woordenlijst

Question 1

affectio maritalis

Answer 1

1) Affectio maritalis is de maatstaf om te kijken of er elementen aanwezig zijn die erkennen dat de man en vrouw een matrimonium hadden.

2) Bij een huwelijk zonder manus ritueel (matrimonium) moet de rechter nagaan bij een erfeniskwestie of er sprake was van een matrimonium.

3) Vb; Betaling onderhoudsgelden

Question 2

Dos

Answer 2

1) Bruidsschat
2) Tijdens de koningstijd gaat de dos over van de Paterfamilias van de bruid aan de Paterfamilias van de bruidegom.

3) Als de paterfamilias sterft krijgt de vrouw een stuk van de dos terug als erfgenaam.

4) Bij de overgang van koningstijd naar republiek wordt bij vroegtijdig overlijden van de vrouw de dos teruggegeven aan de paterfamilias van de bruid.

Zo ontstaat er de dos recepticia = terugkeerbruidsschat. Deze wordt de algemene regel voor de late republiek.

Question 3

Dos ex marito

Answer 3

1) Bruidsschat die van de man komt.
2) vanaf de vroege middeleeuwen
3) bij Germanen huwelijk = koopcontract

Question 4

Familia

Answer 4

1) Een bedrijf dat bestaat uit meerdere personen met als hoofd paterfamiliae

Question 5

Fas

Answer 5

1) Archaïsch recht dat veelal ongeschreven was en verweven met moraal, religie en recht

2) De regels zijn geheim en niet publiek gekend. Deze geheime kennis wordt gedragen door de pontifices (priesters) en de koning omdat zij geacht worden in contact te staan met de goden.

Question 6

Formula

Answer 6

1) Flexibele processen die men kan aangaan bij de Praetor.

2) De praetor heeft de bevoegdheid om door middel van edicten nieuwe gevallen ook toe te voegen aan het lijstje van actiones (vorderingen)

Question 7

In manu huwelijk

Answer 7

1) Religieus huwelijk uitgevoerd door de priester.

2) Enige manier waarop vrouw werd opgenomen in de familia

Question 8

Ius

Answer 8

1) Recht dat algemeen gekend is.

2) Het eerste recht dat men heeft bij de Romeinen is het fas. Deze evolueert naar het ius met de komst van de twaalftafelenwet die publiek tentoongesteld worden op het forum.

3) Het idee hierachter is dat de rechten algemeen gekend zijn en men deze kan onttrekken van de platen die op het forum publiek tentoon gesteld worden

Question 9

Ius civile

Answer 9

1) Het recht van de burgers.

2) In eerste instantie voor de patriciërs, na verloop van tijd krijgen de plebs hier ook toegang toe. Zowel de legisactiones als de edicten vallen hieronder. Ius civile is ook beperkt tot de geschillen tussen de burgers. Voor andere geschillen kijkt men naar het ius gentium. De praetor urbanus is bevoegd voor geschillen tussen de burgers = ius civile.

Question 10

Ius commune

Answer 10

Rechtsleer geschreven door juristen/professoren en die in heel continentaal Europa gelezen wordt

Ontwikkeling systeem van rechtsleer over heel continentaal Europa terwijl dat in England rechtspraak blijft

Question 11

Ius gentium

Answer 11

Recht dat van toepassing is op de vreemdelingen.

De praetor peregrinus is bevoegd voor deze geschillen.

Enkel de edicten vallen onder het ius gentium. De legisactio was enkel toegankelijk voor het eigen volk (Romeinse burgers).

Question 12

Legisactio

Answer 12

Een typevordering die men kan instellen door naar de priester te stappen. Het lijstje van de vorderingen is beperkt. De eerste fase is zeer gebonden aan het religieus aspect en het uitvoeren van rituelen. Tot aan de introductie van de twaalftafelenwet zijn de regels geheim en weten mensen niet echt voor wat ze een proces kunnen starten. Men gaat naar de pontifex en doet daar zijn verhaal, indien men in aanmerking komt voor een typevordering wordt het proces met de uitvoer van rituelen gestart.

Question 13

Matrimonium

Answer 13

Huwelijk zonder manu, huwelijk zonder een ritueel. Als gevolg wordt de vrouw niet opgenomen in de familia.

Question 14

Paterfamilias

Answer 14

Centrale figuur binnen een Familia
Hij heeft de controle over de familia en is ook de enige eigenaar van de boerderij = Dominus.
Hij heeft ook exclusief de eigendomsrecht.

Question 15

Pontifex

Answer 15

Priester van de Romeinse godsdienst.
De rol van de pontifex zwakt zeer sterk af met de groei van het Romeinse rijk.

Question 16

Praetor

Answer 16

Belangrijke magistraat vanaf de introductie van het magistratenrecht die onder andere bevoegd is voor het formulaprocedure. De functie wordt in 2 gesplitst met het succes van de Romeinse rijk: praetor urbanus en praetor peregrinus.

politicus en geen jurist

Question 17

Cessio bonorum

Answer 17

Vraag aan de schuldeisers van de schuldenaar om te onderhandelen.
De schuldenaar doet een voorstel van afbetaling aan de schuldenaars

Question 18

Codex

Answer 18

Rechtsgeldige authentieke teksten waarnaar men kan verwijzen bij een proces.

