4. kafli

Question 1

Hvað er stýrð hegðun?

Answer 1

Hver sú hegðun sem er innbyggð í lífveruna þannig að ef tiltekið áreiti kemur fram bregst lífveran alltaf eins við.

Question 2

Hver var Descartes?

Answer 2

Hann útskýrði viðbragð fyrstur manna.

Question 3

Hvað er viðbragðsbogi?

Answer 3

Allra einfaldasta gerð viðbragðs.

Question 4

Hvað er grópun?

Answer 4

Sérstakt ferli þar sem ungviði grópar eða lærir að þekkja það fyrsta sem það sér við fæðingu, oftast móður sína og eltir hana upp frá því.

Question 5

Hver var Lorenz?

Answer 5

Hann rannsakaði hegðun fugla- Þeir elta það fyrsta sem þeir sjá við fæðingu.

Question 6

Hvað er tengslanám?

Answer 6

Það fer þannig fram að tvö fyrirbæri, sem fyrir nám eru óháð, tengjast. Þessi fyrirbæri koma frá umhverfi og kallast áreiti.

Question 7

Hvað er áreiti?

Answer 7

Áreiti má skilgreina sem hvert það fyrirbæri úr umhverfinu sem skynfæri okkar geta numið.

Question 8

Hver var Pavlov?

Answer 8

Hann varð fyrstur til að rannsaka nám í tengslum við ósjálfráð viðbrögð. Pavlov er nú frægastur fyrir tilraunir sínar með skilyrt viðbragð.

Question 9

Hvað er viðbragðsskilyrðing?

Answer 9

Áður hlutlaust áreiti tengist við annað áreiti. Eftir að viðbragð er skilyrt bregst lífveran eins við nýja áreitinu og hún gerði við það gamla.
Dæmi: Hundur Pavlovs sem fór að slefa við ljósi.

Question 10

Hvað er óskilyrt áreiti?

Answer 10

Áreiti sem kallar venjulega fram viðbragð.

Dæmi: Hiti framkallar svita, kuldi framkallar gæsahúð.

Question 11

Hvað er skilyrt áreiti?

Answer 11

Það er áreiti sem undir eðlilegum kringumstæðum kallar ekki fram sérstök viðbrögð en fær nýja merkingu fyrir lífveruna.
Dæmi: Bjalla->Slef

Question 12

Hvað er óskilyrt svörun?

Answer 12

Sú svörun sem sjálfkrafa kallast fram af áreitinu áður en viðbragðsskilyrðing á sér stað.

Question 13

Hvað er skilyrt svörun?

Answer 13

Sú svörun sem er hlutlaus fyrir skilyrðingu en kemur fram við áreitið eftir að skilyrðing hefur átt sér stað.

Question 14

Hvað er slokknun?

Answer 14

Hún á sér stað þegar skilyrta áreitið er birt án óskilyrta áreitisins. Þá deyr skilyrta áreitið smám saman.

Question 15

Hvað er sjálfkvæm endurheimt?

Answer 15

Hún á sér stað þrátt fyrir slokknun, þ.e. þá tekst skilyrta áreitinu aftur að vekja skilyrtu svörunina. Skilyrðing gerist mun fljótar þegar hún hefur einhverntíma verið til staðar.

Question 16

Hvað er tafarskilyrðing?

Answer 16

Þá er nýja áreitið kynnt á eftir því gamla og er haft á þar til dýrið bregst við, þ.e. bjallan hringir á meðan maturinn kemur og hundurinn slefar.

Question 17

Hvað er afturvirk skilyrðing?

Answer 17

Þá er nýja áreitið kynnt á eftir því gamla, þ.e. bjallan hljómar á eftir matnum.

Question 18

Hvað er samskilyrðing?

Answer 18

Þá eru áreitin kynnt saman. Skilyrðing hefur átt sér stað þegar nýja áreitið dugar til að kalla fram viðbragð.

Question 19

Hvað er slóðaskilyrðing?

Answer 19

Þá er nýja áreitið kynnt og látið hverfa áður en gamla áreitið kemur til sögunnar, þ.e. bjallan hringir og þagnar áður en maturinn kemur.

Question 20

Hvað er alhæfing?

Answer 20

Regla í skilyrðingum þegar ákveðin pörun er lærð og yfirfærð á lík áreiti. Andstæða alhæfingar er aðgreining.

Question 21

Hvað er fælni?

Answer 21

Óeðlilega sterk viðbrögð við áreiti.

Question 22

Hvað er árangurslögmálið?

Answer 22

Lögmál sett fram af Edward Thorndike. Lögmálið segir að ef hegðun hefur jákvæðar afleiðingar þá er líklegt að hegðunin verði endurtekin.

