Witaminy Flashcards
1
Q
WITAMINA A
A
- witamina rozpuszczalna w tłuszczach
- prekursorem jest beta karoten (-dioksygenaza betakarotenowa–> retinal)
- głównie występuje pod postacią estrów retinolu z długołańcuchowymi KT
- retinol jest transportowany z wątroby do tkanek w kompleksie z białkiem wiążącym retinol - RBP
- retinal, ważny w procesie widzenia, jest grupą prostetyczną rodopsyny - kwant świetlny powoduje fotoizomeryzację 11-cis-retinalu do trans-retinalu -> zmiany izomeracyjne rodopsyny -> przekazanie sygnału do mózgu. Zaburzenia: kurza ślepota
- kwas retinowy - potrzebny do prawidłowego funkcjonowania tkanki nabłonkowej, zaburzenia: metaplazja, rogowacenie mieszków włosowych, rogówki
- wit A podawana w dużej ilości w ciąży ma działanie teratogenne!
2
Q
WITAMINA D
A
- Cholekalcyferol - powstaje z endogennego 7-dehydrocholesterolu
- transportowany jest do wątroby z krwią połączony z białkiem osoczowym
- w wątrobie i nerkach jest dwukrotnie hydroksylowany (c1 i c25), tworzy się KALCYTRIOL
- hydroksylacja w pozycji C1 jest pobudzana przez parathormon, hipokalcemię, hipofosfatemię
- kalcytriol ma cechy hormonu, zwiększa stężenie Ca2+ w osoczu, pobudza funkcje osteoklastów, pobudza absorpcję Ca2+ i PO4 3- w jelicie, a także absorpcję zwrotną tych jonów w nerkach
3
Q
WITAMINA E
A
- związek dwupierścieniowy
- witamina rozpuszczalna w tłuszczach
- powstaje w roślinach tylko!
- akumuluje się głównie w tkance tłuszczowej
- ma zdolności antyoksydacyjne
- niedobór występuje dość rzadko, jedynie u wcześniaków
- prawdopodobnie jej wysokie dawki obniżają ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej i chorób nowotworowych
4
Q
WITAMINA K
A
- rozp w tłuszczach
- związek dwupierścieniowy aromatyczny i chinonowy
- przechowywana w wątrobie
- niezbędna do syntezy osteokalcyny
- bierze udział w syntezie protrombiny i innych czynników krzepnięcia krwi (pobudza karboksylację reszt glutaminianu w potranslacyjnej modyfikacji protrombiny I)
- niedobór -> upośledzenie krzepnięcia krwi, złe wchłanianie
5
Q
WITAMINA B1 (TIAMINA)
A
- składa się z części pirymidynowej i tiazolowej
- łatwo jest wchłaniana w jelicie, gdzie jest przekształcana do pirofosforanu tiaminy (TPP)
- TPP powstaje przez fosforylację tiaminy, pełni funkcje koenzymatyczne
- TPP stanowi 80% magazynowanej w organizmie formy wit.B1
- TPP uczestniczy w reakcjach oksydacyjnej dekarboksylacji alfa-ketokwasów w mitochondriach i alfa-ketokwasów rozgałęzionych powstałych w wyniku deaminacji lub transaminacji AA rozgałęzionych
- TPP obecny w cytosolu uczestniczy w szlaku pentozofosforanowym (r-cja ketolazy)
- niedobór B1 -> beri beri (postępujący zanik mięśni, osłabienie siłyskurczowej serca, obrzęki)
- niedobór B1 -> niedobór ATP -> osłabienie pracy mięśni
- niedobór B1 -> przekształcanie pirogronianu w mleczan -> objawy neurologizne
6
Q
WITAMINA B2 (RYBOFLAWINA)
A
- składa się z dimetyloizoalloksazyny i rybitolu
- jest absorbowana z górnego odc jelita cienkiego transportem czynnym
- w tkankach przekształca się w FMN i FAD
- nadmiar ryboflawiny jest wydalany z moczem
- enzymy flawinoproteinowe to np: oksydaza alfa-aminokwasowa, oksydaza ksantynowa, dehydrogenaza aldehydowa, dehydrogenaza bursztynianowa, dehydrogenaza NADH itp.
