AP - Final Exam | Q4 Flashcards
Pagtaas ng output o dami ng produkto at serbisyo na nagagawa ng isang bansa
Pagsulong
Pagbabago sa kalagayan ng buhay pagdating sa dignidad, edukasyon, kalusugan, seguridad at pagkakapantay-pantay sa lipunan.
Pag-unlad
Internasyunal na samahan ng mga bansa na itinatag pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
United Nations / UN
Kakayahan ng isang bansa na matugunan ang pangangailangan sa kasalukuyan
Sustainable Development
Mga Salik ng Pagsulong
Likas na Yaman
Yamang Tao
Kapital
Teknolohiya
Nasusukat ang pag-unlad ng isang bansa sa pamamagitan ng pagtingin sa mga ito
Life Expectancy
Literacy Rate
Enrollment Rate / Average Year of Schooling
pagtrato sa lahat ng kasarian o gender, atbp.
Panukat ng kaunlaran na ginagamit ng UNDP
HDI | Human Development Index
Ano ang UNDP?
United Nations Development Program
Ang kaunlaran batay sa HDI ay nalalaman sa pamamagitan ng 3 na ito.
Kalusugan
Edukasyon
Disenteng antas ng pamumuhay ng mga mamamayan ng bansa
Ito ang nagsasagawa ng pag-aaral tungkol sa HDI at naglabas din ng pabawagan sa mga bansang miyembro ng UN.
UNSDG | United Nations Sustainable Development Goals
Inaasahan nito ang lahat ng banda na wakasan ang kahirapan, protektahan and kapaligiran at iangat ang kalagayan ng buhay ng mga mamamayan.
SDG | Sustainable Development Goals
Kailan pinirmahan ng mga bansang kabilang sa UN ang dokumento ukol sa SDG at kailan inaasahang magkakaroon ng pagbabago sa katuparan nito?
2015 | 2030 , Bahagi ng 2030 Agenda for Sustainable Development
Porsyento ng pagbabago sa pagitan ng dalawang datos
Growth Rate
Ilang kilos ang meron sa tonelada?
Isang libong kilo
Pinagmumulan ng mga hilaw na materyales
Sektor ng Agrikultura
Ano ang mga subsektor ng Sektor ng Agrikultura?
Paghahalaman
Paggugubat
Pangingisda
Paghahayupan
Ano ang mga suliranin ng Sektor ng Agrikultura?
Masamang panahon
Mataas na gastusin
Monopolyo sa lupa
Teknolohiya
Pagdasa ng dayuhang kalakal
Pagkaubos ng likas na yaman
Ano ang mga sangay ng pamahalaan na tumutulong sa Sektor ng Agrikultura?
DA | Department of Agriculture
BFAR | Bureau of Fisheries and Aquatic Resources
BAI | Bureau of Animal Industry
Ito ay sistemang Torrens sa panahon ng pananakop ng mga Amerikano na kung saan ang mga titulo ng lupa ay ipinatalang lahat.
Land Registration Act ng 1902
Nakapaloob dito ang pamamahagi ng mga lupaing pampublilko sa mga pamilya na nagbubungkal ng lupa. Ang bawat pamilya ay maaaring magmay-ari ng hindi hihigit sa 16 na ektarya ng lupain.
Public Land Act ng 1902
Nakapaloob dito ang pagtatatag sa National Resettlement and Rehabilitation Administration (NARRA) na pangunahing nangangasiwa sa pamamahagi ng mga lupain para sa mga rebeldeng nagbalik loob sa pamahalaan. Kasama rin sa mga binibigyan nila ay ang mga pamilyang walang lupa.
Batas Republika Bilang 1160
Ito ay batas na nagbibigay-proteksiyon laban sa pang- aabuso, pagsasamantala, at pandaraya ng mga may-ari ng lupa sa mga manggagawa.
Batas Republika Blg. 1190 ng 1954
Ito ay simula ng isang malawakang reporma sa lupa na nilagdaan ng dating Pangulong Diosdado Macapagal noong ika-8 ng Agosto 1963. Ayon sa batas na ito, ang mga nagbubungkal ng lupa ang itinuturing na tunay na may-ari nito.
