Auteursrecht inleiding en beschermingsomvang

Question 1

Internationaal wetgevend kader

Answer 1

1e doel: garanderen dat elkaars auteurs even goed behandeld worden als eigen onderdanen

2e doel: verlenen van garanties van een soort (minimale) gelijkwaardige bescherming van creaties

Verdragen auteursR: 2 pijlers

1) nationale behandeling (assimilatie)
2) minimum normen materieel recht

Berner Conventie : de ‘moeder’
• WIPO 1886  1971 (met directe werking)
• Sept. 2020: 174 leden
art XI. 290 WER: laat Belgen toe om ook in eigen land en tegenover elkaar zich rechtstreeks op de bepalingen vh verdrag v Bern te beroepen

Conventie van Rome: spiegelbeeld Bern voor Naburige Rechten
• WIPO 1961 – Be : 1999
art XI. 290 WER: laat Belgen toe om ook in eigen land en tegenover elkaar zich rechtstreeks op de bepalingen vh verdrag v Bern te beroepen

WCT & WPPT: de ‘internet treaties’
• WIPO 1996 (directe werking)

Recente realisaties
• 2012 : WIPO Verdrag ter bescherming van audiovisuele uitvoeringen
• 2013 : Marrakesh Treaty to Facilitate Access to Published Works for Persons who are
Blind, Visually Impaired, or otherwise Print Disabled

TRIPS- ovk 15 april 1994
• WTO : Annex 1 C : ‘Trade Related
Aspects of Intellectual Property Rights’
• Geen directe werking
behandelt ALLE domeinen vd intellectuele rechten

Question 2

belang van TRIPS

Answer 2

Verruiming internationale harmonisatie I.R.
Territoriaal : verplichting ratificatie bestaande
verdragen
Regels van materieel recht
 “Bern+”, “Rome+”, “Parijs+”, ….
+ Procedurele voorschriften ter handhaving
van I.R. in de verdragsstaten
+ Toepassing geschillenregeling tussen
verdragsstaten
Cf. gewone geschillenregeling WTO (Dispute
Settlement Body)

Question 3

Harmonisatie Auteursrecht in EU

Moeilijkheden

Answer 3

Twee strekkingen
COPYRIGHT vs DROIT d’ AUTEUR

Copyright v. Droit d’auteur traditie
 Uiteenlopende belangen
importer countries (gebruikers) & exporter countries
(rechthebbenden)
 EU = economisch samenwerkingsverband
© wortelt in nationale culturen en tradities
 Wettelijke basis bevoegdheid ???
Eerste beslissingen HvJ  mededingingsrechtelijke regels
Sinds Verdrag Lissabon  ook art. 118 VWEU (naast interne markt
bepalingen)

Question 4

Wat kan beschermd worden door het auteursrecht?

Answer 4

Uitgangspunt = Art. 2 Berner Conventie

1) concrete uitdrukkingsvorm
GEEN IDEEËN: procedures, werkwijzen, denkbeelden, mathematische concepten

2)ORIGINALITEIT

Question 5

Is het toegestaan om iemands idee over te nemen als inspiratie ?

Answer 5

JA OP VOORWAARDE DAT ER EEN ANDERE UITWERKING AAN WORDT GEGEGEVEN EN NIET SCHULDIG ZIJN AAN ONEERLIJKE PRAKTIJKEN

vb. recept als idee wordt niet beschermd; wel de wijze waarop het is veruiterlijkt
vb. geen bescherming verleend aan een genre; mode of stijl of techniek

Question 6

ZAAK LEVOLA

Answer 6

bescherming voor smaak afgewezen
= niet voldoende nauwkeurig en objectief identificeerbaar

~ geur parfum

Question 7

uitdrukking in een concrete (waarneembare) vorm

Answer 7

Een uitdrukking in een concrete
(waarneembare) vorm
 DUS :
 Geen bescherming voor ideeën
 Zo ook : geen bescherming voor werkwijzen,
methodes, stellingen, stijlen, modetrends
Waarneembaar door de zintuigen
 Schilderij, lichtspel, choreografie (gezicht)
 Speech, muziek (gehoor)
 Voorlopig niet: Smaak (gerecht), Geur (parfum),
Gevoel

