Ιστορία

Question 1

1. Πότε αναπτύσσεται ο Κυκλαδικός Πολιτισμός και σε ποια περιοχή;

Answer 1

3η - 2η χιλιετία / Κυκλάδες

Question 2

2. Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην ανάπτυξη πολιτισμού στις Κυκλάδες κατά την εποχή του Χαλκού;

Answer 2

-Προνομιακή για το εμπόριο
-Ήπιο κλίμα

Question 3

3. Ποιο θεωρείτε το χαρακτηριστικότερο δημιούργημα της κυκλαδικής τέχνης κατά την εποχή του Χαλκού; Να περιγράψετε τα χαρακτηριστικά του.

Answer 3

Χαρακτηριστικό δημιούργημα της κυκλαδικής τέχνης κατά την εποχή του Χαλκού είναι τα κυκλαδίτικα ειδώλια που είναι φτιαγμένα από μάρμαρο ή γύψο. Απεικόνιζαν συνήθως γυναικείες φιγούρες, πολλές φορές έγγειους, ή σπανιότερα και άντρες μουσικούς ή κυνηγούς.

Question 4

4. Πότε και πού αναπτύσσεται ο Μινωικός Πολιτισμός;

Answer 4

Ο Μινωικός Πολιτισμός αναπτύσσεται στην Κρήτη την 3η-2η χιλιετία π.Χ.

Question 5

5. Με βάση τη γεωγραφική θέση της Κρήτης, να εξηγήσετε τη μινωική θαλασσοκρατορία.

Answer 5

Η Κρήτη βρίσκεται σε προνομιακή για το εμπόριο θέση, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στην Μικρά Ασία, την Αίγυπτο, την ηπειρωτική Ελλάδα και τις Κυκλάδες. Απέκτησε μεγάλη δύναμη εξάγοντας λάδι, κρασί, υφάσματα και αγγεία και εισάγοντας σίδηρο και άλλες πρώτες ύλες. Επειδή η Κρήτη είναι νησί, η μόνη επικοινωνία που είχε με τις παραπάνω περιοχές είναι μέσω της θάλασσας, που σημαίνει ότι η δύναμή της εξαπλώνεται στα παράλια της Αιγύπτου, της ηπειρωτικής Ελλάδας και της Μικράς Ασίας.

Question 6

6. Να σημειώσετε στον χάρτη τα μινωικά ανακτορικά κέντρα και να εξηγήσετε την επιλογή της θέσης τους.

Answer 6

Κνωσός - Μάλια - Φαιστός - Ζάκρος
Κτίστηκαν στα παράλια της Κρήτης για να είναι πιο κοντά σε λιμάνια και έτσι να ελέγχουν πιο εύκολα το εμπόριο.

Question 7

7. Να περιγράψετε ένα μινωικό ανάκτορο και να εξηγήσετε πώς συνδέεται η αρχιτεκτονική του με το συγκεντρωτικό σύστημα της Μινωικής Κρήτης.

Answer 7

Τα μινωικά ανάκτορα κτίζονται γύρω από μια ορθογώνια κεντρική αυλή. Είναι πολυώροφα με συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης και διακοσμούνται εσωτερικά με πολλές τοιχογραφίες.

Question 8

8. Τι γνωρίζετε για τη μινωική θρησκεία;

Answer 8

Η μινωίτες λάτρευαν γυναικείες θεότητες της φύσης και της ζωής. Η λατρεία γίνονταν στα ανάκτορα. Ιερείς υπήρχαν και άντρες και γυναίκες. Χαρακτηριστικά θρησκευτικά σύμβολα ήταν τα φίδια, τα δέντρα, και τα δελφίνια.

Question 9

9. Ποιες ήταν οι πρώτες γραφές που χρησιμοποιήθηκαν στην Κρήτη; Τι γνωρίζετε γι αυτές;

Answer 9

Η πρώτη γραφή που χρησιμοποιήθηκε στην Κρήτη μοιάζει με τα ιερογλυφικά στην οποία γράφτηκε ο Δίσκος της Φαιστού. Η δεύτερη, μεταγενέστερη γραφή που χρησιμοποιήθηκε ήταν η Γραμμική Α, που δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί ακόμα.

Question 10

10. Πώς επέδρασε ο μινωικός στον μυκηναϊκό πολιτισμό;

Answer 10

Χάρη στις στενές σχέσεις που είχαν οι μυκηναίοι με τους μινωίτες, πολλά μινωικά στοιχεία πολιτισμού πέρασαν στους μυκηναίους, όπως η ιδέα της γραφής, η τέχνη και τεχνολογικά μινωικά επιτεύγματα.

Question 11

11. Πότε και πού αναπτύχθηκε ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός; Να σημειώσετε στον χάρτη σημαντικά κέντρα ανάπτυξής του.

Answer 11

Αναπτύχθηκε στις Μυκήνες το 1600 – 1200πΧ
Μυκήνες – Αργολίδα – Σπάρτη – Πύλος – Θήβα – Τίρυνθα

Question 12

12. Τι γνωρίζετε για τη Γραμμική Β’

Answer 12

Η Γραμμική Β’ ήταν η ‘συνέχεια’ της γραμμικής Α. Ήταν συλλαβική γραφή και αναγνωρίστηκε ως ελληνική. Υπάρχουν 2 απόψεις σχετικά με την προέλευσή της: ότι ήρθε από την Κρήτη ή ότι ήταν δημιούργημα των Μυκηναίων.