Agricultural Land Reform Code
Itinadhana ng kautusan na isailalim sa reporma sa lupa ang buong Pilipinas noong panahon ni dating Pangulong Marcos.
Atas Pangulo Blg. 2 ng 1972
Kaalinsabay ng Atas ng Pangulo Blg. 2 ay ipinatutupad ang batas na ito na sinasabing magpapalaya sa mga magsasaka sa tanikala ng kahirapan at paglilipat sa kanila ng pagmamay-ari ng lupang sinasaka. Sinakop nito ang lahat ng lupa na tinatamnan ng palay at mais. Hindi kasama rito ang malalawak na lupain na tinatamnan ng niyog, tubo, pinya, at iba pang pananim.
Atas ng Pangulo Blg. 27
Kilala sa tawag na CARL na inaprobahan ni dating Pangulong Corazon Aquino noong ika-10 ng Hunyo, 1988. Ipinasailalim ng batas na ito ang lahat ng publiko at pribadong lupang agrikultural. Ito ay nakapaloob sa CARP.
Batas Republika Blg. 6657 ng 1988
Ano ang mga hindi sakop ng CARP?
-Liwasan at parke
-Mga gubat at reforestration area
-Mga palaisdaan
-Tanggulang pambansa
-Paaralan
-Simbahan
-Sementeryo
-Templo
-Watershed, at iba pa
Ano ang ibig sabihin ng CARL?
Comprehensive Agrarian Reform Law
Ano ang ibig sabihin ng CARP?
Comprehensive Agrarian Reform Program
Batay sa CARP 2003, patuloy na isinasagawa ang sumusunod upang maikatuparan ang nais ng pamahalaan na maiangat ang kalagayang pangkabuhayan ng mga magsasaka.
✓ Pagtatayo ng bahay-ugnayan para sa mga magsasaka upang masigurong mayroon suportang maibibigay sa kanila;
✓ Pagtatayo ng gulayan para sa mga magsasaka;
✓ Pagsisiguro na ang mga anak ng mga magsasaka ay makapag-aaral kaya itinayo ang Pangulong Diosdado Macapagal Agrarian Reform Scholarship Program; at
✓ KALAHI agrarian reform zones
Ibigay ang tatlong ginagawa upang maprotektahan ang subsektor ng agrikultura na pangingisda.
Pagtatayo ng mga daungan
Philippine Fisheries Code of 1998
Fishery research
Ibigay ang tatlong ginagawa upang maprotektahan ang subsektor ng agrikultura na pagtotroso.
CLASP | Community Livelihood Assistance Program
NIPAS | National Integrated Protected Areas System
Sustainable Forest Management Strategy
Ano ang itinadhana ng pamahalaan na naglilimita at naglalayon ng wastong paggamit sa yamang pangisdaan ng Pilipinas?
Philippine Fisheries Code of 1998
Ito ay ang paglilipat teknolohiya o pagtuturo sa mga mamamayan ng wastong paglinang sa mga likas na yaman ng bansa.
CLASP | Community Livelihood Assistance Program
Ito ay programa na ang pangunahing layunin ay maingatan at protektahan ang kagubatan. Ito ay paraan upang mailigtas ang mga hayop at pananim dito.
NIPAS | National Integrated Protected Areas System
Ito ay binubuo ng mga gawaing pang-ekonomiko partikular sa pagpoproseso ng hilaw na materyales.
Industriya
Ito ay ang pagmamay-ari ng isang tao o kompanya.
Asset
Ito ang nag poproseso ng mga hilaw na materyales upang maging produkto o final goods
Sektor ng Industriya
Ano ang mga subsektor ng industriya?
Pagmimina
Pagmamanupaktura
Konstruksyon
Utilities
Ano ang dalwang uri ng industriya?
MSMEs | Micro, Small and Medium Industries
Malaking industriya o Large-scale indsutries
Magkano ang asset at ano ang dami ng empleyado ng mga MSMEs?
