3. Mediabeleid: Historische en mondiale context

Question 1

Wat is mediabeleid?

Answer 1

Mediabeleid is het resultaat van politieke en beleidsmatige beslissingen en keuzes ten aanzien van de mediasector, en dit in een context van economisch handelen, toenemende technologische vernieuwingen en toenemende internationalisering.

Question 2

Wie is de Vlaamse minister van Media?

Answer 2

Benjamin Dalle

Question 3

Geef een illustratie van hoe bestaande afspraken ivm economisch handelen moeten worden herbekeken ifv technologisch vernieuwingen

Answer 3

• Technologische vernieuwingen: Internet doorbreekt klassiek onderscheid tussen tekst (kranten) en audiovisueel (radio/tv)
• Economisch handelen: Maar hoe oneerlijk/marktverstorend is het dat de openbare omroep nu ook ‘tekst’ mag maken?
  –> Concurrentie wil dat VRT NWS gewoon een website is waarop hun audiovisuele verhalen verzameld worden, en niet dat het een online ‘staatskrant’ wordt
• Beleidsbeslissing: 65% van de artikels op VRT NWS moet duidelijk gelinkt zijn aan audio/video

Question 4

Hoe is de verhouding markt/overheid historisch gegroeid voor de pers?

Answer 4

De pers (print) is voor de markt met een beperkte overheidssteun.

Question 5

Geef de 5 historische tijdperken in de geschiedenis van de pers

Answer 5

• Spaanse Nederlanden (16e - 17e E)
• Oostenrijkse Nederlanden (18e E)
• Franse overheersing (1792 - 1814)
• Koninkrijk der Nederlanden (1814 - 1830)
• België (1830 - … )

Question 6

Geef de historische context van de pers tijdens de Spaanse Nederlanden

Answer 6

• 16e - 17e E
• centraal gezag
• Pers moest de overheid dienen: gazettiers moesten betalen om een octrooi (toelatingsbrevet) te krijgen en werden onderworpen aan preventieve censuur
• 1629: krant Weckelycke Tydinghe van Antwerpse uitgever Abraham Verhoeven: hij was de eerste krantenuitgever van de Zuidelijke Nederlanden

Question 7

Geef de historische context van de pers tijdens de Oostenrijkse Nederlanden

Answer 7

• 18e E
• Pers moest de overheid dienen: gazettiers moesten betalen om een octrooi (toelatingsbrevet) te krijgen en werden onderworpen aan preventieve censuur
• 1797: Invoering van de zegelbelasting: Houdt krant duur, waardoor het een product blijft voor de welgestelde burgerij. In die tijd waren ook sowieso nog veel mensen analfabeet.

Question 8

Geef de historische context van de pers tijdens de Franse overheersing

Answer 8

• 1792 - 1814
• Krijgt een officiële regeringskrant: Le Moniteur Universel

Question 9

Geef de historische context van de pers tijdens Koninkrijk der Nederlanden

Answer 9

• 1814 - 1830
• Persvrijheid komt in grondwet, maar er is nog harde repressie

Question 10

Geef de historische context van de pers tijdens het ontstaan van België

Answer 10

• 1830 tot nu
• 1831: Persvrijheid komt in de grondwet
• 1839: Verlaging zegelbelasting
• 1848: Afschaffing zegelbelasting
• Het onderwijs verbetert en meer mensen kunnen lezen. Het begin van de massakrant.

Question 11

In welk artikel van de grondwet staat de persvrijheid? Hoe luidt dat artikel?

Answer 11

• artikel 25

“De drukpers is vrij: de censuur kan nooit worden ingevoerd: geen borgstelling kan worden geëist van de schrijvers, uitgevers of drukkers. Wanneer de schrijver bekend is en zijn woonplaats in België heeft, kan de uitgever, de drukker of de verspreider niet worden vervolgd”

Question 12

België is zeer vooruitstrevend op vlak van persvrijheid. In welk jaartal werd dit bij de buurlanden pas grondwettelijk vastgelegd?

Answer 12

• 1848: Nederland
• 1881: Frankrijk
• 1888: Duitsland

Question 13

Waarom was de case Rousseau over het publicatieverbod zo gevoelig?

Answer 13

De persvrijheid zit diepgeworteld bij de mensen door de geschiedenis. Bijna direct na het ontstaan van België stond het in onze Grondwet.

Question 14

Vanaf wanneer wordt de pers aan de markt overgelaten? Volledig? Actua?

Answer 14

Vanaf het ontstaan van België wordt de pers aan de markt overgelaten, maar er is weinig regulering en beperkte overheidssteun.

Enkel de verdeling van de kranten wordt gefinancierd door de regering.

–> Dit is een gevoelig dossier dat onder vuur ligt door mogelijke wanpraktijken met betrekking tot de vergunning voor de distributie van kranten.

