BAS-1 Flashcards
1
Q
İnfertilite tetkiklerine ne zaman başlanmalıdır ?
A
Korunmasız düzenli koitusa rağmen 12 ay sonunda gebelik oluşmadıysa başlanmalıdır.
Daha erken değerlendirme:
- Oligomenore/amenore öyküsü (siklusun uzaması ve seyrekleşmesi)
- Kadın yaşı > 35 olduğunda
- Bilinen veya şüphelenilen pelvik bir patoloji olduğunda (PİD veya endonetriozis gibi)
- Erkekte bilinen semen kalitesinde bozukluk varsa
2
Q
İnfertilite nedenleri neleridr?
A
- İdiopatik (%28)
- Ovulatuar (%25)
- Erkek faktörü (%19)
- Tubal problemler (%13)
- Endometriozis (%5)
- Diğer nedenler (%5)
3
Q
Fekundabilite ve fekundite nedir?
A
Fekundabilite: Tek menstrüel siklusta gebe kalabilme olasılığıdır.
Fekundite: Tek menstrüel siklusta canlı dpğum elde edebilme yeteneğidir.
4
Q
Erkek infertilitesinde etiyoloji nasıldır ?
A
Edinilmiş:
- İdiopatik infertilite (%30)
- Varikosel (%14,8)
Genetik:
Hipogonadizm yapan sebepler:
- Kleinefelter sendromu (47,XXY) (%2,6)
5
Q
Spermiogram nasıldır ve bu parametrelere göre terminoloji nasıldır?
A
- Hacim -> 1,5-6 ml
- pH -> 7.2-8.0 (Asidik pH’ta obstrüksiyonu düşün)
- Sayı > 15 milyon/ml
- Total sprem sayısı > 39 milyon/ejakulat (40 ve üstü)
- Progresif motilite > %32
- Total motilite > %40
- Normal morfoloji > %14 (ejakulatta) (Kruger morfolojisinde) (ml’de %4)
Oligospermi: Sayı < 15 milyon/ml
Astenozoospermi: Progresif motilite < %32
Teratozoospermi: Morfoloji < %4
Oligoastenoteratozoospermi: Her 3 parametrenin bozukluğu
Azospermi: Ejakülatta sperm sayısı 0
Aspermi: Ejakülat yokluğu
6
Q
Semen incelemesinde genetik değerlendirmede nelere bakılır ?
A
- Y-kromozom delesyonu: Spermatojenik aktivite bozukluğu
- Kromozom sayı bozuklukları: Testiküler fonksiyon bozukluğu (Kleinefelter gibi)
- Kistik fibrozis gen mutasyonu: Vas deferens agenezisi
7
Q
Erkek infertilitesinin sınıflandırması nasıldır ?
A
Pretestiküler nedenler:
- Endokrin hastalıklardan oluşur. (En sık karşılaşılanı hipopituitarizmdir.)
Posttestiküler nedenler:
- Genelde (%50) spermatazoanın dışarıya akışındaki obstrüksiyondan kaynaklanır. (En sık neden varikosel)
Testiküler nedenler:
- Testis atrofisi
- Germ hücre aplazisi (Yalnız sertoli hücresi sendromu) -> Seminifer tübüllerde sadece sertoli hücresi vardır, spermatazoalar yoktur.
- Spermatositik maturasyon duraklaması
8
Q
Testisin yangısal hastalıklarını nasıldır?
A
Nonspesifik epididimit ve orşit:
- Genelde üriner sistem enfeksiyonlarından yayılım olur ve genelde epididimde başlayıp testise oradan yayılır.
- Çocuklarda -> Konjenital genitoüriner anormallikler (nadir) ve gram (-) basiller
- < 35 -> Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhea (Cinsel yolla bulaşan hastalıklar)
- > 35 -> Escherichia coli, Pseudomonas (Üriner traktus enfeksiyonları)
- Epididimit -> orşit (Testisler şiş ve hassas bir halde)
-
Mikroskopik özellikler:
Nonspesifik akut inflamasyon -> abse -> süpüratif nekroz -> fibröz skar dokusu -> kısırlık
Granülomatöz orşit:
- Genelde otoimmun bir hastalık gibi düşünülse de nedeni tam olarak bilinmemektedir. (Bundan başka tüberküloz başta olmak üzere, tüm granulom yapan etkenlerde görülebilir.)