Hindi lalagpas na 100 milyon
Hindi lalagpas ng 200 tao
Magkano ang asset at ano ang dami ng empleyado ng mga malalaking industriya o large-scale industries?
Higit 100 milyon
Higit 200 tao
Ito ang pag-unlad ng sektor ng industriya sa pamamagitan ng teknolohikal na pagbabago kasabay ng pagbabago sa kultura at lipunan. Ito rin ang pagsulong ng isang bansa mula sa pagiging agrikultural sa pagiging industriyal na bansa.
Industriyalisasyon
Ano ang mga sulitanin ng sektor ng industriya?
Kawalan ng malaking puhunan para makapagtayo ng mga negosyong nangangailangan ng mga modernong kagamitan.
Pagkaubos ng likas na yaman na kailangan para sa pagpoproseso ng mga produkto.
Mahigpit na kalaban ang mga dayuhang kompanya na may mas malaking puhunan at kakayahan sa inobasyon.
Kakulangan sa suporta ng pamahalaan pagdating sa puhunan, pagkakataon, at proteksyon laban sa mga dayuhang kompanya.
Ito ay sitwasyon kung saan ang manggagawa ay nakapaloob sa isang kontrata sa loob ng lima hanggang anim na buwan
Kontraktwalisasyon
Ito ay isang kalagayan kung saan ang isang tao ay may kakayahang
magtrabaho ngunit hindi siya makahanap ng trabaho o ayaw muna magtrabaho
Unemployment
Ito ay nagtatakda ng pinakamababang halaga ng sahod na maaaring matanggap ng isang manggagawa depende sa sektor na kanilang kinabibilangan
Minimum Wage
Ang sektor na ito ay ang nagbibigay ng serbisyo. Ang mga trabahong nasa ilalim ng sektor na ito ay ang pagiging barbero, flight attendant, guro, sales agent, drayber, doktor at nars.
Sektor ng Paglilingkod
Ito ay ang mga subsektor ng sektor ng paglilingkod.
Wholesale at Retail
Transportasyon, storage at komunikasyon
Hotel at Restaurant
Financial Intermediation
Real Estate, renting and business activities
Education
Health and Social Work Services
Community, Social and Personal Services
Tourism
Iba pa
Pagbebenta ng pagkain, inumin, mga kasangkapan sa bahay, specialized na produkto at pagbebenta ng kagamitang pangsasakyan
Wholesale at Retail
Computer programming, telecommunication, radio broadcasting, paglilimbag ng dyaryo at libro at mga gawain sa pelikula at telebisyon
Transportasyon, storage at komunikasyon
Mga restaurant, catering, hotel, tindahan ng mga inumin at short-term accomodations
Hotel at Restaurant
Insurance, pension (maliban sa SSS), money intermediation, bangko at sanglaan
Financial Intermediation
Pagbebenta ng lupa para sa bahay o negosyo
Real Estate, renting and business activities
Pampubliko at pribadong paaralan sa preschool, elementarya, sekundarya at kolehiyo, tutorial at learning centers
Education
Mga ospital, clinic, mental health services at social work services
Health and Social Work Services
Advertising, gawaing legal, management consultancy, gawaing teknikal tulad ng architecture at engineering
Community, Social and Personal Services
Travel agencies, transport operators, gawaing pangturismo at gym
Tourism
Gawaing pansining, entertainment at recreation
Iba pa
Saan makikita ang mga karapatan ng mga manggagawang Pilipino?
Labor Code of the Philippines
Karapatan ng mga kababaihan na lumiban sa trabaho sa loob ng 105 na araw dahil sa pagbubuntis. Kahit hindi pumapasok sa trabaho ang manggagawang babae, matatanggap niya pa rin ang kanyang sahod sa loob ng nakatakdang araw
Maternity Leave
Karapatan ng mga kalalakihan na lumiban sa trabaho sa loob ng 7 araw sakaling manganak ang kanyang asawa 0 kasintahan. Katulad ng sa maternity leave, makukuha rin ng manggagawa ang kanyang sahod sa pitong araw na siya ay lumiban.
