1 Spieren en pezen: pezen en aponeurosen

Question 1

Pezen/aponeurosen algemeen

Answer 1

• = aanhechting spieren op de te bewegen lichaamsdelen
• spoelvormige spieren –> pezen (strengen)
• platte spieren –> aponeurosen
• pezen hebben in lengterichting verlopende collageenfibrillen dus goed bestand tegen belasting in trekrichting; druk geeft echter beschadiging
• Bescherming druk door bijv. sesambeentjes (vergroting functie spier door vergroting momentarm van werklijn spier tov van gewricht); slijmbeurzen en peesschedes

Question 2

Opbouw pees

Answer 2

• opgebouwd uit bundels dicht opeengepakte, parallel verlopende collagene vezels (primaire peesbundels) en los bindweefsels;
• secundaire en tertiaire peesbundels
• geen peesschede, dan omgeven door kapsel van los bindweefsel (peritenonium externum/ peritendiuneum); peritenonium internum is losse bindweefsel in schotjes tussen sec en tert peesbundels en dat met per. externum in verbinding staat
• Fibroblasten: liggen tussen primaire pezenbundels in lange rijen gerangschikt;
• arm aan bloed- en lymfevaten
• innervatie: sensibele en vegetatieve zenuwen

Question 3

Peesaandoening: Peesrupturen

Answer 3

• fasciculair (vezels), partieel (bundels) of totaal (gehele pees)
• ev ontstekingsreactie om bloeding en het vervallen peesweefsel op te ruimen
• volledig herstel door vorming granulatieweefsel en fibrose
• Vo: vooral paard, minder LH; overrekking en scherp trauma ondervoet –> ernstig letsel vooral van buigpezen; hond: achillespees en pezen ondervoet regelmatig; scherp of stomp trauma; grotere kans op functioneel herstel bij operatie en langdurig nabehandelen (3 wk absolute immobilisatie, daarna geleidelijk toestaan meer belasting) = genezingsduur 20 wk
• hond: degeneratieve vorm: vooral fasciculaire en partiële letsel waargenomen; primaire degeneratie van achillespees (waarschijnlijk) waarbij normale belasting leidt tot progressief functieverlies
• kip: regelmatig achillespeesruptuur; primaire oorzaak = losse structuur van bindweefsel bij zware rassen

Question 4

Peesaandoening: Tendinitis (= peesontsteking)

Answer 4

• meestal aseptisch, tgv verscheuringen (overbelasting; herhaald microtrauma) en scherp trauma
• granulatieweefsel –> lokale/diffuse verdikking pees
• pees geheel defect –> functieverlies
• compleet achillespeesletsel –> flexie crurotarsale gewricht –> lichaamsgewicht dragen niet meer mogelijk
• pees vergroeien met omgeving terwijl nieuwgevormde bindweefsel kan verbenen (tendinitis ossificans)
• Septische tendinitis: komt minder vaak voor; meestal in aansluiting op geïnfecteerde wond, artritis, tendovaginitis of flegmoon; hierbij ev purulente of necrotiserende ontsteking

Question 5

Peesschede: algemeen

Answer 5

= vagina tendinis; cilindrisch met synovia gevulde structuren die de pezen plaatselijk omgeven

• op plaatsen waar pezen het meest bewegen en waar grootste druk- en trekkracht op pezen wordt uitgeoefend
• wand peesschede: inwendig synoviaal membraan (met vlokken) en uitwendige bindweefsellaag
• visceraal en pariëtaal blad die via mesotenon met elkaar in verbinding staan en aan beide uiteinden van peesschede in elkaar overgaan; tussen bladen met synovia gevulde intervaginale ruimte
• Aandoeningen: ontsteking (tendovaginitis of tenosynovitis), vooral bij paard hond en kip

