Wykłady Flashcards
Wirus grypy
RNA wirus
8 segmentów RNA
16 subtypów hemaglutyniny
9 subtypów neuraminidazy
Typ A wirusa grypy
Najczęstszy
Duża zmienność antygenowa
Mutacje punktowe (dryft)
Skok antygenowy (reasortacja genetyczna - wymiana fragmentów RNA)
Typ B wirusa grypy
Dwie odrębne linie genetyczne Yamagata i Victoria
Typ C wirusa grypy
Sporadyczne zachorowania o lekkim przebiegu
Typ D wirusa grypy
Zachorowania u zwierząt
Najbardziej stabilny rezerwuar dla wirusa grypy
Ptaki wodne
Grypa sezonowa
20-30% dzieci choruje i 5-10% dorosłych
Ryzyko powikłań, hospitalizacji, zgonów > 65 i dzieci do 5 r.ż.
Grypa - droga szerzenia
Kropelkowa, aerozol
Zasięg - do 2m
Kontakt bezpośredni, pośredni
Grypa - źródło zakażenia
Chory/nosiciel
Rzadko zakażone zwierzę (ptaki, świnie)
Grypa - wylęganie, zarazliwosc
Okres wylęgania - śr 2 dni (1-7)
Wysoka zaraźliwość
Dorosłych -> 1 dzień przed i 3-5 po wystąpieniu objawów
Dzieci -> kilka dni przed i >10 po wystąpieniu objawów
Immunosupresja -> przedłużone wydalanie (tygodnie-miesiące)
Grypa - obraz kliniczny
Nagły początek (nawet kilka h), gorączka z dreszczami, bóle mięśni/głowy, uczucie rozbicia i złe samopoczucie
Ból gardła, nieżyt nosa, na ogół o małym nasileniu, suchy napadowy kaszel - napady też w ciągu nocy, nie pozwalają spać
Rzadziej nudności, wymioty, biegunka (zwykle u dzieci)
50% zakażeń bezobjawowych
Objawy grypy u osób starszych
Znaczne osłabienie
Zaburzenia świadomości
Objawy grypy u dzieci
Nagła i wysoka gorączka z dreszczami
Drgawki
Bóle i zawroty głowy
Bóle mięśni - dziecko nie jest w stanie się poruszać
Suchy kaszel
Ból gardła, nieżyt nosa
Częściej objawy z PP
Pseudokrup - obrzęk krtani
Zapalenie oskrzeli/płuc, często ucha środkowego
Diagnostyka mikrobiologiczna grypy
RT PCR
Szybkie testy diagnostyczne RIDT (swoistość 98%, czułość 50-60%)
Diagnostyka najskuteczniejsza z próbek pobranych w pierwszych 4 dniach objawów
Leczenie przyczynowe grypy
Selektywne inhibitory neuraminidazy - Oseltamiwir (Tamiflu)
Aktywny przeciw wirusom grypy A i B
Wysoka skuteczność do 48h od pierwszych objawów
Biodostepnosc - ponad 75% podanej dawki doustnej
T1/2 6-10h - długo (można stosować 2x/d)
Zanamiwir
Selektywny inh neuraminidazy
Aktywny wobec wirusów A i B grypy
Lek wziewny, działanie miejscowe
Stosowany po ukończeniu 7 r.ż
Najlepiej do 48h od wystąpienia pierwszych objawów
Ryzyko skurczu oskrzeli, obrzęk śluzówek jamy ustnej, gardła - nie zalecamy u astmatyków
Peramiwir
Aktywny wobec wirusów A i B grypy
Dawka jednorazowa i.v.
Dopuszczony w Emergency Use
Marboksyl bolaksawiru
Selektywny inhibitor endonukleazy
Leczenie niepowikłanych przypadków grypy i w profilaktyce poekspozycyjnej >12 r.ż.
