Basic knowledge Flashcards
φ
Πως ρυθμίζεται εξωκυττάριος όγκος (ECV);
(βασικοί μηχανισμοί)
- Δίψα
- RAAS
- Τασεοΰποδοχείς (αορτικό τόξο + καρωτιδικοί κόλποι)
- Αντιδουρητική ορμόνη (ADH) -> V1,V2 υποδοχείς*
- Νεφρός -> επαναρρόφηση Να και Η2Ο (βλ.Σημειώσεις ηλεκτρολυτών σελ.6, ερ.17)
*V1: στα αθροιστικά σωληνάρια -> ανοίγουν τις ακουαπορίνες -> επαναρρόφηση νερού
V2: στα αγγεία -> σύσπαση λείων μυικών ινών -> αύξηση της πίεσης (ADH=βαζοπρεσσίνη**)
Πως λειτουργούν οι τασεοϋποδοχείς;
“Αντιλαμβάνονται” τη διάταση (stretch) του αγγείου -> εξαρτάται από την πίεση (Πίεση=Δύναμη/Επιφάνεια)
Πως ρυθμίζουν οι τασεοϋποδοχείς την πίεση;
Είναι “pressure buffer system”
Πτώση της ΑΠ -> μειωμένη διάταση του αγγείου -> ενεργοποίηση των τασεοϋποδοχέων -> γλωσσοφαρυγγικό νεύρο -> ΚΝΣ (προμήκης μυελός) -> 1. υποθάλαμος -> ADH -> αγγειοσύσπαση και επαναρρόφηση νερού και 2. ενεργοποίηση συμπαθητικού (νορεπινεφρίνη) -> καρδιά: α) ταχυκαρδία (β1 υποδοχ.), β) αυξημένη συσταλτικότητα και γ) αγγειοσύσπαση αρτηριολίων και φλεβιδίων (α1 υποδ.)
Εν τέλει: αύξηση της ΑΠ :)
Στο αντίστροφο σενάριο (αυξημένη ΑΠ), αφού φτάσουμε στον προμήκη μυελό όπως πριν, ΔΕΝ θα δοθεί σήμα για έκκριση ADH και αντί για το συμπαθητικό, θα ενεργοποιηθεί το ΠΑΡΑσυμπαθητικό (πνευμονογαστρικό - ακετυλοχολίνη) με τα αντίστροφα αποτελέσματα
Πως λειτουργεί το RAAS;
Μειωμένος δραστικός ενδαγγειακός όγκος -> μειωμένη αιματική ροή στο ΠΡΟΣΑΓΩΓΟ σωληνάριο -> παραγωγή ρενίνης από τα παρασπειραματικά κύτταρα -> μετατροπή αγγειοτενσινογόνου σε αγγειοτενσίνη Ι -> αγγειοτενσίνη ΙΙ (μέσω του ACE στον πνεύμονα) -> α) αγγειοσύσπαση, β) έκκριση αλδοστερόνης -> επαναρρόφηση Να και Η2Ο, γ) αίσθημα δίψας και δ) αυξημένη ανταλλαγή Να-Κ στο PCT (=εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο)
Δράσεις αγγειοτενσίνης ΙΙ
1) αγγειοσύσπαση
2) έκκριση αλδοστερόνης -> επαναρρόφηση Να και Η2Ο
3) αίσθημα δίψας
4) αυξημένη ανταλλαγή Να-Κ στο PCT (=εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο)
Πως ρυθμίζεται ο εξωξυττάριος όγκος;
(δευτερεύοντες μηχανισμοί)
- ΑΝΡ (εκκρίνεται από τους κόλπους διάταση τους -> άρα σε υπερφόρτωση όγκου) -> είναι ΝΑΤΡΙΟΥΡΗΤΙΚΟ -> αυξήση την απέκκριση Να, άρα και Η2Ο (“obligated water”)
- BNP (αντιστοίχως με ΑΝΡ, απλώς εκκρίνεται από τις κοιλίες)
- PGE2 -> α) αναστέλλουν την έκκριση ADH, β) μειώνουν την επαναρρόφηση Να και γ) προκαλούν αγγειοδιαστολή στο προσαγωγό αρτηριόλιο (intrarenal vasodilator)
