Zasady Orgzanizacji OUN oraz Podstawy Regulacji i Kontroli Procesów Fizjologicznych

Question 1

Jakie rodzaje bodźców wyróżniamy ze względu na rodzaj energii wytwarzanej przez działający bodziec?

Answer 1

• bodźce mechaniczne: dotyku, ucisku, siły ciężkości, drgań dźwiękowych (wibracja)
• bodźce termiczne i promieniowania elektromagnetycznego: światło
• bodźce akustyczne (dźwiękowe)
• bodźce chemiczne: stężenia substancji, walory smakowe, zapachowe

Question 2

Jakie bodźce rozróżniamy ze względu na stopień złożoności?

Answer 2

• bodźce proste: światło lub ciemność
• bodźce złożone: skomplikowane figury geometryczne
• bodźce kierunkowe: pochodzące z ograniczonej części świata zewnetrznego lub wewnętrznego

Question 3

Jakie bodźce wyróżniamy ze względu na pochodzenie?

Answer 3

• ekseroreceptywne: pochodzące ze środowiska zewnetrznego
• interoreceptywne: działające na receptory narządów wewnętrznych
• prioprioreceptywne: działające na receptory mięśni szkieletowych, ścięgien powięzi (źródło: zmiany położenia kończyn lub ciała)

Question 4

Jakie receptory wyróżniamy ze względu na rodzaj pobudzanych receptorów?

Answer 4

• bodźce wzrokowe
• bodźce słuchowe
• bodźce węchowe
• bodźce smakowe
• bodźce dotykowe

Question 5

Jakie bodźce wyróżniamy, analizując siłę działającego bodźca?

Answer 5

• bodźce podprogowe
• bodźce progowe
• bodźce nadprogowe
• bodźce uszkadzające (nocyceptywne)

Question 6

Czym jest bodziec?

Answer 6

Bodziec to czynnik fizyczny lub chemiczny, działający na organizm. Może pochodzić zarówno ze środowiska zewnetrznego, jak i wewnętrznego organizmu. Oddziałuje na właściwe sobie narządy odbiorcze (receptory), powoduje charakterystyczną odpowiedź organizmu.

Question 7

Czym jest homeostaza?

Answer 7

Homeostaza to zdolność do utrzymywania stałych parametrów wewnętrznych, zdolność samoregulacji procesów biologicznych.

Question 8

Czym jest sprzężenie zwrotne?

Answer 8

Jest to zasada, zgodnie z którą zachodzą procesy fizjologiczne utrzymujące równowagę w organizmie, polega ona na tym, że obiekt kontrolowany kontroluje jednocześnie obiekt kontrolujący - istnieje między nimi wzajemne oddziaływanie.

Question 9

Na czym polega sprzężenie zwrotne ujemne?

Answer 9

Sprzężenie zwrotne polega na tym, że dochodzi do zmniejszenia wielkości wyjściowej układu kontrolującego (będącej zarazem wielkością wejściową obiektu kontrolowanego), czyli stabilizuje ten układ i przeciwdziała jego zmianom.

Question 10

Czym jest stres?

Answer 10

Stres jest zaburzeniem homeostazy, spowodowanym czynnikiem fizycznym lub psychologicznym.
Stres może być spowodowany czynnikiem umysłowym, fizjologicznym, anatomicznym lub fizycznym.

Question 11

Czym jest dystres?

Answer 11

Dystres to reakcja organizmu na zagrożenie, niemożność lub utrudnienie realizacji ważnych dla jednostki celów.
Dystres pojawia się w sytuacji przedłużającego się bodźca stresogennego.

Question 12

Czym jest eustres?

Answer 12

Eustres często jest określany mianem stresu pozytywnego. Eustres mobilizuje organizm do działania.

Question 13

Czym jest pobudliwość?

Answer 13

Pobudliwość jest podstawowym elementem w procesie odbioru informacji, jest to: zdolność reagowania na bodźce.

Question 14

Czym jest próg pobudliwości?

Answer 14

Próg pobudliwości to najmniejsza ilość bodźca (energii), która wywołuje określoną odpowiedź układu pobudliwego (komórki, tkanki, narządu czy organizmu).

Question 15

Czym jest pobudzenie?

Answer 15

Pobudzenie to odpowiedź układu pobudliwego na bodziec, który osiągnął próg pobudliwości.
Jest to stan, prowadzący do zmian metabolizmu komórkowego, prowadzący do zmian przepuszczalności błony komórkowej dla określonych jonów (depolaryzacja - pobudzenie, hiperpolaryzacja - hamowanie).