Paternity Leave
Walong oras ang maaaring ilaan ng isang manggagawa sa kanyang trabaho. Hindi kasama sa walong oras na ito ang break time ng mga manggagawa.
Walong Oras ng Paggawa
Pinaghahatian ng employer at employee ang bayad sa mga benepisyong mandato ng pamahalaan katulad ng PhilHealth para sa kalusugan, PAG-IBIG Fund para sa pabahay at insurance sa Social Security System (SSS) para sa manggagawa sa pribadong kompanya at Government Service Insurance System (GSIS) para sa mga nagtatrabaho sa pamahalaan.
Mga Benespisyo
Karapatan ng mga manggagawa na makatanggap ng karagdagang bayad sakaling sila ay maalis sa trabaho katulad ng forced resignation.
Termination/Separation Pay
Karapatan ng manggagawa na makatanggap ng karagdagang sahod sa bawat oras na lalagpas sa walong oras na dapat ilaan sa trabaho.
Overtime Pay
Karagdagang isang buwang sahod sa mga manggagawa na dapat ibigay bago ang ika- 24 ng Disyembre bawat taon.
Thirteenth Month Pay
Ano ang mga suliranin ng sektor ng paglilingkod?
Kontraktwalisasyon
“Brain Drain”
Mababang sahod
Unemployment/Underemployment
Ito ay isang pangyayari kung saan marami sa lakas-paggawa ng ating bansa ay nangingibang-bansa upang magtrabaho
“Brain Drain”
Ito ay ang pagtatrabaho ng part-time o nang mas mababa sa walong oras.
Underemployment
Ito ay perang ibinabayad sa pamahalaan
Buwis
Ito ay mga bansang may mababang income o kita at may mababang ranggo sa Human Development Index; tinatawag ring less-developed countries
Developing Countries
Ito ay ilegal na pamilihang walang permiso mula sa pamahalaan kung saan binebenta ang mga produktong maaaring walang pormal na dokumento upang maiwasan ang pagbubuwis
Black Market
Ito ay mga gawaing pang-ekonomiko katulad ng paggawa ng produkto at serbisyo na hindi sumusunod sa nakatakdang pamantayan ayon sa batas, walang pormal na dokumento at hindi nakarehistro sa pamahalaan
Impormal na Sektor
Ano ang ibig sabihin ng ILO?
ILO | International Labor Organization
Ito ay paggawa ng produkto o serbisyo kung saan ang gumagawa ay siya ring may- ari ng negosyo o hindi naman kaya ay paminsan-minsang tinutulungan ng mga kamag-anak o kasama sa bahay
Informal Own-account Enterprise
Ito ay paggawa ng produkto o serbisyo sa sariling tahanan kung saan mababa ang bilang ng mga manggagawa ngunit palagian silang binabayaran ng employer o may-ari ng negosyo
Enterprise of Informal Employers
Ano-ano ang halimbawa ng mga gawain na kabilang sa impormal na sektor
- mga magsasakang may-ari ng lupa na hindi hihigit sa 3 ektarya
- mga mangingisdang may bangka na hindi bibigat sa tatlong tonelada at walang kagamitan sa pangingisda
- mga prodyuser na nagsasagawa ng produksyon sa sarili nilang tahanan 4. self-employed o manggagawa na siya ring may-ari ng negosyo
- mga nagtitinda sa sidewalk o street vendors
- mga nagtitinda sa palengke o sari-sari store na may kapital na mas mababa sa 100, 000 piso
- self-employed na drayber ng sidecar, jeepney at tricycle
- Lahat ng domestic workers na hindi rehistrado sa pamahalaan (hardinero, kasambahay, drayber, tagaluto at babysitters)
- tagagawa ng sirang kagamitan sa bahay o damit
- “on call” na manggagawa sa media at pelikula tulad ng crew at stuntmen
- mga boluntaryong manggagawa sa pampubliko at pribadong institusyon kapalit ng honoraria o allowance
Ang mga gawaing ito ay kasama sa Impormal na Sektor ngunit hindi kasama sa GDP ng isang bansa.
