Zachowawcza 3 rok Flashcards
Co zrobisz przy powikłanym złamaniu korony zęba, lub gdy zab został uszkodzony podczas preparacji pod koronę protetyczną?
Miazga jest zdrowa
Miazga zdrowa = pulpa salutaris
⇒ BADANIE PODMIOTOWE - czyli co pacjent czuje
- ból w czasie samego urazu
- wrażliwość/ból na zimne powietrze lub zmienną temperaturę pokarmów
- ból na dotyk
⇒ BADANIE PRZEDMIOTOWE - czyli co my zobaczymy w badaniu
- odsłonięta miazga
- prawidłowa żywotność miazgi
- lub spaczona żywotność miazgi ( miazga jest w szoku)
⇒ LECZENIE
- bezpośrednie pokrycie preparatami odontotropowymi np. wodorotlenek wapnia (najpierw nietwardniejący, następnie twardniejący) lub MTA, lub żywice kompozytowe
- odbudowa zęba kompozytem
- kontrola co tydzien przez 6-8 tyg + po roku
WAŻNE - wybór leczenia będzie zależał od wielkości urazu, czasu jaki od niego upłynął, wg niektórych źródeł od higieny pacjenta a także od jego wieku ( u dzieci pokryzie miazgi, u dorozłych wyłuszczenie)
W jakich przypadkach występują pulpopatie odwracalne?
obraz klinicny + postępowanie
Pulpopatie odwracalne = pulpopthiae reversibles
Bodźce drażniące (bakteryjne, termiczne, chemiczne, mechaniczne) działają na odsłonięte wypustki odontoblastów = postają zmiany patologiczne w miadze Występują np. w przypadku:
- nieleczonej próchnicy
- ubytków pochodzenia niepróchnicowego
- przy przypadkowym obnażeniu miazgi
- przy zranieniu miazgi
- przy próchnicowym obnażeniu miazgi
⇒ BADANIE PODMIOTOWE czyli na co skarży się pacjent
- miazga wrażliwa na bodźce, zwłaszcza zimno
- ból ustaje wraz z ustanie bodźca
- przemijające dolegliwości bólowe podczas jedzenia
⇒ BADANIE PRZEDMIOTOWE czyli co zobaczymy podczas badania
- głęboki ubytek próchnicowy / niepróchnicowy oddzielony od miazgi wartsw twardej lub zdemineralizowanej zębiny
- miazga nieobnażona lub obnażona przypadkowo, lub odsłonięta próchnicowo
- na testy miazga reaguje silnym bólem, który ustaje wraz z ustaniem bodźca
- reakcja tkanek okołowierchołkowych na opukiwanie ujemna
- w obrazie RTG okolica okołowierzchołkowa bez zmian
⇒ LECZENIE
- w ubytkach próchnicowych - całkowite usunięcie zebiny zmienionej próchnicowo
- biologiczne leczenie miazgi emtodą przykrycia pośredniego lub pośredniego ( jesli jest obnażona)
- materiały odontotropowe + stae wypełnienie (leczenie dwuetapowe)
Czym są pulpopatie objawowe?
wyjaśnij + postępowanie
Rodzaj pulpopatii odwracalnych - w przypadku głębokich ubytków prchnicowych / niepróchnicowych objawy kliniczne są nieznaczne i powodują tzw. bóle samoistne
⇒ stosujemy DIAGNOZĘ ODROCZONĄ tzn.
- usuwamy czynnik drażniący
- zakładamy opatrunek biologiczny
- szczelnie zamykamy ubytek
po czasie sprawdzamy reakcję miazgi:
- jeśli miazga reaguje prawidłowo - można leczyć biologiczne
- jeśli miazga wykazuje nasilone objawy bólowe - wskazane jest przyżyciowe wyłuszczenie miazgi
- Jak manifestować będzie się pulpopatia odwracalna spowodowana ubytkami próchnicowymi i niepróchnicowymi?
- Czym jest spowodowana?
- objawy, badanie przedmiotowe, leczenie
Dochodzi do obnażenia kanalików zebinowych i wypustek odontoblastów. Bakterie wnikają w kanaliki zdrowej zebiny a toksyny działają cytotoksycznie na miazgę, wywołując miejscowe stany zapalne.
