Auteursrecht inleiding en beschermingsomvang Flashcards
Internationaal wetgevend kader
1e doel: garanderen dat elkaars auteurs even goed behandeld worden als eigen onderdanen
2e doel: verlenen van garanties van een soort (minimale) gelijkwaardige bescherming van creaties
Verdragen auteursR: 2 pijlers
1) nationale behandeling (assimilatie)
2) minimum normen materieel recht
Berner Conventie : de ‘moeder’
• WIPO 1886 1971 (met directe werking)
• Sept. 2020: 174 leden
art XI. 290 WER: laat Belgen toe om ook in eigen land en tegenover elkaar zich rechtstreeks op de bepalingen vh verdrag v Bern te beroepen
Conventie van Rome: spiegelbeeld Bern voor Naburige Rechten
• WIPO 1961 – Be : 1999
art XI. 290 WER: laat Belgen toe om ook in eigen land en tegenover elkaar zich rechtstreeks op de bepalingen vh verdrag v Bern te beroepen
WCT & WPPT: de ‘internet treaties’
• WIPO 1996 (directe werking)
Recente realisaties
• 2012 : WIPO Verdrag ter bescherming van audiovisuele uitvoeringen
• 2013 : Marrakesh Treaty to Facilitate Access to Published Works for Persons who are
Blind, Visually Impaired, or otherwise Print Disabled
TRIPS- ovk 15 april 1994 • WTO : Annex 1 C : ‘Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights’ • Geen directe werking behandelt ALLE domeinen vd intellectuele rechten
belang van TRIPS
Verruiming internationale harmonisatie I.R.
Territoriaal : verplichting ratificatie bestaande
verdragen
Regels van materieel recht
“Bern+”, “Rome+”, “Parijs+”, ….
+ Procedurele voorschriften ter handhaving
van I.R. in de verdragsstaten
+ Toepassing geschillenregeling tussen
verdragsstaten
Cf. gewone geschillenregeling WTO (Dispute
Settlement Body)
Harmonisatie Auteursrecht in EU
Moeilijkheden
Twee strekkingen
COPYRIGHT vs DROIT d’ AUTEUR
Copyright v. Droit d’auteur traditie
Uiteenlopende belangen
importer countries (gebruikers) & exporter countries
(rechthebbenden)
EU = economisch samenwerkingsverband
© wortelt in nationale culturen en tradities
Wettelijke basis bevoegdheid ???
Eerste beslissingen HvJ mededingingsrechtelijke regels
Sinds Verdrag Lissabon ook art. 118 VWEU (naast interne markt
bepalingen)
Wat kan beschermd worden door het auteursrecht?
Uitgangspunt = Art. 2 Berner Conventie
1) concrete uitdrukkingsvorm
GEEN IDEEËN: procedures, werkwijzen, denkbeelden, mathematische concepten
2)ORIGINALITEIT
Is het toegestaan om iemands idee over te nemen als inspiratie ?
JA OP VOORWAARDE DAT ER EEN ANDERE UITWERKING AAN WORDT GEGEGEVEN EN NIET SCHULDIG ZIJN AAN ONEERLIJKE PRAKTIJKEN
vb. recept als idee wordt niet beschermd; wel de wijze waarop het is veruiterlijkt
vb. geen bescherming verleend aan een genre; mode of stijl of techniek
ZAAK LEVOLA
bescherming voor smaak afgewezen
= niet voldoende nauwkeurig en objectief identificeerbaar
~ geur parfum
uitdrukking in een concrete (waarneembare) vorm
Een uitdrukking in een concrete
(waarneembare) vorm
DUS :
Geen bescherming voor ideeën
Zo ook : geen bescherming voor werkwijzen,
methodes, stellingen, stijlen, modetrends
Waarneembaar door de zintuigen
Schilderij, lichtspel, choreografie (gezicht)
Speech, muziek (gehoor)
Voorlopig niet: Smaak (gerecht), Geur (parfum),
Gevoel
originaliteitsvereiste
“bestanddelen bevat die de uitdrukking vormen van de
eigen intellectuele schepping van de auteur”.
