Wetenschap en Geschiedenis Flashcards

1
Q

Welke vergeten Britse wetenschapper bedacht niet alleen de term ‘synaps’, maar toonde ook als eerste aan hoe spieren werken en wordt gezien als de grondlegger van de analyse van het zenuwstelsel, iets wat hem zelfs de nobelprijs opleverde? Hij was een leerling van Robert Koch en had een carrière die een boek zou vullen (topsporter, dichter, …).

A

Charles Scott SHERINGTON

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Welke Braziliaans-Britse wetenschapper ontdekte dat een foetus al beseft wat lichaamseigen en lichaamsvreemd is? Hij leidde dat af uit mislukte huidtransplantaties van soldaten tijdens WO 2 en het leverde hem een nobelprijs op.

A

Peter MEDAWAR

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Welke Vestaalse maagd liet volgens de legende het Sabijnse leger onder leiding van Titus Tatius binnen en wordt sindsdien gezien als het symbool van verraad in Rome? Verraders in het oude Rome werden dan ook van een rots gegooid, die naar haar vernoemd is.

A

TARPEISCHE rots

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hoe wordt de grens tussen de aardkorst en aardmantel genoemd? De naam is een afkorting van die van een Kroatische seismoloog.

A

MOHO(rovicic) Boundary

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Welke Brusselaar richtte tijdens WO2 de radio ‘Ici Radio Belgique’ op en lanceerde daar als eerste het vredesteken?

A

Victor DELAVALEYE

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hoe heet een modderstroom van vulkanoclastisch materiaal (vulkanische as, puimsteen en brokken gesmolten of gestolde lava) die ontstaat als bij een vulkaan de uitgestoten tefra in contact komt met stromend water?

A

LAHAR

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Wat is de verzamelnaam van al het materiaal dat tijdens een vulkanische uitbarsting uit de lucht naar beneden valt, ongeacht de samenstelling of deeltjesgrootte ervan? Het bestaat uit as en brokstenen.

A

TEFRA (pyroklastika)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Naar wie is het “venster” genoemd, dat het spectrum van gedachtegoed dat het grote publiek accepteert, aanduidt. Dat manifesteert zich nu bijvoorbeeld in de omgang met vluchtelingen en maatregelen daarover. Zoiets heet het “…-window”. Op de plek van de puntjes de naam van de politicoloog die het bedacht.

A

Het OVERTON-window

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hoe heet een Indische ruimtevaarder, genoemd naar het Sanskriet woord voor ‘ster’?

A

Vyomanaut (soms zeggen ze ook Gaganaut, maar dat zou niet juist zijn)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Deze “kotsende vogel” is uitgeroepen tot vogel van de eeuw in Nieuw-Zeeland. Dat dankt hij/zij aan de campagne van John Oliver, die het hilarisch vond dat het dier veren opeet en ze dan meteen uitkotst. Welke vogel? Het is een soort fuut.

A

PUTEKETEKE

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hoe wordt het Keltische nieuwjaarsfeest genoemd, dat plaatsvindt op 1 november?

A

SAMHAIN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Welke Ethiopische politicus was de voorzitter van de communistische DERG, dat de plak zwaaide tussen 1977 en 1996?

A

MENGISTU (Haileselaise)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hoe noemt men de ‘Waffen SS’ van Ivan de Verschrikkelijke?

A

OPRITSJINIKI

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Welke geheime politie ondersteunde het tsaristische regime van de Romanovs?

A

OCHRANA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Welke soort is met een vleugelspanwijdte van tien meter het grootste vliegende dier uit de wereldgeschiedenis waarvan goede resten verzameld zijn.

A

QUETZALCOATLUS

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hoe heet de peetvader van de AI, die onlangs zelf aangaf dat hij het gevoel had een “atoombom” voor de mensheid gemaakt te hebben?

A

Geoffrey HINTON

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Wat u hier ziet, zijn geen golven, maar de heilige graal der wolkenspotters. Deze wolken ontstaan op koude, droge dagen, wanneer een stabiele koude luchtlaag langs een hogere, onstabiele, warme luchtlaag glijdt. Hoe heet een dergelijke wolk?

A

Calvin HELMHOLZ-wolken

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Deze psycholoog was dan wel van Deense origine, maar werd geboren in Duitsland en bij zijn vlucht voor de Nazi’s in 1938 kreeg hij zelfs de Amerikaanse nationaliteit. Hij was een aanhanger van de psycho-analyse en beschreef acht stadia die de mens tijdens zijn leven zou moeten doorlopen.

A

Erik ERIKSON

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Naam van een Zwabisch vorstenhuis dat in de 12de en 13de eeuw verschillende Duitse koningen en keizers voortbracht. Bekend zijn onder andere Frederik I Barbarossa, Hendrik VI en Frederik II, met wiens dood ook het vorstenhuis verdween.

A

HOHENSTAUFEN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Generaal Pierre Cambronne zou met één woord geantwoord hebben op het voorstel van de Britten om zich over te geven, tijdens de slag bij Waterloo. Dat woord staat sindsdien bekend als “le mot de Cambronne” en wordt tegenwoordig vaak gebruikt in de Franse spreektaal, zij het niet direct in officiële communicatie. Welk woord?

A

MERDE

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Wat is de medische term voor een uitzaaiing van primaire kwaadaardige tumoren ergens elders in het lichaam?

A

METASTASE

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Geen idee of dit hotel in Tokyo ligt en wss ook niet in California, maar ik zoek het fictieve hotel bedacht door en genoemd naar een Duits wiskundige. Deze gebruikte dit hotel met een oneindig aantal kamers om in 1925 het concept “oneindig” vatbaar te maken. Zelfs als alle kamers bezet zijn, kan er een nieuwe gast worden ontvangen, als iedere gast simpelweg 1 kamertje opschuift. Ook een oneindig aantal nieuwe gasten kan ontvangen worden, als iedereen verhuist naar de kamer met het dubbele nummer. En dit kan je oneindig keer herhalen. Welk hotel, of welke wiskundige, mede grondlegger van de hedendaagse logica en set theorie?