Question 13

13. Να σχεδιάσετε την κοινωνική πυραμίδα των Μυκηναίων.

Answer 13

/ \
/ \
/ άναξ \
/αυλικοί \
/ ιερατείο \
/ δήμιοι \
/ δούλοι \

Question 14

14. Ποια γραφή χρησιμοποιείται τον 8ο αι π.Χ. και ποια τα χαρακτηριστικά της;

Answer 14

Η γραφή που χρησιμοποιείται από τον 8ο αι π.Χ. προέρχεται από την φοινικική αλφάβητο, στην οποία έχουν προστεθεί φωνήεντα και πεζά γράμματα. Είναι η πρώτη που περιέχει φωνήεντα και σύμφωνα για να μπορεί να διαβαστεί από πιο πολλούς ανθρώπους. Από αυτήν προέρχονται και τα λατινικά.

Question 15

15. Να συγκρίνετε τις γραφές που χρησιμοποιήθηκαν την μινωική, μυκηναϊκή περίοδο και τον 8ο αι. ως προς τα χαρακτηριστικά τους, τον τρόπο και το υλικό γραφής, τα κείμενα, την προέλευση, τη διάσωσή τους.

Answer 15

Φαίνεται πως στην μινωική περίοδο χρησιμοποιούνταν και τα ιερογλυφικά, σε συνδιασμό με την γραμμική Α, μια συλλαβική γραφή. Στην Μυκηναϊκή περίοδο χρησημοποιούνταν η γραμμική Β, επίσης μια συλλαβική γραφή, ενώ τον 8ο αιώνα άρχισε να χρησιμοποιείται και μια γραφή με φωνήεντα και σύμφωνα που μοιάζει πολύ με τα σύγχρονα ελληνικά. Στην μινωική και μυκηναϊκή περίοδο η γραφή χρησιμοποιούνταν για καταγραφή εμπορικών συναλλαγών και γνωρίζονταν από πολύ λίγους γραφείς, ενώ τον 8ο αιώνα χρησιμοποιούνταν και για ψυχαγωγία (Όμηρος).

Question 16

16. Από ποια χαρακτηριστικά διακρίνεται ένα γεωμετρικό αγγείο;

Answer 16

Ένα γεωμετρικό αγγείο έχει ζωγραφισμένα πάνω του γεωμετρικά σχήματα (ομόκεντρους κύκλους, τρίγωνα, ρόμβοι) ή μαίανδρους ή κλιμακωτά σχέδια. Ένα μεταγενέστερο γεωμετρικό αγγείο μπορεί να έχει και παραστάσεις σχετικές με τον θάνατο ή ζώα και τα νεότερα αγγεία αυτής της περιόδου απεικονίζουνε σιγά-σιγά θεότητες.

Question 17

17. Ποια τα αίτια του Β΄ αποικισμού και πότε ξεκίνησε ;

Answer 17

Ο Β’ αποικισμός ξεκίνησε τον 8ο αιώνα π.Χ., όταν οι οικονομικές και πολιτικές ανάγκες οδήγησαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού των πόλεων να φύγουν από τις λεγόμενες μητροπόλεις και να ιδρύσουν άλλες πόλεις, αποικίες. Οι δύο κύριοι οικονομικοί λόγοι που οδήγησαν σε αυτήν την κίνηση ήταν η ανάγκη για σιδηρομεταλλεύματα και καλλιεργήσιμη γη.

Question 18

18. Πώς προετοιμάζεται η αποστολή για την ίδρυση μιας αποικίας ;

Answer 18

Ο τόπος εγκατάστασης των αποίκων ήταν αποφασισμένος από πριν, έτσι ώστε να είναι κοντά στη θάλασσα και να έχει, κατά προτίμηση, φυσική οχύρωση. Αρχηγός της αποστολής ήταν ο οικιστής.

Question 19

19. Συνέπειες (αποτελέσματα) Β΄ αποικισμού;

Answer 19

Ο ελληνικός πολιτισμός εξαπλώθηκε και άνθισε οικονομικά. Βρέθηκαν μέταλλα και μαζί με αυτά άνοιξαν πολλά καινούρια επαγγέλματα. Αναπτύχθηκε το εμπόριο και δημιουργήθηκαν διάφορα εμπορικά κέντρα. Παράλληλα αναπτύχθηκε και το λιανικό εμπόριο, οι κάπηλοι, οι μικροπωλητές.

Question 20

20. Να σημειώσετε στον χάρτη τις αποικίες που ιδρύθηκαν κατά τον β’ αποικισμό.

Answer 20

-

Question 21

21. Ποιος ο σκοπός της αγωγής αγοριών και κοριτσιών στην αρχαία Σπάρτη; Πώς συνδέεται ο σκοπός αυτός με τον χαρακτήρα του σπαρτιατικού κράτους;

Answer 21

Ο σκοπός της αγωγής των αγοριών στην αρχαία Σπάρτη από το 800π.Χ. είχε ως σκοπό να αποκτήσουν φυσική δύναμη και να είναι έτοιμοι για μάχη. Από 7 έως 30 ετών ζούσαν ομαδικά σε στρατόπεδα για να συνηθίσουν την ζωή και τις στερήσεις του πολέμου. Μάθαινα και γραφή, ανάγνωση, μουσική και χορό. Τα κορίτσια εκπαιδεύονταν με παρόμοιο τρόπο στο σώμα και την ψυχή ώστε να γίνουν άξιες μητέρες και οι γιοί τους να είναι άξιοι πολεμιστές.

