2. Chemiczne podstawy życia Flashcards
1
Q
Pierwiastki biogenne
A
C, H, O, N, S, P
2
Q
Pierwiastki biogenne
A
główny składnik związków orgainicznych, budujących wszystkie organizmy
3
Q
Węgiel (makroelement)
A
- tworzy stabilne wiązania, dzięki czemu powstają szkielety węglowe
- łatwo tworzy związki z pozostałymi pierwiastkami m.in. S i P
- kluczowy do życia
- trafia do organizmów z atmosfery
- fotosynteza: CO2 + H20 -energia-> glukoza + O2
- niewielkie rozmiary atomu
4
Q
Szkielety wodorowe
A
podstawowe elementy struktur zw. organicznych
5
Q
- Mikroelementy przykłady
A
Cr, Mn, Fe, Co, Cu, Zn, Mo, Cd, Sn, B, Al, Si, B, Se, I, Sn
6
Q
- Makroelementy przykłady
A
H, Na, Mg, K, Ca, C, N, O, P, S, Cl
7
Q
Makroelementy %
A
powyżej 0,01% zawartości w ciele człowieka
8
Q
Mikroelementy %
A
poniżej 0,01% zawartości w ciele człowieka
9
Q
Wodór (makroelement)
A
- z połączeniem węgla tworzy szkielety związków organicznych
- jest reakcyjny i wchodzi w skład wielu grup funkcyjnych
- z O tworzy cząsteczkę H2O oraz bierze udział w reakcjach redukcji i utlenienia
10
Q
Tlen (makroelement)
A
- uboczny produkt fotosyntezy,
- występuje: O2, O3
- bardzo reaktywny
- działanie zabójcze wobec drobnoustrojów (H2O2)
- w większości komórek niezbędny w procesie oddychania tlenowego
11
Q
Azot (makroelement)
A
- 78% w atmosferze,
- przyswajać go mogą niektóre bakterie i sinice
- rośliny pobierają tlen w postaci związków azotowych, kt następnie trafiają do konsumentów
- budowa amninokwasów
- budowa białek, kwasów nukleinowych
12
Q
Azot (makroelement) - niedobór
A
- zahamowanie wzrostu i rozwoju roślin
- utrata wagi i obrzęki u zwierząt
13
Q
Siarka (makroelement)
A
- wchodzi w skład aminokwasów
- budulec wielu białek
- składnik białka, keratyny - np. włosy, kopyta - wytrzymałość mechaniczna
14
Q
Siarka (makroelement) - niedobór
A
- u roślin- utrudnia fotosyntezę, oddychanie komórkowe
- u zwierząt - ogranicza wzrost
15
Q
Fosfor (makroelement)
A
- wchodzi w skład kwasów nukleinowych i ATP oraz fosfolipidów
- składnik kości zwierząt
- u roślin - istotny w fotosyntezie
16
Q
Wapń (makroelement)
A
- niezbędny w funkcjonowaniu komórek nerwowych i mięśniowych
- bierze udział w procesie krzepnięcia krwi
- składnik ścian komórkowych u roślin
- składnik szkieletów zwierząt
17
Q
Wapń (makroelement) - niedobór
A
- u roślin- zniszczenie ścian komórkowych, rozpad tkanek
- u zwierząt - zaburzenia krzepnięcia krwi, zniekształcenia kości, stawów
18
Q
Magnez (makroelement)
A
- aktywator wielu enzymów
- uczestniczy w składaniu podjednostek rybosomów
- składnik chlorofilu
19
Q
Potas (makroelement)
A
- bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych
- ważny składnik płynów ustrojowych
- u roślin - aktywator enzymów, wpływa na stopień uwodnienia komórek
20
Q
Potas (makroelement) - niedobór
A
- u zwierząt - zahamowanie wzrostu i skurcze mięśni
21
Q
Sód (makroelement)
A
- bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych
- ważny składnik płynów ustrojowych
22
Q
Chlor (makroelement)
A
- odpowiada za równowagę wodno-mineralną
- składnik kwasu solnego ( jeden z - soki żołądkowe)
23
Q
Chlor (makroelement) - funkcje
A
- u zwierząt - równowaga płynów ustrojowych
- u roślin - uczestniczy w fotosyntezie, transport…
24
Q
Chlor (makroelement) - niedobór
A
- zaburzenia procesów w liściach (jasne plamy)
25
Żelazo (mikroelement)
- składnik białek złożonych m.in transportujących O (hemoglobina) i magazynujących go (mioglobina)
- wchodzi w skład wielu enzymów, m.in biorących udział w fotosyntezie i oddychaniu tlenowym
26
Jod (mikroelement)
- składnik hormonów tarczycy
27
Miedź (mikroelement)
- składnik wielu enzymów
- składnik hemocyjaniny
28
hemocyjanina
barwnik, który u wielu bezkręgowców pełni funkcję podobną do hemoglobiny
29
Kolbat (mikroelement)
- składnik witaminy B12, kt uczestniczy w wytwarzaniu elementów krwi oraz w biosyntezie kwasów nukleinowych
30
Fluor (mikroelement)
- wchodzi w skład szkliwa zębów
31
Związki nieorganiczne np.
woda, sole mineralne
32
Związki organiczne np.
saharydy, lipidy, białka, kwasy nukleinowe
33
Woda jest bezbarwna i przeźroczysta, przepuszcza promienie słoneczne.
