16. Sléttir vöðvar og hjartavöðvinn Flashcards
Dæmi um einingavöðva
- sléttvöðvalög í blóðæðum
- barki og berkjur
- sléttvöðvalög í meltingarvegi
Margeiningavöðvar
- sléttir vöðvar sem eru háðir ertingu tauguna til að dragast saman
- það eru engin gatatengi milli þeirra eða sjálfvirkar frumur
Dæmi um margeiningavöðgar (multi-unit)
- Sjáaldursvöðvar
- Linsuvöðvarnir í auganu
- Hárreisivöðvarnir
Himnuholur
- Það sem sléttir vöðvar hafa í stað þverpípla, virka á svipaðan hátt og eru sennilega forverar þeirra.
- Innihalda mikið magn af spennustýrðum Ca++ göngum
- slétta frymisnetið (SR) liggur nálægt þessum himnuholum í mörgum sléttvöðvafrumum og tenging er þar á milli
Frymisnet sléttvöðvafruma
- Frymisnetið liggur nálægt frumuhimnunni og tengist sums staðar við hana
- Pípulaga
Samdráttarprótein í sléttum vöðvum
mýósín og aktín sem raðast ekki eins skipulega og í rákóttum vöðvafrumum, heldur meira á ská
engar greinilegar rákir sjáanlegar í smásjá
Dense bodies
prótein sem tengja saman actinþræðina og eru því sambærileg við Z-línupróteinin í beinagrindarvöðvanum
dense bodies eru fest við frumugrind sem aftur er fest við himnuna
Hvernig starfa samdráttarprótein í sléttum vöðvum?
- mýósín dregur actín yfir sig
sjá mynd
Hlutfall actíns og mýósíns í vöðvaþræðlingum sléttvöðvafruma
það eru miklu fleiri actín í kringum hvert mýósín en í beinagrindarvöðvum
Hlutfall: 10 actín á móti 1 mýósíni
Hlutverk utanfrumukalsíums í sléttum vöðvum
- Hvernig er losun Ca++ örvað?
- mikilvægt að Ca++ komin inn í frumu utan frá í gegnum spennustýrð Ca++ göng
- Það kalsíum losar meira Ca++ frá frymisneti með því að tengjast Ca++ stýrðum Ca++ göngum á því
- Utanaðkomandi boðefni (taugaboðefni, hormónar, parakrínar) virkja IP3 til að örva losun á Ca++ frá frymisneti
- Þegar frymisnet er orðið tómt af Ca++ sendir það boð til sérstakra geymslu-stýrðra Ca++ gangna í frumuhimnu um að opnast
Er trópónín til staðar í sléttum vöðvafrumum?
ekkert trópónín er til staðar, heldur annað Ca++-stýrt prótein: calmódúlín
Hvað gerir trópómýsín í sléttum vöðvafrumum?
gegnir samskonar hlutverki og í beinagrindarvöðvum (en þó ekki eins veigamiklu)
Hvaða prótein tengjast bæði actíni og trópómýósíni og hindra sambandið milli actíns og trópómýósíns?
caldesmón og calpónín
Hvað gerir Ca-CaM komplexinn?
Hvað er það?
Hemur áhrif caldesmóns og calpóníns
- Ca-CaM tengist við calpónín og virkjar jafnframt Ca-CaM-háðan kínasa, sem fosfórar calpónín. Það veldur því að hemjandi áhrif calpóníns minnka
- Tengist líka caldesmóni og temprar hemjandi áhrif þess
Hvernig er mýósín í hvíld sléttvöðvafrumna?
í óvirku ástandi
Hvernig er virkjun krossbrúa í sléttum vöðvafrumum?
mýósínvirkjun
- Ca++ binst við calmódúlín (CaM), sem virkjar kínasa á mýósíninu (myosin light-chain kinase, MLCK)
- Mýósín kínasinn fosfórar mýósínið, sem við það verður virkt og getur tengst actíninu.
- Jafnframt eykst virkni mýósín-ATPasans
Aktín er alltaf í ástandi til að tengjast en mismikið eftir því hve virk ákveðin prótein eru. Hver eru þau?
caldesmón og calpónín
Það ræðst m.a. af því hve mikið Ca-CaM komplexinn afvirkjar þessi prótein
Hvernig er virkjun aktíns í sléttum vöðvafrumum m.v. beinagrindarvöðvum?
þetta ferli er mun hægvirkara en virkjun actíns í beinagrindarvöðvum
Krossbrúarhringur í sléttvöðvafrumum
- Í hvíld eru krossbrýrnar (mýósínhausarnir) í orkuríku ástandi með ADP og P tengd við sig
- Við fosfórun mýósínsins getur það tengst actíninu og dregið actínið yfir sig aftur og aftur á meðan Ca++ styrkurinn helst hár og ATP er til staðar
- ATP þarf til að losa mýósínið frá actíni svipað og í beinagrindarvöðvum
- Á meðan mýósínið er fosfórað getur þessi krossbrúarhringur gengið nokkuð hratt fyrir sig, en þó mun hægar en í beinagrindarvöðvum
- NB. Það er ekki sama ATP sem fer í að fosfóra mýósínið, og það sem fer í að losa orku fyrir samdráttinn
cAMP stjórnun á MLCK
Áreiti sem örva myndun cAMP inni í sléttvöðvafrumunni, örva cAMP-virkjaðan prótein kínasa, sem fosfórar MCLK
Við það minnkar sækni MCLK fyrir Ca-CaM komplexinum og þar með minnkar virkni MCLK
Hvaða áhrif hefur cAMP stjórnun á MLCK?
dregur úr eða hemur samdráttinn
Hvaða hlutverki gegnir Ca++ í samdrætti sléttra vöðvafrumna?
innanfrumustyrkur Ca++ er meginstjórnþáttur í samdráttarferlinu
Eðli samdráttar fer eftir hverju?
hve hratt innanfrumustyrkur Ca++ eykst og hve lengi hann helst hár
Lokuvöðvar (spinchters) - hvernig er samdrátarástand?
í stöðugu krækjuástandi, viðhalda stöðugum samdrætti sem utankomandi stjórnþættir slaka síðan á eftir þörfum
Vöðvar í þvagblöðru
í slöku ástandi, sem við og við fara í samdrátt
Sléttir vöðvar í blóðæðum og meltingarvegi
alltaf í samdrætti en hann er sveiflukenndur
Sameiginlegt einkenni sléttra vöðva
aldrei fullkomlega slakir, heldur er samdráttarástandi þeirra stjórnað upp og niður með utanaðkomandi stjórnþáttum
Slökun sléttra vöðva
Ca++ er dælt í burtu í tvær áttir:
- Ca++ ATPasi eða Ca++/Na+ skiptiferja dæla Ca++ úr frumunni eða inn í frymisnetið
Þá óvirkjast MLCK og hættir að fosfóra mýósínið
Mýósín fosfatasi nær yfirhödninni og óvirkjar mýósínið með því að affosfóra það
Mýósínið losnar síðan frá actíninu þegar nýtt ATP hefur tengs við mýósínið
Hvers vegna eru margir sléttir vöðvar af einingargerð sjálfvirkir?
frumurnar eru með óstöðuga himnuspennu og mynda boðspennur sjálfkrafa