Question 22

22. «Δουλεύει σαν είλωτας». Τι σημαίνει η φράση αυτή που χρησιμοποιείται ως τις μέρες μας; Να εξηγήσετε το περιεχόμενό της με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις.

Answer 22

Η φράση αυτή στις μέρες μας σημαίνει ότι κάποιος δουλεύει πολύ σκληρά. Όταν, το 1100 π.Χ., η Δωριείς κατέβηκαν από την Πίνδο και κατέλαβαν την λακωνική χερσόνησο, υποδούλωσαν τους γηγενής πληθυσμούς της και τους ανάγκαζαν να καλλιεργούν την γη των Δωριέων και να δίνουν μεγάλο μέρος του κέρδους τους πίσω σε αυτούς. Αυτοί ονομάζονταν είλωτες.

Question 23

23. Κοινωνικές ομάδες στην αρχαία Σπάρτη: ποιες ήταν, ποια τα πολιτικά τους δικαιώματα και ποιες οι στρατιωτικές τους υποχρεώσεις;

Answer 23

Στην αρχαία Σπάρτη υπήρχαν οι κοινοί πολίτες, ή αλλιώς όμοιοι. Αυτοί είχαν το δικαίωμα να εγκρίνουν ή να μην εγκρίνουν καινούρια νομοσχέδια και έπρεπε οι άντρες να πάνε στον στρατό από τα 7 μέχρι τα 30 τους χρόνια. Υπήρχαν οι περίοικοι, που ζούσαν στα προάστια της Σπάρτης και ασχολούνταν με το εμπόριο. Τέλος, ήταν οι είλωτες που καλλιεργούσαν τη γη των Σπαρτιατών και δεν είχαν κανένα πολιτικό δικαίωμα.

Question 24

24. Πολιτειακοί θεσμοί στην αρχαία Σπάρτη. Ποιο πολιτικό όργανο ασκούσε ουσιαστική εξουσία στην αρχαία Σπάρτη; Ποιες οι αρμοδιότητές του.

Answer 24

Στην αρχαία Σπάρτη, σύμφωνα με την νομοθεσία του Λυκούργου (800π.Χ), υπήρχαν οι 2 βασιλείς, που ήταν στρατιωτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες. Ουσιαστική εξουσία ασκούσαν οι πέντε εύφοροι, που ασχολούνταν με τα εξωτερικά ζητήματα του κράτους. Επίσης υπήρχε και η Γερουσία, ένα συμβούλιο από 28 άτομα άνω των 60 ετών, η οποία προετοίμαζε νομοσχέδια για να εγκριθούν από την Απέλλα.

Question 25

26. Τι εννοούμε με τον όρο «δρακόντεια μέτρα»; Να εξηγήσετε το νόημα του όρου ιστορικά.

Answer 25

Με τον όρο «δρακόντεια μέτρα» εννοούμε συνήθως την ύπαρξη πολύ αυστηρών νόμων ή κανόνων σε έναν χώρο. Ο Δράκοντας στην αρχαιότητα έζησε τον 7ο αιώνα π.Χ. και ήταν Αθηναίος νομοθέτης που επέβαλε πολύ αυστηρούς νόμους στο κράτος.

Question 26

25. Να συγκρίνετε τη σπαρτιατική Απέλλα με την αθηναϊκή Εκκλησία του Δήμου (5ος αι) ως προς τις αρμοδιότητές τους και τη συμμετοχή του πολίτη.

Answer 26

Στην Απέλλα συμμετείχαν όλοι οι άντρες πολίτες (όμοιοι) άνω των 30 ετών ενώ στην Εκκλησία του Δήμου όλοι οι άντρες πολίτες άνω των 21 ετών. Η Απέλλα είχε την δύναμη δια βοής να μόνο εγκρίνει η να απορρίψει νομοσχέδια, ενώ ένας Αθηναίος πολίτης μέλος της Εκκλησίας του Δήμου είχε το δικαίωμα λόγου και μπορούσε να θέσει νέα ζητήματα. Στην Αθήνα, οι πολίτες πληρώνονταν για να συμμετέχουν στην Εκκλησία του Δήμου ενώ στη Σπάρτη όχι.

Question 27

27. Ποια πολιτικά όργανα υπάρχουν στην Αθήνα κατά την περίοδο του αριστοκρατικού πολιτεύματος και ποιες οι αρμοδιότητές τους;

Answer 27

Μετά την πτώση της βασιλείας στην Αθήνα, δηλαδή τον 7ο αιώνα π.Χ., τα πολιτικά όργανα που υπήρχαν στην Αθήνα ήταν: Ο Άρειος Πάγος, το ανώτατο δικαστήριο στην Αθήνα, ο άρχοντας-βασιλιάς, που είχε θρησκευτικό ρόλο, οι 6 θεσμοθέτες, που είχαν νομοθετική και δικαστική εξουσία, ο επώνυμος άρχοντας, υπεύθυνος για την συγκάλεση της Εκκλησίας του Δήμου, ο πολέμαρχος, υπεύθυνος για στρατιωτικά θέματα, και η Εκκλησία του Δήμου, το συμβούλιο των Αθηναίων πολιτών.