Question 23

Hvað er Skinner-búr?

Answer 23

Lítill kassi með matarhólfi og ljósi. Lífveran getur svo haft áhrif á það hvort og hve mikið af matarkúlum berst með því að styðja á slá, eða gogga á glugga í dúfutilraununum.

Question 24

Hvað er virki?

Answer 24

Hegðunin(ýta á slána) til þess að fá það sem dúfan vildi(matur).

Question 25

Hvað er styrking?

Answer 25

Styrkingin sem fær dýrið til að framkvæma hegðunina.

Question 26

Hvað er sístyrking?

Answer 26

Dýrið fær matarkúlu í hvert skipti sem það ýtir á slána.

Question 27

Hvað er fastur tímabilsháttur?

Answer 27

Þá fær rottan nammi eftir ákveðinn fjölda svarana, t.d. í þriðja hvert skipti.

Question 28

Hvað er fastur tímabilsháttur?

Answer 28

Lífveran fær styrkingu eftir ákveðinn tíma án tillits til hegðunar. T.d. dúfa fær matarkúlu á 5 mínútna fresti.

Question 29

Hvað er breytilegur hlutfallsháttur?

Answer 29

Lífvera fær styrkingu eftir óákveðinn fjölda svarana, t.d. dúfa fær matarkúlu fyrst eftri 5 skipti svo 8 skipti o.s.frv.

Question 30

Hvað er fastur hlutfallsháttur?

Answer 30

Lífveran fær styrkingu með óreglulegu tímabili án tillits til hegðunar. Dúfa fær matarkúlu að meðaltali á 5 mínútna fresti en fyrst eftir 2 mínútur, svo 7 mínútur o.s.frv.

Question 31

Hvað er virk hegðun?

Answer 31

Hver sú hegðun sem er ekki orsökuð af áreiti í núverandi umhverfi. Hún er viljastýrð.

Question 32

Hvað er mótun hegðunar?

Answer 32

Aðferð virkrar skilyrðingar til að fá fram æskilega hegðun, t.d. með hægfara námundun.

Question 33

Hvað er hægfara námundun?

Answer 33

Aðferð í virkri skilyrðingu til að móta hegðun. Þá byggist hegðun smám saman upp með því að í fyrstu eru styrkir allir tilburðir í átt að þeirri hegðun sem byggja á upp, þótt hegðunin í byrjun sé ekkei merkileg.

Question 34

Hvað er refsing?

Answer 34

Dregið er úr hegðun með því að tengja hana við neikvæðar afleiðingar. Hegðunin er pöruð við áreiti.

Question 35

Hvað er fráreiti?

Answer 35

Allt sem okkur finnst vont eða óþægilegt, þetta er andstæða styrkingar.

Question 36

Hvað er jákvæð styrking?

Answer 36

Hvaðeina sem styður hegðun í því umhverfi sem hún kemur fram í. Styrking hegðunar veldur því að tíðni þessarar hegðunar eykst.

Question 37

Hvað er neikvæð styrking?

Answer 37

Þegar verðlaunin felast í því að losna við eitthvað sem er leiðinlegt eða óþægilegt.

Question 38

Hvað er brottnámsskilyrðing?

Answer 38

Þegar fólk fær ekki eitthvað gott sem það er vant að fá vegna slæmrar hegðunar.

Question 39

Hvað er atferlismótun?

Answer 39

Samheiti yfir ólíkar aðferðir atferlismeðferðar til að móta hegðun með hægfara námundun eða öðrum aðferðum.

Question 40

Hvað er táknbundin styrking?

Answer 40

Ákveðnar og skýrar reglur eru settar um hegðun á stofnuninni sem ætlast er til að fólk fari eftir. Ef það stendur sig vel fær það miða sem er nokkurs konar gjaldmiðill innan stofnunarinnar sem hægt er að kaupa sér ýmislegt gott fyrir.

Question 41

Hvað er lært úrræðaleysi?

Answer 41

Rannsóknir Seligmans og félaga á hundum samkvæmt viðbragðsskilyrðingum Pavlovs urðu til þess að hundarnir lærðu að vera úrræðalausir. Það sem þú hugsar stjórnar því hvernig þú hagar þér.

Question 42

Hvað er skýringarstíll?

Answer 42

Hvernig fólk sýnir fyrir sjálfu sér hvers vegna það upplifir ákveðinn atburð, hvort sem hann er jákvæður eða neikvæður.

Question 43

Hvað er sundurgreining?

Answer 43

Viðbrögð við mismunun. Andstætt alhæfingu og fylgir gjarnan í kjölfar hennar.