A

HILBERT’s HOTEL

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Welke Franse taalwetenschapper is bekend voor zijn werk ‘Mythologies’ en ‘De dood van de schrijver’? Hij is de pionier van het poststructuralisme en de begrippen connotatie en denotatie en stelt dat de schrijver niet langer de betekenis van een verhaal bepaalt, maar wel de lezer.

A

Roland BARTHES

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Wie is sinds 2024 de allereerste vrouwelijke president van Mexico?

A

SHEINBAUM

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Naar wie is de wet genoemd die stelt dat de tijd die je hebt bepaalt hoe lang je doet over een taak. Zo duurt een taak die maar twee minuten vereist vaak toch langer als je zelf bijvoorbeeld tien minuten hebt.
Wet van PARKINSON
26
Waar vond een concilie plaats in 451, waarin Jezus als god/mens aanvaard werd?
CHALCEDON
27
Welke Franse denker inspireerde de nazi's met zijn rassenleer in 'Essai sur l'inégalité des races humaines.'?
Arthur DE GOBINEAU
28
Welke Amerikaanse socioloog bedacht termen als rolmodel en self fulfilling prophecy?
Robert MERTON
29
Hoe heet een scherpe daling van de aandelenkoersen op de financiële markten die slechts enkele minuten duurt? De plotselinge ineenstorting wordt gevolgd door een even snel herstel.
FLASH CRASH
30
Welke term gebruiken topografen voor de relatieve hoogte van een berg, waarbij ze de berg niet van een nulpunt meten, maar vanaf de hoogte van de hoogste pas of col die naar een hogere top leidt?
PROMINENTIE (vs dominantie)
31
Welke godheid werd na verloop van tijd de staatsgod van het Babylonische rijk?
MARDUK
32
This dynasty was opposed by a rebellion that took its name from a required donation to the Celestial Masters. The court of a ruler of this dynasty debated over the monopolies of the two title goods in the Discourse on Salt and Iron. This dynasty was interrupted by the Xin Dynasty, which was led by Wang Mang. This dynasty crushed the rebellion of the Trung Sisters in Vietnam. The Yellow Turban Rebellion helped bring an end to which dynasty?
HAN
33
Welke Nederlandse landmeter wordt ook wel beschouwd als de grondlegger van de meteorologie?
Nicolaus CRUQUIUS
34
Welk historisch rijk was een van de grootste van Mesopotamië? Sargon wordt als eerste heerser beschouwd. We zijn in 3000 VC. Onder Naram-Sim bloeide de wiskunde.
AKKADISCHE Rijk
35
Welke Vandaal was tussen 428 en 477 koning en stichtte een rijk in Noord-Afrika? Hij is vooral bekend voor zijn inname van Rome in 455. Hij is bekend van de 'slag bij Kaap Bon', waar hij de Romeinen onder leiding van Basilicus verpletterde.
GEISERIK
36
Naar welke vroeg-christelijke schrijver uit Carthago is de pestepidemie uit 250 genoemd?
De pest van CYPRIANUS
37
Hoe wordt de fase in de keizerscultus in Rome genoemd, die volgde op het principaat? Hierin werd de keizer als een god voorgesteld. De eerste was Diocletianus.
DOMINAAT
38
Naar wie is de paradox genoemd, die stelt dat AI en robotics makkelijk tot menselijk redeneren kunnen ontwikkelen, maar niet tot sensimotorische vaardigheden?
MORAVECH's Paradox
39
Bij welk vredesverdrag uit 1848 zag Mexico zich genoodzaakt om Californië aan de VS te verkopen? Het verdrag betekende het einde van de oorlog tussen die twee landen.
Verdrag van GUADELOUPE HIDALGO
40
Welke Duitse familie vormt al sinds de Lutheraanse periode een belangrijke speler op het gebied van postbedeling? Het Duits geslacht bestaat nog steeds en zetelt in Regensburg.
THURN UND TAXIS
41
Welke cactus is de grootste ter wereld?
De SAGUARO
42
Welke minnares van Karel VII vormde in de 15de eeuw waarschijnlijk het model voor een Maria van Jean Fouquet? Er is ook een soep naar haar genoemd?
Agnes SOREL
43
Naar wie is de regel vernoemd dat je pas iets echt beheerst als je er 10000 uur voor geoefend hebt?
Wet van GLADWELL
44
Welk bordspel, gespeeld op een bord met drie rijen van 10 vakjes, was het populairste bordspel in het oude Egypte?
SENET
45
Welk tempelcomplex aan de oostoever van de rivier de Nijl ten noorden van Luxor in Egypte, is mogelijk het grootste religieuze bouwwerk ter werelden de meest bezochte archeologische plaats in Egypte, na de Piramiden van Gizeh? Gekoppeld aan farao Hatsjepsoet.
KARNAK
46
Hoe heette de favoriete architect van Hitler, voor Speer op het voorplan kwam? Hij ontwierp onder andere het Führerbau in Munchen.
Paul Ludwig TROOST
47
Welke haruspex, iemand die in het Oude Rome via ingewanden van dieren de toekomst voorspelde, waarschuwde Caesar voor de Iden van maart?
SPURINNA
48
Hoe heet dit soort houten beeldje, een cultusbeeld uit het Oude Griekenland waarvan beweerd werd dat Daedalus het ontworpen had? De meeste varianten waren afbeeldingen van Pallas Athena en menig legendes beweren dat het beeld uit de lucht viel. Zo ook bij Troje, waar dat beeldje een centrale plek kreeg in het centrum van de stad (en zelfs een eigen naam, Palladion). Jan Van Aken heeft een boek met dit soort beeld als titel.
XOANON
49
Welke bergketen en een in 1952 opgericht Montenegrijns nationaal park staat sinds 1982 op de Unesco-werelderfgoedlijst? Het 390 km² grote park beschermt de bergen, bossen en meren van het gelijknamige massief, het Komarnicaplateau en de kloof van de Tara-rivier. Die kloof is 80 kilometer lang en tot 1.300 meter diep, de diepste van Europa en na de Grand Canyon de grootste van de wereld.