Question 6

Tendovaginitis/tenosynovitis: synoniemen voor peesschedeontsteking

Answer 6

Tenosynovitis = ontsteking van inwendige synoviale membraan

• acuut of chronisch
• acuut: sereus, (sero)fibrineus of purulent exsudaat; ontsteking vooral in synoviale membraan (gezwollen, hyperemisch)
• aseptisch of septisch
• aseptisch sereus: niet-perforerend trauma
• hond: chronische overbelasting –> tenosynovitis aanhecthing pees m. biceps brachii
• bicepspees: omgeven door peesschede die direct voortzetting van schoudergewricht is
• septisch (fibrineus of purulent): gevolg van infectie; door perforerend trauma, per continuitatem of hematogeen; (bijv. droes paard);
• kip: infectieuze tenosynovitis van pezen van metatarsale buigers door reovirus dat artritis kan veroorzaken, vooral bij vleesrassen
• chronisch tendovaginitis (peesschedegal): fibreuze verdikking van de wand en veel sereus exsudaat mav dilatatie van peesschede (hygroom, hydrops tendovaginalis); vooral bij paard, –> kreupelheid; kan ook gelijk ontstaan zonder direct acute aanleiding (vaak bij oudere paarden die veel gepresteerd hebben
• Bij zowel septische als aseptische peesschedeontsteking kunnen adhesies (fibrine) en later vergroeiing tussen peesschedewand en de pees –> blijvende functiestoornissen (kreupelheid)

Question 7

Aandoeningen van slijmbeurzen: algemeen

Answer 7

• Slimbeurzen: meestal gesloten, afgeplatte vormsels van wisselende grootte, gevuld met geringe hoeveelheid synovia;
• maken lichaamsbeweging mogelijk
• bursae liggen tussen skeletdelen en spieren, banden, fasciae en de huid
• vergemakkelijken glijdbaarheid over harde onderlaag
• organieke (aangeboren) bursae en acquisiete (verkregen) bursae
• bursitis: vooral bij paard, rund en varken

Question 8

Aandoeningen van slijmbeurzen: Bursitis

Answer 8

• septisch of aseptisch
• acuut of chronisch
• bursitis van organieke bursae: paard en rund
• septische bursitis: door perforerend trauma, hematogeen of per continuitatem
• paard: vroeger door Brucella abortus
• aseptisch bursitis organieke bursae: door niet-perforerend trauma (kneuzingen, overbelasting)
• Ve: lokale fluctuerende zwelling, kan pijnlijk (meestal pijnlijker dan bij acquisiete); kreupelheid; septisch meer pijn dan aseptisch; soms ontsteking onderliggend periost
• acquisiete bursa meestal niet pijnlijk dus ook geen kreupelheid

Question 9

Acquisiete bursae

Answer 9

• alle diersoorten (vooral: paard, hond, rund en varken)
• meestal tgv herhaaldelijk trauma
• aanvankelijk altijd steriel (aseptisch)
• later geïnfecteerd mogelijk door huidlaesies of hematogeen
• belangrijkste acquisiete bursae: legger, piephak en grupbeen

Question 10

Legger

Answer 10

• Vo: subcutaan op punt olecranon aan voorbeen bij de hond, paard en varken; bij rund bijna nooit; hond vnl jonge dier
• Vo: door herhaal trauma van weke delen over punt olecranon; hond –> harde ligplaats of vaak ongecontroleerd liggen, vaak beiderzijds, variatie grotte
• Ve: cosmetisch probleem; geen functionele stoornis (mits geen infectie)
• Di: steriele punctie van de legger (helder plasmatransdudaat)
• Th: ligplaats hond aanpassen; elleboogbeschermers; leegzuigen geen zin; geen chirurgie (litteken, slechte wondgenezing op die plek);
• Pr: gunstig, mits adequate leefomgeving aanpassing

Question 11

Piephak

Answer 11

• subcutaan op punt van calcaneus aan achterbeen paard
• schoonheidsgebrek tgv herhaald trauma; geen functioneel stoornis
• geen chirurgie (zie ‘legger’)

Question 12

Grupbeen

Answer 12

• subcutaan gelegen acquisiete bursa aan de laterale zijde van de tarsus, regelmatig bij rund;
• ontstaat door herhaald kneuzen van zijkant van de sprong bij het liggen op de rand van grup of ligbox;
• kneuzingen bevorderd door hard ligbed en weinig ruimte om te staan/liggen
• vaak raakt bursa geïnfecteerd –> chronische septische bursitis
• complicatie: septische ontsteking distale tarsale geledingen die per continuitatem ontstaat vanuit gEïnfecteerd grupbeen
• niet gecompliceerd? dan meestal niet kreupel en geen behandeling nodig