De auteur moet kunnen “uitdrukking geven aan zijn
creatieve geest”, zodat het werk de “uitdrukking vormt
van diens persoonlijkheid
VAN EEN MENS
Originaliteit/oorspronkelijkheid
-> 2 componenten
OBJECTIEF: Een intellectuele inspanning
NIET
reeds in natuur aanwezig
Uitsluitend via machine Creatie door een dier
SUBJECTIEF:
Een uitdrukking op een individuele wijze De stempel van de
persoonlijkheid van de auteur (een persoonlijke noot)
De auteur heeft (subjectieve) keuzes moeten maken
wanneer de auteur bij het maken van het werk “zijn creatieve
bekwaamheden tot uiting heeft kunnen brengen door het maken van
vrije en creatieve keuzen” Bijv. foto’s (lichtinval, omkadering, …) – zaak Painer
NIET
Sportieve creaties Uitsluidend bepaald door technische regels/noodwendighed
kan het samenbrengen van elementen die op zich niet origineel zijn, een origineel geheel opleveren door de wijze waarop het gebeurt?
ja
-slogans: unieke combinatie woorden; niet banale woordkeuze
-muziek: melodie beschermbaar
harmonie en ritme enkel te beschermen wanneer toegepast op melodie
-utilitaire voorwerpen: huishoudtoestellen kledij handtassen sierkussen zetel fotokader badkamermeubelen afrasteringsgaas elektronica machines
- verpakkingen
- algemene vw’en verzekeringspolis
creaties bepaald door modetendensen, technische of functionele vereisten, reglementaire of economische regels
don’t pass the orginaliteitsvereiste
Wat als een werk opvallende gelijkenissen toont met een ander eerder werk?
onderzoek:
- zijn gelijkenissen toevallig?
- indien ontleend aan het werk: inbreuk, zelfs indien onbewust
synthetische benadering
= met de gelijkenissen rekening houden, zonder verschillen in detail : algemene indruk vanuit standpunt van algemeen consument
foto’s en auteursR ?
WAT gefotografeerd wordt is van geen belang
-> originele keuzes: lichtinval, afstand, perspectief, achtergrond, scherpte, schaduwspel, compositie en kleuren of de opmerkelijke professionele vaardigheid
uitsluitend informatief: niet beschermd
adaptatie : hoe zit dat?
voor het gebruik van een bestaand werk: toestemming nodig van auteur
als de adaptatie voldoet aan originaliteitsvw’e dan krijgt nieuwe auteur ook auteursrecht
Hoe verkrijgt men auteursrecht?
AR ontstaat door ‘rechtsfeit”bij ontstaan van creatie met originele vorm
= automatisch
Formaliteiten? Staat los van vraag naar bescherming Geen auteursrechtenbureau ( V.S.) Copyright notice = nuttig voor bewijs Bewijs van datum van de creatie (zie ook later i-depot) Vermoeden van houderschap (art. XI.170 WER) Waarschuwingseffect In de VS : hogere schadevergoeding
Wettelijk depot
Wet van 8 april 1965 Bij Koninklijke Bibliotheek Elke publicatie in druk & numeriek (op ditigale drager van welke aard ook) Ook niet beschermde!
toepassingsdomein
art XI 165 WER
Categorieën in auteurswet werken van letterkunde werken van beeldende kunst geluidswerken
audiovisuele werken
databanken
computerprogramma’s
Nut o.w.v. specifieke regels, zoals
Volgrecht (werken van grafische kunst) Vermoeden van overdracht (audiovisuele werken, databanken, software) Open access regels (werken van letterkunde)
Quid videospellen?
(Brussel 18 maart 2014)
Toepassingsdomein
Wie kan de bescherming inroepen?
De maker van het werk
art XI 170
na overlijden
171
werken ten gevolge van samenwerking: overeenkomst aan te raden!!