Umożliwia to przeprowadanie fotosyntezy przez organizmy żyjące w wodzie, które produkują tlen i pokarm dla kolejnych pziomów torficznych.
34
Woda nie reaguje z większością związków organiczniych, rozpuszczalnik związków polarnych.
Idealne środowisko do przebiegu reakcji chemicznych.
35
Woda ma d > d powietra.
Umożliwia utrzymywanie na wodzie bardzo dużych organizmów np. waleni.
36
Największa d wody w 4 st. Celsjusza. Wraz ze spadkiem temperatury jej gęstość maleje, a V rośnie. Lód jest lżejszy od wody i urzymuje się na jej powierzchni, a pozostałe warstwy wody pozostają niezamarznięte.
Umożliwia org wodnym przetrwanie zimy.
37
Woda: duża spójność, czyliodporność słupa wody na rozerwanie pod wpływem sił rozciągających.
może być podnoszona w cienkich rurkach (kapilarach), np. w naczyniach roślin, na bardzo dużą wysokość
38
woda może przylegać do powierzchni naładowanych elektrycznie
może być podnoszona w cienkich rurkach (kapilarach), np. w naczyniach roślin, na bardzo dużą wysokość
39
Woda ma wyskokie napięcie powierzchniowe - przyciąganie cząsteczek wody na granicy z powietrzem jest silniejsze niż w głębi cieczy
powstaje cienka błonka na której mogą się utrzymywać małe organizmy
40
Woda ma największe ciepło właściwe spośród wszystkich znanych substancji. Oznacza to że, aby podnieść temp wody, należy dostarczyć jej znaczną ilość ciepła.
Zawarta w organizmie chroni go przed nagłymi zmianami temp otoczenia. Stabilne warunki do życia w wodzie.
41
Woda ma wyskie ciepło parowania, trzeba jedj dostarczyć znaczną ilość energii by zmieniła stan skupienia z ciekłego w gazowy
istotna funkcja w termo regulacji np. niektóre ssaki wydzielają pot, kt parując chroni organizm przed przegrzaniem
42
Główne funkcje soli mineralnych
- regulują stan uwodnienia komórek
- aktywują enzymy
- wpływają na procesy wymiany wody i innych substancji między komórką a otoczeniem
- warunkują przebieg procesów fizjologicznych
- stanowią fizjologiczne procesy buforowe
- budują szkielety zewnętrzne i wewnętrzne zwierząt
43
Sacharydy (cukry, węglowodory)
związki głównie zbudowane z C, H, O. Mają dwa rodzaje grup funkcyjnych - hydroksylową (-OH) i karboksylową : aldehydową (-CHO) lub ketonową (-CO-)
44
Monosacharydy - budowa
3-8 at C w cząsteczce
45
Monosacharydy - przykłady i funkcje
- glukoza, fruktoza - główny substrat energetyczny komórek
- ryboza, deoksyryboza - składniki nukleotydów i kwasów nukleinowych
- glukoza, fruktoza, galaktoza - składniki budulcowe oligosaharydów i polisaharydów
46
Oligosacharydy - budowa
2-10 reszt cukrów prostych
47
Oligosacharydy - przykłady i funkcje
- sacharoza, sub zapasowa u roślin
- laktoza - występuje w mleku, funkcja odrzywcza
- maltoza - produkt enzymatycznego rozkładu skrobii
48
Polisacharydy - budowa
11+ reszt cukrów prostych
49
Polisacharydy - przykłady i funkcje
- skrobia - sub zapasowa głównie u roślin
- glikogen - sub zapasowa u zwierząt i grzybów
- celuloza - buduje ściany komórkowe roślin
- chityna - ściany komórkowe grzybów i szkielety zewnętrzne stawonogów
50
wiązania w oligo- i polisacharydach
- α-glikozydowe
- β-glikozydowe
51
α-glikozydowe - przykłady
skrobia, glikogen, maltoza,
52
β-glikozydowe - przykłady
laktoza, celuloza, chityna
53
Lipidy (tłuszczowce)
składają się zwykle z C, H i O. Cząsteczki lipidów są niepolarne, hydrofobowe, nierozpuszczalne w wodzie.
54
Podział lipidów ze względu na budowę cząsteczki
-proste
-złożone
-izoprenowe
55
Lipidy proste:
-tłuszcze właściwe
- woski
56
Lipidy złożone:
- fosfolipidy
- glikolipidy
57
Lipidy izoprenowe:
- steroidy
- karotenoidy
58
tłuszcze właściwe
- estry glicerolu i kwasów tłuszczowych
- zapasowa, termoizolacyjna, ochronna
59
woski
- estry kwasów tłuszczowych oraz alkoholi zawierających w cząsteczce 1 gr karboksylową
- ochronna, budulcowa
60
Lipidy złożone
estry alkohli i kwasów tłuszczowych, zawierające dodatkowe hydrofilowe grupy pochodzące z innych związków chemicznych.
61
Fosfolipidy glicerolowe
glicerol jest zestryfikowany 2 cząsteczkami kwasów tłuszczowych oraz jedną cząsteczką kwasu fosforowego (V). Reszta fosforowa (V) łączy się z niewielkim nietłuszczowym związkiem polarnym np. choliną.
62
Glikolipidy glicerolowe
Glicerol jest zestryfikowany 2 cząsteczkami kwasów tłuszczowych. Trzecia gr hydroksylowa glicerolu jest połączona z cząsteczką cukru, np. galaktozy.
