Ziektebeelden Flashcards
Psoriasis
DEFINITIE: Chronisch, niet-infectieus, inflammatoir.
EPIDEMIOLOGIE. : 2% vd bevolking, M = F
ETIOPATHOGENESE. : Genetisch, epidermale celproliferatie, inflammatie
UITLOKKENDE FACTOREN
- Infectie (s. Pyogenes voor psoriasis guttata)
- Medicatie: bètablokkers, lithium, anti-malaria
- Stress
KLINISCH: scherp afgelijnde rode plaques met dikke witte schilfering. Symmetrische distributie (knieën, ellebogen, lage rug, schedel).
VORMEN: guttata vorm, inversa (lichaamsplooien), palmoplantair, pustuleus (gelokaliseerd of veralgemeend), psoriasis erythrodermie, nagelaantasting (onycholyse, pitting, olievlekfenomeen, subunguale hyperkeratose).
DD: Morbus Bowen indien solitair letsel.
AANTASTING ANDERE ORGANEN:
- 20% artritislachten (vooral handen + voeten)
- Comorbiditeiten: hypertensie, obesitas, metabool syndroom, depressie.
BEHANDELING:
- Goede info: niet-infectieus, chronisch, ongeneeslijk.
- Lokaal:
* Keratolytica (teer, ditranol)
* Topische cortico’s (crème, zalf, shampoo, schuim)
* Vit D analogen (calcipotriol, tacalcitol) -> Iritatie!
- Fototherapie: UVB/ PUVA (UVA + psoralenen).
- Systemisch:
* Retinoïden (net zoals bij acné, sterk teratogeen)
* MTX
* Cyclosporine
* Biologicals: Anti-TNF-alfa, Anti-IL12/IL23.
Retinoïden
Indicatie: ernstige vormen van psoriasis en acné.
Actiemechanisme: activatie retinoic acid receptor (nucleaire receptor) die fungeert als ligand geactiveerde transcriptiefactor
Aanbevelingen: strikte anticonceptie tot 2j na stoppen, regelmatig controle (labo bij begin, 1 mnd en daarna iedere 3 mnd, leverfunctie, cholesterol en triglyceriden), RX bij langdurig gebruik.
Nevenwerkingen: teratogeniciteit, mucocutane droogte, hoofdpijn, verminderd nachtzicht, spierpijn, gewrichtspijn, hypercholesterolemie, hypertriglyceridemie, stijging leverenzymen, hyperostose, calcificatie ligamenten, panonychia, granuloma pyogenicum, veranderde wondheling, verhoogde fotosensitiviteit.
Voorzorgsmaatregelen: NIET combineren met tetracyclines of Vit A, geen bloed doneren tot 1j na behandeling, vrouwen geen ethyl tot 2 mnd na behandeling.
MTX
Indicatie: psoriasis
Actiemechanisme: competitieve inhibitie van dihydrofolaat reductase -> Inhibitie DNA-synthese en celdeling (zowel in T-cellen als in keratinocyten).
Dosis: bij start 7,5 mg/week (IM/ PO) + foliumzuur!
Nevewerkingen: hepatotoxisch, GIT-klachten, myelotoxisch, teratogeen (anticonceptie bij M tot 3mnd na stop, bij F tot 1j na stop).
Voorzorgsmaatregelen: geen NSAID’s, geen hepatotoxische medicatie, geen nefrotoxische medicatie, geen tetracyclines/ chloramfenicol/ trimethoprim/ sulfametoxozole, vermijden albumine-bindende producten (salicylaten, fenytoïne, sulfonamiden, fenylbutazone).