Σε ποια αγγεία του νεφρού δρουν οι προσταγλαδίνες, η αγγειοτενσίνη ΙΙ και η νορεπινεφρίνη;
PGE2 -> προσαγωγό αρτηριόλιο (αγγειοδιαστολή)
≠
Αγγειοτενσίνη ΙΙ, Νορεπινεφρίνη -> απαγωγο αρτηριόλιο (αγγειοσύσπαση)
Δράσεις αλδοστερόνης
1) Επαναρρόφηση Νατρίο, άρα
2) Επαναρρόφηση νερού
3) Απέκκριση Καλίου (άρα υποκαλιαιμία)
4) Απεκκριση πρωτονίων (Η) (άρα αλκάλωση)
Πυλαίο σύστημα νεφρών (πρωτόλειο)
“Interestingly, once the blood leaves the glomerulus, it does not enter into venules. Instead the glomerulus funnels blood into efferent arterioles which divide into capillaries a second time. These capillaries are called peritubular capillaries - because they are arranged around the renal tubule”
Τι εστί GFR;
Είναι το σύνολο του αίματος που φιλτράρεται (/διηθείται) συνολικά σε όλα τα σπειράματα, όλων των νεφρώνων, κάθε λεπτό
Δηλαδή: εκφράζει διηθημένο όγκο ανά λεπτό
Ισούται το GFR με τη νεφρική ροή αίματος;
Όχι!
1. Το GFR είναι ένα μόνο ένα μέρος της νεφρικής ροής αίματος, γιατί το σπείραμα δεν είναι διαπερατό στα ερυθρά και στις πρωτεΐνες (γι’αυτό φυσιολογικά, δεν φτάνουν στα ούρα)
2. Από το σπείραμα πρακτικά περνά βασικά το πλάσμα*, το οποίο αντιστοιχεί περίπου στο 55% του αίματος
3. Το σπείραμα προλαβαίνει να φιλτράρει μόνο το ~20% του πλάσματος κάθε φορά
4. Άρα, π.χ. από τα 1.25lt αίματος που στέλνει η καρδιά ανά λεπτό, το GFR βγαίνει ~125ml/min. Αυτό είναι το διήθημα που προχωράει προς τα σωληνάρια!
- συγκεκριμένα μόνο το ΝΕΡΟ του πλάσματος (με τους ηλ/τες, την γλυκόζη, τα αμινοξέα, την ουρία κλπ), όχι οι πρωτεΐνες!
Μέτρηση νεφρικής ροής πλάσματος (RPF) - Αρχή του Fick
“What goes in = What goes out”
Η ποσότητα μιας ουσίας στο αίμα η οποία εισέρχεται σε ένα όργανο, ισούται με την ποσότητα της ουσίας που εξέρχεται από αυτό, δεδομένου ότι το όργανο δεν παράγει/ διασπά την ουσία
Μέτρηση νεφρικής ροής πλάσματος (RPF) - Με ποια ουσία μετράται και γιατί;
Με το παρα-αμινοϊππουρικό οξύ (PAH)
1. To PAH δεν παράγεται φυσιολογικά στο σώμα -> εγχέουμε εμείς γνωστή ποσότητα
2. Δεν μεταβάλλει την νεφρική ροή πλάσματος
3. Δεν μεταβολίζεται από τον νεφρό -> όσο μπήκε (με τις αρητρίες), τόσο θα βγει εν τέλει (στις φλέβες και στα ούρα* συνολικά)
*for the record, περίπου το 90% απεκκρίνεται στα ούρα
Μέτρηση νεφρικής ροής πλάσματος (RPF) - Πως υπολογίζεται; (I)
Είπαμε, αρχή του Fick: όσο PAH μπήκε (με τις αρητρίες), τόσο θα βγει εν τέλει (στις φλέβες και στα ούρα συνολικά).