- Orta yaştaki erkeklerde, tek taraflı, ani testis büyümesi olarak ortaya çıkar genelde. (Bazen ağrı ve ateş eklenebilir.)
- Nadiren sinsi büyüyen, ağrısız kitleyle klinik olarak testis tümörünü andırır.
- Mikroskopik özellikler: Seminifer tübüllere sınırlı nonkazeifiye granülomlar
Kabakulak orşiti:
- Sistemik, viral bir hastalıktır.
- Hastalığın kendisi okul çağında sık olsa da orşit nadirdir.
- Genelde 18 yaş sonrası epidemiler şeklinde karşımıza çıkar. Postpubertal erkeklerde %20-30 kabakulak enfeksiyonlarında orşit görülür.
- Genelde parotisin etkilenmesinden 1 hafta sonra karşımıza çıkar. (Nadiren daha önce ya da parotis bezi tutulmadan da karşımıza çıkabilir.)
- Mikroskopik özellikler: Akut interstisyel orşit tablosu, mikst yangısal infiltrasyon, ödem
Gonore:
- Etken -> Neisseria gonorrhea
- Posterior üretra -> prostat -> veziküla seminalis -> epididim -> testis
- Mikroskopik özellikler: Epididimde abse -> süpüratif orşit -> skar dokusu
Tüberküloz:
- Genellikle epididimde başlayıp testise yayılır.
- Olguların çoğunda prostat ve seminal bezijül tüberkülozu eşlik eder. (Epididime de bu bölgeden yayıldığı düşünülür.)
- Mikroskopik özellikler: Kazeifikasyon nekrozu içeren tipik tüberküloz granulomları izlenir. (BCG tedavisi alan ürotelyal karsinomlu olgularda da bulunabilir.)
Sifiliz:
- Hem sekonder hem de konjenital sifilizin seyri sırasında tutulum olabilir.
- Öncelikle testis tutulur, genellikle epididimit eşlik etmez.
- Mikroskopik özellik olarak iki tip yangı örneği vardır -> Granülomatöz yangı (gom), diffüz interstisyel yangı
- Sifilizin karakteristik histolojik bulguları görülür -> perivasküler lenfosit ve plazma hücre infiltrasyonu gösteren obliteratif endoarterit
9
Q
Spermatik kord ve paratestiküler tümörler nelerdir?
A
Lipom:
- Proksimal spermatik kord yerleşimli benign tümördür.
Adenomatoid tümör:
- En sık görülen benign paratestiküler tümördür.
- Mezotelyal kökenlidirler.
- Genelde epididimisin üst kısmına yakın gelişen küçük nodüller şeklindedir.
- Makroskopik olarak iyi sınırlıdır, mikroksopik olarak kordonlar veya tübüller yapan epitelle döşeli tümörlerdir.
- Mikroskopik olarak çevre dokuya ve testise küçük invazyonlar yapabilir.
Malign pretestiküler tümörler:
- Çocuklarda -> rabdomyosarkom
- Erişkinlerde -> liposarkom
10
Q
En sık torsiyona uğrayan ovaryan kitle nedir?
A
Dermoid kist
11
Q
Uterin leiomyom’un definitif (kesin) tedavisi nedir?
A
Histerektomi
12
Q
Yaş gruplarına göre anormal uterin kanama nedenleri nelerdir?
A
- Prepuberte -> Erken puberte (hipotalamik, hipofizer ya da over kökenli)
- Adolesan -> Anovulatuar siklus
- Reproduktif yaşlar -> Gebelik komplikasyonları (düşük, trofoblastik hastalık, ektopik gebelik gibi), proliferasyonlar (leiomyom, adenomyozis, polipler, endometrial hiperplazi, karsinom), anovulatuar siklus, ovulasyona bağlı disfonksiyonel kanama (luteal faz yetmezliği vb…)
- Perimenapoz -> Anovulatuar siklus, düzensiz dökülme, proliferasyonlar (karsinom, hiperplazi, polipler)
- Postmenapoz -> Proliferasyonlar (karsinom, hiperplazi, poliplet), endometrial atrofi
13
Q
Endometrial karsinomlarda sıklıkla hangi mutasyon izlenir?