Podawany doustnie w dawce jednorazowej
Chemioprofilaktyka po ekspozycji
Wskazania do leczenia przyczynowego grypy
Chorzy wymagający hospitalizacji
Dzieci <5, dorośli >65
Przewlekłe choroby układu oddechowego, krążenia, nerek, wątroby
Choroby metaboliczne (cukrzyca)
Choroby onkohematologiczne
Choroby neurologiczne i mięśni, mózgu, rdzenia, nerwów obw, porażenie mózgowe, padaczka, retardacja umysłowa
Kobiety ciężarne i do 2 tyg po porodzie
Osoby <18 leczone ASA
Otyłość >40
Pensjonariusze domów opieki przewlekłej
Pacjenci z immunosupresją (w tym HIV)
Leczenie objawowe grypy - faza obrzękowo-wysiękowa
Nawodnienie
Nawilżenie powietrza (wilgotne i chłodne powietrze)
Leki p/zapalne, p/gorączkowe, obkurczajace naczynia, zmniejszające wydzielanie i kaszel
Acetaminofen, NLPZ
Przeciwskazane ASA i NLPZ u ciężarnych (+ ASA<18, ryzyko zespołu Reye)
Leczenie objawowe grypy - faza gęstniejącą śluzu
Nawodnienie, nawilżenie powietrza
Leki mukolityczne, mukokinetyczne, wykrztuśne
Nie stosować leków obkurczających naczynia, p/obrzękowych, p/histaminowych i p/kaszlowych
Leczenie powikłań
Nie potrzeba atb
Powikłania grypy (1-5% chorych)
Zapalenie płuc - pierwotne wirusowe zapalenie płuc; wtórne bakteryjne po ostrym okresie grypy najczęściej pneumokokowe, gronkowcowe, H. Influenzae, pałeczki G-; mieszane
Zaostrzenie choroby przewlekłej - POCHP, astmy, choroby niedokrwiennej serca, zastoinowej niewydolności krążenia, cukrzycy
Wzrost ryzyka zawału
Rzadkie powikłania grypy
Neurologiczne - zapalenie opon i mózgu, poprzeczne zapalenie rdzenia, encefalopatia, zespół Guillaine-Barr, udary
Zapalenie mięśni i m sercowego
Zapalenie osierdzia
Posocznica
Bardzo rzadko - zespół Reye
Śmiertelność grypy
0,1-0,5%
>65 - 1%
Ciężki przebieg - 7%
Chorzy leczeni w OIT - 14-25%
Zapobieganie grypie
Szczepienia - przeciwciała po 7-21 dniach, utrzymują się od 4 do 12msc, skuteczność 70-89% <65rż
Higiena rąk
Maski
Higiena kaszlu, unikanie zbiorowisk, kontaktu twarzą w twarz
Izolacja chorych
Profilaktyka farmakologiczna
Szczepionka przeciw grypie 2022/2023
4 walentna
Ptasia grypa
140 szczepów patogennych dla ptaków
H5 i H7 - wysoka patogenność
Niskie ryzyko zakażenia - bezpośredni kontakt z żywymi zakażonymi zwierzętami, powierzchniami skażonymi ich odchodami, zanieczyszczone ręce, odchody ptasie, nawóz
Pływanie, zanieczyszczenie nosa, worka spojówkowego, pojedyncze przypadki transmisji człowiek-człowiek
Ptasia grypa AH5N1
Ciężkie zapalenie płuc, często z ARDS
Objawy po średnio 4 dniach
Zgon po 9-10 dniach
Zakażenia koronawirusowe
Zespół ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej
Prawdopodobny rezerwuar - nietoperze
Zakażenia koronawirusowe - transmisja
Droga kropelkowa/powietrzna
Kontakt bezpośredni
Przeniesienie na rękach lub przedmiotach
SARS-CoV - wrota zakażenia
Rec ACE-2
Komórki śluzówki jamy ustnej/układu oddechowego i spojówek
Okres wylęgania 2-7 dni
SARS-CoV - obraz kliniczny
Gorączka
Kaszel
Dreszcze/drżenie
Duszność
Bóle głowy
Biegunka
Bóle w klatce/zapalenie opłucnej
Ból gardła/katar
Ok 20% chorych rozwija zapalenie płuc z progresją do ARDS