Question 28

29. Να συγκρίνετε το αριστοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας με τις μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε ο Σόλων τον 6ο αι. Ποιες αλλαγές θεωρείτε ότι συνέβαλαν στον εκδημοκρατισμό του πολιτεύματος; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Answer 28

Ο Σόλων (6ος αι.):
1. Σεισάχθεια
2. Βουλή των 400
3. Ηλιαία
4. Υποχρεωτική συμμετοχή στην εκκλησία
5. Χωρισμός σε φυλές με βάση το εισόδημα

Στο αριστοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας ένας πολίτης μπορούσε να χάσει την ελευθερία του λόγω χρεών, ενώ μετά της μεταρρυθμίσεις του Σόλων αυτό καταργήθηκε. Οι Αθηναίοι χωρίστηκαν σε κατηγορίες με βάση το εισόδημα και όχι την καταγωγή. Ο Σόλων επίσης δημιούργησε την Βουλή των Τετρακοσίων και το δικαστήριο της Ηλιαίας και έκανε υποχρεωτική την συμμετοχή όλων των Αθηναίων πολιτών στην Εκκλησία του Δήμου.
Θεωρώ πως από αυτές της αλλαγές σημαντικότερη είναι η τελευταία, δηλαδή η υποχρεωτική συμμετοχή την Αθηναίων στην Εκκλησία του Δήμου, καθώς έτσι το πολίτευμα ήταν πιο δημοκρατικό και όλοι ψήφιζαν και έπαιρναν μέρος στα ζητήματα του κράτους.

Question 28

28. Πώς αντιμετώπισε ο Σόλων το πρόβλημα των αγροτικών χρεών;

Answer 28

Μέχρι την εποχή της εξουσίας του Σόλωνα τον 6ο αι. π.Χ. όταν οι αγρότες δεν μπορούσαν να ξεπληρώσουν τα χρέη τους γίνονταν σκλάβοι. Με έναν καινούριο νόμο, την «σεισάχθεια», ο Σόλων το κατάργησε αυτό και απαγόρεψε να υποδουλωθούν Αθηναίοι πολίτες λόγω των χρεών τους.

Question 28

30. Με τον Κλεισθένη , κατά τον Αριστοτέλη, η πολιτεία έγινε πολύ δημοκρατικότερη από όσο την εποχή του Σόλωνα. Να εξηγήσετε γιατί με αναφορά στις μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε ο Κλεισθένης.

Answer 28

O Κλεισθένης αρχικά αύξησε κατά 100 την βουλή των τετρακοσίων και την έκανε βουλή των πεντακοσίων. Επίσης αντί για 1 άρχοντα-πολέμαρχο έβαλε 10, για να μην μπορεί να πάρει αυτός ο ένας την εξουσία και να παίρνει σημαντικές αποφάσεις μόνος του. Εισήγαγε τον θεσμό του εξοστρακισμού, για να εξορίζονται οι πιθανοί τύραννοι που μπορεί να πάρουν την εξουσία. Έκανε την Εκκλησία του Δήμου να έχει την μεγαλύτερη εξουσία στο κράτος, και τέλος το έκανε εφικτό να πάρει οποιοσδήποτε οποιοδήποτε αξίωμα, ανεξαρτήτως την καταγωγή και την περιουσία του.

Question 29

33. Να σημειώσετε στον χάρτη τις σημαντικότερες μάχες των περσικών πολέμων . Ποιες από αυτές ήταν καθοριστικές για την απόκρουση και οριστική απομάκρυνση των Περσών;

Answer 29

490 -> Μιλτιάδης-Δαρείος -> Μαραθώνας
480 -> Λεωνίδας-Ξέρξης -> Θερμοπύλες
480 -> Θεμιστοκλής-Ξέρξης -> Σαλαμίνα
479 -> Παυσανίας-Μαρδόνιος -> Πλαταιές
479 -> Λεωτυχίδης-? -> Ανοιχτά Μυκάλης

Question 29

31. Αίτια και αφορμή της περσικής επίθεσης εναντίον των Ελλήνων.

Answer 29

Η Περσία ήταν ένα κράτος που ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα π.Χ. από την Κύρο τον Α’. Οι Πέρσες καταλάβανε όλες τις γύρω περιοχές και απέκτησαν μεγάλη δύναμη. Με την Ιωνική Επανάσταση ως αφορμή και την συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτήν, ο Μαρδόνιος το 492 π.Χ. οργάνωσε εκστρατεία κατά της Ελλάδας.

Question 30

32. Αίτια και έκβαση της Ιωνικής Επανάστασης.

Answer 30

Οι φόροι που επέβαλλαν οι Πέρσες στην Μ. Ασία, όπου ζούσαν οι Ίωνες, ήταν βαριοί και σε συνδυασμό με την απαγόρευση του εμπορίου με τις γειτονικές περιοχές από τους Πέρσες, οδήγησαν την οικονομία τους να καταρρεύσει. Για αυτό και όλες οι ιωνικές πόλεις οργάνωσαν το 499 π.Χ. μια εξέγερση κατά των Περσών. Ζήτησαν βοήθεια από την Ελλάδα, και οι Αθηναίοι και οι Ερετριείς τους έστειλαν 25 πλοία. Τελικά η επανάσταση απέτυχε, η Μίλητος, που έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο στην επανάσταση, καταστράφηκε ολοκληρωτικά στην ναυμαχία της Λάδης το 494 π.Χ.