A
PTEN mutasyonu
Ek bilgi:
- Endometrioid tip için; genelde mismatch repair genleri ve PTEN tümör baskılayıcı geninde izlenen mutasyonlar erken dönem risk olaylarıdır.
- Seröz tip için genelde olguların tamamında TP53 tümör baskılayıcı gen mutasyonları saptanır.
14
Q
Servikal kanser oluşumunda rol alan risk faktörleri nelerdir?
A
- İlk cinsel ilişkinin erken yaşta olması
- Birden çok seksüel partner gibi HPV’ye maruz kalınan durumlar
- Sigara içimi
- İmmun yetmezlik
15
Q
Yüksek riskli HPV tipleri nelerdir?
A
- 16,18 en riskli
- 31,33,51 de onları takip eder.
16
Q
HPV’nin eksprese ettiği E6 ve E7 proteinlerinin etkileri nedir?
A
- E6 p53 tümör süpresörü inaktive eder.
- E7 Rb tümör süpresörü inaktive eder.
- Bu inaktivasyonlar sonucu hücre proliferasyonu oluşur ve DNA hasarının indüklediği apopitoz baskılanmış olur.
- LKB1 gen kaybının da bu olayla ilişkili olduğu düşünülüyor.
17
Q
En sık izlenen servikal karsinom nedir ?
A
Squamöz hücreli karsinom
18
Q
Endometrium karsinomunu oluşturan iki farklı tipi ayıran ana farklar nelerdir?
A
-
Endometrioid (tip-1) (%80):
Östrojen bağımlı tiptir, perimenapozal dönemdeki kadınlarda, östrojen fazlalığı ve bunun sonucunda endometrial hiperplazi görülür. -
Endometriumun seröz karsinomu (tip-2) (%20):
Postmenapozal dönemdeki kadınlarda, endometrial atrofi zemininde gelişir.
19
Q
Endometrioid tip karsinomun risk faktörleri nelerdir ?
A
- Obezite
- Diyabet
- Hipertansiyon
- İnfertilite
- Dengelenmemiş östrojen maruziyeti
20
Q
Kadınlarda en sık görülen benign tümör nedir?
A
Leiomyom
21
Q
Leiomyosarkomların tanı koydurucu özellikleri nelerdir?
A
- Tümör nekrozu
- Sitolojik atipi
- Mitotik aktivite
22
Q
Fallopi tüplerinin (tubaların) en sık görülen lezyonu nedir?
A
- En sık görülen lezyon pelvik inflamatuvar hastalığın bir komponenti olan inflamasyondur. (Salpenjit)
- Salpenjit tubalarda skar dokusu oluşturarak tubal ektopik gebelik gelişim riskini artırmaktadır o yüzden dikkatli olunmalıdır.
Etkenler -> Chlamidya, Mycoplasma hominis, gonore, koliformlar; postpartum durumlarda streptokoklar, stafilokonlar
Bundan başka bunlar vardır:
- Ektopik gebelik
- Endımetriozis
- Nadir olarak primer tümörler (BRCA mutasyonları taşıyan kadınlarda seröz tubal karsinom riski artmaktadır ve genelde asemptomatik olduğu için ileri evrede saptanıp peritoneal kavite tutulumu izlenmektedir.)
23
Q
Primer over tümörleri arasında en sık görülen kanser tipi nedir?
A
- Primer over tümörleri 3 çeşit hücre tipinden köken alabilir -> Multipotent (sölomik) yüzey epiteli, totipotent germ hücreleri ve seks kord-stromal hücrelerin her biri farklı tümörlerin kaynağını oluşturur.
- Yüzey epiteli kökenli tümörler, tüm primer over tümörlerinin %70’ini, malign over tünörlerinin ise %90’ını oluşturmaktadır.
24
Q
Östrojen reseptörleri nerede bulunur?
A
ER-a:
- Uterus
- Vagina
- Meme
- Kemik
- Hipotalamus
- Kan damarları
ER-b:
- Prostat
- Overler
25
Q
Ülseratif genital sistem enfeksiyonları nelerdir?