Objawy ustępują zwykle po 14 dniach
Średnie ryzyko zgonu 7%
SARS-CoV - diagnostyka laboratoryjna
RT-PCR
Serokonwersja/wykrycie swoistych przeciwciał IgM/IgG
COVID-19 - zaraźliwość
2-3 dni przed objawami, max 0-7 dni, następnie spadek
Leki przeciwwirusowe w COVID-19
Remdesiwir
Molnupirawir
Nirmatrelwir/rytonawir
COVID-19 - przeciwciała monoklonalne
Sotrowimab
Kasiriwimab/imdewirimab
COVID-19 - antagoniści rec IL-6 i IL-1
Tocylizumab
Anakinra
Azjatyckie komary tygrysie
Chikungunia
Denga
Żółta febra
Gorączka Zachodniego Nilu
Japońskie zapalenie mózgu
ZIKA
Gorączka Zachodniego Nilu
Przenoszony na wolno żyjące zwierzęta (ptaki, konie) i człowieka
Transmisja u ludzi - wektorowa (komary), karmienie piersią/przez łożysko, transplantacja, zakażenia laboratoryjne
Zakażenia bezobjawowe (80%), objawy paragrypowe, wysypka, limfadenopatia, ciężki przebieg- zapalenie m sercowego, trzustki, wątroby, mózgu
Śmiertelność w zapaleniu mózgu 15-40%
Tężec
Ostra toksykoza przyranna
Długotrwały wzrost napięcia mięśniowego
Prężenia
Pobudzenie układu sympatycznego
Brak zaburzeń świadomości
Tężec - patogen
Laseczki tężca - Clostriudium tetani G+
Do uszkodzonych błon śluzowych dostaną się zarodniki (sporogeneza) -> formy wegetatywne (w warunkach beztlenowych) zdolne do tworzenia egzotoksyny (tetnospazminy! i tetanolizyny)
Zarodniki Clostridium tetani - jak się pozbyć
15 min w 120 stopniach
Aldehyd glutarowy
H2O2
H2O2 + kwas nadoctowy
Kwas podchlorawy + podchloryn sodu
Etiopatogeneza tężca
Spory przezywają w skrajnie trudnych warunkach środowiska
Obecność zarodników w glebie, mule i wodzie, podtrzymywana nawożenie odchodami zwierzęcymi
Zachorowania głównie w krajach słabo rozwiniętych, o gorącym klimacie
Brak szczepień matek - wysoka śmiertelność noworodków
Marginalny problem dla krajów rozwiniętych
Wrota zakażenia tężcem
Każde zranienie może być przyczyną tężca
Tężec kryptogenny - nie potrafimy ustalić wrót zakażenia kilka-kilkadziesiąt %
Rany penetrujące, szarpane, miażdżone, oparzenia/odmrożenia, rzadziej błony śluzowe, narząd rodny po porodzie lub poronienia, pępowina noworodka, przewleklę owrzodzenia/zmiany zapalne, zakażenia jamy ustnej/ucha
Przetrwanie spór w bliznach, szczególnie z ciałami obcymi
Wysokie ryzyko zarażenia tężcem
Rany zanieczyszczone bakteryjnie, zwłaszcza z martwymi tkankami
Rany powstałe w wyniku głębokiego, punktowego urazu
Patogeneza tężca
Synteza tetanospazminy po 6-7h, max 24h - zwykle po 8 dniach od zranienia (3-21)
Tetanospazmina -> droga krwi i limfy -> zakończenia obwodowych neuronów motorycznych
Związanie w strefie subsynaptycznej neuronów pośrednich rdzenia
Wsteczny transport aksonalny -> rdzeń przedłużony i pień mózgu
Blokada uwalniania transmiterów hamujących (GABA, glicyna)
Inhibicja fizjologicznych procesów hamowania odruchów głębokich i nadaktywność motoneuronow rdzenia i jąder ruchowych nerwów czaszkowych
Pobudzenie efektorów mięśniowych bodźcami ze środowiska, braku fizjologicznego hamowania -> stałe wzmożenia napięcia i gotowość do skurczów mięśni
