Begrippen & concepten Flashcards
Pubertas preacox
Te vroege pubertijd, mogelijk door tumor
Man = schaamhaar < 9jr
Vrouw = schaamhaar/borsten < 8jr
Pubertas trada
Te late pubertijd, vaak mogelijk om in te halen
Man = virilisatie > 14jr
Vrouw = borsten > 13jr
Corpora cavernosa
Zwellichamen van de penis
Tunica albuginea
Omgeven de corpora cavernosa
Arteria helicina
Zorgt voor meer bloedtoevoer in tumescentie (erectie)
Subtunicale vene
Wordt platgedrukt tijdens tumescentie om zo bloed in de penis te houden
Corpus spongiosum
Sponsachtig lichaam van de penis
Oligospermie
Te weinig zaadcellen aanwezig
Teratospermie
Minder dan 4% van de zaadcellen ziet er ideaal uit
Asthenospermie
Minder dan 32% van de zaadcellen is bewegelijk
Epididymis
Aka bijbal
Vas deferens/ductus deferens
Aka zaadleider
Ductus ejaculatorius
Ejaculatieleiders
Hypospadie
Urinebuis komt niet ten hoogte van de eikel
Cryptorchidie
Niet-ingedaalde teelbal, verhoogd risico op kanker of onvruchtbaarheid
Plexus pampiniformis
Netwerk aan aders dat temperatuur regelt van de balzak
(onderdeel van de zaadstreng)
Tunica dartos
De spierlaag van de balzak die helpt met temperatuur regeling
Musculus cremaster
De spier die teelballen tegen het lichaam aan kunnen trekken bij kou
Varicocèle
Spatader in de zaadstreng, voelt aan als wormen
Thelarche
Borstontwikkeling
Primaire amenorroe
Menstruatie niet aanwezig na 16jr of 5jr na thelarche
Fimbriae
Vingervormige uitsteeksel aan het uiteinde van de tuba, beweegt om eicel van eierstok naar eileider te brengen
Myometrium
Spierlaag van de baarmoeder
Endometrium
Baarmoederslijmvlies
Klieren van Bartholin
Zitten bij de ingang van de vagina, maken vocht aan voor tijdens de seks
Klieren van Skene
Klieren bij de uitgang van de urinebuis, zorgen voor vocht bij seksuele opwinding
Genitale atrofie
Dun epitheel door gebrek aan E2, hierdoor pijnlijke coitus en ontstekingen
Urinaire atrofie
Door dun epitheel (door geen E2) ontstekingen in de vagina & buitenste deel van urinewegen
Huid atrofie
Door gebrek aan E2 rimpels in de huid
Osteoporose
Door gebrek E2, botverlies wat zorgt voor meer fracturen, rugpijn en hoogteverlies
Atherosclerose
Door gebrek aan E2, bloedvernauwing/verkalking van de bloedvaten, groter risico op hart- of herseninfarct
Androgeenexcess
Verhouding androgenen:oestrogenen verstoord, overwicht aan androgenen, zorgt voor hirsutisme en acne
Opvliegers
Er wordt meer NKB gemaakt in de menopauze wat er voor zorgt dat er meer warmteafgave is
3 fases van de uterus
- Menses
- Proliferatieve fase (opgroeien endometrium)
- Secretoire fase (slijmproductie endometrium & innesteling eicel)
3 fasen van de eierstok
- Folliculaire fase (1ste helft, eicel rijpt)
- Ovulatie (eisprong)
- Luteale fase (2de helft, baarmoeder maakt zich klaar)
Soort doorbraakbloedingen
Oestrogeen doorbraakbloeding & progesteron doorbraakbloeding
Soort dervingsbloeding
Oestrogeen dervingsbloeding, progesteron dervingsbloeding & oestrogeen-progesteron dervingsbloeding
Dysmenorree
Pijn en/of krampen tijdens menstruatie door overmatig PGF2alpha. De onderliggende aandoening: endometriose
Menorraghie
Overmatig bloedverlies & langdurige menstruatie (> 1 wk).
Door anovulatoire cyclus, door afwijking baarmoeder
Endometriose
Cellen van het endometrium liggen ook buiten de baarmoeder, in de buikholte.
