Wykład 1 - 2.10.2017 Wykład 2 - 9.10.2017

Question 1

Badania podstawowe

Answer 1

to zdobywanie wiedzy bez względu na to czy jest praktycznie użyteczna

Question 2

Badania stosowane

Answer 2

to rozwiązywanie konkretnych problemów

Question 3

Początki wiedzy naukowej: Metodologia czysto empiryczna

Answer 3

„po podobnym nastąpi podobne”
Gromadzenie faktów
Metoda prób i błędów
Brak wyjaśnień przyczynowych

Question 4

Filozofia Jońska (Indukcja)

Answer 4

poszukiwanie zasady świata - tego co wspólne. Heraklit: Arche to ogień (czyli zmienność)

Question 5

Filozofia Elejska (dedukcja)

Answer 5

Parmenides: wiedzę można wyprowadzić z przesłanki Byt jest a niebytu nie ma.
Argumenty przeciwko poznaniu zmysłowemu

Question 6

Sokrates:

Answer 6

metoda definiowania pojęć

Question 7

Pitagoras:

Answer 7

matematyczna struktura świata

Question 8

Platon:

Answer 8

Pojęcia to byty idealne, świat to ich niewyraźne odbicie

Question 9

Arystoteles:

Answer 9

Pojęcia są owocem klasyfikacji. Zapoczątkował średniowieczny spór o realność istnienia pojęć ogólnych

Question 10

Nowożytność- Immanuel Kant: Kant wprowadził podział zdań naukowych na:

Answer 10

Syntetyczne: w których o podmiocie dodajemy nową treść
Analityczne: w których stwierdzamy pewne właściwości podmiotu
A posteriori: Które sprawdzamy doświadczalnie
A priori: Które są prawdziwe niezależnie od doświadczenia.

Question 11

Zdania naukowe: Zdania syntetyczne a posteriori

Answer 11

klasyczne wyniki doświadczeń naukowych (twierdzenia nauk empirycznych).

Question 12

Zdania naukowe: Zdania analityczne a priori to

Answer 12

twierdzenia nauk formalnych

Question 13

Zdania syntetyczne a priori- przedmiot sporów przez kolejne 200 lat.

Answer 13

Wg. Kanta- twierdzenia arytmetyki są a priori (naoczność+ dedukcja) i równocześnie syntetyczne. Podobnie Czyste przyrodoznawstwo czyli fizyka Newtona (oczywista przez zgodność z doświadczeniem, i równocześnie podlegająca zasadom matematycznym).

Question 14

Metodologia normatywna

Answer 14

Do XVIII wieku dominowało w filozofii nauki przekonanie, że zadaniem filozofii jest ustalenie reguł, zgodnie z którymi nauki szczegółowe powinny postępować aby dokonać prawdziwego opisu rzeczywistości.
Wielkie odkrycia fizyki, biologii i chemii nie były dokonywane wg tych reguł- opierały się na gruntownej wiedzy, ale też często szczęśliwych obserwacjach i intuicji.

Question 15

Metodologia opisowa

Answer 15

Opisuje działania uczonych prowadzące do zdobywania wiedzy

Analizuje kryteria na podstawie których społeczność naukowa akceptuje te twierdzenia

Question 16

Kontekst odkrycia i kontekst uzasadnienia

Answer 16

Przesunięcie zainteresowania metodologów (filozofów nauki) z odkrywania na uzasadnianie twierdzeń w latach trzydziestych XX w określono jako kontekst odkrycia i kontekst uzasadniania.

Question 17

kontekście odkrycia

Answer 17

Odmienne reguły stosujemy w kontekście odkrycia, kiedy dążymy do wykrycia możliwych wyjaśnień, i celem jest sformułowanie modelu niesprzecznego z faktami.

Question 18

kontekście uzasadniania

Answer 18

Odmienne zasady obowiązują w kontekście uzasadniania. Polega on na ścisłym sprawdzaniu modelu, poprzez szukanie nowych faktów i wykluczanie alternatywnych wyjaśnień.

Question 19

Henri Poincare (1854-1912)

Answer 19

Gauss- próba empirycznego rozstrzygnięcia który z systemów geometrycznych jest prawdziwy
Konwencjonalizm
Systemy formalne (np. geometria) nie opisują rzeczywistości w sposób konieczny.
Do opisu rzeczywistości przyjmuje się ten system, który jest bardziej efektywny w wyjaśnianiu rzeczywistości.