169
168
werken door werknemers
werken op bestelling
art XI. 167
BIJZONDERE REGELING: AUDIOVISUELE WERKEN : producent
weerlegbaar wettelijk vermoeden v overdracht
art XI. 179 en 182
Geldt niet voor auteur muziek
Geldt niet voor auteur vooraf bestaand werk
Duur van het auteursrecht
art XI. 166
Algemene regel is 70 j. post mortem auctoris
Meerdere auteurs
Overlijden langstlevende
Bijzondere situatie
Anonieme werken : tijdstip publiekmaking
Niet : bekend pseudoniem
Niet-bekendgemaakte werken
Vinder die publiceert verkrijgt exclusieve rechten ged. 25 j.
niet-beschermde creaties
Officiële akten van de overheid (art. XI.172
§ 2)
werken/ prestaties die tot het publiek domein horen : 70j na dood auteur
->opletten voor nog geldende naburige rechten of databanken!!
beschermingsomvang auteursrecht
vermogensrechten: art XI 167 WER
Morele rechten: art XI 165 WER
Morele rechten
- “onvervreemdbaar”
niet absoluut: kan aan verzaken
gaat over op erfgenamen na dood
art XI 165 § 2
- openbaarmakingsrecht
- vaderschapsrecht
- recht op eerbied art XI 165 § 2
1. verzetten tegen elke wijziging van het werk
geen belangenschade nodig om te bewijzen
2. verzetten tegen iedere vervorming, verminking of aantasting
RSP: misbruik van recht, belangenafweging met andere rechten
vermogensrechten
2 groepen + volgrecht
Reproductierecht: alle exploitatievormen ivm materieel verveelvoudigen van een auteurswerk. art XI 165 WER
Publiek mededingingsrecht: alle handelingen waarbij een werk in een niet-tastbare vorm vr het publiek waarneembaar wordt gemaakt
exclusieve eigendomsrecht =/= absoluut
-> in proportionaliteit met andere grondrechten
Reproductie recht
art XI. 165 WER
in enge zin: slaafse overname
ruime zin: bewerken, vertalen uitlenen, verhuren (uitz: leenrecht) distributierecht: exclusieve recht om exemplaren vh werk in het verkeer te brengen bestemmingsrecht -> Materiële kopieën
Beperkt door regel van de communautaire uitputting
▪ (1) Verkoop
(2) met de toestemming van de auteur
(3) in de EU
(4) van werk of een (fysiek) exemplaar ervan
✓ Niet van toepassing op immateriële exemplaren (?)
online distributie: publiek mededingingsrecht
Vermogensrechten
Toestemming voor elke vorm van gebruik
op welke wijze ook / in welke vorm ook
-> VERBODSRECHT
Publiek mededelingsrecht
Essentie
➢➔ Vormen van gebruik in een niet-tastbare vorm
Wettelijke definitie (art. XI.165 § 1)
➢Aan de auteur komt het recht toe om zijn werk aan het publiek mede te delen volgens ongeacht welk procedé
➢Inclusief “de beschikbaarstelling voor het publiek op zodanige wijze dat deze voor leden van het publiek op een door hen individueel gekozen plaats en tijd
toegankelijk zijn”
▪ = ‘on-demand situatie’
➢Nooit uitputting
▪ Tenzij in bijzondere situatie van computerprogramma’s (infra)
publiek mededelingsrecht
EU notie
1. Publiek fysiek aanwezig ➢ niet geharmoniseerd, maar international opgelegd: BERN, TRIPS -> art XI 165
- Publiek niet
fysiek aanwezig
➢ Art. 3 InfoSoc RL
= EU-notie
➢ Analyse ‘in globo’ rekening houdend met concrete situatie op
basis van een aantal (niet-limitatief maar onderling wel
afhankelijke) factoren
➢ Essentiële elementen
▪ 1. Bestaan van een mededeling
▪ 2. Aan een publiek
✓ Een nieuw publiek OF
✓ Via een verschillende technische werkwijze
➢ 3. Bijkomende elementen (afhankelijk van situatie)
▪ Winstoogmerk, , …. ➔ niet doorslaggevend
- Een mededeling
Autonome interventie door een gebruiker die “met volledige kennis van de gevolgen van zijn gedrag”
aan een publiek toegang verschaft tot een werk
➢ (a) er moet sprake zijn van een opzettelijke en doelbewuste
interventie door een gebruiker die noodzakelijk of essentieel
is voor de mededeling.