Ontstaat waarschijnlijk doordat menstruatie bloed via de eileiders in de buikholte komt.
Kans op zwangerschap kleiner
Behandeling = medicatie of operatie
Erectie
Tumescentie
Parasympatisch zenuwstelsel stimuleert, orthosympatisch zenuwstelsel onderdrukt
Puberarche
Verschijning schaamhaar
Klier van Cowper
Bevochtiging van urinebuis & neutraliseert resten urine in de urinebuis
Hypogonadisme
Tekort aan androgenen (o.a. gynaecomastie als gevolg)
Door probleem in teelbal of hypofyse
Premature ejaculatie
Oplossing: dapoxetine -> verhoogd serotonine in het ruggenmerg om ejaculatiecentrum te onderdrukken
Retrograde ejaculatie
“Droge” ejaculatie
Ejaculaat komt in de blaas
Oorzaak: probleem in zenuwstelsel, na operatie aan prostaat waardoor blaashals niet meer goed kan samenknijpen
Tanner stadia
Richtlijnen voor klinisch beoordelen van ontwikkeling puberteit
Primordiale follikel
Oöcyt & een laag granulosacellen
Preantrale follikel
Oöcyt, zona pellucida, dikke laag granulosacellen, thecacellen
Of atresie of ontwikkeling tot antrale follikel
Antrale follikel
Oöcyt, zona pellucida, granulosacellen, holte, thecacellen
Na meiose ook een poollichaampje + grotere holte waardoor twee lagen granulosacellen
Window of receptivity
Het moment waarop het slijmvlies helemaal klaar is voor innesteling
7-10 dagen na ovulatie
Billings-methode
Natuurlijke anticonceptie methode adhv cervixslijm/afscheiding observeren
Sheehan syndroom
Gedeelte hypofyse sterft af door ernstig bloedverlies tijdens de bevalling
Luteo-placentaire shift
Aanmaak progesteron en oestrogeen gaat van corpus luteum (t/m mnd 2) naar placenta
Pitting oedeem
Bloed keert minder makkelijk terug naar het hart, meer bloed in onderste ledematen
Opzwellen benen en voeten
Supine hypotensive syndrome
Uterus drukt op onderste holle ader
Terugvloei van bloed van onderste lichaamshelft naar hart neemt af
Weinig bloed naar de hersenen
Zorgt voor duizeligheid
Voorkomen -> niet op rug liggen
Anabole fase
Eerste fase van de veranderingen in metabolisme zwangere vrouw (trimester 1+2)
Opbouwende fase, dus meer bouwstoffen nodig daarom toename in eetlust en in insuline aanmaak (dmv Prolactine & hPL) —> toename vetweefsel
Katabole fase
Tweede fase van de veranderingen in metabolisme zwangere vrouw (trimester 3)
Fase van weefselafbraak, dus insuline resistentie; alle glucose van moeder gaat naar de foetus. Moeder zal energie halen uit ketonzuren & vetzuren
Lochia
Bloederige afscheiding postpartum
Eerste paar dagen = helderrood & mogelijk bloedklonters
Tot 4-6 weken = roodbruin tot geelwit & slijmerig
Virilisatie
De ontwikkeling van prepubertaire penis naar volwassen penis
Adrenarche
Start aanmaak androgenen door bijnieren
Rond 6 jr (bij v & m)
Start pas bij een bepaald vetpercentage (leptine)
Gonadarche
Activatie gonaden rond 10 jr
Zorgt voor thelarche, groeispurt & menarche bij V
Zorgt voor virilisatie, groeispurt, etc bij M
Capacitatie
Oppervlakte verandering van de zaadcellen in de tuba
Hyperactivatie
Verandering van de staart van de zaadcellen in de tuba
Spina bifida
Wervels zijn onvolledig gevormd en ontstaat er een kleine opening die niet bedekt is met huid, hierdoor meer AFP in het vruchtwater, dit is zichtbaar op de testen
Anencefalie
Bovenkant schedel van de foetus ontbreekt & hersenen zijn niet goed ontwikkeld
Preventie = foliumzuur innemen
Braxton-hicks contracties