A
Chancroid:
- H. Ducreyii
- PNL’li oluşum
- Ağrılı ülser
- LAP var
Granuloma inguinale:
- Klebsiella granulomatosis
- Yaygın ağrısız ülserler
- Progresif, kolay kanayan
- LAP yok
Lymphogranuloma venerum:
- C. Trachomatis
- Ortada nekroz çevrede dev hücreler olan granulom yapısı
- Germinal merkezli lenfoid folliküller
- Genital elephantiasis -> kronikleşince
Sifiliz:
- Treponema pallidum
- Penisilin etkili
- Mononüklerr hücre tipi yaygın olam yangısal infiltrasyon, damar yapısı zengin ülser zemini
- Aşama ilerledikçe condyloma lata oluşur ve psödoepitelamatöz hiperplazi odakları oluşur en altta yoğun lenfositil yanıt görülür.
- Gittikçe kötüleşir
- Primer dönemde ağrısız ülsere sert şankr
Genital herpes HSV:
- HSV
- Eradike olmaz
- Cinsel temas (ilişki olmasa da olur)
- En çok HSV-2 sorumlu (HSV-1 de olabilir -> ağızda siğil yapan burda da görülebilir.)
- Ağrılı, yüzeyel ülserler
- Rekürren herpes %60 olguda görülür, HSV-1’de daya az, süreleri daha kısa daha az şiddetli, stress ve menstrüasyon eşlik edebilir.
- Küçük veziküller -> bunlar dökülürken cinsel temas olursa bulaşır.
- Tedavi oral tedavidir. Genelde ilk atak iyi tedavi edilirse, rekürren az olur.
- Topikal tedavinin yeri yoktur.
- Doğuma yakın ilk enfeksiyonda gebelikte sezeryan endikasyonudur.
26
Q
Üretrit ve servisitle karakterize genital sistem enfeksiyonları nelerdir ?
A
Gonokokkal enfeksiyon
- Gram (-) diplokok, neiserria gonore
- Genç yaş, partner çokluğu, erken yaşta başlayan seksüel ilişki, bariyer yöntemi kullanılmaması -> risk faktörleri
- Yüksek ateş, iştahsızlık, karın ağrısı
- Mükopürülan akıntı (servisit!!)
- Bartholin absesi -> ağrı yapar, drenaj yapılması lazım
- Perihepatit (Fitz-hugh-curtis sendromu)
- Sefalosporin
Klamidya enfeksiyonu:
- Chlamidya trachomatis
- Mukopürülan servisit yapar
- Tubaları etkileyebilir ! -> Negatif idrar kültürü ve üretrit yapan kadınlarda düşünülmelidir.
27
Q
Vaginal akıntı ile karakterize genital sistem enfeksiyonları nelerdir?
A
Bakteriyel vaginozis:
- Laktobasillerin ürettiği hidrpjen peronsiyim bulunduğu ortama gardnerella vaginalis gibi anarrob bakteriler katılırsa (flora değişimi) oluşan klinik bir sendrom
- En önemli bulgusu kötü kokudur.
- Gebenin önceki gebelikte erken doğumu varsa tarama yapılmalı
- Eş tedavisi önemsiz
Trichomoniasis:
- Trichomonas vaginalis
- Gebelerde erken membran ruptürü yapar
- Çilek görünümü servikste
- Epitelde spongiozis -> hücreler arası bağlantılarda genişleme
Vulvo-vaginal candidiazis:
- C. Albicans
- Kaşıntı, yanma, beyaz peynir gibi akıntı
- Antibiyotik kullanımında oluşur genelde (kortikosteroid, yorgunluk, bağışıklık sisteminde çökme, stress, menstrüasyon risk faktörleri)
28
Q
Genital hpv enfeksiyonu nasıldır?
A
- Genital kanserlerle ilişkisi saptanmıştır.
- Zarfsız DNA virüsü
- Düşük risk -> 6,11
- Yüksek risk -> 16,18,31,33,51
- Eradike olabilir kendi kendine
- Tedavisi yok
- 3 ayda bir vb smear ile takip
- Kansere gelişmesini engelleyebiliriz ama hpv’yi tedavi edemeyiz onu vücut kendisi yapar
- E6 p53 tümör süpresörü inaktive eder.