Nadat er heel veel valse rescripten in omloop zijn -> Eerste stap richting codificatie werd gezet door Theodosius II en vervolgens maakt Justinianus de beroemde Corpus iuris civilis.

Question 19

Decretale

Answer 19

Een vonnis met een keizerlijk zegel.

Vanaf de vroege keizertijd gaat de keizer zich meer beginnen moeien met het recht. De macht van de praetor gaat verloren en de keizer wordt de belangrijkste figuur in Rome.

Question 20

Digesten

Answer 20

Belangrijkste geschriften van romeinse juristen. Zij zijn een onderdeel van de Corpus Iuris Civilis en vormen de kern van het romeinse recht.

In de 11e eeuw worden de digesten herontdekt en dit is het begin van de heropleving van het romeinse recht.

Question 21

Divortium

Answer 21

Beslissing van de rechter dat er geen elementen aanwezig zijn die wijzen op een matrimonium.
Divortium werd meestal uitgesproken na een huwelijk omdat ze vaak terugging op een erfeniskwestie. De rechter kijkt of er afectio maritalis aanwezig is, indien dit niet het geval was sprak hij een divortium uit. Indien er wel een afectio maritalis is dan werd matrimonium vastgesteld.

Question 22

Instituten

Answer 22

Handboeken met kracht van wet. Bestemd voor de studenten in de rechten. Deze zijn gebaseerd op handboek van Gaius.
Instituten zijn één van de vier onderdelen van de corpus iuris civilis.

Question 23

Ius proprium

Answer 23

Lokaal recht tijdens de Middeleeuwen

tegenhanger van de ius commune

Question 24

Manus iniectio

Answer 24

Procedure bij openstaande schulden tijdens de koningstijd waarbij de schuldenaar in slavernij kon overgedragen worden. Op initiatief van schuldeiser

Question 25

Missio in bona

Answer 25

Procedure ontwikkeld door de praetor waarbij alle schuldeisers van de schuldenaar worden opgeroepen om hun vorderingen te declareren. Vervolgens wordt er algemeen beslag gelegd op de goederen van de schuldenaar met oog op veiling.

Question 26

Nexum

Answer 26

Initiatief van de schuldenaar waarbij hij geld gaat lenen en zichzelf in
pand geeft.
Bij een nexum kon men in het contract laten opnemen dat men bij niet betaling van de schuld als slaaf kon opgenomen worden in de familia

Question 27

Repudium

Answer 27

Eenzijdige verbreking van het huwelijk dat eenzijdig uitging van de man bij het correct uitspreken van de formule.

Question 28

Volksgeist

Answer 28

De overtuiging die in een bevolking leeft dat bepaalde regels moeten
worden nageleefd, het is een rechtsbewustzijn

Question 29

Pactum

Answer 29

Een afspraak die gemaakt is en nagekomen moet worden

In het oudste ius civile heeft men een beperkt aantal gevallen waarvoor men een contract kan sluiten. Met de komst van de praetor worden deze gevallen gezien als pacta. De praetor gaat meer pacta beginnen erkennen waarvoor men een formula procedure kan beginnen. De pacta bestaat uit twee soorten overeenkomsten: de consensuele pacta en de formele pacta.

De formele pacta is een overeenkomst waarbij er een consensus moet zijn en de afgifte van een zaak. De afgifte van de zaak gaat terug op het oudste ius civile waarbij men een ritueel moest uitvoeren zodat het contract geldig was. Bij de formele contracten geldt er het principe van strikt recht. Dit betekende dat overmacht inroepen niet mogelijk was omdat dit ingaat tegen de wil van de goden. Als er een afspraak is gemaakt omtrent de levering van een slaaf, moet er nog altijd een slaaf geleverd worden ook al is deze overleden (overmacht).

De consensuele pacta is een overeenkomst waarvoor de consensus volstaat om deze geldig tot stand te laten komen. Bij consensuele contracten geldt het principe van bona fides. Dit is een nieuwe creatie van de praetor en houdt concreet in dat men zich naar goeddunken moet gedragen. Overmacht kan ingeroepen worden bij consensuele contracten.

Question 30

Exceptio

Answer 30

Exceptie ingeroepen door de verweerder bij een formulaprocedure.

Bij een formulaprocedure is er meer flexibiliteit voor zowel de eiser als de verweerder. Wanneer de eiser een eis stelt heeft de verweerder de mogelijkheid om een exceptio aan toe te voegen. Dit houdt concreet in dat de bewering van de eiser niet helemaal overeen stemt met wat er was afgesproken. Tegen de exceptio van de verweerder kan de eiser een replicatio instellen. Dit is een additionele toevoeging die de situatie moet nuanceren in het voordeel van de eiser