⇒ BADANIE PODIOTOWE czyli na co skarży się pacjent
- nie boli cały czas, ale zaczyna boleć gwałtownie np podczas jedzenia czy szczotkowania
⇒ BADANIE PRZEDMIOTOWE czyli co zaobserwujemy u pacjenta
- stwierdzamy ubytki próchnicowe lub niepróchnicowe np. atrycję, abrazję, erozję
⇒ histopat
- zmiany zapalne w miazdze w bezpośrednim sąsiedztwie ubytku
⇒ LECZENIE
- leczenie zachowawcze metodą przykrycia pośrednego
Wyjaśnij pojęcie przypadkowego obnażenia miazgi, opisz objawy, postępowanie
Przypadkowe obnażenie miazgi = denudatio pulpae accidentalis
kiedy podczas opracowywania ubytku uszkodzimy zdrową zębinę oddzielającą dno ubytku od komory miazgi, ale bez naruszania jej ciągłosci.
np. kiedy ześlizgnie się narzędzie, przy nieznajomości anatomii zęba, przy nadmiernym rozwinieciu komór i rogów
⇒ BADANIE PODMIOTOWE czyi co czuje pacjent
- ból w momencie zranienia, ustępuję w ciągu kilku sekund
- nasilenie bólu zależy od rozległości obnażenia, osobniczej wrażliwości zębiny, wieku pacjenta ( im młodszy, tym bardziej go boli)
⇒ BADANIE PRZEDMIOTOWE czyli co obserujemy podczas badania
- miazga w miejscu obnażenia ma różowe zabarwienie, czasem uwypukla się w stronę ubytku
⇒ LECZENIE
- pokrycie bezpośrednie z użyciem preparatów odontotropowych –> 90% szansy na sukces :)
Wyjaśnij pojęcie przypadkowego zranienia miazgi, opisz objawy, postępowanie
Przypadkowe zranienie miazgi - vulneratio pulpae accidentalis
zostaje przerwana ciągłość zębiny oraz uszkodzona struktura miazgi; przyczyny te same, co w obnażeniu;
⇒ BADANIE PODMIOTOWE czyli na co skarży się pacjent
- silny ból w momencie zranienia
- ból ustaje w ciągu kilku-kilkunastu sekund
⇒ BADANIE PRZEDMIOTOWE co zaobserwujemy w jamie ustnej
- krwawnienie w miejscu zranienia
- im głębsze zranienie tym mocniej krwawi
- u osób z nadciśnieniem krwawienie może być szczególnie obfite
⇒ LECZENIE
- biologiczne, metodą przykrycia bezpośredniego
- w przypadku powikłań konieczna jest ekstyrpacja w znieczulenia
- w zębach o niezkończonym procesie kształtowania korzeni - amputacja przyżyciowa
Czym zasadniczo różni się próchnicowe obnażenie miazgi od przypadkowego obnażenia lub zranienia miazgi?
Próchnicowe obnażenie miazgi = denudatio pulpae cariosa
to w odróżnieniu do dwóch pozostałych zabieg zamierzony. Operator dąży do całkowitego usuniecia zmienionej próchnicowo zebiny, drążącej do miazgi. Celowo zatem usuwa zębinę próchnicową, która w jednym miejscu znajdowała się w bezpośrednim kontakcie z miazgą.
⇒ LECZENIE
- polega na pokryciu bezpośrednim miazgi, ale rokowanie jest średnie - zaledwie 30-40% szans na powodzenie
- alternatywą jest wyłuszczenie miazgi w znieczuleniu
!!! Warto rozważyć czy jednak nie zostawić zdemineralizowanej zebiny i pokryć preparatem odontotropowym zamiast obnażąć miazgę.
Ostre surowicze zap. tkanek okołowierzchołkowych
periodontitis acuta serosa
Są dwie główne przyczyny:
Przyczyna: zgryz urazowy
PODMIOTOWE: ból przy nagryzaniu
Wywiad: niedawno odbudowany ząb
W badaniu: widoczne nowe wypełnienie, prawidłowa reakcja na bodźce, ból wzmaga się przy opukiwaniu, brak zmian na zdjęciu rtg
Leczenie: dopasowanie zęba w zwarciu, usunięcie przedwczesnego kontaktu
Przyczyna: ostre nieodwracalne zapalenie miazgi lub martwica miazgi, urazy jatrogenne
Wywiad: ból samoistny, ból świeży o ćmiącym charakterze, niewielkim natężeniu i okresami remisji, uczucie “wysadzania zęba”
Badanie: Głęboki ubytek sięgający miazgi/ rozległe wypełnienie, brak reakcji na bodźce.