DURMITOR
50
Welk diagram toont of een metaal gevoelig is voor corrosie onder bekende omstandigheden.
POURBAIX-diagram
51
Van 161 tot 180 was deze Stoïcijnse filosoof keizer van het Romeinse rijk. Hij maakte deel uit van de Antonijnse dynastie en was de laatste van de Vijf Goede Keizers, waarmee ook de Pax Romana tot een einde kwam. Zijn zoon Commodus was medekeizer en zijn opvolger. Tijdens zijn regeerperiode brak de Pest van Galenus uit die een heel deel van de bevolking het leven kostte. Graag zijn uit zijn twee delen bestaande naam.
MARCUS AURELIUS
52
Welke Nederlandse natuurkundige, bekend om zijn werk op het gebied van supergeleiding, won in 1913 de Nobelprijs voor Natuurkunde voor zijn baanbrekende experimenten met vloeibare helium?
Heike ONNES
53
Welke veldslag, uitgevochten in 1298 tussen het Schotse leger onder leiding van William Wallace en de Engelse troepen van koning Edward I, markeerde een belangrijk moment in de Schotse onafhankelijkheidsoorlogen? Het is deze slag die de finale vormt in Braveheart.
Slag bij FALKIRK
54
Deze 18de-eeuwse, Engelse geofysicus ontwikkelde een methode om magneten te maken uit niet-magnetische materialen. Daarnaast ontwierp hij een torsiebalans om elektrische ladingen mee te meten. Hij bedacht tevens een methode om met die balans de gemiddelde dichtheid van de Aarde van te stellen en stelt hij het bestaan van objecten voor die tegenwoordig bekend staan als zwarte gaten. Welke fysicus zoeken we?
John MICHELL
55
Velen zien hem als de grondlegger van de elektrotechniek. Hij is tevens de uitvinder van het woord elektriciteit. Zijn bekendste werk is De Magnete uit 1600. Hiervoor deed hij onderzoek naar magnetisme en statische elektriciteit met behulp van barnsteen. Hij concludeerde ook dat de Aarde magnetisch geladen is. De eenheid van magnetomotorische kracht, oftewel magnetische spanning is naar hem vernoemd. Wie?
William GILBERT
56
Deze Oostenrijk-Hongaarse natuurkundige legde zich toe op de kinetische gastheorie met behulp van de klassieke mechanica. Na contact gehad te hebben met James Maxwell, legde hij de grond voor de statistische thermodynamica, waarbij de tweede wet entropie beschrijft. Nobelprijswinnaar Max Planck vernoemde nadien de constante in deze vergelijking naar hem. Welke natuurkundige is dit?
BOLTZMANN
57
Deze documentaire film van Mati Diop won in 2024 de Gouden Beer op het filmfestival in Berlijn. Het is een gedramatiseerd verslag van 26 koninklijke schatten uit een koninkrijk dat in grote lijnen overeenkwam met het huidige Benin. De film onderzoekt hoe de artefacten vanuit Frankrijk naar Benin werden teruggestuurd, en de reacties van de plaatselijk bevolking. De titel van de film is dezelfde als die van het vroegere koninkrijk.
DAHOMEY
58
Ab Urbe Condita beschrijft de geschiedenis van het Romeinse Rijk. Het werk beschrijft in 142 boeken (libri) de geschiedenis vanaf de stichting van de stad, gedateerd op 753 v.Chr., tot aan de tijd van de schrijver zelf (rond het jaar 10)? Wie schreef het?
TITUS LIVIUS
59
Wie geldt als de eerste Griekse filosoof, een van de 'zeven wijzen' (ongeveer 625-545 v.Chr.)? Hij was tevens wiskundige en astronoom. Hij zou de zonsverduistering van 585 voorspeld hebben. Water was volgens hem het oerbeginsel van alle dingen. Aan hem wordt de spreuk boven de tempel van Apollo te Delphi toegeschreven: 'Ken u zelve.'
THALES van Milete
60
Welke staatsman van Senegal, dichter en filosoof (1906-2001) was in 1935 de eerste Afrikaan die in Frankrijk een doctoraat (PhD) behaalde, en in 1984 de eerste zwarte Afrikaan die tot lid van de Académie française werd verkozen?
Leopold SENGHOR
61
Phaedra is een Romeinse tragedie van schrijver en filosoof Seneca. Welke Franse toneelauteur schreef in 1677 een gelijknamige tragedie over hetzelfde personage (originele titel: Phèdre) in alexandrijnse verzen?
RACINE
62
Wat is de enige Semitische taal die in het Latijnse alfabet wordt geschreven? De taal komt uit het Arabisch, maar heeft invloeden uit het Italiaans en het Engels.
MALTEES
63
Wat is de wetenschappelijke naam voor het maken van geluid door het tegen elkaar strijken van lichaamsdelen, zoals vleugels of poten? Het komt vooral voor bij krekels, sprinkhanen, cicaden en andere ongewervelden
STRIDULATIE
64
Wie wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne public relations, schreef het invloedrijke boek Propaganda in 1928, was de neef van psychoanalyticus Sigmund Freud, en speelde een controversiële rol in de Amerikaanse campagne om de regering van Guatemala in 1954 omver te werpen? Eerder was hij ook lid van het Committee in Public Information van Woodrow Wilson om Amerikanen te overhalen om de deelnemen van VS aan WOI te steunen, kreeg hij volgens een gewiekste reclamecampagne sigaretten aan de vrouw en wist hij iedereen te overtuigen, in opdracht van United Fruit (nu Chiquita) dat bananen gezond zijn.
Edward BERNAYS
65
Welke oude lengtemaat vormde de basisafstand voor een hardloopwedstrijd, bijvoorbeeld 192,27 m in Olympia? De lengtemaat was toen vrij standaard en heeft daardoor ook onze taal gehaald.