Odhamowanie układu sympatycznego na poziomie rdzenia -> wzrost katecholamin we krwi i objawy wegetatywne
Inhibicja presynaptycznego uwalniania Ach w połączeniach n-m -> osłabienie siły mięśniowej i porażenia
Aura tetanica
Rozdrażnienie
Bóle głowy
Bezsenność
Nieuzasadnione pocenie
Uczucie napięcia poszczególnych grup mięśniowych
Parestezje w okolicy zranienia
Tężec uogólniony
Aura tetanica
Najpierw objawy zajęcia nerwów głowy, potem tułowia i konczyn
Szczękościsk
Symetryczne wzmożenie napięcia mięśni (żwaczy, karku, grzbietu, brzucha, kończyn dolnych, rzadko górnych)
Trudności u bolesność przy połykaniu pokarmów stałych, potem płynnych
Pozycja z łukowatym wygięciem ciała, wyprostowanymi k dolnymi
Prężenia samoistne lub wyzwalane przez bodźce dotykowe, słuchowe, wzrokowe, węchowe
Wzrost nasilenia i częstości prężeń
Stałe wzmożone napięcie mięśni
Grymas twarzy
Ryzyko laryngospasm i asfiksji
Objawy wegetatywne tężca
Gorączka
Nadmierne wydzielanie śliny i potu
Lepki i gesty śluz w drzewie oskrzelowym
Częstoskurcz i niemiarowosc serca
Bradykardia
Stany skurczowe naczyń obwodowych
Podwyższone/labilność CTK
Rozpoznanie tężca
Szczękościsk
Stałe wzmożenie napięcia mięśni szkieletowych
Brak zaburzeń świadomości
(Przeciętnie trwa 4-6 tygodni)
Powikłania tężca
Laryngosmasm
Zatorowość płucna
Powikłania bakteryjne u chorych zauroczonych i na oddechu kontrolowanym
NZK wskutek nadaktywności układu wegetatywnego
Rabdomioliza z ryzykiem ONN
Złamania kompresyjne kręgosłupa
Wyniszczenie
Zaburzenia psychiczne
Umierkowana retardacja umysłowa u dzieci
Słabe skurcze i wzmożenie napięcia mięśni do kilku miesięcy
Różnicowanie tężca
Zatrucie strychniną
Ostra dystonia polekowa
Zapalenie mózgu
Tężyczka
Szczękościsk lokalny bez prezen
Zaburzenia połykania pochodzenia ośrodkowego
Zespół sztywności dorosłych
Tężec miejscowy
Wzmożenie napięcia mięśni w okolicy zranienia
Występuje u osób bez pełnego uodpornienia
Możliwy rozwój tężca uogólnionego
Tężec głowowy
Tężec uogólniony + porażenia nn czaszkowych
Zwykle po zranieniu głowy, szyi lub zapaleniu ucha środkowego
Dominuje szczękościsk, dysfagia, często porażenie VII (rzadziej VI, III, IV, XII)
Oftalmoplegia lub zespół Hornera
Tężec noworodków
Najczęściej pierwsze 2 tyg życia
Tężec uogólniony, nieleczony kończy się śmiercią
Dzieci urodzone przez nieuodpornione matki
Zwykle po niesterylnym zaopatrzeniu kikuta pępowiny
Przyczyną zgonu bezdech w 1 tyg, później posocznica
Opóźnienie rozwoju u dzieci, które przeżyły tężec
Leczenie tężca
Ludzka immunoglobulina przeciwtężcowa
Eliminacja źródła toksyny - metronidazol/penicylina
Utrzymanie drożności dróg odd
Zmniejszenie napięcia mięśni, ograniczenie prezen i sensacji chorego - midazolam, diazepam, agoniści rec GABA
Brak poprawy -> intubacja, tracheotomia, zwiotczenie i wentylacja zastępcza
Ograniczenie sympatykotonii - siarczan magnezu, alfa i beta blokery, morfina
Spadki CTK -> uzupełnienie podaży krystaloidów -> D lub NA
Profilaktyka p/zakrzepowe
Profilaktyka powikłań bakteryjnych w układzie odd i moczowym
Odpowiednie żywienie
Immunoprofilaktyka tężca
Zachorowanie nie pozostawia odporności!