Question 20

Koło Wiedeńskie, neopozytywizm i empiryzm logiczny Rudolf Carnap

Answer 20

Negacja metafizyki: zadaniem filozofii ma być analiza języka, a zadaniem nauk szczegółowych ustalanie praw empirycznych.
Podział na zdania empiryczne i teoretyczne

Question 21

Koło Wiedeńskie, neopozytywizm i empiryzm logiczny Moritz Schlick

Answer 21

Znaczeniem zdania jest metoda jego weryfikacji

Filozofia- miała zająć się empirycznym definiowaniem pojęć.

Question 22

Koło Wiedeńskie, neopozytywizm i empiryzm logiczny Percy Bridgman (operacjonizm)

Answer 22

definiowanie pojęć jedynie przez wskazanie metody pomiaru

Question 23

Koło Wiedeńskie, neopozytywizm i empiryzm logiczny Edward O. Wilson (redukcjonizm)

Answer 23

Nauki bardziej podstawowe dostarczają ram do rozumienia zjawisk bardziej złożonych (np. prawa biologii mają odbicie w zachowaniach społecznych)
W wersji uproszczonej- każdy złożony system można sprowadzić do sumy składników.

Question 24

Karl Popper (1902-1994): Falsyfikacjonizm

Answer 24

Teorie naukowe musza być możliwe do odrzucenia w drodze doświadczeń. Teoria prawdziwa niezależnie od faktów jest bezużyteczna

Question 25

Karl Popper (1902-1994) Trzy światy

Answer 25

Pierwszy- świat stanów fizycznych
Drugi- świat spostrzeżeń subiektywnych
Trzeci- świat intersubiektywny, zawierający pojęcia za pomocą których możemy się porozumiewać. Nauka jest elementem właśnie trzeciego świata.

Question 26

Karl Popper (1902-1994) Model hipotetyczno- dedukcyjny.

Answer 26

Fakty prowadzą do zbudowania teorii, będącej ich tymczasowym wyjaśnieniem. Następnie należy postawić hipotezę dotyczącą innych, nowych faktów. Jeśli hipoteza zostanie potwierdzona- teoria poszerza swój zakres wyjaśniania. Jeśli nie- trzeba ją odrzucić.

Question 27

Karl Popper (1902-1994) Zasada empirycznego wzrostu

Answer 27

Nowe teorie są rozszerzeniem starych, wzbogaconym o wyjaśnienia szerszego zakresu faktów

Question 28

Thomas Kuhn (1922-1996)

Answer 28

Rewolucje naukowe
Nauka rozpoczyna się gdy zespół pojęć i twierdzeń zostaje uznany przez zbiorowość uczonych jako podstawa do dalszych badań.
Paradygmat (wzorzec)- to zestaw wzorcowych problemów badawczych i sposobów ich rozwiązywania.
Metodologia jest związana z paradygmatem, nie ma zasad uniwersalnych. Zasady są takie, jakie akceptuje zbiorowość uczonych.
Gdy pojawiają się fakty niezgodne z paradygmatem, naukowcy modyfikują pojęcia i teorie szczegółowe wprowadzając tymczasowe „hipotezy pomocnicze”.
W pewnym momencie pojawia się prostsza teoria wyjaśniająca wszystkie dotychczasowe fakty. Mówimy wówczas o rewolucji naukowej.

Question 29

Imre Lakatos (1922-1974)

Answer 29

Strukturą nauki są programy badawcze (pojęcie zbliżone do „paradygmatów” Kuhna).
Pojawienie się nowych faktów- anomalii- nie dyskredytuje teorii (jak wynikałoby z ortodoksyjnego falsyfikacjonizmu). W każdym programie istnieje „twardy rdzeń” najistotniejszych założeń i metodologii oraz teorie szczegółowe,
Najistotniejsza jest płodność programów badawczych- czy badania prowadzone w ich obrębie są impulsem nowych odkryć i rozwoju, czy dostarczają tylko argumentów na obronę dotychczasowego sposobu myśleniaktóre mogą ulegać modyfikacjom.

Question 30

Paul Feyerabend (1924-1994)

Answer 30

Reguła „Anything goes”- każda reguła metodologiczna na pewnym etapie rozwoju nauki jest użyteczna, na innym może być destrukcyjna.
Nie ma jednej, niezależnej od historii i warunków, metodologii.
Abstrahowanie (fundament nauki) prowadzi do pomijania złożoności rzeczywistych zjawisk.
Zarozumiałością jest zakładać, że posiada się rozwiązania odpowiednie dla ludzi, z którymi nie dzieli się życia i których problemów się nie zna. Niemądrze jest zakładać, że takie ćwiczenie w humanizmie na odległość przyniesie efekty zadowalające zainteresowanych. Od zarania zachodniego racjonalizmu intelektualiści uważają siebie za nauczycieli, świat za szkołę, a ludzi za posłusznych uczniów