Mga ilegal na gawain tulad ng pagbebenta ng droga, prostitusyon at pakikilahok sa black market.
Ano ang mga dahilan ng impormal na sektor?
Maraming mga manggagawa ang hirap na makahanap ng trabaho o hindi naman kaya ay may hindi sapat na kapital para makapagsimula ng isang negosyo kung kaya’t ang mga nagnanais na kumita ay pumapasok sa impormal na sektor.
Mahirap at marami ang proseso na kailangan sa pagsisimula ng produksyon o negosyo kung kaya’t mas pinipili na lamang ang nila ang makibahagi sa impormal na sektor.
Ang ibang mga negosyo ay umiiwas sa pagbabayad ng malaking buwis kung kaya’t hindi sila nagpaparehistro sa pamahalaan at nilalaan na lamang ang pera mula sa negosyo para sa pagpapaikot ng puhunan.
Ito ay pera na tinatanggap sa buong mundo
Global o Reserve Currency
Ano ang itinuturing na Global o Reserve Currency?
Dollar / Dolyar
Ito ay halaga o bagay na isinakripisyo para makuha ang isa pang bagay
Opportunity Cost
Ito ay kalagayan sa ekonomiks kung saan ay matalinong nagagamit ang mga likas na yaman at ang paggamit ng likas na yaman sa isang gawaing pang-ekonomiko ay nangangahulugang pagkait ng likas na yaman na ito para sa iba pang gawaing pang- ekonomiko
Efficient
Ito ay hilaw na materyales na kailangan sa pagbuo ng produkto
Raw Materials
Ito ay mga produktong tapos na o nabuo mula sa raw materials
Final Goods
Ito ay ang pagpapalitan ng produkto at serbisyo ng mga bansa
Kalakalang Panlabas o Pandaigdigang Kalakalan
Ito ay ang mga produktong iniluluwas o binebenta sa ibang bansa
Exports
Ito ay ang mga produkto at serbisyo naman na inaangkat o binibili ng isang bansa mula sa ibang bansa
Imports
Ito ay and direktang pagpapalitan ng produkto.
Barter
Ano ang tawag sa bansang hindi nakikilahok sa kalakalang panlabas? Ang halimbawa ng bansang ganito ay ang Brazil.
Closed Economy
Ito ay ang pagtutuon ng isang bansa sa produksyon nito sa isang produkto na pinakamabilis o pinaka-efficient nitong nagagawa.
Absolute Advantage
Sino ang naggawa ng teoryang absolute advantage?
Adam Smith
Ang teoryang ito ay nagsabing hindi lang mahalaga ang dami na napoprodyus ng isang partikular na produkto kundi pati na rin ang opportunity cost na kapalit ng pagpoprodyus ng produktong ito.
Comparative Advantage
Sino ang naggawa ng teoryang comparative advantage?
David Ricardo
Ito ay nagpapakita ng lahat ng transaksyon ng mga indibidwal at bahay-kalakal ng isang bansa sa iba pang mga bansa sa mundo
BOP | Balance of Payments
Ano ang ibig sabihin ng positibong BOP? Ano naman pag negatibo?
Mas malaki ang kinikita ng ibang bansa sa pakikipagkalakalan kaysa sa gastos nito. | Mas mataas ang ginagastos ng ibang bansa sa pakikipagkalakalan kaysa sa kinikita nito.
Ito ay ay ang pinakamalaking bahagi ng balance of payments na nagpapakita ng pagkakaiba ng exports at imports. Ito ang tinatawag sa net export ng GDP.
BOT | Balance of Trade
Ano ang mayroon kapag mas madami ang exports ng isang bansa kaysa sa imports?
Trade Surplus
Ano ang mayroon kapag mas madami ang imports ng isang bansa kaysa sa exports?
Trade Deficit
