Begrippen Flashcards
Algemene spelregels voor communicatie
De stilzwijgen overeengekomen regels waaraan sprekers en schrijver zich moeten houden om met elkaar te kunnen communiceren (wees duidelijk, wees eerlijk, wees ter zake, wees efficient)
Antagonist
De luisteraar of lezer die het standpunt van de protagonist in een argumentatieve discussie nog niet aanvaardt en de protagonist daarmee uitdaagt om het te verdedigen
Argument
Een uitspraak die de spreker of schrijver aanvoert ter ondersteuning van zijn standpunt in een poging de luisteraar of lezer te overtuigen van de aanvaardbaarheid van dit standpunt
Argumentatie
Een verbale, sociale en rationele activiteit die erop is gericht een redelijke beoordelaar te overtuigen van e aanvaardbaarheid van een standpunt door een of meer proposities naar voren te brengen die ter verdediging van dat standpunt dienen
Argumentatieschema
Een schematische weergave van de manier waarop aangevoerde argumenten en het standpunt in een enkelvoudige argumentatie met elkaar in verband worden gebracht om te rechtvaardigen dat het standpunt aanvaardbaar is
Argumentatie gebaseerd op een causale relatie
Een argumentatietype waarbij het standpunt wordt verdedigd door een oorzakelijk verband te leggen tussen het aangevoerde argument en het standpunt
Argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie
Een argumentatietype waarbij het standpunt wordt verdedigd door in het argument een kenmerk te noemen dat symptomatisch is voor hetgeen in het verdedigde standpunt beweerd wordt
Argumentatie gebaseerd op een vergelijkingrelatie
Een argumentatietype waarbij het standpunt wordt verdedigd door een vergelijking te trekken tussen hetgeen in et standpunt beweerd wordt en iets anders dat al aanvaard wordt
Argumentatiestructuur
Een overzicht van een betoog dat de onderlinge verbanden weergeeft tussen verschillende argumeten die in het betoog naar voren zijn gebracht en het verdedigde standpunt
Complexe argumentatie
Een combinatie van enkelvoudige argumentaties in meervoudige, nevenschikkende en/of onderschikkende argumentatie(s)
Enkelvoudige argumentatie
Een argumentatie die in volledig geëxpliciteerde vormuit twee en niet meer dan twee uitspraken bestaat
Meervoudige argumentatie
Een argumentatie die bestaat uit alternatieve verdedigingen van hetzelfde standpunt.
Nevenschikkende argumentatie
een argumentatie die bestaat uit een aantal verdedigingen dat alleen gezamenlijk als een voldoende verdediging van het standpunt kan gelden
Onderschikkende argumentatie
een argumentatie die op haar beurt een (onderdeel van de) argumentatie ondersteunt. Een onderschikkende argumentatie kan uit argumentaties op verschillende subniveaus bestaan.
Argumentatieve discussie
Een discussie die er primair op is gericht een verschil van mening op redelijke wijze op te lossen
Argumentatietype
Een argumentatie die gekarakteriseerd wordt door het gebruik van een bepaald argumentatieschema
Beslechten van een verschil van mening
Het uit de weg ruimen van een verschil van mening zonder dat de doorslag wordt gegeven door de naar voren gebrachte argumentatie, maar bijv. door te stemmen
Betoog
Een totaal van argumentatie die ter verdediging van een standpunt wordt aangevoerd
Communicatiebeginsel
Het beginsel dat deelnemers aan de communicatie geacht worden hun bijdragen zo goed mogelijk af te stemmen op het DOEL dat door communicatie gediend moet worden
Discussiefasen
Noodzakelijke stadia in een kritische discussie die elk een specifiek dialectisch doel dienen
Afsluitingsfase
het stadium waarin de discussiepartijen vaststellen in hoeverre het verschil van mening door de discussie is opgelost en ten gunste van wie
Argumentatiefase
het stadium waarin de protagonist een betoog houdt om zijn standpunt te verdedigen tegen de kritiek van de antagonist
Openingsfase
het stadium waarin de discussiepartijen afspraken maken over de manier waarop ze de discussie zullen voeren en afsluiten, over de verdeling van de bewijslast en over de uitgangspunten. -
Confrontatiefase
Het stadium waarin de partijen vaststellen dat er een verschil van mening bestaat. -
Drogreden
Een discussiezet in een van de verschillende discussiefasen die het oplossen van een verschil van mening bemoeilijkt of verhindert door een of meer van de tien regels voor een kritische discussie te overtreden
Expliciete discussie
Een discussie waarin beide partijen gelijkelijk de gelegenheid hebben om aan het woord t komen
Ideaalmodel voor een kritische discussie
Een model van een ARGUMENTATIEVE DISCUSSIE waarin de partijen hun VERSCHIL VAN MENING proberen op te lossen door vier DISCUSSIEFASEN te doorlopen die NOODZAKELIJKE STADIA zijn bij het op REDELIJKE WIJZE oplossen van een verschil van mening en zich te houden aan de REGELS voor een kritische discussie
Impliciete discussie
Een discussie waarin één van beide partijen de gelegenheid heeft om aan het woord tekomen
Informatieve discussie
Een discussie die er primair op is gericht elkaar ergens van op de hoogte te brengen
Logisch geldige argumentatie
Een argumentatie waarin het standpunt logisch volgt uit de in de argumentatie naar voren gebrachte redenering, dat wil zeggen dat de conclusie van de redennering altijd waar is als de premissen in de redenering waar zijn
Logisch minimum
Een ‘als-dan’-uitspraak die de argumentatie logisch geldig maakt waarin het arument dat in een enkelvoudige argumentatie expliciet is na ‘als’en het verdedigde standpunt na ‘dan’ is ingevuld
Maximaal argumentatieve interpretatie
wanneer uitspraken waarvan niet zeker is of zij als argument bedoeld zijn, toch worden beschouwd als argument
Maximaal argumentatieve analyse
Wanneer men twijfelt of een bewijsvoering meervoudig of nevenschikkend is, moet gekozen worden voor een ontleding van de argumentatie als meervoudig.