Question 8

originaliteitsvereiste

Answer 8

“bestanddelen bevat die de uitdrukking vormen van de
eigen intellectuele schepping van de auteur”.
De auteur moet kunnen “uitdrukking geven aan zijn
creatieve geest”, zodat het werk de “uitdrukking vormt
van diens persoonlijkheid

VAN EEN MENS

Question 9

Originaliteit/oorspronkelijkheid

-> 2 componenten

Answer 9

OBJECTIEF: Een intellectuele inspanning
 NIET
 reeds in natuur aanwezig
 Uitsluitend via machine  Creatie door een dier

SUBJECTIEF:
Een uitdrukking op een individuele wijze De stempel van de
persoonlijkheid van de auteur (een persoonlijke noot)
 De auteur heeft (subjectieve) keuzes moeten maken
 wanneer de auteur bij het maken van het werk “zijn creatieve
bekwaamheden tot uiting heeft kunnen brengen door het maken van
vrije en creatieve keuzen”  Bijv. foto’s (lichtinval, omkadering, …) – zaak Painer
 NIET
 Sportieve creaties  Uitsluidend bepaald door technische regels/noodwendighed

Question 10

kan het samenbrengen van elementen die op zich niet origineel zijn, een origineel geheel opleveren door de wijze waarop het gebeurt?

Answer 10

ja

-slogans: unieke combinatie woorden; niet banale woordkeuze

-muziek: melodie beschermbaar
harmonie en ritme enkel te beschermen wanneer toegepast op melodie

-utilitaire voorwerpen: 
huishoudtoestellen
kledij 
handtassen 
sierkussen 
zetel 
fotokader 
badkamermeubelen 
afrasteringsgaas 
elektronica 
machines 

• verpakkingen
• algemene vw’en verzekeringspolis

Question 11

creaties bepaald door modetendensen, technische of functionele vereisten, reglementaire of economische regels

Answer 11

don’t pass the orginaliteitsvereiste

Question 12

Wat als een werk opvallende gelijkenissen toont met een ander eerder werk?

Answer 12

onderzoek:

• zijn gelijkenissen toevallig?
• indien ontleend aan het werk: inbreuk, zelfs indien onbewust

synthetische benadering
= met de gelijkenissen rekening houden, zonder verschillen in detail : algemene indruk vanuit standpunt van algemeen consument

Question 13

foto’s en auteursR ?

Answer 13

WAT gefotografeerd wordt is van geen belang

-> originele keuzes: lichtinval, afstand, perspectief, achtergrond, scherpte, schaduwspel, compositie en kleuren of de opmerkelijke professionele vaardigheid

uitsluitend informatief: niet beschermd

Question 14

adaptatie : hoe zit dat?

Answer 14

voor het gebruik van een bestaand werk: toestemming nodig van auteur

als de adaptatie voldoet aan originaliteitsvw’e dan krijgt nieuwe auteur ook auteursrecht

Question 15

Hoe verkrijgt men auteursrecht?

Answer 15

AR ontstaat door ‘rechtsfeit”bij ontstaan van creatie met originele vorm
= automatisch

Formaliteiten?
Staat los van vraag naar bescherming
Geen auteursrechtenbureau ( V.S.)
Copyright notice = nuttig voor bewijs
 Bewijs van datum van de creatie (zie ook later i-depot)
 Vermoeden van houderschap (art. XI.170 WER)
 Waarschuwingseffect
 In de VS : hogere schadevergoeding

Question 16

Wettelijk depot

Answer 16

Wet van 8 april 1965
Bij Koninklijke
Bibliotheek
Elke publicatie in druk
& numeriek (op ditigale
drager van welke aard
ook)
Ook niet beschermde!

Question 17

toepassingsdomein

Answer 17

art XI 165 WER

Categorieën in auteurswet  werken van letterkunde  werken van beeldende kunst  geluidswerken
 audiovisuele werken
 databanken
 computerprogramma’s
 Nut o.w.v. specifieke regels, zoals
 Volgrecht (werken van grafische kunst)  Vermoeden van overdracht (audiovisuele werken, databanken, software)  Open access regels (werken van letterkunde)

Question 18

Quid videospellen?

Answer 18

(Brussel 18 maart 2014)

Question 19

Toepassingsdomein

Wie kan de bescherming inroepen?

