begrippen Boeddhisme Flashcards
4 edele waarheden
- Het leven bestaat uit lijden. (Dukkha) Dit bestaat uit verlies van personen en zaken, ziekte, maar ook het niet krijgen wat je wilt.
- De oorzaak van het lijden moet je vinden. = gehecht zijn aan alles in dit leven en de begeerte (Samsara)
- Besef dat het lijden opgeheven moet worden. Afstand doen van je eigen begeerte. (Samsarische drijfveren)
- De oplossing is het Achtvoudige Pad, die betrekking heeft op:
8-voudig pad
a. Inzicht
b. Denken
c. Spreken
d. Handelen
e. Leven
f. Streven
g. Bewustzijn
h. Mediteren.
Asalha Poeja
ter herdenking van de eerste prediking van Boeddha en oprichting van de Sangha
Avolokitesjvara
Beschermgod van Tibet
boddhisatva
Volgens Mahayana-traditie is dit het hoogste ideaal, waarbij de Karma overdraagbaar wordt.
Volgens Hinayana is het iemand die streeft naar het nirvana.
Bodhi-boom
Heilige boom, omdat Gautama Boeddha, onder zo’n boom de bodhi/verlichting bereikte.
Bodhi-dag
herdenking verlichting Boeddha.
boeddha
= verlichte
Boeddhistisch Nieuwjaar
door alle boeddhisten. Datum afhankelijk van kalender.
Dalai lama
‘Universele Wijsheid’, reïncarnaties van Avolokitesjvara, alleenheersers van Tibet.
Dharani’s
toverformules waardoor men negatieve krachten of ziekten kan uitbannen.
Feest van de heilige tand
Sri Lanka, speicale processie van olifanten waarbij de relikwie door de stad wordt gevoerd.
Hinayana/theravada boeddhisme
Kleine voertiuig
Ook wel theravadstroming genoemd. Toen Sri Lanka het centrum werd voor Boeddhisme in de 11de eeuw verspreidde het Boeddhisme zich snel naar de rest van Zuid-Oost Azië. Kenmerken van deze vorm:
• Dichtst bij de oorspronkelijke opvattingen van Boedda. Eigen verantwoordelijkheid. Zelfdiscipline en meditatie.
• Sterke nadruk op sangha of monnikengemeenschap. Deze heeft drie regels: geen bezit, niet doden (mens noch dier) en niet trouwen of kindjes maken. Ideaal: verlichting. Monnik is bij uitstek de persoon om dit te bereiken.
Jainisme
Aparte godsdienst maar wel raakvlakken met boeddhisme. Stichter Vadhamana was een tijdgenoot van Boeddha. Zijn leer is ook een reactie op Brahmaans hindoeïsme met zijn Veda’s en kastensysteem. Probeerde door strenge ascese de Fverlichting te bereiken. Jaina’s geloven dat alles, zowel wat bezield is als wat onbezield is, levenskracht (jiva) bezit. Door zich te ontdoen en te onthouden van de jiva’s kan men verlossing bereiken. Streng geweldloos en vegetarisch, omdat in dieren jiva zit (daarom mondkapjes tegen vliegen)
Ze vereren de Jina’s (overwinnaars), zij die het moksja hebben bereikt. Gandhi was sterk beïnvloed door het jainisme (geweldloosheid). Altijd een vrij kleine groep gebleven.
Jataka soetra
Extra soetra: Geboorteverhalen, vorige levens van Boeddha (voornamelijk binnen Mahayana boeddhisme gebruikt)
Kathinka feest
Thailand, lokale bevolking gaat naar klooster om monniken geschenken te geven als dank voor hun werk.
Koan
Meditatie-oefening: Raadsel of kort verhaal waarbij men de toehoorder zo in verwarring brengt dat hij in een flits de verlichting bereikt
Korf van Abhidharma/ Abhidharma Pitaka
‘bijzondere leer’: verzameling geschriften met samenvattingen en weergaven
Korf van Soetra/ Soetra Pitaka
‘leidraad’: woorden van Boeddha zelf. Er zijn nog meer soetra’s in omloop zoals de lotus soetra of de Jataka soetra
Korf van Vinaya/ Vinaya Pitaka
‘discipline, tucht’: aantal geschriften met regels voor monniken en ook uitleg van deze regels
Loi Kratong
Thailand, lampionnen van bladeren met lichtjes in het water zouden het ongeluk met zich meenemen.
Lotus soetra
Extra soetra: Boeddha als bovenmenselijk wezen (binnen Mahayana boeddhisme)
Magha Poeja
Herdenking van de Sangha
Mahayana
Leer van de ‘drie lichamen van Boeddha’:
- historisch lichaam: hij verkondigde zijn leer, men onderscheidt in de geschiedenis meerdere Boeddha’s.
- verheerlijkt/kosmisch lichaam: niet aan tijd en ruimte gebonden. Vereerd als persoon en als god.
- Dharma lichaam: de natuur/aard van boeddha. D.i. het diepste principe van alles. Als iemand verlicht wordt, krijgt hij deel aan de natuur van Boeddha. Gevolg: steeds meer boeddha’s en bodhisattva’s werden als god beschouwd
Mahayana boeddhisme
Grote voertuig
Ontwikkelde zich in het Noorden (China, Japan, Zuidoost-Azië) kenmerken:
• Meer nadruk op het medelijden van de Boeddha met degenen die het nirvana nog niet hebben bereikt.