Oplossen van een verschil van mening
De andere partij ervan overtuigen door de aangevoerde argumentatie of kritiek dat hij zijn oorspronkelijke positie moet herzien
Propositie
een kwestie (bijvoorbeeld een feit, gebeurtenis, voorspelling, oordeel of aanbeveling) die gebruikt kan worden in argumentatie ter ondersteuning van een standpunt of ten opzichte waarvan discussiepartijen een standpunt kunnen innemen
Standpunt
een geuite positie die een spreker of schrijver inneemt ten opzichte van een propositie om de luisteraar of lezer te overtuigen van de aanvaardbaarheid van deze positie.
Protagonist
degene die een standpunt verdedigt in een argumentatieve discussie
Negatief standpunt
een standpunt waarbij de spreker of schrijver de propositie waarop het standpunt betrekking heeft, probeert te ontkrachten
Positief standpunt
een standpunt waarbij de spreker of schrijver de propositie waarop het standpunt betrekking heeft, probeert te rechtvaardigen
Neutrale positie
een standpunt waarbij de spreker of schrijver neutraal staat tegenover of twijfelt over de propositie waarop het standpunt betrekking heeft.
Verschil van mening
De communicatieve situatie waarin een er een standpunt naar voren is gebracht dat niet door iedereen volledige gedeeld wordt
Basisvorm van het verschil van mening
Niet-gemend enkelvoudig
enkelvoudig/meervoudig meningsverschil
Bij een meervoudig meningsverschil gaat de mening of visie over meerdere proposities, bij enkelvoudig gaat het over één propositie
gemengd/niet-gemengd meningsverschil
Bij een gemengd meningsverschil worden tegengestelde visies geuit over een propositie. Er is dan sprake van zowel een standpunt als een tegenstandpunt. Bij een niet-gemengd meningsverschil wordt er slechts één visie geuit over een propositie.
Subverschillen van mening
Tijdens een debat over het hoofdverschil van mening kunnen andere onderwerpen ter sprake komen, waarover ook discussies ontstaan (meningsverschil over een argument).
Hoofdverschil van mening
Een verschil van mening over de propositie waarop het STANDPUNT betrekking heeft dat de INZET vormt VAN DE DISCSSIE
Verzwegen argument
Een impliciet argument waarmee het expliciete argument verbonden is met het verdedigde standpunt dat op logische en pragmatische gronden aan de protagonist mag worden toegeschreven)
Beslechten van een verschil van mening
een situatie waarin de geschilpunten in de discussie uit de weg worden geruimd zonder dat de argumentatie van de discussiepartijen daarbij de doorslag geeft
Oplossen van een verschil van mening
een situatie waarin ten minste één discussiepartij zodanig overtuigd is geraakt van de argumentatie of kritiek van de andere partij dat hij bereid is zijn oorspronkelijke positie te herzien
Indicatoren van argumentatie
woorden die aangeven dat er sprake is van een bewijsvoering, en dat er dus sprake is van een standpunt.
Verzwegen elementen in een betoog
Hierbij wordt niet direct gezegd wat er wordt bedoeld, maar via een omweg. Er is dan sprake van impliciet taalgebruik
Verzwegen argument
argument wordt niet genoemd, maar kan afgeleid worden door een ‘als, dan’ constructie toe te passen
Verzwegen standpunt
standpunt wordt niet genoemd, maar kan met logica achterhaald worden
Logische inconsistentie
In het betoog worden uitspraken gedaan die, omdat ze logisch met elkaar in strijd zijn, onmogelijk allemaal waar kunnen zijn.
pragmatische inconsistentie
er worden dingen gezegd die logisch gesproken weliswaar niet met elkaar in strijd zijn, maar die in de praktijk toch strijdige consequenties hebben.