STADIE (Stadion, stadium)
66
Hoe wordt het verdedigingsmechanisme genoemd waarbij een dier zich doodhoudt of levenloos gedraagt om aan predatoren te ontsnappen, en dat zijn naam ontleent aan de Griekse god van de dood?
THANATOSE
67
Welke Egyptische farao wordt gezien als de eerste heerser die Opper- en Neder-Egypte verenigde, en wiens naam vaak in verband wordt gebracht met de X-palet, een van de oudste historische documenten ter wereld?
NARMER
68
De Ilias, de Oddyssee en de Aeneis zijn geschreven in een typisch metrum uit de klassieke oudheid - een 'zesvoeter' - maar ook nog eens volgens het principe van de beklemtoonde en twee onbeklemtoonde lettergrepen. Welke tweeledige term duidt deze versregel aan?
DACTYLISCHE HEXAMETER
69
Welke achterkleindochter van koning Hendrik VII was in 1553 op 15-jarige leeftijd gedurende negen dagen koningin? Nog geen jaar later werd zij ter dood veroordeeld en onthoofd. Een bekend schilderij van Delaroche toont de executie in de Tower.
Jane GREY
70
Hoe heet deze typische schuine riem, bekend van uniformen?
SAM BROWNE BELT
71
In de kansrekening bestudeert men kansexperimenten zoals bvb. het tegelijk opgooien van twee dobbelstenen of het trekken van een kaart uit een kaartspel. Aan elke uitkomst wordt een kans toegekend. Maar hoe noemt men met een Latijnse naam de verzameling van alle uitkomsten van een kansexperiment?
UNIVERSUM
72
Hoe heette de hoofdstad van de Averni, ten tijde van Caesar? Juul probeerde de stad tevergeefs in te nemen en blies een beleg uiteindelijk af. Het afslaan van dat beleg was het hoogtepunt uit de militaire carrière van Vercingetorix.
GERGOVIA
73
Dit is een foto van de dendrocnide moroides. Het is blijkbaar een van de meest prikkelende brandnetelsoorten. Het gif dat vrijkomt als haartjes afbreken zou tot verschrikkelijke pijnen leiden, vergelijkbaar met een steek van sommige giftige zeeslakken. De pijn kan maanden aanhouden. Het gif is chemisch dermate stabiel dat het aanraken van bladeren die al afgevallen zijn, nog ergens letsels kan veroorzaken. Wat is de gebruikelijke naam voor deze plant, die van nature voorkomt in Queensland en de Molukken?
GYMPIE (GYMPIE)
74
Het boek 'Wisselwachter' van Geert Mak gaat over welke adviseur van Roosevelt, de eigenlijke inspirator van de New Deal en onderhandelaar met EUropa?
Harry HOPKINS
75
Welke wetenschapper, bekend als een van de grondleggers van de moderne statistiek, ontwikkelde technieken zoals de variantie-analyse (ANOVA) en de maximum-likelihoodmethode, en speelde daarnaast een cruciale rol in de synthese van genetica en evolutietheorie door zijn werk aan de genetische basis van natuurlijke selectie?
Ronald Aylmer FISHER
76
Welke 19e-eeuwse wetenschapper, bekend als de "vader van de eugenetica," legde de basis voor moderne statistische technieken zoals regressie naar het gemiddelde en de concepten van correlatie?
Francis GALTON
77
Deze Amerikaanse natuurkundige beschreef al in 1957 vanuit de kwantummechanica het bestaan van parallelle universums, later de ‘Many Worlds Interpretation’ gedoopt. Hij is de vader van een nog veel bekendere muzikant, die in een BBC-documentaire het werk van zijn vader herontdekte.
Hugh EVERETT (vader van E van Eels)
78
Nederlandse natuurkundige wiens theorema een brug sloeg tussen klassieke mechanica en kwantummechanica. Pleegde in 1933 zelfmoord nadat hij zijn jongste zoon had omgebracht. Zijn belangrijkste bijdrage van 1912 tot 1933 was de formulering van het adiabatische principe, dat de kwantumvoorwaarden steeds van dien aard moeten zijn dat daarbij de adiabatische invariante van de klassieke mechanica een veelvoud is van h (de constante van Planck).
Paul EHRENFEST
79
Wat is de zonnegod van de Inca's, die je ook kan zien in de vlag van Argentinië?
INTI
80
De aeolipile is het vroegst bekende voorbeeld van een stoommachine. De naam is afgeleid van Aeolos, de Griekse god van de wind, en het Latijnse woord pila wat 'bal' betekent. Hoe heette de uitvinder ervan, die als wiskundige vooral bekend is vanwege zijn formule waarmee het oppervlak van een driehoek kan berekend worden uit de lengtes van de drie zijden?
HERON van Alexandrië
81
# Geschiedenis Na een chaotische revolutie, waarbij Poriforio Diaz werd afgezet en achtereenvolgens werd opgevolgd door zijn tegenstander Madero, zijn toeverlaat Huerta, kwam er een nieuwe president die in 1920 vermoord werd. Zijn dood betekende het einde van de revolutie in Mexico. Wie?
Carranza
82
# Geschiedenis Wie ontdekte Machu Pichu?
Bingham
83
# Geschiedenis Welke Amerikaan ontdekte de noordpool? (of was daar eerst)
Robert Peary
84
# Geschiedenis Deze Chinees wordt de ‚vader van de natie’ genoemd. Hij zorgde voor de Xinhai-revolutie die de kiezer afzette en hij was de eerste president van China. Hij richtte later ook de Kwomintang op. Wie?
Sun Yat Sen
85
# Geschiedenis Wie was de laatste (12de) keizer van China van de Mantsjoe Qingdynsatie? Hij kende een opmerkelijk levensverhaal: zijn moeder Xici koos hem als opvolger, waarna hij keizer werd, maar uiteindelijk via gevangenschap bij de Russen eindigde als tuinman van Mao in de tuin van zijn eigen verboden stad.
Pu Yi