Szczepienia - dawka uzupełniająca co 10 lat u wcześniej uodpornionych, reszta szczepienie wg podstawowego schematu i później dawki przypominające
Immunoprofilaktyka bierna tężca
Podwojenie dawki antytoksyny - jeśli rana zaopatrywana po 12h
Powtórne podanie antytoksyny po 3 tyg - jeśli odporność pacjenta jest znacznie osłabiona (np choroba oparzeniowa) lub istnieje ryzyko przetrwania bakterii w organizmie (ciało obce w ranie)
Postępowanie w tężcu
Pacjent nieszczepiony/nie mamy inf - immunozacja czynno-bierna
5 lat od szczepienia - można zrezygnować z dawki przypominającej
5-10 lat od szczepienia - dawka przypominająca
>10 lat od szczepienia - immunizacja czynno-bierna
Botulizm - etiologia
Clostridium botulinum G+
Sporogenna laseczka
Egzotoksyny A, B, C1, C2, D, E, F, G - 8 typów odmiennych antygenowo
Rzadko toksyny E i F, wytwarzane przez C. Butyricum i C. Boratii
Wszystkie oprócz C2 (cytotoksyna) są neurotoksynami
Ludzie - zatrucie A, B, E (rzadko F)
Zwierzęta - C i D
Zatrucie toksyną botulinową
Rezerwuar - gleba, osad denny, przewód pokarmowy zwierząt
Zarodniki przekształcają się w formy wegetatywne w warunkach beztlenowych
Produkcja egzotoksyny -> w warunkach beztlenowych
Toksyna E w warunkach względnie beztlenowych, temp <3 st
Aktywna postać toksyny jest niewrażliwa na działanie soków trawiennych
Jak pozbyć się toksyny botulinowej
Chlorowana woda dezaktywuje toksynę botulinową po 20 min
Woda naturalna dezaktywuje toksynę botulinową po 3-6 dniach
Najczęstsze źródło toksyny botulinowej
Konserwy - zatrucie drogą pokarmową
Botulizm przyranny i niemowlęcy
Neurotoksyna wytwarzana in vivo dzięki wzrostowi C.botulinum w zakażonej tkance
Skory mogą znajdować się w miodzie
Patogeneza botulizmu
Wchłonięcie neurotoksyny w PP
Dostanie się do krwi i transport do obwodowych zakończeń cholinergicznych - złącza n-m, pozazwojowe zakończenia nerwów parasympatycznych, zwoje obwodowe
Odbudowa trwałe uszkodzonej synapsy trwa 3-6 msc
Botulina nie przekracza BBB
Neurotoksyna nieodwracalnie blokuje uwalnianie ACh -> unieczynnienie synapsy n-m, porażenie mięśni
Hamuje uwalnianie D, serotoniny, somatostatyny, NA, GABA
Botulizm - zatrucie drogą PP
Nagły początek, zwykle po 18-36h
Podwójne widzenie i światłowstręt
Opadanie powiek
Zaburzenia akomodacji
Brak/ osłabienie reakcji średnic na światło
Osłabienie mm gałkoruchowych/zez
Maskowały wyraz twarzy
Suchość śluzówek j ustnej, gęsta śluzowa wydzielina w gardle
Osłabienie głosu (szept, słaba artykulacja zgłosek)
Pogorszenie słuchu
Zaburzenia połykania
Regurgitacja pokarmu do jamy nosa -> zachłyśnięcie
Zaparcia -> niedrożność porażenna jelit
Botulizm - lekka postać zatrucia drogą PP
Zaburzenia widzenia
Suchość w jamie ustnej
Zaparcia
Botulizm - postać przyranna
Objawy podobne jak w pokarmowej
Ujemny wywiad
Rana kłuta/urazowa/ropnie po iniekcji narkotyków przed 2 tyg
Botulizm - przebieg
Choroba wymaga 1-3 miesięcznej hospitalizacji
Objawy zanikają w tej samej kolejności w jakiej się pojawiły
Najdłużej utrzymują się zaburzenia akomodacji i rozszerzenie źrenic
Botulizm - postać niemowlęca
Zachorowania między 6-12tyg
Pogorszenie łaknienia, apatia, cichy płacz, obfite ślinienie
Osłabienie ssania, trudności w połykaniu
Zaparcia
Porażenie n-m, najpierw nn czaszkowych i obejmuje mięśnie oddechowe i obwodowe
Znaczna hipotonia i niewydolność oddechowa z bezdechami - ciężki przebieg choroby
Objawy alarmowe: osłabienie ssania, apatia i cichy płacz
Rzadko u dorosłych z dysbakteriozą PP, po zabiegu chirurgicznym
Botulizm - rozpoznanie
Brak gorączki
Symetryczne zstępujące porażenie wiotkie mięśni
Brak zaburzeń świadomości i czucia
Diplopia, dyzartria, dysfonia, dysfagia
Akcja serca prawidłowa lub zwolniona
CTK w zakresie normy
Botulizm - powikłania
Niewydolność oddechowa
Zachłystowe zapalenie płuc
Zakażenia układu moczowego
Botulizm - rozpoznanie laboratoryjne
Wykrycie toksyny w próbkach surowicy
RT-PCR -> wykrycie genów toksogennych
Wykazanie C.botulinum lub toksyn w pokarmów, wymiocinach
Najbardziej przydatne u niemowląt - badanie kału