Answer 19

De maker van het werk
art XI 170
na overlijden
171

werken ten gevolge van samenwerking: overeenkomst aan te raden!!
169
168

werken door werknemers
werken op bestelling
art XI. 167

BIJZONDERE REGELING: AUDIOVISUELE WERKEN : producent
weerlegbaar wettelijk vermoeden v overdracht
art XI. 179 en 182
 Geldt niet voor auteur muziek
 Geldt niet voor auteur vooraf bestaand werk

Question 20

Duur van het auteursrecht

Answer 20

art XI. 166

Algemene regel is 70 j. post mortem auctoris

Meerdere auteurs
Overlijden langstlevende

Bijzondere situatie
Anonieme werken : tijdstip publiekmaking
 Niet : bekend pseudoniem

Niet-bekendgemaakte werken
 Vinder die publiceert verkrijgt exclusieve rechten ged. 25 j.

Question 21

niet-beschermde creaties

Answer 21

Officiële akten van de overheid (art. XI.172
§ 2)

werken/ prestaties die tot het publiek domein horen : 70j na dood auteur
->opletten voor nog geldende naburige rechten of databanken!!

Question 22

beschermingsomvang auteursrecht

Answer 22

vermogensrechten: art XI 167 WER

Morele rechten: art XI 165 WER

Question 23

Morele rechten

Answer 23

• “onvervreemdbaar”

niet absoluut: kan aan verzaken
gaat over op erfgenamen na dood

art XI 165 § 2
- openbaarmakingsrecht
- vaderschapsrecht
- recht op eerbied art XI 165 § 2
1. verzetten tegen elke wijziging van het werk
geen belangenschade nodig om te bewijzen
2. verzetten tegen iedere vervorming, verminking of aantasting

RSP: misbruik van recht, belangenafweging met andere rechten

Question 24

vermogensrechten

Answer 24

2 groepen + volgrecht

Reproductierecht: alle exploitatievormen ivm materieel verveelvoudigen van een auteurswerk. art XI 165 WER

Publiek mededingingsrecht: alle handelingen waarbij een werk in een niet-tastbare vorm vr het publiek waarneembaar wordt gemaakt

exclusieve eigendomsrecht =/= absoluut
-> in proportionaliteit met andere grondrechten

Question 25

Reproductie recht

Answer 25

art XI. 165 WER

in enge zin: slaafse overname

ruime zin: 
bewerken, vertalen
uitlenen, verhuren (uitz: leenrecht)
distributierecht: exclusieve recht om exemplaren vh werk in het verkeer te brengen
bestemmingsrecht -> Materiële kopieën 

Beperkt door regel van de communautaire uitputting
▪ (1) Verkoop
(2) met de toestemming van de auteur
(3) in de EU
(4) van werk of een (fysiek) exemplaar ervan
✓ Niet van toepassing op immateriële exemplaren (?)

online distributie: publiek mededingingsrecht

Question 26

Vermogensrechten

Answer 26

Toestemming voor elke vorm van gebruik
op welke wijze ook / in welke vorm ook

-> VERBODSRECHT

Question 27

Publiek mededelingsrecht

Answer 27

Essentie
➢➔ Vormen van gebruik in een niet-tastbare vorm

Wettelijke definitie (art. XI.165 § 1)
➢Aan de auteur komt het recht toe om zijn werk aan het publiek mede te delen volgens ongeacht welk procedé
➢Inclusief “de beschikbaarstelling voor het publiek op zodanige wijze dat deze voor leden van het publiek op een door hen individueel gekozen plaats en tijd
toegankelijk zijn”
▪ = ‘on-demand situatie’

➢Nooit uitputting
▪ Tenzij in bijzondere situatie van computerprogramma’s (infra)

Question 28

publiek mededelingsrecht

EU notie

Answer 28

1. Publiek fysiek
aanwezig
➢ niet geharmoniseerd,
maar international
opgelegd: BERN, TRIPS -> art XI 165 

2. Publiek niet
   fysiek aanwezig
   ➢ Art. 3 InfoSoc RL
   = EU-notie

➢ Analyse ‘in globo’ rekening houdend met concrete situatie op
basis van een aantal (niet-limitatief maar onderling wel
afhankelijke) factoren
➢ Essentiële elementen
▪ 1. Bestaan van een mededeling
▪ 2. Aan een publiek
✓ Een nieuw publiek OF
✓ Via een verschillende technische werkwijze
➢ 3. Bijkomende elementen (afhankelijk van situatie)
▪ Winstoogmerk, , …. ➔ niet doorslaggevend