86
# Geschiedenis Welke ontdekkingsreiziger stierf in zijn strijd om de zuidpool als eerste te bereiken? Hij verloor bovendien van Amundsen.
Scott
87
# Geschiedenis Van waar tot waar voer de Titanic?
Southampton naar NY
88
# Geschiedenis Welk stuk van Stravinsky veroorzaakte in 1913 een heuse rel door de gecompliceerdheid ervan? Het was een van de bekendste stukken van Stravinsky na De Vuurvogel en Petroesjka . Hij schreef het in opdracht van de Rus Dhagiliev.
De lentewijding
89
# Geschiedenis Welke suffragette stierf tijdens een protestactie, waarbij ze het paard van koning Anmer probeerde te stoppen tijdens een paardenrace? Ze was een fervent aanhangster van Emily Pankhurst.
Davison
90
# Geschiedenis Edith Piaf is vernoemd naar een schooldirectrice, die tijdens WO I een vluchtroute organiseerde naar Nederland. Ze werd ontdekt en door de Duitsers geëxecuteerd, waardoor ze een bijna mythische status kreeg. De dichter Benn vernam haar overlijden. Er staat nu nog een standbeeld van haar in London. Wie?
Edith Cavell
91
# Geschiedenis In welke Franse stad voerde de Duitse generaal Falkenheyn een bloedige strijd in 1916?
Verdun
92
# Geschiedenis Welke opstand eind april 1916, geleid door Connoly, streed voor de Ierse onafhankelijkheid en leidde dat ook in, nadat de leiders van die opstand geëxecuteerd werden?
Paasopstand
93
# Geschiedenis Hoe heet het verdrag dat in 1916 de Arabische gronden verdeelde tussen de Britten en de Fransen? Het is genoemd naar zijn ondertekenaars.
Sykes-Picot-verdrag
94
# Geschiedenis Welke Britse admiraal begon de enige vlootactie tijdens WO I in de slag om Jutland?
Jellicoe
95
# Geschiedenis Welke Britse generaal was verantwoordelijk voor het enorme bloedbad in de slag om de Somme (1 juli 1916)?
Haig
96
# Geschiedenis Hoe heet het eilandje in de Wedell-zee waar Ernest Shackleton strandde met zijn ‚Endurance’ en waarnaar hij later terugreisde om zijn overige bemanning te redden?
Elephant Island
97
# Geschiedenis Prins Joesoepow was de invloed van Raspoetin op de Tsaar meer dan beu en lokte de man naar zijn paleis. Daar kreeg hij gebak met kaliumcyanide voorgeschoteld, werd hij beschoten, mishandeld en toen hij nog niet dood bleek onder het ijs van een Russische rivier in Sint-Petersburg gegooid. Welke rivier?
Neva
98
# Geschiedenis Wie plande een aanslag op Mussolini in nasleep van het proces tegen Sacco & Vanzetti?
Schurri
99
# Geschiedenis Hoe heetten de zelfstandige vrouwen in de jaren ’20, die vooral feestvierden en seks hadden met verschillende mannen?
Flappers
100
# Geschiedenis Haar zus werd in de vuilbak gegooid en zelf werd ze bijna gekeeld door haar moeder, maar uiteindelijk groeide ze uit tot een ware ster. Wie?
Clara Bow
101
# Geschiedenis Met haar lied “Boop Boop-a-doop” legde deze seksbom de basis voor Betty Boop. Wie?
Helen Kane
102
# Geschiedenis Rond dezelfde periode namen duizenden mijnwerkers in West-Virginia de wapens op tegen de uitbuiting door hun mijnbedrijf. Welke opstand?
Blair Mountain
103
# Geschiedenis In 1921 waren enkele leden van de Russische marine de slechte levensomstandigheden en de repressie door Lenin en zijn Tsjeka (geheime dienst) beu. Ze kwamen in opstand: onder welke naam is die opstand bekend geworden?
Kronstedt
104
# Geschiedenis Welke spion ontdekte het Zimmermantelegram?
Blinker Hall
105
# Geschiedenis Welke vermeende spionne, die geboren werd als Margareta Zelle, maakte faam door haar erotische dansen en relaties met hooggeplaatste militairen?
Mata Hari
106
# Geschiedenis Wie was de leider van de door de Mensjevieken gecontroleerde interimregering in 1917?
Kerensky
107
# Geschiedenis Hoe heet de Canadese provincie, uiterst rechts op de kaart, waar in Halifax in 1917 een enorme explosie plaatsvond door een botsing van twee schepen? Het wordt gezien als de grootste explosie ooit door mensen veroorzaakt.
Nova Scotia
108
# Geschiedenis Hoe heet het verdrag dat Rusland met Duitsland sloot in 1918 en dat hen uit de oorlog haalde?
Verdrag van Brest-Litovsk
109
# Geschiedenis Wie schoot de Rode Baron Von Richthofen neer, nadat die probeerde een andere piloot, May, neer te halen?
Roy Brown
110
# Geschiedenis In welk berucht huis werd Nicolaas II Romanov vermoord? Het gebouw werd onder Jeltsin afgebroken en vervangen door een kathedraal.
Ipatiev-huis
111
# Geschiedenis Welke overste van kolonel Lawrence veroverde Damascus op de Turken en moest Lawrence teleurstellen in zijn poging om Faisal op de troon van een onafhankelijke Arabische staat te krijgen?
Allenby
112
# Geschiedenis Welke Duitse minister van Oorlog liet Liebknecht en Luxemburg vermoorden en maakte hardhandig een einde aan de Spartacusopstand?
Noske
113
# Geschiedenis In welke Indiase stad in Punjab - tevens het heiligdom van de Sikhs - staat de Gouden Tempel en vond in 1919 een massale slachting plaats onder impuls van de Britse generaal Dyer?
Amritsar
114
# Geschiedenis Welke Britse wetenschapper verifieerde in 1919 als eerste Einsteins relativiteitstheorie?
Eddington
115
# Geschiedenis Welke twee piloten maakten in 1919 in een Vickers-vliegtuig de eerste vlucht (non-stop) over de Atlantische Oceaan?
Alcock & Brown