Άρα, σε μορφή εξίσωσης, η ποσότητα του PAH που φεύγει από τον νεφρό ισούται με: ([PAH]_renal_artery x RPF) =([PAH]_renal_vein x RPF) + ([PAH]_urine x Urine_flow_rate) , όπου [..] = συγκέντρωση (Θυμήσου ότι συγκέντρωση =m/V)
Λύνουμε την εξίσωση και προκύπτει: RPF x ([PAH]_ren_art - [PAH]_ren_v) = ([PAH]_urine x Urine_flow_rate) <=> RPF = ([PAH]_urine x Urine_flow_rate) / ([PAH]_ren_art - [PAH]_ren_v)
So to determine renal plasma flow, we’d have to sample blood from the renal artery, the renal vein, determine the concentration of PAH in both, then determine the flow rate of urine and determine the concentration of PAH in the urine -> not so doable -> γι’ αυτό στην πράξη μετράμε το δραστικό (effective) RPF
Μέτρηση νεφρικής ροής πλάσματος (RPF) - Πως υπολογίζεται; (II) -> eRPF
Key assumptions:
1. Το 90% του ΡΑΗ απεκκρίνεται στα ούρα -> πολύ βολικά, επιλέγουμε να αγνοήσουμε το υπόλοιπο 10% που μένει στη νεφρική φλέβα
2. Αφού ο νεφρός είναι το μόνο όργανο που προσλαμβάνει το ΡΑΗ, δεχόμαστε ότι η [ΡΑΗ]_ren_art είναι ίση με την ΡΑΗ σε οποιαδήποτε άλλη περιφερική φλέβα -> παίρνουμε λοιπόν αίμα με την άνεση μας
3. Την [ΡΑΗ]_urine τη μετράμε εύκολα γενικά
4. Άρα, eRPF = ([PAH]_urine x Urine_flow) / [PAH]_plasma και μετράται σε ml/min
Πως μετράται η κάθαρση του ΡΑΗ;
Κάθαρση_ΡΑΗ = eRPF (ως ανωτέρω)
Πως μετράται η νεφρική ροή αίματος (RBF);
RBF = RPF/ (1-Hct)
ΤΙ είναι το κλάσμα διήθησης; (Filtration Fraction - FF)
Είναι το κλάσμα του RPF που φιλτράρεται* και φυσιολογικά είναι περίπου 20%
FF = GFR/ RPF
*δηλαδή βγαίνει από το αγγείο και μπαίνει στα σωληνάριο
Πως επηρεάζει η AGII το FF;
Το αυξάνει (κάνει αγγειοσύσπαση στο απαγωγό αρτηρίδιο)
Πως επηρεάζουν οι PGE2 το FF;
Το αυξάνουν (κάνουν αγγειοδιαστολή στο προσαγωγό αρτηρίδιο)
Πως επηρεάζει ο ECFV το FF;
ECFV = ExtaCellular Fluid Volume
-
low ECFV -> low EABV -> serious decrease in RPF and only mild/modest decrease in GFR -> increase in FF
2.** high ECFV** -> high EABV -> serious increase in RPF and only mild/modest increase in GFR -> decrease in FF
EABV = Effective Arterial Blood Volume
Από τι εξαρτάται η επαναρρόφηση Η2Ο στο εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο και από τι στο αθροιστικό;
- PCT: το Η2Ο εκεί ακολουθεί το Να (obligated H2O) => η επαναρρόφηση του εξαρτάται από: α) το FF (άρα GFR και RPF) και β) από τις δυνάμεις του Starling (δηλαδή τη διαφορά υδραστικής και κολλοειδωσμωτικής πίεσης μεταξύ τριχοειδών και κάψας του Bowman, όσον αφορά το σπείραμα)
- Αθροιστικό: το Η2Ο εκεί είναι ελεύθερο (free H2O) => η επαναρρόφηση του εξαρτάται από την τονικότητα του πλάσματος (-> ADH)
Ποια τα ερεθίσματα για την έκκριση ADH;
Κύρια:
1. Αύξηση της ωσμωτικότητας του πλάσματος (ωσμωυποδοχείς υποθαλάμου)
2. Ένδεια ενδαγγειακού όγκου (πτώση ΑΠ -> ενεργοποίηση τασεοϋποδοχέων στο αορτικό τόξο και τον καρωτιδικό κόλπο -> σήμα σε υποθάλαμο-υπόφυση για απελευθέρωση ADH)
Δευτερεύοντα:
Πόνος, ναυτία, φάρμακα, οποιοειδή, αγγειοτενσίνη ΙΙ, υποglu, νικοτίνη
Αναστολή έκκρισης της ADH προκαλούν το ANP, οι α-αδρενεργικοί αγωνιστές και η αιθανόλη