Question 31

35. Ποια τα μέρη του αρχαϊκού ναού ;

Answer 31

Ένας αρχαϊκός ναός αποτελούνταν από 2 βασικά μέρη: τον πρόναο, ένας ανοιχτός προθάλαμος και τον σηκό, το κυρίως δωμάτιο. Προστίθενται όμως σε αυτά ο οπισθόδομος, ένα δωμάτιο πίσω από τον σηκό και το πτερό, μια σειρά από κίονες γύρω από τον ναό.

Question 31

34. Ποιες συνέπειες είχε η απόκρουση των Περσών για τις ελληνικές πόλεις-κράτη;

Answer 31

Πολλές Ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας απέκτησαν την ελευθερία τους και τονώθηκε η περηφάνεια και αυτοπεποίθηση όλων των Ελλήνων, που επιδόθηκαν σε έργα τέχνης και προόδου.

Question 32

36. Βασικοί αρχιτεκτονικοί ρυθμοί της αρχαϊκής περιόδου.

Answer 32

Οι βασικοί αρχιτεκτονικοί ρυθμοί της αρχαϊκής περιόδου ήταν ο δωρικός και ιωνικός ρυθμός, που ξεχωρίζονται κυρίως από τους κίονες. Οι δωρικοί κίονες είναι κοντοί και αυστηροί, χωρίς πολύ διακόσμηση, ενώ οι ιωνικοί είναι ψηλότεροι και κομψότεροι με πλούσια διακόσμηση στο πάνω μέρος του, το κιονόκρανο.

Question 32

37. Χαρακτηριστικά της αρχαϊκής γλυπτικής. Ποια τα χαρακτηριστικά ενός κούρου και μιας κόρης.

Answer 32

Οι κούροι συνήθως δεν φορούσαν ρούχα ενώ οι κόρες ήταν πλούσια ντυμένες. Στους κούρους και τις κόρες προβάλλονταν το ιδανικό σώμα που θα μπορούσε να έχει κάποιος. Οι κούροι και οι κόρες είχαν μια χαρακτηριστική έκφραση προσώπου, το λεγόμενο μειδίαμα. Μπορεί να παρίσταναν θεούς, αθλητές, πολεμιστές, άρχοντες. Αρχικά, δεν παρουσιάζεται κίνηση στα αγάλματα, ενώ μετά απεικονίζονται με το ένα πόδι λίγο πιο μπροστά από το άλλο.

Question 32

38. Αίτια ίδρυσης της συμμαχίας της Δήλου και οργάνωσή της.

Answer 32

Η συμμαχία της Δήλου ιδρύθηκε για να προστατευτούν οι Έλληνες του Αιγαίου από την Περσική δύναμη και να μην ξαναγνωρίσουν απειλή από αυτήν. Στην συμμαχία της Δήλου συμμετείχε η Αθήνα και οι πόλεις-κράτη του Αιγαίου με έδρα την Δήλο. Κάθε χρόνο γίνονταν ένα συνέδριο όπου κάθε πόλη-κράτος είχε και μια ψήφο. Τα χρήματα διαχειρίζονταν 10 Αθηναίοι ‘Ελληνοταμίες’. Αν μια πόλη-κράτος δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να προσφέρει στρατό και στόλο, πλήρωνε ένα χρηματικό ποσό, τον φόρο. Τον φόρο κάθε πόλης-κράτους διόριζε ο Αριστείδης, που αργότερα ονομάστηκε Αριστείδης ο Δίκαιος λόγω της ικανότητάς του να κάνει αυτή την δουλειά.

Question 33

39. Πώς η συμμαχία της Δήλου εξελίσσεται σε όργανο επιβολής και σε πανελλήνια αθηναϊκή ηγεμονία. Η απάντησή σας να βασιστεί σε ιστορικά γεγονότα.

Answer 33

Μετά από τον θάνατο του Αριστείδη και την εξορία του Θεμιστοκλή με την κατηγορία του μηδισμού, έρχεται στην εξουσία ο Αθηναίος Κίμων. Ο Κίμων οργανώνει εκστρατείες κατά των περσών χρησιμοποιώντας τα χρήματα της συμμαχίας, κάτι το οποίο οδήγησε πολλές πόλεις-κράτη στο να θέλουν να αποχωρήσουν από την συμμαχία. Οι Αθηναίοι δεν τους αφήνουν και καταπνίγουν βίαια κάθε εξέγερση που κάνουν. Οι πόλεις-κράτη της συμμαχίας έχουν χάσει την ανεξαρτησία τους. Ο Αθηναίος Περικλής, που διαδέχεται τον Κίμων, καταργεί τα συνέδρια της συμμαχίας και μεταφέρει το ταμείο της από την Δήλο στην Αθήνα. Οι αποφάσεις λαμβάνονται τώρα αποκλειστικά από την Αθήνα. Από πάνω, με την υπογραφή της Ειρήνης του Καλλία τερματίζονται οριστικά οι περσικοί πόλεμοι, άρα κανονικά η συμμαχία δεν είχε λόγο ύπαρξης. Όλο αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι πόλεις-κράτη του Αιγαίου να πληρώνουν αναγκαστικά φόρο στην Αθήνα η οποία κάνει τα χρήματά τους ό,τι θέλει. Η συμμαχία της Δήλου μετατρέπεται σε ηγεμονία της Αθήνας.