Question 15

Hoe is de verhouding markt/overheid historisch gegroeid voor radio en televisie?

Answer 15

In eerste instantie overheid, maar later ook markt

Question 16

Geef de historische context van radio en televisie

Answer 16

Bij de komst van nieuwe communicatietechnologieën (van telegrafie eind 19e E tot radio en televisie in jaren 1920 - 30) treedt de overheid opnieuw actief op.

De omroep in West-Europa is van bij het begin een ‘publieke’ omroep:
- Het is monopolie van overheden
- Privé-initiatieven worden bij de wet uitgesloten

Question 17

Waarom worden privé-initiatieven voor radio en televisie bij wet uitgesloten in het begin van de opkomst?

Answer 17

1. Praktische motivatie: schaarste aan etherfrequenties: niet genoeg ruimte
2. Negatieve motivatie: Angst voor radio/tv als maatschappij-veranderend medium (injectienaaldtheorieën)
3. Positieve motivatie: Overtuiging dat audiovisuele media in dienst van burgers moest staan (ipv commerciële belangen te dienen)

Question 18

Wat is de injectienaaldtheorie?

Answer 18

De theorie dat mensen alles gaan geloven wat er verteld of geïnjecteerd wordt

Question 19

Geef een voorbeeld waarom de angst voor de injectienaaldtheorie terecht was?

Answer 19

Talloze mensen geloofden door het fictieve hoorspel War of the Worlds van Orson Wells dat aliens echt op aarde geland waren.

Question 20

Waarom was volgens communicatiespecialisten de radio één van de oorzaken van de populariteit van Hitler?

Answer 20

Door de radio was zijn stem overal en altijd te horen. Zo overtuigde hij veel mensen.

Question 21

Welk soort model past West-Europa toe bij radio en televisie bij het begin?

Answer 21

Het public service model

Question 22

Wat was het grote voorbeeld in West-Europa als public service model voor radio en tv?

Answer 22

BBC

Question 23

Wat houdt de BBC als public service model in?

Answer 23

• Combinatie van overheidsinitiatief en toch een zekere onafhankelijkheid
• Zeer hybride mediasysteem met gemengde financiering
  a) Overheid (belastingen)
  b) Kijk-en luistergeld
  c) Commerciële inkomsten sinds ‘80
  –> Product placement
  –> Sponsering

Question 24

Door wat wordt in de jaren ‘80 de overheidsmonopolie van radio/tv doorbroken?

Answer 24

Het neoliberalisme

Question 25

Welke commerciële omroep wordt opgericht in Vlaanderen in 1989?

Answer 25

VTM

Question 26

Hoe is de verhouding markt/overheid historisch gegroeid voor online nieuws?

Answer 26

In eerste instantie markt (overheid roert zich maar laat)

Question 27

Geef de historische context van het ontstaan van online nieuws

Answer 27

Van bij de opkomst van het internet was er bewust weinig regulering voor de markt. Waarom?

• In de jaren ‘90 zag men het internet als een utopie. Er waren hoge verwachtingen qua innovatie en qua participatief potentieel.
• Delen van informatie en debat zonder beperking in tijd en ruimte (basisdemocratie)
• Achterliggend idee: Kleine, innovatieve internetbedrijfjes een duwtje in de rug geven

–> Wetgeving garandeert dat internetplatforms niet aansprakelijk zijn voor wat mensen posten erop posten

Question 28

Zorgt de weinige regulering voor de markt voor online voor innovatie?

Answer 28

Neen, een klein handjevol internetbedrijven trok alles naar zich toe. Het werden internetreuzen met een enorme greep op ons leven. Ze verstikten de innovatie ipv cultiveren.

–> Als er geen concurrentie is, dan kom er ook geen innovatie.

• Stel dat je toch een innoverend platform ontwikkelt dat het goed doet dan koopt de big tech het gewoon op.

Question 29

Zorgt de weinige regulering voor de markt voor online voor participatie en basisdemocratie?

Answer 29

Neen, in de plaats kwam hate speech en desinformatie.

Question 30

Wat is het gevolg van de weinige regulering voor online nu?

Answer 30

• Overheid probeert alsnog in te grijpen
• Het is een moeizaam proces, maar er komen toch recente EU-richtlijnen die het mediabeleid overstijgen zoals het DSA

Question 31

Wat is het DSA?

Answer 31

= Digital Service Act
- Een richtlijn die meer verantwoordelijkheid legt bij platformen om illegale content te verwijderen

Question 32

Welk land wilt er geen regels opleggen voor de Big Tech?

Answer 32

Amerika

Question 33

Hoe heet de Eurocommissaris voor de Interne Markt?

Answer 33

Breton