ALL LESSONS Flashcards
ang wika ay isang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa pamamagitan ng mga pasulat o pasalitang simbolo
noah webster
ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura
henry gleason
mga simbolong binubuo ng mga tunog na nililikha ng aparato (speech organs) sa pagsasalita
bernales
ang wika ay proseso ng pagpapadala at pagtanggap ng mensahe sa pamamagitan ng mga simbolikong cues na maaaring berbal o di-berbal
bernales, et al. (2002)
nahahati ang kaantasan ng wika sa kategoryang pormal at di pormal
bernales (2009)
siya ay naniniwalang ang wika ay isang sining tulad ng paggawa ng sorbesa, pagbabake ng keyk o pagsulat
charles darwin
ang wika ay paraan ng pagpapahayag ng damdamin at opinyon
panganiban
pangunahin at pinakaelaboreyte na anyo ng simbolikong gawaing pantao
archivald hill
- pinakamaliit na yunit ng tunog/makabuluhang tunog
- ponolohiya ang tawag sa pag-aaral nito
ponema
ang wika ay masasabing sistematikong set ng mga simbolikong arbitraryo, pasalita, nagaganap sa isang kultural, pantao at natatamo sa lahat ng tao
brown
gumawa ng acronym na speaking
dell hymes
speaking
settings - saan
participants - sino
ends - layunin ng pag-uusap
act sequence - pagkakasunod-sunod ng daloy ng diskurso
key - pormal/impormal (batay sa sitwasyon)
intruments - midyum ng usapan (depende sa ginagamit sa sitwasyon)
norms - paksa ng usapan (dapat alam ng tao ang paksa para on-topic siya)
genre - nagsasalaysay o nagpapaliwanag?
(paano sasabihin? diin, etc)
(paraan e.g, malambing)
- pinakamaliit na yunit ng salita
- ganda (salitang-ugat, malayang “?”)
- ma (di-malayang “?” panlapi)
- pag pinagsama-sama ang ponema, ito ang mabubuo
- morpolohiya ang tawag sa pag-aaral nito
- salitang-ugat ang tawag sa pinakapayak na uri nito
morpema
simbolo ng makabuluhang tunog
letra
paksa
simuno
salitang naglalarawan sa simuno
panaguri
pag-aaral sa straktyur ng pangungusap
sintaks
pag-aaral ng depinisyon ng mga salita
semantika
tambalang salita na ang mga salita’y nakakapagbuo ng bagong kahulugan
halimbawa: bahag-hari
ganap na tambalan
ang “wika” ay salitang latin na nagmula sa:
“lengguwa” - dila
doktor+a = doktora ay halimbawa ng
morpemang ponema
tambalang salita na ang kahulugan ng mga salita’y nananatili
halimbawa: bahay-kubo
di-ganap na tambalan
2 ayos ng pangungusap
karaniwan at di-karaniwang ayos
simuno+panaguri
di-karaniwang ayos
panaguri+simuno
karaniwang ayos
lipon ng mga salitang may diwa o sariling kaisipan
pangungusap
anong uri ng ayos ng wika ito?
ang aking kaibigan ay mababait
di-karaniwang ayos
anong uri ng ayos ng wika ito?
mababait ang aking mga kaibigan
karaniwang ayos
anong uri ng ayos ng wika ito?
ang bulaklak ay mabango
di-karaniwang ayos
“ay” = di karaniwan
anong uri ng ayos ng wika ito?