Question 34

40. Πώς εξελίσσεται το πολίτευμα της Αθήνας μετά το 462 π.Χ. Ποιες μεταρρυθμίσεις ενισχύουν τον δημοκρατικό του χαρακτήρα ;

Answer 34

Αρχικά, ο Περικλής το κάνει εφικτό να συμμετέχουν όλοι οι Αθηναίοι Πολίτες στην Εκκλησία του Δήμου, παρέχοντας χρήματα για να το κάνουν. Η Εκκλησία του Δήμου αποκτά ακόμα μεγαλύτερη δύναμη. Ο ρόλος των εννέα αρχόντων καθίσταται διακοσμητικός, ενώ διευρύνεται η εξουσία των 10 πολέμαρχων. Ο Άρειος Πάγος επιτρέπεται πια να δικάζει μόνο περιπτώσεις φόνου και εμπρησμού, ενώ η δύναμη του δικαστηρίου της Ηλιαίας μεγαλώνει. Εκεί συμμετέχουν 6000 δικαστές που εκλέγονται από την Εκκλησία του Δήμου οι οποίοι χωρίζονταν σε 10 ομάδες, που η καθεμία εξέταζε διαφορετικού είδους δικαστικά θέματα και αντιπροσώπευε μια φυλή της Αθήνας.

Question 35

41. Ποιος ο σκοπός και ο ρόλος των λειτουργιών στην αθηναϊκή πολιτεία του 5ου αι.; Ποιες λειτουργίες γνωρίζετε και πώς αυτές συμβάλλουν στην αθηναϊκή πολιτεία;

Answer 35

Οι λειτουργίες ήταν ένα φορολογικό σύστημα που χρησιμοποιήθηκε κατά τον 5ο αι. π.Χ. για να κρατηθεί η οικονομία της Αθήνας σε ισορροπία. Υπήρχε η τριηραρχία, όπου ένας ή περισσότεροι ιδιώτες συντηρούσαν ένα κρατικό πλοίο, η χορηγία, τα χρήματα για την οργάνωση ενός θεατρικού έργου που θα έπαιρνε μέρος σε δραματικούς αγώνες, η γυμνασιαρχία, η προσφορά χρημάτων για την οργάνωση αθλητικών αγώνων, και η εστίαση, τα χρήματα για δημόσια γεύματα σε εορτές ή αγώνες.

Question 36

42. Να συγκρίνετε τα μέτρα των Σόλωνα, Κλεισθένη και Εφιάλτη/Περικλή και να εξηγήσετε ποια από αυτά συνέβαλε και με ποιο τρόπο στον εκδημοκρατισμό της αθηναϊκής πολιτείας. Ποιο ήταν, κατά τη γνώμη σας, το πιο καθοριστικό; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορά σε ιστορικά γεγονότα.

Answer 36

-

Question 37

45. Αίτια και αφορμές του Πελοποννησιακού πολέμου. Χρονική περίοδος. Πού διεξάγονται οι στρατιωτικές επιχειρήσεις ;

Answer 37

Η Αθήνα και η Σπάρτη είχαν αρχικά πολλές διαφορές ως προς το πολίτευμα. Η Σπάρτη είχε αριστοκρατία, ενώ η Αθήνα δημοκρατία. Η Αθήνα ασχολούνταν με το εμπόριο, ενώ η Σπάρτη όχι. Η Σπάρτη φρόντιζε να είναι όλοι οι πολίτες της έτοιμοι για πόλεμο, ενώ η Αθήνα όχι. Η Σπάρτη είχε για σύμμαχο την Κόρινθο, όπου υπήρχε οικονομικός ανταγωνισμός με την Αθήνα. Πρώτη αφορμή του πολέμου ήταν η διαμάχη Κέρκυρας-Κορίνθου για την Επίδαμνο. Η αντιπαλότητα Αθήνας-Κορίνθου οξύνθηκε με αποτέλεσμα η Κόρινθος να ωθήσει σε αποστασία την Ποτίδαιας από την Αθηναϊκή συμμαχία το 432π.Χ. Ο Περικλής αντέδρασε με το να απαγορεύσει σε πλοία των Μεγαρέων, συμμάχων της Σπάρτης, να αγκυροβολήσουν στον Πειραιά. Αυτό σηματοδότησε την αρχή του Πελοποννησιακού πολέμου.
Η πρώτη μάχη που δόθηκε ήταν το 430π.Χ. στις Πλαταιές, όπου εισέβαλλε ο πελοποννησιακός στρατός με αρχηγό τον βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμο, με αποτέλεσμα να λεηλατηθεί η αθηναϊκή ύπαιθρος και να οχυρωθούν οι Αθηναίοι στην πόλη τους. Το 425 οι Αθηναίοι κατάλαβαν την νήσο Σφακτηρία και αιχμαλώτισαν πολλούς Σπαρτιάτες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να ζητήσουν ειρήνη.
Οι Σπαρτιάτες πηγαίνουν προς την Μακεδονία και καταλαμβάνουν την Αμφίπολη με στρατηγό των Βρασίδα. Η Αθήνα στέλνει στρατό στην Χαλκιδική με στρατηγό τον Κλέωνα και σε μια μάχη το 422π.Χ. πεθαίνουν και οι δύο στρατηγοί, ο Κλέων και ο Βρασίδας.
Οι επόμενες μάχες δόθηκαν στην Σικελία το 415-414π.Χ. όπου η Σπάρτη, με αρχηγό τον Γύλιππο, καταστρέφει τους Αθηναίους, με αρχηγό τον Νικία.
Η αμέσως επόμενη μάχη ήταν στο ακρωτήριο της Σάμου Νότιο που πάλι χάνουν οι Αθηναίοι από τον Σπάρτη βασιλιά Λάμαχο.
Η τελευταία νίκη της Αθήνας ήταν το 406π.Χ. στις Αργινούσες. Οι Αθηναίοι είχαν στρατηγό τον Κόνωνα.
Η τελευταία μάχη που δόθηκε και σηματοδότησε το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου ήταν το 405 στους Αιγός Ποταμούς, όπου ο Λύσανδρος κατάστρεψε ολοκληρωτικά την Αθήνα.