Harde buiken, voelbaar vanaf 20 wk, niet pijnlijk, zwakke asynchrone contracties
Voorweeën
Laatste dagen voor de bevalling, rond 37 wk, sterkere asynchrone contracties, voelbaar (soms pijnlijk)
1ste stadium v/d arbeid
Ontsluitingsweeën -> sterke synchrone contracties, ontsluiten de cervix, duurt +/- 9u (1cm per uur), baarmoederspier wordt kleiner, bovenste deel v/d baarmoeder verplaatst naar beneden (daardoor drukt baby op de cervix)
2de stadium v/d arbeid
Persen -> volledige ontsluiting, persweeën (sterk+synchroon), druk op perineum, pijnvezels in vagina + bekkenbodem zorgen voor pijn, duurt max 1u, eindigt wanneer baby geboren is
3de stadium v/d arbeid
geboorte placenta -> sterke synchrone contracties, loskomen v/d placenta, stelpen van bloeding, minder voelbaar, max 30m (meestal 10-15m), geboorte placenta + vliezen
Ferguson reflex
stretch + druk op baarmoederhals zorgt voor een reflex waardoor oxytocine wordt geproduceerd (in de neurohypofyse)
Gap junctions
verbinding tussen myometriumcellen, zorgt voor samentrekking uterus, aantal stijgt einde v/d zwangerschap
Atone bloeding
onvoldoende samentrekking om bloedverlies te stelpen, medicatie = oa oxytocine
Extracellulaire matrix
De stoffen die zich bevinden tussen de cellen van de uterus. Rond de arbeid wordt dit afgebroken door enzymen. Hierdoor breken de vliezen en rijpt de cervix
Zwangerschapshypertensie
Bloeddrukstijging tijdens 2de helft v/d zwangerschap. Bij 7% v/d zwangere vrouwen. Kan overgaan in een verder stadia wanneer het niet behandeld wordt
Pre-eclampsie
Verder stadium hypertensie, bloedvaten in de nieren zijn aangetast door de hoge bloeddruk. Gevolg = eiwitten in urine, door uitwatering v/d eiwitten, hierdoor minder eiwitten in het bloed, vocht verlaat bloed, vrouw zwelt op
Eclampsie
Onbehandelde pre-eclampsie, zeldzaam. Hersenbloedvaten zijn aangetast, zorgt voor stuiten of convulsies (soort epileptische aanval). Niet behandeld = sterfte moeder en/of foetus
Lactogenese I
Alveolaire cel wordt omgezet in lactocyt, gebeurd midden in de zwangerschap, colostrum ipv melk
Lactogenese II
Enkele dagen na bevalling. Opstarten van melkproductie. Melk wordt aangemaakt dmv gebrek aan progesteron. Pijnlijke borsten (stuwing)
Galactopoiese
shift van colostrum naar aanhoudende melkproductie bij borstvoeding gevende vrouw. Meer prolactine aanwezig bij borstvoeding.
Geen borstvoeding = normaal level na 1 wk
Minipuberteit - man
eerste 6 mnd, met piek op 3 mnd in T. Oorzaak wss doordat E2 van moeder weg valt. Is belangrijk voor groei, geslachtsorganen + vruchtbaarheid
Minipuberteit - vrouw
in de eerste 2jr na geboorte, piek rond 3 mnd, transiënte activatie van GnRH neuronen, omdat E2 van moeder wegvalt, belangrijk voor groei, ontwikkeling geslachtsorganen + vruchtbaarheid en de borstontwikkeling
HCG
zwangerschapshormoon, vanaf dag 4, meetbaar in urine vanaf week 2 (zwangerschaptest), meetbaar in bloed vanaf dag 22, piek rond week 10, waarde HCG verdubbelt elke dag begin v/d zwangerschap, stopt luteolyse, stimuleert LH receptoren (om PGF2α te onderdrukken), stimuleer braakcentrum, stimuleert leydigcellen in male baby
[HCG werkt als doping bij mannen omdat het omzetten cholesterol naar T in leydigcellen bevorderd]
Tight junctions
de sterke verbindingen tussen de sertolicellen die ervoor zorgen dat deze rondom rond de kiemcellen zitten zodat ze deze goed kunnen ondersteunen
Pessarium
Kapje dat de cervix afsluit