- Niedobór występuje głównie u alkoholików - stany zapalne jamy ustnej, gardła, kącików ust
- niedobór może się ujawnić po fototerapii noworodków z powodu hiperbilirubinemii, ponieważ pod działaniem światła rozpada się i bilirubina, i ryboflawina
7
Q
WITAMINA B3 (NIACYNA)
A
- pochodna pirydyny
- amid kwasu nikotynowego jest składnikiem NAD i NADP
- niedobór niacyny i tryptofanu powoduje pelagrę (często tam, gdzie ludzie odżywiają się kukurydzą)
- niacyna jest stosowana w leczeniu hiperlipidemii, bo w dużych dawkach rozszerza naczynia obwodowe, zmniejsza uwalnianie kwasów tłuszczowych z tkanki tłuszczowej, hamuje wytwarzanie VLDL w wątrobie
- może powstawać z tryptofanu, proces ten wymaga B1, B2, B6
- pokarm zawiera niacynę w postaci NAD i NADP, są one hydrolizowane w przewodzie pokarmowym
- NAD i NADP są ważnymi koenzymami wielu dehydrogenaz
8
Q
WITAMINA B5 (KWAS PANTOTENOWY)
A
- składa się z beta-alaniny i kwasu pantoinowego
- niezbędna do biosyntezy koenzymu A
- niezbędny substrat do biosyntezy fosfopantoteiny będącej składnikiem syntazy KT
9
Q
WITAMINA B6 (PIRYDOKSYNA)
A
- występuje w 3 formach: pirydoksyny, pirydoksalu i pirydoksyaminy
- formą aktywną jest FOSFORAN PIRYDOKSALU (PLP)
- niedobory pirydoksyny -> uszkodzenia nerwów obwodowych, napady padaczki; czasami niedokrwistość
- PLP stanowi koenzym aminotransferaz i dekarboksylaz
- PLP uczestniczy w transaminacji, dekarboksylacji AA, koenzym syntetazy delta-aminolewulinianowej
- PLP bierze udział w glikogenolizie
10
Q
WITAMINA H (BIOTYNA)
A
- związek heterocykliczny, zawiera pierścień tiofenolowy i imidazolowy oraz pięciowęglowy łańcuch boczny (kwas walerianowy)
- jest grupą prostetyczną karboksylaz zależnych od ATP (pirogronianowej, acetylo-S-CoA itp)
- w reakcjach karboksylacji funkcjonuje jako przenośnik CO2 (karboksybiotyna)
- niedobór jest możliwy po spozyciu awidyny, zawartej w surowych jajach
11
Q
KWAS FOLIOWY
A
- składa się z pterydyny, kwasu para-aminobenzoesowego i od 1-7 reszt glutaminianu
- przy niedoborze - dochodzi do upośledzenia biosyntezy puryn i tyminy -> zmniejszenie biosyntezy kwasów nukleinowych -> spowolnienie replikacji -> niedokrwistość megaloblastyczna
- w przewodzie pokarmowym dochodzi do hydrolitycznego rozpadu jej łańcucha i powstaje pteroilomonoglutaminian, w tej postaci jest absorbowany do jelita gdzie jest przekształcany w TETRAHYDROFOLIAN
- metotreksat jest antagonistą kwasu foliowego, blokuje on syntezę DNA
- kwas foliowy jest przenośnikiem fragmentów jednowęglowych
12
Q
WITAMINA B12 (KOBALAMINA)
A
- jest porfiryną!
- jej formy koenzymatyczne: metylokobalamina, deoksyadenozylokobalamina
- niedobór -> anemia złośliwa
- zawiera atom kobaltu
- jej absorpcja w jelicie zależy od czynnika wewnętrznego
- we krwi wiąże się z transkobalaminą 2 - to zapobiega utracie B12 z siuśkami
- reakcje w jakich bierze udział: metylacja homocysteiny do metioniny (metylokobalamina), a także w izomeryzacji metylomalonylo-S-CoA do bursztynylo-S-CoA (deoksyblablabla)
13
Q
WITAMINA C (KWAS ASKORBINOWY)
A
- produkt przemian glukozy
- niedobór: szkorbut
- nadmiar jest usuwany drogą nerkową
- jest antyoksydantem
- utrzymuje na niskim stopniu utlenienia niektóre jony metali niezbędnych do funkcji katalitycznych białek enzymatycznych
- podczas inaktywacji rodników utlenia się do kwasu dehydroaskorbinowego
- bierze udział w syntezie kolagenu, adrenaliny, kwasów żółciowych, hormonów kory nadnrercza
- ułatwia wchłanianie żelaza
- działa antyoksydacyjnie
- podnosi odporność organizmu