Botulizm - leczenie
OIT
Pilne (do 72h) podanie antytoksyny końskiej A, B, E lub ludzkiej A, B, C, D, E lub A, B, C, D, E, F, G
Postępowanie objawowe
Niepodawanie atb w postaci niemowlęcej
Postępowanie chirurgiczne + metronidazol/PNC w postaci przydatnej
P/wskazane aminoglikozydy, klindamycyna, polimyksyna B
Błonica
Ostra choroba zakaźna wywołana przez maczugowaty błonicy
Tylko szczepy lizogenne, zakażone gagiem beta są zdolne do wytwarzania egzotoksyny
C. Diphteriae występuje tylko u ludzi
U nieleczonych patogen obecny 2-6 tyg od zakażenia
Zakazenie drogą kropelkową
Bardzo rzadko kontakt z wydzieliną ze zmian skórnych
Błonica - charakterystyka
Tworzenie włóknikowych błon rzekomych - na powierzchni śluzówki dróg odd, ściśle związane z podłożem, wtórne uszkodzenie m sercowego i tkanki nerwowej
Blonica - toksemia
Egzotoksyna drogą krwi dostaje się do tkanek
Szczególne powinowactwo do układu nerwowego (zwyrodnienie włókien ruchowych nn czaszkowych i obwodowych), m sercowego (zapalenie miokardium), układu bodźcoprzewodzącego, nadnerczy (zespół Waterhouse-Friedrichsen)
Toksyna - budowa polipeptydowa, przez proteazy zostaje rozłożona do części A i B. Fragment B łączy się z rec komórki gospodarza, A wnika do wnętrza
Blokuje syntezę łańcuchów wielopeptydowych i ostatecznie uszkadza komórkę
Zaburzenia neurologiczne spowodowane przez demielinizację
Błonica gardła
Zaczerwienienie i obrzęk migdałków podniebiennych i okolicy
Dorośli
W postaci zatokowej podobna do anginy paciorkowcowej
Naloty twarde, trudniejsze do usunięcia, pozostawiają krwawiące podłoże
Okoliczne węzły chłonne powiększone i bolesne
Temperatura 38, tętno nieproporcjonalnie szybkie - w postaci postępującej nawet 39-40 i b szybkie tętno
Zle samopoczucie, blada twarz
W postaci postępującej naloty poza migdałkami, dokrtaniowo (krup wtórny)
Bóle gardła, trudność w połykaniu
Objawy toksemii - porażenie podniebienia miękkiego, bialkomocz, zaburzenia czynności serca
Błonica toksyczna
Rozległe naloty barwy szarej lub zielonkawej
Gnilny fetor
Wyrównanie obrysów szyi (szyja Nerona)
Ciężki stan ogólny z objawami toksycznego uszkodzenia m sercowego, układu bodzcotworczego i przewodzącego
Porażenia nerwów obwodowych
Najcięższa hipertoksyczna postać błonicy
Granulocytopenia/agranulocytoza
Uogólniona skaza krwotoczna (uszkodzenie toksyczne szpiku, naczyń włosowatych)
Po 7-10 dniach może dojść do zgonu
Błonica krtani
Błony rzekome w krtani
Szczekający kaszel, chrypka i bezgłos
Obturacja krtani przez błony
Możliwe uduszenie się
Błonica nosa, skory, ucha
Zmiany nieswoiste
Wtórne zakażenia maczugowcem błonicy drobnych skaleczeń, otarć naskórka, owrzodzeń, oparzeń
Rozpoznanie wstępne błonicy gardła
Brak szczepień/szczepienie >10 lat temu
Nieproporcjonalnie ciężki stan do zmian miejscowych
Niewspółmierność gorączki i zmian w gardle
Naloty szare, szarozielone, obejmujące też języczek, podniebienie, policzki, nieznaczne przekrwienie gardła
Niewielka bolesność węzłów podżuchwowych
Porażenia, zwłaszcza podniebienia
Diagnostyka błonicy
Wymazy z gardła, nosa, krtani lub skóry
Posiewy na pożywce Loefflera lub agarze z krwią i tellurycznym
Potwierdzenie toksynogennosci metodą serologiczną (test na płytkach Eleka-Jamesona) lub biologiczną
PCR
Leczenie błonicy
Każdy pacjent z podejrzeniem powinien być hospitalizowany i izolowany
Antytoksyna blonicza
Penicylina, erytromycyna, klindamycyna, RMP
Krup błoniczy - tracheostomia
Monitorowanie kardiologiczne
Żywienie przez zgłębnik
Przechorowanie nie powoduje dostatecznej odporności -> po wyzdrowieniu szczepienie
Osoby z kontaktu - erytromycyna, PNC benzantynowa, szczepienia
Ostre bakteryjne ZOMR i mózgu
Ostre zakazenie bakteriami ropotwórczymi przestrzeni podpajęczynówkowej, opony miękkiej i pajęczej, tkanki nerwowej mózgu
Bakteryjne ZOMR - czynniki etiologiczne u dorosłych
Streptococcus pneumoniae
Neisseria meningitidis
Paciorkowce grupy B
Misteria monocytogenes
Haemophilus influenzae
Gram- pałeczki jelitowe u starszych/ z upośledzeniem odporności
Który meningokok najczęściej w Europie?