➢ (b) de mededelingshandeling moet van die aard zijn dat ze
het beschermd materiaal doorgeeft of wederdoorgeeft of –
in een online omgeving – gewoon beschikbaar stelt voor
een publiek
▪ Bewijs van toegang door gebruiker is niet vereist
➢ Niet: de loutere terbeschikkingstelling van fysieke
faciliteiten
- Een publiek
❑Een onbepaald aantal personen
➢ Redelijke omvang (vrij groot aantal )
➢ Bijvoorbeeld
▪ niet 2-3 autoherstellers in garage of enkele personen in wachtkamer
❑Potentieel publiek volstaat
➢ Hoeveel personen tegelijk of hoeveel personen achtereenvolgens
▪ Rekening houden met cumulatieve gevolgen
➢ Bijvoorbeeld
▪ Beschikbaar maken op internet
➢ Inclusief ‘on demand’ diensten
▪ Zie wettekst : op een door het publiek individueel gekozen plaats en tijd
Privé-mededelingen vallen niet onder
exclusief recht!
➢Zie ook uitzondering in artikel XI.190, 3° (infra)
▪ “kosteloze privé-uitvoering in familiekring”
▪ Cass. met inbegrip familiale of socio-familiale band
voorbeelden uit RSP van een publiek
TV in hotelkamer
TV in horecazaak, kapsalon, winkel
Muziek in winkel
NIET : kerstfeestje bejaardenhome
HvJ: 2 bijkomende alternatieve subcriteria voor beoordeling van een mededeling aan het publiek
a) Telkens een nieuw publiek wordt bereikt
(anders dan de rechthebbende
aanvankelijk voor ogen had)
▪ D.i., niet ingecalculeerd bij een eerdere voorafgaande
mededeling aan het publiek
b) óf zelfde publiek maar er is sprake van
wederdoorgifte (aan hetzelfde publiek)
via een andere techniek die niet slechts op
ontvangstverbetering ziet.
bijkomende elementen van “mededeling aan het publiek”
❑Afhankelijk van situatie, o.m. ❑Winstoogmerk ➢Haalt gebruiker (exploitant) voordeel uit het feit dat een werk wordt meegedeeld ? ➢Is het publiek ‘ontvankelijk’ voor de muziek en wordt dat bewust nagestreefd of pikt het die toevallig op ? ❑Kennis van illegaliteit content
Is het aanbieden van hyperlinks op een website een mededeling aan het publiek?
Svensson
“bij het plaatsen van een hyperlink geen sprake van een mededeling aan een nieuw publiek waarvoor een nieuwe toestemming moet worden gevraagd.”
tenzij: de link beperkingsmaatregelen omzeilt
GS Media
indien 1) geen financieel gewin wordt nagestreefd en 2) zonder kennis wordt gehandeld dat deze werken illegaal werden aangeboden
is het doorverwijzen naar auteursrechtelijk materiaal via hyperlink zonder toestemming geen mededeling aan een publiek
Volgrecht
XI. 175 WER e.v.
“Het recht van een auteur ➢van een werk van beeldende kunst (schilderij, tekening, beeldhouwwerk) ➢op een aandeel in de opbrengsten van iedere verkoop ➢waarbij iemand uit de professionele kunsthandel betrokken is (bijv. veilinghuizen, galeries of andere kunsthandelaars).
❑Verplicht collectief beheer
❑Beheersvennootschappen moet uniek platform inrichten voor
aangifte en betaling (1 shop)
▪ KB zal modaliteiten bepalen
❑Indien geen mandaat : vermoeden tvv beheersvennootschap
van zelfde categorie
❑Verjaringstermijn om volgrecht te innen = vijf jaren vanaf
doorverkoop (ipv drie vanaf verstrijken betalingstermijn)