Question 29

1. Een mededeling

Answer 29

Autonome interventie door een gebruiker die “met volledige kennis van de gevolgen van zijn gedrag”
aan een publiek toegang verschaft tot een werk
➢ (a) er moet sprake zijn van een opzettelijke en doelbewuste
interventie door een gebruiker die noodzakelijk of essentieel
is voor de mededeling.
➢ (b) de mededelingshandeling moet van die aard zijn dat ze
het beschermd materiaal doorgeeft of wederdoorgeeft of –
in een online omgeving – gewoon beschikbaar stelt voor
een publiek
▪ Bewijs van toegang door gebruiker is niet vereist
➢ Niet: de loutere terbeschikkingstelling van fysieke
faciliteiten

Question 30

2. Een publiek

Answer 30

❑Een onbepaald aantal personen
➢ Redelijke omvang (vrij groot aantal )
➢ Bijvoorbeeld
▪ niet 2-3 autoherstellers in garage of enkele personen in wachtkamer

❑Potentieel publiek volstaat
➢ Hoeveel personen tegelijk of hoeveel personen achtereenvolgens
▪ Rekening houden met cumulatieve gevolgen
➢ Bijvoorbeeld
▪ Beschikbaar maken op internet
➢ Inclusief ‘on demand’ diensten
▪ Zie wettekst : op een door het publiek individueel gekozen plaats en tijd

Privé-mededelingen vallen niet onder
exclusief recht!
➢Zie ook uitzondering in artikel XI.190, 3° (infra)
▪ “kosteloze privé-uitvoering in familiekring”
▪ Cass. met inbegrip familiale of socio-familiale band

Question 31

voorbeelden uit RSP van een publiek

Answer 31

TV in hotelkamer
TV in horecazaak, kapsalon, winkel
Muziek in winkel
NIET : kerstfeestje bejaardenhome

Question 32

HvJ: 2 bijkomende alternatieve subcriteria voor beoordeling van een mededeling aan het publiek

Answer 32

a) Telkens een nieuw publiek wordt bereikt
(anders dan de rechthebbende
aanvankelijk voor ogen had)
▪ D.i., niet ingecalculeerd bij een eerdere voorafgaande
mededeling aan het publiek

b) óf zelfde publiek maar er is sprake van
wederdoorgifte (aan hetzelfde publiek)
via een andere techniek die niet slechts op
ontvangstverbetering ziet.

Question 33

bijkomende elementen van “mededeling aan het publiek”

Answer 33

❑Afhankelijk van situatie, o.m.
❑Winstoogmerk
➢Haalt gebruiker (exploitant) voordeel uit
het feit dat een werk wordt meegedeeld ?
➢Is het publiek ‘ontvankelijk’ voor de
muziek en wordt dat bewust nagestreefd
of pikt het die toevallig op ?
❑Kennis van illegaliteit content

Question 34

Is het aanbieden van hyperlinks op een website een mededeling aan het publiek?

Answer 34

Svensson

“bij het plaatsen van een hyperlink geen sprake van een mededeling aan een nieuw publiek waarvoor een nieuwe toestemming moet worden gevraagd.”

tenzij: de link beperkingsmaatregelen omzeilt

GS Media
indien 1) geen financieel gewin wordt nagestreefd en 2) zonder kennis wordt gehandeld dat deze werken illegaal werden aangeboden

is het doorverwijzen naar auteursrechtelijk materiaal via hyperlink zonder toestemming geen mededeling aan een publiek

Question 35

Volgrecht

Answer 35

XI. 175 WER e.v.

“Het recht van een auteur
➢van een werk van beeldende kunst
(schilderij, tekening,
beeldhouwwerk)
➢op een aandeel in de opbrengsten
van iedere verkoop
➢waarbij iemand uit de
professionele kunsthandel
betrokken is (bijv. veilinghuizen,
galeries of andere
kunsthandelaars). 

❑Verplicht collectief beheer
❑Beheersvennootschappen moet uniek platform inrichten voor
aangifte en betaling (1 shop)
▪ KB zal modaliteiten bepalen
❑Indien geen mandaat : vermoeden tvv beheersvennootschap
van zelfde categorie
❑Verjaringstermijn om volgrecht te innen = vijf jaren vanaf
doorverkoop (ipv drie vanaf verstrijken betalingstermijn)