B
Bakteryjne ZOMR - patogeneza
Kolonizacja/inwazja błony śluzowej nosogardła
Bakteriemia
Przekroczenie BBB
Zapalenie opon i mózgu
Zakażenia z ognisk - zapalenie zatok obocznych nosa, ucha środkowego, nosogardla, wyrostków sutkowatych, zmiany skórne, zapalenie płuc
Rzadko droga kropelkowa lub przez blaszkę sitową
Pokarmowa (Listeria monocytogenes - sery, mleko niepasteryzowane)
Sporadycznie wniknięcie bakterii do krwi - zabiegi, dostęp naczyniowy, złamanie przedniego dołu czaszki
Bakteryjne ZOMR - objawy
Bóle głowy
Gorączka
Sztywność karku - u 88%
Zaburzenia świadomości GCS<14
Nudności, wymioty
Drgawki, afazja/porażenie polowicze/ monopareza
Śpiączka
Porażenia nn czaszkowych
Wysypka
Obrzęk tarczy nerwu wzrokowego
Bakteryjne ZOMR - objawy kardynalne
Gorączka - zwykle >38 (rzadko hipotermia)
Sztywność karku
Zaburzenia świadomości
24h przed przyjęciem
Ból głowy w bakteryjnym ZOMR
Ciężki
Uogólniony
Narastający
Brak poprawy po NLPZ
Zaburzenia świadomości w bakteryjnym ZOMR
78% pacjentow
Senność lub pobudzenie
Osłupienie
Reakcja tylko na ból
Zupełny brak reakcji
Skaza krwotoczna w bakteryjnym ZOMR
Zwykle w zakażeniach meningokokowych
Objawy u pacjentów >65 z bakteryjnym ZOMR
Nietypowy obraz kliniczny
Współistnienie lub niedawne zapalenie płuc, zatok, ucha środkowego
Brak/niewielka gorączka
Zespół oponowy słabo wyrażony lub brak
Brak/mierne bóle głowy
Etiologia bakteryjnego ZOMR u starszych
Streptococcus pneumoniae
Listeria monocytogenes
Bakterie G- (w tym P. Aeriginosa)
Powikłania bakteryjnego ZOMR
Drgawki
Utrata słuchu
Udar niedokrwienny
Posocznica
Wodogłowie
Udar krwotoczny
Ropniak podtwardówkowy
Ropień mózgu
Zakrzepica zatoki jamistej
Rozpoznanie bakteryjnego ZOMR
Punkcja lędźwiowa:
Ciśnienie otwarcia >200 mmH2O
Pleocytoza >1000, >80% neutrofile
Białko >2g
Glukoza <2,2
Barwienie Gram
Posiew
PCR
ZOMR - neisseria meningitidis
Petechie/wybroczyny
<5 rż, dorastanie
Gwałtowny przebieg
Zima/wiosna
ZOMR - S. Pneumoniae
<2 rż, >65
1-3 dni okres wylęgania
Najczęściej nagły poczatek
ZOMR - H. Influenzae
Nieszczepione dzieci <5 rż
Rzadko u doroslych
ZOMR- S. Aureus
Narkomania
Zakażenia skóry
ZOMR - L. Monocytogenes
Upośledzenie odporności
Wiek > 50 lat
Leczenie bakteryjnego ZOMR
Antybiotykoterapia (empiryczna) w 1h hospitalizacji - niezależnie od pobrania PMR, planowanej diagnostyki obrazowej
+ deksametazon
Czy przebycie infekcji H. Influenzae typu B chroni przed kolejnym zachorowaniem
Nie
Chemioprofilaktyka - Neisseria
Ceftriakson jednorazowo - u ciężarnych
Ciprofloksacyna jedna dawka (z wyboru u dorosłych)
Azytromycyna jednorazowo
Ryfampicyna co 12h przez 2 dni
Infekcyjne zapalenie mózgu
Reakcja zapalna tkanki nerwowej mózgu na zakazenie (wirusowe najczęściej)