Question 16

Jakie są podstawowe rodzaje transportu przez błonę komórkową?

Answer 16

• dyfuzja prosta
• dyfuzja ułatwiona
• transport aktywny

Question 17

Czym jest dyfuzja?

Answer 17

Dyfuzja to proces samorzutnego rozprzestrzeniania się i przenikania cząstek lub energii w każdym ośrodku, będący konsekwencją chaotycznych zderzeń cząstek substancji dyfundującej miedzy sobą lub z cząsteczkami otaczającego ją ośrodka (ruch substancji rozpuszczanej).

Question 18

Czym jest dyfuzja prosta?

Answer 18

Dyfuzja prosta polega na spontanicznym transporcie cząstek substancji przez błonę półprzepuszczalną zgodnie z gradientem stężeń - ze środowiska o stężeniu większym do środowiska o stężeniu mniejszym.

Substancje: Azot, Tlen, Dwutlenek węgla, Jony sodowe, Jony potasowe, Jony wapniowe, Jony chlorkowe, mocznik i glicerol.

Question 19

Czym jest dyfuzja ułatwiona?

Answer 19

Dyfuzja ułatwiona to rodzaj dyfuzji, w którym cząsteczki przenikają przez błonę plazmatyczną przy pomocy białek błonowych (kanałów, białek nośnikowych).

Substancje: Glukoza, Jony sodowe, Jony wodorowe.

Question 20

Czym jest uniport?

Answer 20

Uniport to jeden z rodzajów dyfuzji wspomaganej, podczas którego przez białko przenośnikowe (uniporter) przenoszona jest cząsteczka zgodnie z gradientem swojego stężenia.

Substancje: glukoza

Question 21

Czym jest antyport?

Answer 21

Antyport to forma dyfuzji ułatwionej, w której przemieszczanie się jednej substancji do wnętrza komórki następuje równocześnie z usuwaniem innej substancji z komórki.

Substancje: Jony sodowe, jony wodorowe.

Question 22

Czym jest symport?

Answer 22

Symport to jeden z rodzajów dyfuzji ułatwionej, podczas którego przez jedno białko transportowane są dwie cząsteczki jednocześnie.

Substancje: Jony sodowe i glukoza.

Question 23

Czym jest transport aktywny?

Answer 23

Transport aktywny to przemieszczenie się cząsteczek wbrew gradientowy stężeń lub wbrew gradientowy elektrochemicznemu, wymaga zużycia energii.

Substancje: Jony sodowe, Jony potasowe.

Question 24

Czym są kanały jonowe?

Answer 24

Kanały jonowe są rodzajem białek, które łączą środowisko wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe. Umożliwiają one przenikanie przez błonę określonych jonów zgodnie z ich gradientem chemicznym i elektrycznym.
Wyróżniamy kanały pasywne (bierne) i aktywne (bramkowane).

Question 25

Jakie wyróżniamy rodzaje bramkowania kanałów?

Answer 25

Kanały mogą być bramkowane:
- napięciem: otwarcie kanału następuje pod wpływem zmiany napięcia elektrycznego w błonie
- ligandem: otwarcie kanału następuje pod wpływem konkretnej cząsteczki (kanaly połączone z receptorem)
- stresem: otwierają się wtedy, gdy komórka ulega rozciągnięciu

Question 26

Jak działa pompa jonowa (sodowa)?

Answer 26

1. Dwa jony potasowe odłączają się w chwili połączenia ATP.
2. Z odwracalnie ufosforylowanym enzymem łączą się trzy jony sodowe.
3. Zmiana konformacji pompy z wykorzystaniem energii, w którym miejsce wiązania jonów sodowych przemieszczone zostaje na zewnątrz błony komórkowej.
4. Odysocjowanie trzech jonów sodowych na zewnątrz komórki.
5. Przyłączenie dwóch jonów potasowych na zewnątrz komórki z jednoczesnym wykorzystaniem pozostałej energii i hydrolizą fosforanu.
6. Ponowna zmiana konformacji pompy oraz wprowadzenie jonów potasowych do wnętrza komórki.

Innymi słowy: z wykorzystaniem energii w postaci ATP trzy jony sodowe zostają wyrzucone z komórki, a dwa jony potasowe zostają zaproszone do komórki.

Question 27

Czym jest potencjał równowagi?

Answer 27

Potencjał równowagi to taka różnica potencjału pomiędzy wnętrzem i środowiskiem zewnętrznym komórki, przy którym różnica stężenia danego jonu (w danych warunkach) utrzymywana jest spontanicznie.

Question 28

Ile wynosi potencjał spoczynkowy neuronu?