- E7 Rb tümör süpresörü inaktive eder.
- Erkekte orofaringeal kanser yapar.
- Penis kanseri bile yapabilir.
- Sigara + HPV çok yüksek risk
- Kondilomların tedavisi semptomatik olanların çıkarılmasıdır.
- 9-15 yaş arası 2 doz (6ay-1yıl içinde)
- 15 yaş sonrası 3 doz
- 9-26 yaş öneriliyor, 45 yaşa kadar aşılansın
29
Q
Genital sistem enfeksiyonlarında tanı nasıl yapılır?
A
Treponema pallidum:
- Sifiliz etkeni
- Spiroket
- Boyama yok
- Kültürde üremez
- Sık sarmallı hareketli ince
- Direkt olarak görülmeye çalışılır:
Klinik alan mikroskopisi (eskide kaldı)
Direkt floresan antikor testi (bu kullanılıyor genelde) - Serolojik testler -> kanda antikor:
Tanıda en önemli yöntem
Özgül olan ve olmayan testler var - Özgül olmayan testlerden en sık VDRL ve RPR testleri kullanılır, pozitif sonuçların özgün olanla doğrulanması uygun olur. -> tarama ve tedavi izleminde kullanılır.
- Özgül olan testler -> T. Pallidum IgM ve IgG, FTA-ABS
- PCR rutin kullanımı yok ama geliştirilmiş
HSV TİP-2:
- Lezyon tabanlarından alınan smearşar boyanabilir
- Boyamada çok çekirdekli dev hücreler ve intranükleer inklüzyonlar (cowdry-A)
- Hücre kültüründe sitopatik değişiklikler
- DNA gösterilebilir
- Serolojik testlerde tipe özgü IgG saptanabilir ama pratik değil
- NAAT
H.ducreyi:
- Şankroid etkeni
- Gram olumsuz basil ancak görülmesi, boyanması zor
- Balık sürüleri gibi basiller toplanmış
- Rutin besiyerinde üremez ancak özel kültür teknikleriyle ürer
- Nükleik asit amplifikasyon testleri (NAAT) yapılabilir
Chlamidya trcahomatis:
- Lenfogrwnuloma venerumun etkeni
- Virüslere benzer özelliklere sahip
- Zorunlu intrasellüler parazit
- Konak hücre dışı üreyemez
- Enerji paraziti
- farklı serotipi var (15 farklı)
- Serotip D-K arası -> cinsel yolla bulaşan ürogenital hastalık
- Serotip L1-2-3 -> Lenfogrwnuloma venerum
- Tanı klinik olarak konur genelde
- İnguinal ademopati gelişkiyikten sınra hücre kültürü ve PCR ile saptanabilir
HPV:
- Genelde tanı klinik
- Öift sarmallı dna virüsü
- Kültürde ğremez
- Sitolohik metodlar yararlı
- DNA hibridizasyon twstleri vqr -> viral dna araştırılır
Lezyon eksüra ve biyopsi örneklerinin direkt mik. İncelemesi:
- Gram genelde yardımcı olmaz -> flora yanıltır
- rutin olarak HSV için viral kültür, sifiliz için karanlık mikroskopi varsa diğer testler
Trichomonas vaginalis:
- Vaginal örneğin boyasız direkt ıslak mikroskopik incelemesinde bol lökosit ve hareketli organizma görülmesi tanı için yeterli -> ilk 10-20 dk içinde incelenmeli
- Mikroskopi negatifliğinde altın standart olan PCR devreye girer (NAAT)
- Bunlar yapılamıyorsa özel parazit besi yerlerinde kültür yapılır ancak uzun sürer
- Özel boyama yöntemleri gerekli, gram boyama yararlı değil -> tipik formunu kaybeder
Vulvovaginal kandidiazis:
- En sık C.albicans, c.glabrata, c.tropicalis
- Vaginal akıntı örnepine %10 COH damlatıp karıştırıp mikroskopta yaş preparata bakılıp maya tomurcukları ve hifler görülmesi tanı koydurur (semptomlularda)
- Gram ya da mantar boyaları kullanılır
- Rutinde kültür yok -> antifungal tedavi için gerekebilir karmaşık olgularda
- PCR’ın kültüre üstünlüğü yok
Bakteriyel vaginozis:
- Vaginal floradaki laktobasiller kaybolmuş ortamın asidikliği gitmiş yerine fakültetif anaerop bakteriler gelir -> başta gardnerella vaginalis
- Polimikrobiual bir flora oluşur
- Vaginal akıntıya %10 KOH damlatılıncw özel koku ortaya çıkar
- Direkt mikroskopik bakıda “Clue cell” görünümü ortaya çıkar (epitel gücresi üstüne bulur çökmüş gibi nokta nokta basiller toplanmış) -> laktobasiller kaybolmuş, epitel hücrelerinin üzerinde nde arılar üşüşmüş gibi bakterler toplanmış, çok az sayıda lökosit hücresi
- Kültüre gerek yok
- en sık anareobik gram olumsuz ya da değişken hareketli basiller
- M. Hominis, u. Urealyticum da sık eşlik edebilir.