Objawy kliniczne wynikiem podrażnienia, dysfunkcji lub uszkodzenia
Proces zapalny może obejmować opony, rdzeń, korzenie
Wirusowe zapalenie mózgu - etiologia
HSV
KZM
VZV
Enterowirusy
Rzadziej: adenowirusy, odra, WNV, gorączka piaskowa (phleobovirus), flaviwirusy Usutu
Objawy wskazujące na zapalenie mózgu
Gorączka poprzedzona objawami z PP lub dróg oddechowych
Ból głowy
Zaburzenia świadomości
Objawy ogniskowe
Nietypowe - mierna gorączka, dysfazja/afazja, zaburzenia zachowania - u osób z upośledzoną odpornością (CMV, VZV, HSV)
Kryteria rozpoznania zapalenia mózgu
Duże - zaburzenia świadomości
Małe - gorączka, drgawki, pleocytoza >5, zmiany w MRI, nieprawidłowe EEG
Opryszczkowe zapalenie mózgu
Najczęstsze
HSV-1
Najczęściej osoby młode, w średnim wieku
Cały rok, wcześniej zdrowe osoby
Patogeneza opryszczkowego zapalenia mózgu
Ślina/wydzielina GDO
Przebieg zakażenia pierwotnego zwykle bezobjawowy
Rzadko jako zapalenie jamy ustnej, wyprysk opryszczkowy, zapalenie spojówek
Replikacja HSV w miejscu wniknięcia
Drogą wstecznego transportu aksonalnego wędruje do zwojów trójdzielnych, szyjnych górnych, nerwu błędnego pozostając tam w latencji
Zapalenie mózgu - reaktywacja i hematogenny rozsiew HSV-1, rzadziej wniknięcie wirusa z okolicy węchowej nosa do płata skroniowego
Objawy opryszczkowego zapalenia mózgu
Najczęściej nagły początek i ostry przebieg
Podwyższenie nastroju, nadmierne ożywienie
Zmniejszona potrzeba snu
Zawyżona samoocena, wzrost libido
Utrata normalnej reakcji gniewu i strachu
Gorączka
Zmiana aktywności umysłowej i poziomu świadomości
Drgawki
Ogniskowe deficyty neurologiczne (porażenia nn VI, VII, VIII, hemipareza, dysfazja/afazja, ataksja)
Nietrzymanie moczu/stolca
Objawy podrażnienia opon
Wysypka
Zespół Guillain-Barre
Rzadsze objawy opryszczkowego zapalenia mózgu
Podostry początek
Dyskretne zmiany zachowania
Upośledzenie węchu, zmiany odczuwania wrażeń węchowych
Uczucie rozbicia/osłabienia/bóle mięśniowo-stawowe
Pogorszenie łaknienia/nudności
Gorączka z dreszczami
Objawy w późnej fazie opryszczkowego zapalenia mózgu
Trudności w rozumieniu mowy
Zaburzenia mowy spontanicznej
Upośledzenie pamięci
Utrata kontroli emocjonalnej
Powikłania opryszczkowego zapalenia mózgu
Demencja
Zaburzenia osobowości
Długotrwała utrata/upośledzenie pamięci
Afazja
Co wskazuje na etiologię HSV
Amplifikacja wirusowego DNA PCR w płynie
Wykrycie swoistych przeciwciał p/glikoproteiny B HSV
Obrzęk okolicy czołowo-skroniowej (MRI), zajęcie zakrętu obręczy/kory wyspy
Zmiany w zapisie EEG z kory skroniowej
PMR w opryszczkowym zapaleniu mózgu
Pleocytoza limfocytarna, obecne neutrofile i erytrocyty
Białko umiarkowanie podwyższone
Glukoza w normie lub obniżona