Czasami zaczerwienienie błony śluzowej na wysokości wierzchołka korzenia i nieznaczną bolesność. Węzeł chłonny: bolesny przy dotyku, miękki, nieprzesuwalny względem podłoża
!Charakterystyczny: ból na opukiwanie
Brak zmian na RTG, ewentualnie poszerzenie szpary ozębnej
Leczenie: antyseptyczne leczenie kanałowe
Ostre ropne zapalenie tkanek okołowierzchołkowych
Ropień okołowierzchołkowy
- **periodontitis acuta purulenta
- — abscessus periapicalis —-***
PODMIOTOWE
- ból zęba przy dotyku i nagryzaniu,
- samoistne bóle pulsujące,
- promieniujące i nasilające się w nocy
PRZEDMIOTOWE
- głęboki ubytek próchnicowy/ rozległe wypełnienie/ ząb po urazie.
- Ząb tkliwy, bolesny na opukiwanie,
- Często rozchwianie,
- Brak reakcji na bodźce termiczne.
- Zaczerwienienie i bolesność okolicy wierzchołka.
- Na rtg poszerzenie szpary ozębnej, resorpcja blaszki kostnej wyrostka i cementu korzenia
LECZENIE: Antyseptyczne leczenie kanałowe. Trepanacja w celu drenażu wysięku ropnego z ozębnej.
Jeśli obfity wysięk ropny dopuszcza się pozostawienie na jedną dobę niezamkniętego ubytku. Antybiotykoterapia w zależności od nasilenia objawów miejscowych.
Ropień podokostnowy
abscessus subperiostalis
Wysięk ropny przedostaje się pod okostną
PODMIOTOWE:
- ból samoistny, pulsujący, promieniujący o bardzo dużym nasileniu, bez remisji i intermisji,
- nasila się w pozycji leżącej.
- Ciepło nasila ból, zimno łagodzi.
- Dotknięcie zęba powoduje silny ból.
- Złe samopoczucie i wzrost temperatury.
PRZEDMIOTOWE
- Dotyk zęba wywołuje silny ból.
- Błona śluzowa w rzucie wierzchołka zaczerwieniona i bolesna,
- wyczuwalne wygórowanie- obrzęk.
- Rozchwianie II lub III stopnia.
- Węzły chłonne wyczuwalne, miękkie, bolesne.
Na zdjęciu RTG widoczne poszerzenie szpary ozębnej.
LECZENIE: Antyseptyczne leczenie kanałowe. Trepanacja, nacięcie ropnia.
Wyłączenie zęba ze zgryzu.
Antybiotykoterapia, leczenie chirurgiczne, usunięcie zęba.
Ropień podśluzówkowy
abscessus submucosus
Wysięk ropny przedostaje się pod błonę śluzową
PODMIOTOWE: Zmniejszenie bólu zęba przyczynowego i pojawienie się obrzęku
PRZEDMIOTOWE:
- Zaczerwieniona i bolesna błona śluzowa okolicy wierzchołka.
- Wyraźne miękkie, bolesne, chełbotliwe wygórowanie.
- Obrzęk może obejmować policzki, okolicę podoczodołową, wargi, brodę szyję, dno.
LECZENIE: Nacięcie ropnia, jeśli nie doszło do perforacji, trepanacja i dalsze leczenie antyseptyczne.
Przewlekłe włókniste zapalenie tkanek okołowierzchołkowych
periodontitis periapicalis chronica fibrosa
Może toczyć się w zębach z żywą, chorobowo zmienioną lub usuniętą miazgą.
Żywa miazga: silny uraz ozębnej, który spowodował jej uszkodzenie i resorpcja blaszki zbitej zębodołu.
Rozrost włókien ozębnej i mała ilość komórek zapalnych.