Question 37

43. Ποια η θέση των δούλων στην Αθήνα;

Answer 37

Οι δούλοι που εργάζονταν στο δημόσιο μπορούσαν να είναι δεσμοφύλακες, αστυνομικοί, λογιστές ή εργάτες. Οι οικογένειες που είχαν δούλους συνήθως τους φέρονταν με σεβασμό και τους θεωρούσαν μέλη της. Οι πιο μορφωμένοι δούλοι ήταν και παιδαγωγοί.

Question 38

44. Ποια η θέση των γυναικών στην Αθήνα;

Answer 38

Οι γυναίκες τον 5ο αιώνα π.Χ. στην Αθήνα δεν έβγαιναν από το σπίτι συχνά, και ακόμα σπανιότερα χωρίς την συνοδεία άντρα. Τέτοιες περιπτώσεις υπήρχαν συνήθως σε θρησκευτικές εορτές. Οι γυναίκες ασχολούνταν με το νοικοκυριό, μεγάλωναν τα παιδιά, επιβλέπανε τους δούλους και ύφαιναν. Περνούσαν μεγάλο μέρος της μέρας στον γυναικωνίτη, ένας χώρος του σπιτιού που προοριζόταν ειδικά για αυτές.

Question 39

46. Ποιοι οι όροι της συνθήκης που σφραγίζει το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου; Τι επιδίωκαν οι Σπαρτιάτες μ’ αυτούς; Ποια η σημασία της για την Αθήνα; Σχολιάστε από την πλευρά των ηττημένων.

Answer 39

Οι όροι της συνθήκης ήταν τέσσερις. Πρώτων, οι Αθηναίοι έπρεπε να παραδώσουν στους σπαρτιάτες όλα τα πλοία τους εκτός από 12. Δεύτερων, έπρεπε να επανέλθουν όλοι οι πολιτικοί εξόριστοι στην Αθήνα. Τρίτων, έπρεπε να κατεδαφιστούν τα Μακρά Τείχη. Και τέταρτων, η Αθηναίοι να έχουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους με την Σπάρτη και να την ακολουθεί σε πολεμικές επιχειρήσεις. Με αυτούς τους όρους, οι Σπαρτιάτες επιδίωκαν να έχουν τον πλήρη έλεγχο της Αθήνας και μακροπρόθεσμα όλης της Ελλάδας. Η Αθήνα πάνω-κάτω έχασε την ανεξαρτησία της, τον στόλο και τον στρατό της και δεν ήταν πια μεγάλη δύναμη. Διαλύθηκε και η Αθηναϊκή Συμμαχία, αφήνοντας την Αθήνα αδύναμη.

Question 40

47. Ο Ηρόδοτος έγραψε για τους Περσικούς πολέμους κι ο Θουκυδίδης για τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Ποιος, κατά τη γνώμη σας, είχε δυσκολότερο έργο και γιατί;

Answer 40

Κατά την γνώμη μου, δυσκολότερο έργο είχε ο Θουκυδίδης γιατί με όλον τον ανταγωνισμό στην δικιά του την πατρίδα θα ήταν δύσκολο να μείνει αντικειμενικός σε αυτά που γράφει. Για να δει τα πράγματα από όλες τις οπτικές θα έπρεπε να ταξιδέψει γύρω από την Ελλάδα, κάτι που ούτε εύκολο δεν ήταν, ούτε και θα ήταν καλοδεχούμενος στα ταξίδια του. Από την άλλη, η πληροφορίες που μετέφερε ο Ηρόδοτος δεν ήταν ούτε μυστικές, ούτε κρυφές. Όλοι οι Έλληνες ήξεραν τι γινόταν.

Question 41

48. Γιατί ο Πελοποννησιακός πόλεμος θεωρείται ο μεγαλύτερος και καταστροφικότερος πόλεμος στην ελληνική αρχαιότητα;

Answer 41

Επειδή άφησε ολόκληρη την Ελλάδα αποδυναμωμένη, και κατέστρεψε την Αθήνα. Χιλιάδες Αθηναίοι πέθαναν λόγω του λοιμού στην Αθήνα, λόγω των μαχών στην νότια Ιταλία, στην Μακεδονία, στις Πλαταιές. Η Αθήνα και η Σπάρτη έχασαν πολύ ικανούς πολεμιστές. Η τέχνη πέθανε. Και από πάνω, με την διάλυση της Αθηναϊκής Συμμαχίας, οι Πέρσες είναι πια ελεύθεροι να εισβάλλουν σε μια εξασθενημένη και αποδυναμωμένη Ελλάδα.

