pochodzenia i o różnych funkcjach, wypełniająca wnętrze ciała organizmów acelomatycznych.
metanefrydia (co to, u kogo występuje, jakie ma funkcje)
- segmentalny, zwykle parzysty narząd wydalniczy pochodzenia mezodermalnego niektórych bezkręgowców mających dobrze rozwiniętą wtórną jamę ciała.
- Występuje u pierścienic, sikwiaków, kryzelnic i ramienionogów
- ma funkcje wydalnicze i osmoregulacyjne
przystosowania pijawki do pasożytnictwa (6)
1- posiada jedną lub dwie przyssawkami do utrzymywania się na ciele żywicila
2 - silnie umięśniona gardziel i przełyk do wysysania krwi z żywiciela
3- maskujący kolor ciała
4- posiada uchyłki przewodu pokarmowego do gromadzenia krwi
5- posiada szczęki do do przecinania skóry żywiciela
6- ślina zaiwera związki znieczulające
podstawowy aparat gębowy stawonogów
gryzący
zbudowany z pary żuwaczek i dwóch par szczęk
modyfikacje podstawowego aparatu gębowego stawonogów
- gryząco-liżący (pszczoły)
- liżący (mucha)
- kłująco ssący (komar)
- ssący (motyl)
pierwotny typ odnóży stawonogów
odnóża kroczne
składają się z pięciu członów połączonych stawami
modyfikacje odnóży tułowiowych u stawonogów
- skoczne - długie, mają silnie umięśnione uda (pasikonik)
- chwytne - wydłużone biodro i aparat chwytny (modliszka)
- grzebane - grube i spłaszczone, przypominają łopatki (turkuć podjadek)
- pływne - spłaszczone o kształcie wioseł (pływak żółtobrzeżek)
- czepne - wyrostek na goleni i ruchomy pazurek na końcu stopy (wszy)
miksocel
- wypełnia przestrzeń między narządami wewnętrznymi
- jama mieszana, powstająca w rozwoju zarodkowym z worków celomatycznych, które łączą się ze sobą oraz z przestrzeniami pierwotnej jamy ciała.
liczba odnóży tułowiowych u pajęczaków owadów i skorupiaków
owady - 3 pary
pajęczaki - 4 pary
skorupiaki - 5 par w tym pierwszą para przekształcona w szczypce
funkcje odnóży odwłokowych u owadów pajęczaków i skorupiaków
O - przekształcone do rodzenia jaj
P - przekształcone w kędziołki przędne
S - pełnią funkcje motoryczne i rozrodcze
modyfikacje skrzydeł
- dwie pary skrzydeł błoniastych (ważki)
- jedna para skrzydeł błoniastych druga przekształcona w przezmianki (narządy równowagi) (komar)
- jedna para skrzydeł błoniastych druga przekształcona w pokrywy (ochrona w czasie spoczynku) (żuki)
tchawki i płucotchawki co to
typowe narządy wymiany gazowej stawonogów lądowych. Prowadzą do nich otwory - przetchlinki
tchawki - bardzo szczegółowy opis (7)
- występują u części pajęczaków, owadów i wijów
- z ich powodu nie ma barwników oddechowych u owadów
- mają postać silnie rozgałęzionych rurek, wysłanych chitynową wyściółką
- najcieńsze rozgałęzienia to tracheole
- tracheole wypełnia płyn w którym rozpuszczają się gazy oddechowe
- w pobliżu narządów wymagających dużo tlenu tchawki rozszerzają się i tworzą cienkościenne worki powietrzne
- zapewniają wymianę gazową i efektywny transport gazów oddechowych
skrzelotchawki
- to znajdujące się na odwłoku lub tułowiu wyrostki z zamkniętymi (pozbawionymi przetchlinek) tchawkami wewnątrz.