• Concept van de bodhisattva’s: mensen die bewust afzien van einddoel (nirvana) en zo anderen hebben dit te bereiken.
• Vermenging met plaatselijke godsdienst (taoïsme en confucianisme).
• Dit leidde tot nieuwe godenwereld waarbinnen niet alleen bodhisattva’s maar ook andere Boeddha’s een plaats hebben. Er worden meerdere Boeddha’s vereerd, ook vrouwen.
Mandala’s
geschilderde, mystieke afbeeldingen die worden gebruikt als hulpmiddel bij het mediteren en bij het één worden met de godheid.
Mantra’s
mystieke formules waardoor men in trance raakt en zo één wordt met de godheid
Moedra’s
Rituele handgebaren
Nirvana
Bereiken van Nirvana is het eindddoel van de verlossing. Samsara stopt als iemand deze toestand heeft bereikt. De mens is dan als het ware geheel opgelost en in een totale leegt opgegaan. Er is dan geen lijden meer
Sangha
Monnikengemeenschap
Siddharta
‘hij die zijn doel heeft bereikt’, naam van Gautama Boeddha
Skanda’s
Hetzelfde als ‘dharma’ in boeddhisme, waarbinnen het de betekenis heeft van een groot aantal ondeelbare elementen. Mens heeft 5 skanda’s:
a. Het lichaam (waarneembaar en tastbaar)
b. Zintuigen
c. Kennis van abstracties
d. Bewustzijn
e. Wil
Doel is loskomen van deze 5 skanda’s
Stoepa
Grafmonumenten waarin relikwieën van Boeddha of van zijn volgelingen worden bewaard. Hier worden bloemoffers gebracht of zonden opgebiecht.
Tibetaanse/Vairayana boeddhisme of lamaïsme
diamanten voertuig
Regio Tibet, Nepal, Bhutan
Kenmerkend is de combinatie van Mahayanaboeddhisme en het tantrisme. Dit laatste is de methode om m.b.v. magische krachten en speciale praktijken het nirvana te bereiken. Zoals: mantra’s, dharani’s, moedra’s en mandala’s
Ander kenmerk: geheel nieuwe tantristische godenwereld met goden en hogere wezens. Ook vrouwelijke goden: verschijningsvormen van goddelijke energie of sjakti Samen worden ze dan beschouwd als het hoogste absolute (vaira). Door meditatie worden godin en god één. Conclusie: staat ver van oorspronkelijke leer.
Triatna
‘Drie juwelen’, eerste Boeddhistische geloofsbelijdenis: ‘Ik zoek toevlucht in de Boeddha; ik zoek toevlucht in de Leer (Dharma); ik zoek toevlucht in de Orde (Sangha of kloosterorde).
Tripitaka
‘Drie Korven’, voornaamste verzamelingen geschriften van het Theravada-boeddhisme
- Korf van Soetra
- Korf van Vinaya
- Korf van abhidharma
Vesaka Poeja/Vesakfeest
Ter herdenking van de geboorte, verlichting en dood van Boeddha. Vrolijk feest.
Volk van Kalmyken
enige boeddhistische volk in Europa en verwant aan Mongolen
Zazen
Meditatie-oefening: zittende meditatie, lotushouding om antwoord op koan te vinden).
Zen
meditatie
Upasaka (Upasika)
Lekenvolgelin(e) van het boeddhisme
Karuna
Compassie, heel belangrijk voor de bodhisvatta van het Mahayana
Anatman
‘niet zelf’: boeddhistische leer die de theorie van een bestaan van een innerlijk, onveranderlijk wezen (atman) verwerpt
Anitya
‘tijdelijkheid’: boeddhistische leer die zegt dat alle fenomenen vergankelijk zijn.
Met anatman en duhkha vormt het de ‘drie elementen van het bestaan’.
Duhka
= lijden, ontevredenheid dat volgens de eerste edele waarheid het voorwaardelijk bestaan kenmerkt.
Aviya
‘onwetendheid van de ware aard of werkelijkheid
Bhikkhu
Boeddhistische monnik die zich moet houden aan de regel van de Vinaya Pitaka
Bhikshuni
Boeddhistische non
Sutra
Dialoog die wordt toegeschreven aan de Boeddha of zijn volgelingen
Vihara
Klooster
kanjoer
‘woord van de meester’. Eigen canon binnen Tibetaans hinduisme
tanjoer
Tibetaanse ommentaren op de kanjoer
Het zen-boeddhisme
Deze vorm van boeddhisme is in de westerse wereld populair geworden. Er wordt geloofd dat het nirvana ook in dit leven bereikt kan worden, zelfs in een flits. Verlichting kan niet bereikt worden door redeneren of logisch denken, maar door meditatie. Hiervoor worden twee meditatie-middelen gebruikt. De eerste is de koan, dit houdt in dat men door een raadsel zo in verwarring wordt gebracht dat verlichting bereikt wordt. De tweede is de zazen, dit is een vorm van zittende meditatie waar in lotushouding wordt gemediteerd om een antwoord op de koan te vinden.
rishi
ziener, deze kan bepalen wat kennis is en wat niet