Question 42

49. Με ποιους τρόπους ο Αλέξανδρος κατόρθωσε να διοικήσει και να ενοποιήσει την αχανή και πολυπολιτισμική του αυτοκρατορία;

Answer 42

Ο Μ. Αλέξανδρος κατάλαβε, αφού κατέκτησε ένα μεγάλο μέρος της Ασίας και έφτιαξε μια μεγάλη πολυπολιτισμική αυτοκρατορία, πως έπρεπε να βρει έναν τρόπο να ενώσει όλους αυτούς τους διαφορετικούς λαούς και να τους κάνει ένα κράτος. Για αυτό δεν επέβαλε την θρησκεία και τον τρόπο ζωής των Ελλήνων σε αυτούς αλλά προτίμησε σταδιακά και φιλικά να τους εισάγει. Φρόντισε να μάθουν οι Πέρσες Ελληνικά, εισήγαγε ελληνικό νόμισμα και οργάνωσε ελληνικές εορτές και αγώνες. Επιπλέον, έχτισε γέφυρες και διώρυγες και φρόντισε να μην καταστρέψει τίποτα περσικό και έτσι να προκαλέσει αναταραχή.

Question 43

50. Ποιο το περιεχόμενο των ιστορικών όρων: συγκεντρωτικό σύστημα μινωικού πολιτισμού, αποικισμός, οικιστής, μητρόπολη, πόλη- κράτος, πολίτευμα αριστοκρατικό, ολιγαρχικό και τυραννικό, περίοικος, είλωτας, Απέλλα, λακωνισμός, σεισάχθεια, οστρακισμός, Ηλιαία, Εκκλησία του Δήμου, Βουλή των Πεντακοσίων, κούρος, κόρη, λειτουργίες, μέτοικος, μετοίκιον.

Answer 43

Αποικισμός: πόλη-κράτος που ιδρύθηκε κατά τον 1ο και 2ο αποικισμό από πρώην κατοίκους ενός άλλης πόλης.
Οικιστής: Ο αρχηγός της αποικιστικής αποστολής, ο οποίος ήταν ικανός και εμπιστευτός από τους άποικους.
Μητρόπολη: Η πόλη-κράτος από την οποία έφευγαν οι άποικοι.
Πολίτευμα αριστοκρατικό: Πολίτευμα στο οποίο έχουν την εξουσία κάποιοι ευγενείς. Παράδειγμα είναι η Σπάρτη, όπου ηγέτες ήταν οι πέντε εύφοροι.
Πολίτευμα ολιγαρχικό: Εξουσία έχουν λίγοι.
Πολίτευμα τυραννικό: Εξουσία έχει ένας συνήθως χωρίς την θέληση των πολιτών.
Περίοικος: Σπαρτιάτης που ζούσε εκτός της πόλης και ασχολούνταν με το εμπόριο.
Είλωτας: Γηγενής κάτοικος της Λακωνικής χερσονήσου, που έγινε από τους Σπαρτιάτες δούλος.
Απέλλα: Το σύνολο των Σπαρτιατών πολιτών (όμοιοι) που απέρριπταν ή ενέκριναν νομοσχέδια.
Λακωνισμός: Τρόπος ομιλίας των Σπαρτιατών, δηλαδή με όσες το δυνατό λιγότερες λέξεις.
Σεισάχθεια: Η απαγόρευση να υποδουλωθεί κάποιος λόγω των χρεών του στην Αθήνα.
Οστρακισμός: Η ψηφοφορία που γίνονταν στην Αθήνα για να εξοριστούν πιθανοί μελλοντικοί τύραννοι της Αθήνας
Ηλιαία: Λαϊκό δικαστήριο που δίκαζε «απλές» υποθέσεις, δηλαδή όχι περιπτώσεις φόνου και εμπρησμού.
Εκκλησία του Δήμου: Σύνολο Αθηναίων πολιτών που ψήφιζαν και είχαν το δικαίωμα να πάρουν τον λόγο.
Βουλή των Πεντακοσίων: Βουλή στην Αθήνα από βουλευτές με θητεία 1 χρόνο οι οποίοι εκλέγονταν από την Εκκλησία του Δήμου.
Κούρος-κόρη: Μορφές λίθινων-μαρμάρινων αγαλμάτων κατά την Αρχαϊκή εποχή.
Λειτουργίες: Ένα σύστημα φορολόγησης
Μέτοικος: Κάτοικος της Αθήνας που δεν ήταν μόνιμος ή/και δεν είχε γονείς Αθηναίους. Συνήθως ασχολούνταν με το εμπόριο.
Μετοίκιον: Επιπρόσθετος φόρος που έπρεπε να πληρώνουν οι μέτικοι.

Question 44

51. Να τοποθετήσετε στον άξονα του χρόνου τα ιστορικά γεγονότα που μελετήσατε και να τα εντάξετε σε ιστορικές περιόδους και στους χάρτες.

Answer 44

-