- Tlen przenika do nich dzięki dyfuzji
- narząd wymiany gazowej larw wodnych owadów
skrzela (5)
- występują u niektórych stawonogów wtórnie wodnych
- są to duże pęcherze powietrza atmosferycznego
- umiejscowione w pobliżu przetchlinek
- wciągane pod wodę podczas nurkowania
- w miarę zużywania tlenu pęcherz absorbuje tlen z wody i usuwa CO2
narząd tympanalny / aparat tympanalny / narząd bębenkowy (funkcją, u kogo występuje, budowa)
- narząd słuchowy owadów
- występuje symetrycznie u niektórych prostoskrzydłych, pluskwiaków i motyli
- Stanowi rodzaj rezonatora pokrytego cienką błoną bębenkową, na której znajdują się skolopofory
skolopofor (3)
- podstawowa jednostka funkcjonalna narządów tympanalnych i narządów chordotonalnych u owadów
- Zbudowany jest z trzech komórek – jednej nerwowej i dwóch okrywających
- Rejestruje mechaniczne bodźce zmysłowe
omatidium
- podstawowy element budowy oka złożonego
- kształt wydłużonego stożka
- Zbudowane jest z przejrzystej rogówki pochodzenia oskórkowego, aparatu dioptrycznego, aparatu receptorycznego i izolacji pigmentowej
Oczy złożone / mozaikowe / fasetkowe (występowanie + budowa)
- występują u owadów, wijów i części skorupiaków
- Składają się z ułożonych w charakterystyczny wzór mozaikowy omatidiów, z których każdy posiada własną rogówkę, aparat dioptryczny, komórki barwnikowe i receptory i odbiera tylko wąski wycinek pola widzenia.
cewki Malpighiego (definicja, budowa, funkcja)
- narząd wydalniczy u stawonogów lądowych
- zamknięte od strony jamy ciała kanaliki, uchodzące do przewodu pokarmowego, zwykle na granicy pomiędzy jelitem środkowym a jelitem tylnym.
- zbierają zbędne i szkodliwe metabolity z hemolimfy i przekazują je do jelita.
gruczoł szczękowy
- parzysty narząd wydalniczy występujący u niektórych skorupiaków
- zwykle alternatywnie do gruczołów czułkowych
gruczoł czułkowy / zielony
- parzysty narząd wydalniczy
- występuje u larw i u osobników dorosłych niektórych skorupiaków.
- występuje w liczbie 1 lub 2 par
pokładełko
narząd spotykany u wielu owadów, pajęczaków i niektórych ryb
- Samicom służy do składania jaj do otworów w drzewie, mchu, zagłębień w ziemi oraz do ciał innych organizmów.
- u samców ryb występuje pokładełko służące do zapładniania ikry.
przeobrażenie zupełne owadów
typ metamorfozy larwy owada w dorosłego osobnika, w trakcie której występuje stadium poczwarki
przeobrażenie niezupełne owadów
przeobrażając larwę w dorosłego nie ma poczwarki
partenogeneza / dzieworództwo
- odmiana rozmnażania traktowana najczęściej jako płciowa
- brak zapłodnienia
- polega na rozwoju osobników potomnych z komórki jajowej bez udziału plemnika
hormony owadów wpływające na rozwój
- hormon linienia - ekdyzon - wytwarzany przez gruczoły protorakalne reguluje linienie i metamorfozę, stymuluje przepoczwarczenie i uformowanie imago.