Aan welke drie voorwaarden moet enkelvoudige argumentatie voldoen?
- Zijn de aangevoerde argumenten inhoudelijk aanvaardbaar?
- Zijn de gebruikte redeneringen logisch geldig of kunnen ze dat gemaakt worden?
- Zijn de typen argumentatie deugdelijk en bestand tegen kritiek
Wat zijn de kritische vragen voor causale argumentatie?
- Leidt de oorzaak wel tot het gevolg? (X tot Z)
- Treedt het gevolg wel eens over zonder de oorzaak? (Y zonder Z)
- Zijn er gevallen waarin de oorzaak niet leidt tot het gevolg? (Z niet tot Y)
Wat zijn de kritische vragen bij omgekeerde causale argumentatie?
Dezelfde als bij de normale én: of het gevolg ook door iets anders veroorzaakt kan zijn
Pragmatische argumentatie
Een subtype van causale argumentatie.
Het argument wordt aan een gevolg gerefereerd van hetgeen in het standpunt genoemd wordt.
Als in het standpunt een bepaald doel of bepaalde handelswijze wordt aanbevolen.
De argumentatie bestaat uit het opsommen van gunstige effecten of consequenties van het te bereiken doel of van de uit te voeren handeling.
Welke kritische vraag moet je nog meer stellen bij pragmatische argumentatie?
Je moet nagaan of de gevolgen genoemd in de argumentatie ook echt wenselijk/onwenselijk zijn
Wat zijn de kritische vragen voor argumentatie gebaseerd op een vergelijkingsrelatie?
Zijn er geen significante verschillen tussen dat wat vergeleken wordt? (Z en Y)
Wat zijn de kritische vragen voor argumentatie gebaseerd op een kentekenrelatie?
- Is Z wel kenmerkend voor Y?
- Zijn er niet ook Y’s die kenmerk Z niet hebben?
- Zijn er niet ook niet-Y’s die evenzeer kenmerk Z hebben?
Kritische vragen
Voor argumentatie van het ene type gelden andere deugdelijkheidscriteria dan voor argumentatie van het andere type. Om na te gaan of een bepaalde argumentatie aan de criteria die bij dat type argumentatie horen voldoet, moeten kritische vragen worden gesteld. Hierdoor kun je een adequate beoordeling geven.
Argumentatieschema kentekenrelatie
Voor X geldt Y
Want voor X geldt Z
En Z is kenmerkend voor Y
Argumentatieschema vergelijkingsrelatie
Voor X geldt Y
Want voor Z geldt Y
En Z is vergelijkbaar met X
Argumentatieschema causale relatie
Voor X geldt Y
Want voor X geldt Z
En Z leidt tot Y
Modus ponens
Als p dan q
p
Dus q
Modus tollens
Als p dan q
Niet q
Niet p
Ontkenning van het antecedent
Als p dan q
Niet p
Niet q
VERKEERD TOEPASSEN MODUS TOLLENS
Bevestiging van de consequens
Als p dan q
q
Dus p
VERKEERD TOEPASSEN MODUS PONENS
Correctheidsvoorwaarden
Voorwaarden die per taalhandeling preciezer aangeven wat het betekent om zich aan het communicatiebeginsel te houden.
Aan deze voorwaarden moet de uitvoering van specifieke taalhandelingen voldoen.
Wat zijn de twee correctheidsvoorwaarden?
- Voorbereidende voorwaarden
2. Oprechtheidsvoorwaarden
Voorbereidende voorwaarden (algemeen en voor argumentatie)
Geven aan waar de spreker of schrijver van moet uitgaan om een zinvolle en niet-overbodige taalhandeling van een bepaald type uit te voeren en zich zo te houden aan de spelregel van efficiëntie.
Voor argumentatie: een niet-overbodige, zinvolle overtuigingspoging te ondernemen
Wat betekent de Voorbereidende voorwaarden voor argumentatie?
De schrijver/spreker gaat ervanuit dat de lezer/luisteraar:
- Het verdedigde standpunt niet al bij voorbaat helemaal
- De uitspraken die in de argumentatie gedaan worden wél zal aanvaren
- De argumentatie als een aanvaardbare rechtvaardiging of ontkrachting zal beschouwen van de propositie waarop het standpunt betrekking heeft
Oprechtheidsvoorwaarden (algemeen en voor argumentatie)
Geven aan wat de spreker/schrijver allemaal moet geloven, wil hij zich houden aan de spelregel van eerlijkheid.
Voor argumentatie: zonder misleiding een overtuigingspoging doen.
Wat betekent de Oprechtheids voorwaarden voor argumentatie?
Dat de spreker/schrijver zelf gelooft dat:
- Zijn standpunt aanvaardbaar is
- De uitspraken die hij in zijn argumentatie naar voren brengt aanvaardbaar zijn
- Zijn argumentatie een aanvaardbare rechtvaardiging of onkrachting vormt van de propositie waarop zijn standpunt betrekking heeft