PODMIOTOWE: Brak objawów subiektywnych
PRZEDMIOTOWE:
- Korona przebarwiona w wyniku martwicy, zgorzeli lub leczenie kanałowego.
- Brak reakcji na bodźce termiczne i mechaniczne (wyjątek żywa miazga)
- Węzły nieznacznie powiększona, niebolesne, przesuwalne względem skóry i podłoża.
ZMIANY NA RTG: nierównomierne poszerzenie ozębnej (dilatatio spatii periodontii)
Otoczka osteosklerotyczna i hipercementoza
LECZENIE:
- Żywa miazga: usunięcie przyczyny urazu,
- Martwica/zgorzel: antyseptyczne leczenie kanałowe
Celowe całkowite usunięcie zębiny próchnicowej, która w jednym miejscu znajdowała się w bezpośrednim kontakcie z miazgą.
Doszło do próchnicowego obnażenia miazgi.
Próchnicowe obnażenie miazgi (denudatio pulpae cariosa)
Badanie podmiotowe. W momencie obnażenia pojawia się ból, który ustępuje po kilkudziesięciu sekundach.
Badanie przedmiotowe. W dnie ubytku punktowo obnażona miazga, reagująca bólem, przemijającym po ustąpieniu działania bodźca lub nieco przedłużonym.
Leczenie. Przykrycie bezpośrednie miazgi preparatami na bazie wodorotlenku wapnia daje dobre wyniki tylko w 30-40% przypadków. W próchnicowym obnażeniu miazga jest zakażona i wymaga wyłuszczenia w znieczuleniu. Występowanie bólów samoistnych potwierdza rozprzestrzenianie się stanu zapalnego.
Częściowo zdemineralizowana zębina na przestrzeni około 1 mm pozostawiona w ubytku i zaopatrzona preparatami odontotropowymi ulega wtórnej mineralizacji. Miazga uruchamiając mechanizmy obronne może również odłożyć dokomorowo zębinę wtórną patologiczną (obronną).
miazga żywa - zaawansowane stany zapalne miazgi z ogniskami martwicy
Jeżeli czynnik drażniący nie został usunięty w początkowej fazie zapalenia i nadal wywiera silnie działanie dochodzi do rozprzestrzeniania się stanu zapalnego (neutrofile i makrofagi).
- *Przyczyny.** Nieleczony proces próchnicowy, ewentualnie ubytek niepróchnicowego pochodzenia z obnażoną miazgą np. w wyniku zaawansowanego starcia patologicznego, za którym nie nadążało odkładanie zębiny obronnej.
- *Badanie podmiotowe**. Pacjent nie zgłasza dolegliwości. Mogą również występować długotrwałe bóle o znacznym nasileniu.
- *Badanie przedmiotowe**. Stwierdza się głęboki ubytek próchnicowy. Ściana dokomorowa pokryta zdemineralizowaną zębiną próchnicową lub sperforowana. Z komory może wydostawać się wysięk krwisto-ropny lub ropny. Czasem ubytek jest wypełniony polipem (rozrost ziarniny) wyrastającym z jamy zęba. Miazga wykazuje osłabioną lub zwiększoną wrażliwość. Reakcja na opukiwanie ujemna lub dodatnia. Zdjęcie rtg nie wykazuje zmian patologicznych w tkankach okołowierzchołkowych.
- *Leczenie**. Polega na wyłuszczeniu miazgi w znieczuleniu i wypełnieniu jamy zęba. W przypadku znacznego wysięku ropnego i ognisk martwicy, rozpadłą miazgę usuwa się bez użycia środków znieczulających i stosuje się antyseptyczne leczenie kanałowe, ze względu na zakażenie kanalików w zębinie korzeniowej.