- ‘Nugent skoru’ altın standarttır -> morfotipleri değerlendirir 0-10 arası skorlama -> 0-3 normal, 4-6 intermediate, 7-10 olursa BV tanısı rahat konulur
Neisseria gonore:
- Eküvyon ile alınan pürülan akıntının ıslak mikroskopik incelemesinde bol lökosit görülür, boyanırsa hücrelerin arasında küme halinde gram olumsuz diplokoklar görülür
- Kültürde (Thayer martin) besiyerinde üretilir (özellikle kadında gerekir)
C. Trochomatis:
- Hücre kğltürü lazım
- Epitel hücrelerinin de alınmasına dikkat edilmeli, sadece akıntıdan örnek yeterli değil
- McCoy hücrelerine hücre ekimi yapılır
- DFA ve PCR yararlı testler
Pelvik inflamatuvar hastalık:
- N. Gonore, C. Teachomatis en sık
- İnflamasyonun serviksten tğm pelvik bölgeye yayılması
- Servikovaginal akıntı incelenmeli -> mükopürülan karakterde
- Mikroskopik incelemede bol lökosit varlığı
Genital tüberküloz:
- Hematojen bulaşır genelde
- Tanıda biyopsi örnekleri ARB, mikobakteri kültürü, PCR, sitopatolojik inceleme
30
Q
Molluscum contaginosum (pox virus) tanısı nasıl?
A
- Krater gibi bir yapı oluşturur
- Bu kraterin içinde çok syaıda inkluzyon yapısı barındıran değişiklikler olur.
31
Q
Anovulasyona neden olabilecek patolojiler nelerdir?
A
- PCOS
- Prematür over yetmezliği (overler etkilenmiş)
- Hipofiz yetmezliği
- Ağır egzersiz
- SSS ilaçları
- Intrauterin suşlar
32
Q
B-HCG kaçı geçerse transvaginal ultrasonda gebelik kesesi görürüz
A
2000
(2 günde bir 2’ye katlanır.)
(Transabdomen uylrasonda daha da fazla olmalı)
33
Q
Anovülasyon sebepleri nelerdir?
A
Fizyolojik anovulasyon:
- Pre-pubertal dönem
- Post-pubertal dönem
- Laktasyon dönemi
Farmakolojik anovülasyon:
- Opiat agonistleri
- Dopamin antagonistleri
Fonksiyonel hipotalamik anovülasyon:
- Ağır egzersiz
- Nutrisyonel yetersizlik
- Psikojenik travmalar (stres)
Psikiatrik bozukluklar:
- Anoreksia nevroza
- Bulimia
Hipotalamo-hipofizer akstaki organik defektler:
- Kallman sendromu
- İzole gonadotropin yetmezliği (İGY)
- Hipofiz tümörleri (prolaktinoma)
- SSS neoplazmları (kraniofarinjioma, glioma)
- Sheehan sendromu
- “Empty” sella
- Kafa travması
- Radyasyon etkisi
- Hemakromatozis, sarkoidozis, talasemi majör, histiositozis