116
# Geschiedenis Hoe heet de Ierse republikein, die in de jaren ‚20 hevig protesteerde tegen het onafhankelijkheidsverdrag van 1922 (de splitsing tussen Noord en Zuid) en later de basis legde voor de Ierse republiek? Hij lag aan de basis van de opdeling in de partijen Fine Gael en Fianna Fail.
De Valera
117
# Geschiedenis Wie opende in 1922 het graf van Toetanchamon in de Vallei der Koningen in Luxor? En wie was de opdrachtgever/mecenas? Hij gaf de rechten van het verhaal aan 1 krant, The Times, waarop de andere kranten de mythe van de vloek lanceerden.
Howard Carter in opdracht van Lord Carnarvon
118
# Geschiedenis Welk plan redde Duitsland uit de naoorlogse crisis? Gustav Stresemann regelde dit met zijn ambtgenoot van de VS.
Dawes-plan
119
# Geschiedenis Welk sterrenstelsel is groter dan onze melkweg en deelt zijn naam met een sterrenbeeld? De ontdekker was Hubble.
Andromeda-nevel
120
In het ‚Apenproces’ veegde topadvocaat Darrow een oud-presidentskandidaat van de mat. De inzet was een verbod op de evolutieleer van Darwin, die door leraar Scopes was gegeven tegen de wetgeving in. Welke presidentskandidaat kreeg slaag als verdediger van Gods leer?
Bryan
121
# Geschiedenis In welke gevangenis schreef Hitler zijn Mein Kampf ?
Landsberg
122
# Geschiedenis Hij experimenteerde met radars, glazen scheermesjes, opblaasschoenen en zelfs thermische ondersokken. Briljant zou je deze man niet noemen, maar toch is hij een pionier. Deze Schotse ingenieur was de eerste die een live-uitzending van beelden deed en later ook een kleurentelevisiesysteem presenteerde. Welke Schot vond de live-tv uit?
Baird
123
# Geschiedenis Als Amerikaanse natuurkundige publiceerde hij als eerste een echte wetenschappelijke verhandeling over ruimtevaart en hij gebruikte Tsiolkovski’s ideeën om een eerste raket met vloeibare brandstof te lanceren. Wie?
Goddard
124
# Geschiedenis Hij was een rijzende ster in de tijd van de stomme film en pakte uit met een Latin Lover-imago. Hij stierf na een blindedarmontsteking. Welke danser van Italiaanse afkomst?
Rudolf Valentino
125
# Geschiedenis Hoe heette het vliegtuig van Charles Lindbergh?
The spirit of St. Louis
126
# Geschiedenis Welke twee Italiaanse anarchisten werden in 1927 in de VS ter dood veroordeeld (en geëxecuteerd), terwijl er algemeen vanuit gegaan werd dat ze onschuldig waren? Wie was hun anarchistische leider?
Sacco & Vanzetti / Galleani
127
# Geschiedenis De eerste film met gesproken tekst in is The Jazz Singer . Wie speelde de hoofdrol, een Joodse jongen, en werd daarmee de eerste acteur die tekst sprak in een film? Zijn verhaal is schrijnend: hij werd wereldberoemd door populaire en sentimentele liedjes te zingen, wat zijn vader niet wilde omdat hij hoopte dat zijn zoon een ernstig beroep in de synagoge zou doen.
Al Jolson
128
# Geschiedenis En wat was de eerste film met gesynchroniseerd geluid? De maker was Paul Terry.
Dinner Tome
129
# Geschiedenis Wat was de allereerste Mickey Mouse-film? Het is niet Steamboat Willy, ook al wordt die film dikwijls aanzien als eerste gesynchroniseerde geluidsfilm.
Plane Crazy
130
# Geschiedenis Wie was de grote vijand van Al Capone?
Bugs Moran
131
# Geschiedenis Onder welke naam is een van de bloedigste afrekeningen uit het misdaadmilieu bekend geworden? De moorden vonden plaats op 14 februari 1929.
Valentijnsmoorden
132
# Geschiedenis De eerste oscar ooit voor Nederlandstalig werk kwam er in 1958 voor een documentaire. Wat was de titel?
Glas
133
# Geschiedenis Wie won de allereerste oscar ooit? Het was een acteur, die de prijs kreeg voor zijn prestaties in The last command en The way of all flesh .
Emil Jannings (de eerste actrice was Janet Gaynor)
134
# Geschiedenis Hoe heet de acteur die in 1929 de eerste oscars mocht uitreiken? Hij was bekend van Zorro, Robin Hood en The Three Musketeers en had een relatie met Mary Pickford.
Douglas Fairbanks
135
# Geschiedenis En welke was de eerste film die de oscar voor beste film won?
Wings
136
# Geschiedenis Wie vloog in 1930 als eerste vrouw van Engeland naar Australië?
Amy Johnson
137
# Geschiedenis Welke typische Amerikaanse naam had de architect van het Empire State Building?
Johnson
138
# Geschiedenis Welke Ethiopische keizer werd door Mussolini verdreven, maar keerde in 1941 terug aan de macht?
Haile Selassie
139
# Geschiedenis Welke generaal pleegde in 1936 de eigenlijke coup om Spanje over te nemen? Hij werd gesteund door Franco, die daar later zijn voordeel uit zou halen.
Mola
140
# Geschiedenis Wie haalde zilver op het verspringen in 1936? Hij was Duits en moest onderdoen voor Jesse Owens.
Lutz Long
141
# Geschiedenis Welke Duitse zakenman stelde op dat moment een veilige zone in en redden zowel Chinese als buitenlandse levens?
Rabe
142
# Geschiedenis Wat was de oude stad van China, toen Tsjang Kai Tsek er nog leider was? De stad werd slachtoffer van een enorm bloedbad van de Japanners in 1937. Welke Japanse generaal had dat bloedbad op zijn geweten?
Nanking / Generaal Matsui
143
# Geschiedenis Welke Oostenrijkse kanselier ging gretig mee met de Anschluss?
Schussnich
144