mabango ang bulaklak
karaniwang ayos
dito nagmumula ang hangin at tinatawag na artikulador
baga
ang sintaks ay nagmula sa greek word na:
“syntattein” - pagsama-sama/pagsama-samahin
ang tawag sa agham ng linggwistikang nakatuon sa pagpapaliwanag ng mga kahulugan ng mga salita kasama na ang mga ekspresyon
denotasyon (diksyunaryo)
konotasyon (konteksto)
semantika
hal: daluyong - malaking alon
- suliranin/problema
dito minomodipika ang hangin at tinatawag na resonador
gumagamit ang tao ng aparato sa pagsasalita
ilong at bibig
ang wika ay:
- napagkakasunduan batay sa kultura
-nakabatay sa kultura
- nakabatay sa lugar (iba’t ibang lugar = iba’t ibang wika)
arbitraryo
ang wika ay nagbabago
dinamiko
diyagram patungo sa diskurso
ponema - morpema - sintaksis - diskursosemantika
katangian ng wika halimbawa:
kanin/palay/bigas/sinaing/etc
nakabatay sa kultura
katangian ng wika halimbawa:
salvage sa tagalog = pagpatay
salvage sa english = pagsagip
ang salita ay pinagkasunduan ng mga tao sa iisang grupo o pangkat
arbitraryo
nilikha ang wika dahil sa ritwal
ta-ra-ra-boom de ay
- tunog sanhi ng bugso ng damdamin
- sakit, takot, galit, saya, gulat
teoryang pooh-pooh
- ginagaya nila ang tunog na nililikha ng kalikasan
- hayop, tilaok, ngiyaw ng pusa, huni ng ibon, ihip ng hangin, patak ng ulan, langitngit ng kawayan
teoryang bow-wow
- ayon kay max muller
- simbolismo ng tunog gaya ng tsug-tsug ng tren, tik-tak ng orasan
- lahat ng bagay sa kapaligiran
teoryang ding-dong
teoryang halaw sa banal na kasulatan (genesis 1:11-32)
tore ng babel
- pinaniniwalaan ni A.S Diamond (2003)
- pwersang pangkatawan o pwersang pisikal
- pagbubuhat o pagtulak ng mabigat na bagay
- panganganak
teoryang yo-he-ho
tunog ay galing sa kumpas o galaw ng tao
teoryang ta-ta
(K-3) (mother tongue)
tagalog lahat, pati math
grd 1 - matatag curriculum
eng & fil only
- sistema ng pagpapatupad: monolinggwalismo
- pinakamataas o pinakamahusay na naipapahayag ng tao ang kaniyang ideya/kaisipan/damdamin
- katutubong wika
unang wika
upang malaman kung monolinggwal
- edukasyon
- kalakalan (produkto, komersyal, media, transaksyon)
- pamahalaan (pamahalaan)
iba pang tawag sa tagalog
- wikain
- katutubong wika
- diyalekto
- mother tongue
- bernakular
- wikang natututuhan sa paaralan at trabaho
- reserbang wika
- sistema ng pagpapatupad: bilinggwalismo
ikalawang wika
nalalaman kung bilinggwal ang bansa ayon sa:
makrong kasanayan
- pagbasa
- pagsulat
- pakikinig
- panonood
- pagsasalita
tawag sa equal o balanseng kahusayan sa paggamit ng wika
balance bilinggual
barayti ng wikang nalilikha ng dimensyong heograpiko
diyalekto
mga diyalekto
takacewailobihipa
tagalog
kapampangan
cebuano
waray
ilokano
bikol
hiligaynon
pangasinense
indibidwal na paraan os istilo sa paggamit ng wika
idyolek
(dalawa) shuwa, (kaligayahan) sadshak, (paghawak) pashon ay halimbawa ng
salita ng ibaloy
ang tawag sa barayti ng wika na nabuo batay sa dimensyong sosyal
nakabatay sa pangkat panlipunan
sosyolek
Rubico (2009) ito ay isang mahusay na palatandaan ng istratipikasyon ng isang lipunan o grupo
sosyolek
jejemon/swardspeaking/jargon ay mga halimbawa ng
sosyolek
ibattan hat
vakkul
barayti ng wikang nagmula sa etnilinggwistikong grupo
ito ay pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko
tinatawag na nobody’s native language na nagkakaroon kapag ang dalawang taong tagapagsalita ng dalawang magkaibang wika na walang komong wika ay nagtatangkang magkaroon ng kumbersasyong makeshift
pidgin
gamit at tungkulin ng wika
pagkuha ng impormasyon
heuristiko
gamit at tungkulin ng wika
tumutugon sa pangangailangan
e.g, pag-uutos, pakikiusap, patalastas sa telibisyon, liham-pangangalakal
walagn pangangailangan = hindi instrumental
instrumental
tinatawag bilang nativized language, ito ay pidgin na kalaunan ay naging likas na wikang nativized
nagkaroon nito sapagkat may komunidad ng mga tagapagsalita ang nag-angkin dito bilang kanilang unang wika
creole
gamit at tungkulin ng wika
upang mapanatili ang relasyon
interaksyunal
gamit at tungkulin ng wika
pagpapahayag ng sariling damdamin o opinyon
e.g, deep talk, liham sa patnugod (editoryal)
personal
gamit at tungkulin ng wika
nagpapahayag ng imahinasyon sa malikhaing paraan
e.g, mga istorya
imahinatibo
gamit at tungkulin ng wika
pagbigay ng impormasyon
impormatibo