Answer 28

Potencjał spoczynkowy neuronu wynosi ok. 65-70 mV.

Question 29

Na czym polega dodatnie sprzężenie zwrotne?

Answer 29

W dodatnim sprzężeniu zwrotnym wzrost poziomu określonej substancji lub określonego czynnika powoduje uruchomienie mechanizmów, które wzrost podtrzymują.

Question 30

Na czym polega ujemne sprzężenie zwrotne?

Answer 30

W ujemnym sprzężeniu zwrotnym wzrost określonej substancji lub określonego czynnika jest ograniczane przez mechanizmy, powodujące obniżenie jego poziomu.

Question 31

Czym jest neuron?

Answer 31

Neuron to komórka nerwowa, podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna układu nerwowego.

Question 32

Jak można klasyfikować neurony ze względu na ilość neurytów?

Answer 32

• jednobiegunowe: posiadające jeden neuryt
• dwubiegunowe: posiadające dwa neuryty
• wielobiegunowe: posiadające trzy lub więcej neurytów

Question 33

Jakie typy komórek nerwowych wyróżnia się w klasyfikacji na podstawie kształtu drzewka dendrytycznego?

Answer 33

• komórki piramidalne
• komórki gwieździste
• komórki Purkinjego

Question 34

Jak można podzielić neurony ze względu na funkcje

Answer 34

• neurony aferytywne: odpowiadają za otrzymywanie sygnału bodźcowego
• neurony eferytywne: odpowiadają za wysyłanie sygnałów do innych okolic układu nerwowego lub do organów efektorowych

Question 35

Czym jest potencjał spoczynkowy?

Answer 35

Potencjał spoczynkowy to różnica potencjału elektrycznego występująca miedzy obydwiema stronami błony komórkowej pobudliwej, gdy nie jest ona pobudzona.

Question 36

Czym jest depolaryzacja?

Answer 36

Depolaryzacja to zjawisko w którym niewielki prąd dodatni zostaje skierowany do wnętrza neuronu, w wyniku czego następuje obniżenie potencjału błonowego.

Question 37

Czym jest hiperpolaryzacja?

Answer 37

Hiperpolaryzacja to zjawisko, w którym niewielki prąd ujemny zostaje skierowany do wnętrza komórki (lub prąd dodatni zostaje skierowany na zewnątrz komórki), w wyniku czego następuje zwiększenie potencjału błonowego, a wnętrze staje się bardziej elektroujemne.

Question 38

Czym jest potencjał czynnościowy?

Answer 38

Potencjał czynnościowy to krótkotrwałe odwrócenie różnicy potencjałów po obydwu stronach błony, które przemieszcza się wzdłuż błony komórkowej.

Question 39

Czym jest okres refrakcji bezwzględnej?

Answer 39

Okres refrakcji bezwzględnej to okres, w którym komórka staje się całkowicie niepobudliwa i nie może wytworzyć potencjału czynnościowego.

Question 40

Czym jest okres refrakcji względnej?

Answer 40

Okres refrakcji względnej to okres, w którym komórka może zostać pobudzona, ale tylko przez bodziec ponadprogowy.

Question 41

Czym jest synapsa?

Answer 41

Synapsa to miejsce komunikacji błon komórkowych dwóch przyległych komórek.

Question 42

Czym jest przekaźnictwo synaptyczne?

Answer 42

Przekaźnictwo synaptyczne to proces za pomocą, którego informacja jest przekazywana dalej do innych neuronów lub komórek efektorowych.

Question 43

Jakie są etapy przekaźnictwa synaptycznego?

Answer 43

1. Synteza i magazynowanie neuroprzekaźnika
2. Uwalnianie neuroprzekaźnika
3. Aktywacja receptorów postsynaptycznych
4. Zakończenie działania neuroprzekaźnika

Question 44

Jakie rodzaje transportu aksonalnego wyróżniamy?

Answer 44

• transport postępujący (retrogradowy)
• transport wsteczny (anterogradowy)

Question 45

Jakie są główne składowe OUN-u?

Answer 45

• opony mózgowe
• naczynia włosowate
• neurony
• oligodendroglej
• sródbłonek
• astroglej
• ependyma
• komory mózgowe

Question 46

Czym jest nerw?

Answer 46

Nerw to uporządkowane wiązki włókien nerwowych (aksonów i dendrytów), które są otoczone odpowiednimi błonami łącznotkankowymi:
- środnerwiem
- onerwiem
- nanerwiem

Question 47

Jakie rodzaje przewodnictwa wyróżniamy?

Answer 47

• ciągłe: brak osłonki mielinowej
• skokowe: obecność osłonki mielinowej