W obrębie stanu zapalnego mogą powstawać drobne ropnie, wysięk ropny oraz ogniska martwicy. Zapalenie jest już nieodwracalne. Powstające w przebiegu zapaleń miazgi ropnie czy ogniska martwicy mogą ulec otorbieniu, a nawet kalcyfikacji. Mogą również wykształcać się większe ogniska mineralizacji, tzw. zębiniaki, które mają strukturę zębiny. Niekiedy miazga, mimo działania bodźca nie obumiera, ale zaczyna proliferować. Powstaje rozrost ziarniny z dużą liczbą młodych naczyń i z jamy zęba wyłania się polip miazgi. W obrębie ziarniny powstają nacieki.
miazga martwa - martwica
Martwica miazgi (necrosis pulpae) jest to śmierć miazgi. Miazga martwicza w jamie zęba ulegając najczęściej rozpadowi zgorzelinowemu albo zostaje usunięta w trakcie leczenia endodontycznego. Martwica może być spowodowana przez bakterie znajdujące się w ubytku próchnicowym i produkty ich metabolizmu lub przez przerwanie pęczka naczyniowonerwowego.
Miazga ma najczęściej konsystencję zbitą i występuje w postaci szaro-brunatnej nitki. Martwica może być częściowa lub całkowita.
Martwica częściowa miazgi (necrosis pulpae partialis) - część miazgi może ulegać martwicy, a część pozostaje żywa, ale w stanie rozlanego zapalenia, bardzo często ropnego. Martwica częściowa najczęściej dotyczy miazgi komorowej. W takim przypadku proces chorobowy jest następstwem nieleczonego zapalenia, do którego doszło przez ubytek próchnicowy umiejscowiony w centralnej części korony zęba. W zębach wielokorzeniowych martwicą może być objęta miazga w jednym kanale, gdy proces próchnicowy rozpoczął się w obrębie danego korzenia lub gdy w obnażonym korzeniu doszło do zakażenia wstecznego przez kieszonkę patologiczną.
Martwica całkowita miazgi (necrosis pulpae totalis) - martwica całkowita obejmuje całą miazgę koronową i korzeniową. Masy martwicze przez otwór wierzchołkowy mają bezpośredni kontakt z tkankami okołowierzchołkowymi i mogą wywoływać stany zapalne. Martwica, do której nie wniknęły drobnoustroje gnilne raczej nie powoduje odczynów w przyzębiu wierzchołkowym.
Przyczyny. Przyczyną może być nieleczony proces próchnicowy, uraz mechaniczny lub działania jatrogenne (leki, materiały wypełniające).
Badanie podmiotowe. Chory nie uskarża się na żadne dolegliwości. Niekiedy zwraca uwagę na uraz oraz zmianę barwy zęba. Mogą występować bóle przy spożywaniu gorących pokarmów.
Badanie przedmiotowe. Często spotyka się uszkodzenie zęba, jako następstwo urazu lub obecność rozległego wypełnienia. Ząb ma ciemniejszą barwę, szkliwo jest bardziej matowe. Badanie chlorkiem etylu lub prądem nie wywołuje reakcji. W martwicy częściowej, w zależności od rozległości procesu zapalnego, może występować reakcja dodatnia na testy. Miazga reaguje bólem przy zgłębnikowaniu, gdy ostrze zgłębnika osiągnie tkankę żywą. Uwaga: U osób starszych wskutek nadmiernego odkładania zębiny wtórnej reakcja miazgi na bodźce może się zmniejszać lub zanikać.
Badanie żywotności miazgi rozgrzaną gutaperką może wywoływać reakcję dodatnią. Za pomocą diafanoskopii (podświetlanie zęba w ciemnym polu) można zauważyć ciemno zarysowany kształt komory. W zębach pokrytych koronami jedynie trepanacja jest wiarygodnym sposobem badania żywotności.
Opukiwanie zęba i obmacywanie okolicy wierzchołka korzenia nie wywołuje reakcji tkanek okołowierzchołkowych. Badanie radiologiczne jest nieodzowne w każdym przypadku stwierdzenia martwej miazgi. Zdjęcie rtg nie wykazuje zmian w tkankach okołowierzchołkowych.
Leczenie. Leczenie zachowawcze zębów z martwicą miazgi polega na antyseptycznym leczeniu kanałowym. W martwicy częściowej usuwa się miazgę w znieczuleniu. Przeszkody mechaniczne (zwapnienie, znaczna krzywizna korzeni) uniemożliwiające prawidłowe opracowanie kanałów są przyczyną zmiany metody leczenia na zachowawczo-chirurgiczną (hemisekcja, radisekcja, resekcja) lub chirurgiczną (ekstrakcja).