# Geschiedenis Welke Tsjechische regio werd/wordt voornamelijk door Duitsers bevolkt, kent als belangrijkste steden Karlovy Vary, Liberec en was het eerste mikpunt van Hitler? Er is ook een gebergte met die naam.
Sudetenland
145
# Geschiedenis Wie ontdekte in 1938 de kernsplitsing en legde met zijn boek Applied radiochemistry de basis voor het Manhattenproject?
Otto Hahn (gesteund door Elise Meitner, de Joodse vrouw, die moest vluchten en die dikwijls als de échte drijvende kracht achter het onderzoek wordt beschouwd).
146
# Geschiedenis Hoe heet de Tsjechoslovaakse president die in 1939 zonder tegenstand de nazi’s binnenliet?
Hacha
147
# Geschiedenis Wie schreef de roman Gone with the wind ? En wie speelde de hoofdrollen in die film van David O. Selznick?
Margaret Mitchell / Vivian Leigh en Clark Gable
148
# Geschiedenis Welke tankgeneraal wordt gezien als ‚De vader van de blitzkrieg’?
Guderian
149
# Geschiedenis Welke veldmaarschalk slaagde erin Operation Dynamo tot een goed einde te brengen: hij evacueerde de Britse soldaten uit Duinkerken in 1940.
Lord Gort
150
# Geschiedenis In september 1941 zochten de Duitsers vergelding voor een aanslag in Kiev. Ze verzamelden alle Joden bij een Joodse begraafplaats en brachten ze naar een ravijn, waar ze genadeloos werden neergeschoten. Hoe heet die ravijn?
Babi Jar
151
# Geschiedenis Welke Amerikaanse generaal voerde het bevel tijdens de slag om Midway in juni 1942?
Nimitz
152
# Geschiedenis Welke Duitse veldmaarschalk gaf zich over bij de slag van Stalingrad?
Paulus
153
# Geschiedenis Op 4 juli 1943 startte de grootste tankveldslag uit de geschiedenis, die bij Koersk. De Duitsers moesten hun macht op de Russen heroveren na de nederlaag bij Stalingrad. Hoe heet de operatie, met dewelke ze dat probeerden?
Operatie Citadel
154
# Geschiedenis In welk concentratiekamp overleed Anne Frank? Het ligt net boven Hannover. Op welke jongeman had ze in haar dagboek blijkbaar een oogje?
Bergen Belsen / Peter Van Pels
155
# Geschiedenis Welke Brit ontwikkelde een procédé om foto’s te maken eind de jaren ’30? Hij was de grote tegenhanger van Louis Daguerre, maar omdat zijn systeem reproductie toeliet, werd het populairder.
Talbot
156
# Geschiedenis Wetenschapper, die in opdracht van rijke man Stanford moest bewijzen dat paarden hun hoeven van de grond komen als ze “lopen”. Dat deed hij door camera’s te zetten. Dan bleek dat de foto’s elke beweging registreerden. Begin van de film.
Muybridge
157
# Geschiedenis Franse fotograaf, schrijver enz. Bekend van zijn portretten van kunstenaars en vooral van de eerste luchtfoto’s ooit gemaakt. Om dat te doen, kroop hij in een ballon. Toen hij dat in Brussel deed, wilde hij de veiligheid van de omstanders verzekeren door dranghekken rond zijn ballon te zetten. Die dranghekken zijn nog altijd naar hem genoemd. Wie?
Nadar
158
# Geschiedenis Franse fotograaf, die als vernacular photographer wereldberoemd zou worden: hij werd bekend voor zijn foto’s van mensen in beweging. Zijn foto’s werden pas laat ontdekt en meestal zelfs zijn jeugdfoto’s. Pas ontdekt toen hij 60 was. Welke Fransman?
Lartigue (een vernacular photographer is een fotograaf, die amateur is en die alledaagse zaken in beeld brengen, omgekeerde van pictorialisten).
159
Deze man uit Burkina Faso wordt de “Che Guevara” van Afrika genoemd. Hij was president in de jaren ’80 voor de huidige president, Compouaré, aan de macht kwam. Voerde links tot extreem-links beleid. Wie?
Sankara
160
Dit Grieks eilandje zorgde voor een bloedbad door de nazi’s. Verfilmd in Captain Corelli’s Mandolin. Welk eilandje?
Kefalonia
161
Deze Duitse garnizoenscommandant moest van Hitler in 1944 Parijs volledig vernietigen om de glorieuze intocht van het westerse leger te vermijden. De man deed het echter niet en gaf Parijs intact aan de Franse generaal Leclerc. Wie?
Von Cholitz
162
Welke bekende, Amerikaanse jazzmuzikant is bekend van de hits In the mood, Moonlight serenade en Chattanooga Choo choo. Hij overleed in 1944 tijdens een vliegtuigcrash, waarvan de wrakstukken nooit zijn teruggevonden. Daardoor is zijn dood een van de grote mysteries in de muziekgeschiedenis.
Glenn Miller
163
23 februari, 1945. De Amerikanen veroveren Iwo Jima en planten onder toezicht van de beroemde fotograaf Rosenthal een vlag op de top van het eiland. Hoe heet de berg waar die vlag werd geplant?
Suribachi
164
Welke Duitse generaal werd door Hitler tot zijn opvolger benoemd en zou de overgave tekenen?
Donitz
165
Welke kolonel gooide de eerste atoombom Little Boy?
Libbet
166
Hoe heet de beroemde Amerikaanse generaal, die net na WO II even de leiding in Japan zou overnemen om daar orde op zaken te stellen? Hij was ook de leider van het leger tijdens de Koreaanse oorlog.
MacArthur
167
In welke Amerikaanse stadje, waar het Westminster College is gevestigd, gaf Churchill in 1946 een speech, waarin hij aangaf dat er geen tijd was voor militaire verzwakking? Stalin beschouwde dit als een oorlogsverklaring en de speech wordt dikwijls aanzien als het begin van de Koude Oorlog.
Fulton Speech
168
Welke modeontwerper ontwierp samen met Louis Reard de bikini en noemde het naar een atol, omdat hij dacht dat het zou inslaan als een bom?
Jacques Heim
169