- hormon juwenilny - wydzielany przez ciała przyległe umożliwia wzrost larwy, określa wynik linienia: larwalne, poczwarkowe oraz utrzymuje stadium młodociane larwy
budowa mięczaków
- miękkie, niesegmentowane ciało
- zwykle 3 części: głowy, worka trzewiowego i nogi
- Worek trzewiowy mięczaków pokryty jest fałdem nabłonka, zwanym płaszczem, który wydziela substancje wytwarzające szkielet zewnętrzny w postaci muszli
gromady mięczaków (5)
- ślimaki
- małże
- łódkonogi
- głowonogi
- hiolity
cechy ślimaków
- najliczniejsza grupa
- ciało składa się z wyraźnie wyodrębnionej głowy, worka trzewiowego i nogi
- Zwykle okryte spiralnie zwiniętą muszlą
- na głowie znajduje się 1 lub 2 pary czułków z osadzonymi na nich oczami
cechy małży
- dwubocznie symetryczne
- bocznie spłaszczone
- zamknięte między dwiema, zwykle symetrycznymi, połówkami muszli połączonymi na grzbiecie, wytwarzanymi przez dwa boczne płaty płaszcza otaczające worek trzewiowy
cechy głowonogów (7)
- dwubocznie symetryczne
- rozwój prosty
- morskie
- noga przekształcona w lejek
- ramiona otaczające otwór gębowy
- chitynowy dziob
- całkowicie zrośnięty płaszcz otaczający organy wewnętrzne
budowa muszli mięczaków
Typowa muszla na ogół składa się z trzech warstw:
1. zewnętrznej – periostrakum (zbudowanej z konchioliny);
2. środkowej – mezostrakum (wapiennej);
3. wewnętrznej – hipostrakum, zwanej macicą perłową, zbudowanej z kilku pokładów delikatnych płytek aragonitowych (odmiana węglanu wapnia).
układ krwionośny głowonogów (6)
- liczba przedsionków = liczba skrzeli (zwykle dwa)
- jedna komora
- dwa serca skrzelowe
- dwa krwiobiegi
- układ krwionośny zamknięty
- naczynia krwionośne (tętnicę i żyły) połączone z naczyniami włosowatymi
funkcja lejka głowonoga
umożliwia wyrzut wody z jamy płaszczowej podczas skurczu mięśni płaszcza i poruszanie się ruchem odrzutowym (lokomotoryczna)
wydalanie moczu mięczaków (4)
- mają nerki – przekształcone metanefrydium (obecność lejków, którymi nerki otwierają się do wtórej jamy ciała – worka osierdziowego)
- Z nerek wybiegają moczowody uchodzące do jamy płaszczowej.
- Większość mięczaków ma dwie nerki.
- U wyspecjalizowanych ślimaków i głowonogów dwuskrzelnych występuje jedna.
podział ciała szkarłupni
Ciało szkarłupni dzieli się na stronę oralną (gębową), z otworem gębowym, oraz stronę aboralną, z otworem odbytowym (u większości gatunków). Wokół osi wyznaczonej przez obie te części ułożone są narządy.
symetria ciała szkarłupni
- Większość szkarłupni to zwierzęta o wtórnie promienistej symetrii ciała. Utraciły one w toku ewolucji dwuboczną symetrię, przystosowując się w ten sposób do osiadłego trybu życia.
- Wyjątkiem są strzykwy.
- Symetrię dwuboczną ciała wykazują larwy szkarłupni.
układ ambulakralny
- inaczej nazywany układem wodnym
– występujący w ciele szkarłupni (Echinodermata) - pięciopromienny układ cienkościennych kanałów i zbiorników wysłanych nabłonkiem rzęskowym,
- ma funkcję lokomocyjną, dotykową, a częściowo wydalniczą i oddechową. Nie występuje w ciele innych zwierząt.
podocyt co to
- inaczej: komórka podocytarna lub komórka blaszki trzewnej torebki kłębuszka nerkowego
– wysoko wyspecjalizowana komórka nabłonka trzewnego kłębuszka nerkowego - kluczowa z punktu widzenia selektywnej filtracji osocza i powstawania moczu pierwotnego.
Parapodium (4)
- parzysty, boczny, umięśniony wyrostek
- występuje na każdym segmencie tułowiowym u wieloszczetów
- Pełni funkcje lokomotoryczne
- u niektórych gatunków również zmysłowe lub oddechowe.