In 1946 werd het befaamde King David-hotel in Jeruzalem opgeblazen door een Joodse, terroristische beweging, met als doel de situatie daar te ondermijnen en de Britse aanwezigheid te bekritiseren. Het was na deze aanslag dat de Britten besloten het mandaatgebied aan de VN over te laten. Welke organisatie was verantwoordelijk voor deze aanslag? Ze werd op dat moment geleid door de latere Israëlische premier Begin.
Irgoen
170
Welke Britse minister van Buitenlandse zaken richtte, onder impuls van het Marshallplan, de OEES (Organisatie Europese Economische Samenwerking) op?
Bevin
171
Hoe heet het volkslied van Israël?
Hatikvah
172
Wie was de leider van de Afrikaner Nationale Partij, nazi-aanhanger en winnaar van de verkiezingen in 1948? Hij werd daarmee de grondlegger van het Apartheidssysteem.
Malan
173
Welke Japanse generaal en premier beval tot de aanslag op Pearl Harbour en had als bijnaam ‚Het scheermes’?
Tojo
174
Wie had in 1869 het bestaan van DNA aangetoond?
Miescher
175
Hoe heet de vergeten vrouwelijke onderzoekster, die samen met Crick, Watson en Wilkins de structuur van het DNA blootlegde?
Franklin
176
Wie was in 1953 de Duitse communistische leider van de SED, die hardhandig een Oost-Duitse opstand neersloeg?
Ulbricht
177
Hoe heette de Iraanse premier die in 1953 werd afgezet en vervangen werd door Zahedi?
Mossadeq
178
Welke band scoorde een monsterhit met „Rock around the clock”?
Bill Haley & the comets
179
Welke Brit liep in 1954 de mijl in minder dan 4 minuten. Hij was daarmee de eerste die dat flikte.
Bannister
180
In welke stad weigerde Rosa Parks haar plaats af te staan op de bus?
Montgomery
181
Hoe heette de manager van Elvis?
Kolonel Parker
182
Wie was de Hongaarse poppendictator in 1956, toen de Hongaarse opstand uitbrak? En wie was zijn premier?
Gero | Nagy
183
Wie was de eerste premier van Ghana, nadat het onafhankelijk was geworden in 1957? Hij zou een gevreesde dictator worden.
Nkrumah
184
In welke stad werd in 1957 de EEG opgericht?
Rome
185
Hoe heette de band van Buddy Holly?
The Crickets
186
Welk boek van DH Lawrence werd in 1960 door een klunzige advocaat (Griffith-Jones) aangeklaagd om het te verbieden?
Lady Chatterly's lover
187
Hoe heet de bekendste folkclub (Basket House’) in Greenwich, New York. Onder andere Bob Dylan werd er bekend en de club is onderwerp van de film Inside Llewyn Davis.
Gaslight
188
Welke Zweedse VN-leider werd in 1961 vermoord via een vliegtuigcrash boven Zambia?
Hammarskjold
189
Hoe heet de satelliet die verantwoordelijk is voor de allereerste televisie-uitzending per satelliet?
Telstar
190
Honkballer en ex-man van Marylin Monroe.
DiMaggio
191
Eerste vrouw in de ruimte.
Tereshkova
192
Show, waarin de Beatles hun eerste televisieoptreden in de VS gaven. De show had de naam van zijn presentator, een sportjournalist.
Ed Sullivan
193
Gewelddadige organisatie van Mandela, opgericht na het bloedbad van Sharpeville in 1960.
Speer van de natie
194
Operatie in 1965, waarin de VS enorm zware bombardementen op Vietnam inzette om te voorkomen dat de communisten vooruitgang zouden boeken.
Rolling Thunder
195
Leider van Rhodesia, die zichzelf in 1965 eenzijdig onafhankelijk verklaarde.
Ian Smith
196
Zuid-Afrikaanse premier die als architect van de Apartheid wordt gezien. Hij veroordeelde Mandela tot de gevangenisstraf. In 1966 werd hij vermoord.
Verwoerd
197
Zuid-Afrikaanse chirurg, die als eerste een harttransplantatie uitvoerde in 1967. Zijn patiënt overleed helaas 2 weken na de operatie en de man zelf gaf de geest na een hartkwaal. Toch baanbrekend onderzoek.
Barnard
198
Bekende, Amerikaanse journalist, die als een van de eersten in Vietnam zelf verslag uitbracht, waardoor de oorlog tot in de VS gevolgd kon worden.
Cronkite
199
Noord-Vietnamese generaal die het Tet-offensief lanceerde.
Nguyen Giap
200
Hoe heette de operatie die Westerse gijzelaars moest bevrijden uit Congo, tijdens de Simbacrisis in 1964?
Rode Draak
201
Slachting in Vietnam in maart 1968, waar honderden burgers werden afgeslacht olv generaal Calley.
My Lai
202
Moordenaar die Martin Luther King vermoordde in Memphis, 1968.
James Earl Ray
203
Paus, die in 1968 zijn encycliek Humanae Vitae schreef, waarin hij zich uitsprak tegen geboortebeperking.
Paulus VI
204
Deel van ruimteveer dat op de maan landde. Beroemd owv de uitspraak.
the Eagle
205
Derde astronaut, die niet mee op de maan mocht met Aldrin en Armstrong.
Collins
206
Cruciale zaak in de VS, die de legalisering van abortus zou inleiden.
Roe vs. Wade
207
Grote Verzoendag in Israël, belangrijkste dag voor de Joodse godsdienst. Valt altijd op 10 Tshirie (= periode in de maankalender die gebruikt is).
Jom Kippour
208
Laatste Portugese premier, die na de uitzending van een lied van Afonso zou vluchten na de Anjerrevolutie, die erdoor uitgelokt was. … opvolger van diezelfde laatste premier. Generaal die pas in 1976 de democratie zou invoeren.
Caetano | Spinola
209
Man die samen met Bill Gates Microsoft oprichtte (1975). Hij trad in 1985 terug uit het bedrijf wegens ziekte.
Allen
210
Oprichter van Apple (1976), die in de schaduw van Steve Jobs zou komen te staan.
Wozniak
211
Plaats in Oeganda waar de kaping van het vliegtuig door RAF en Palestijnen werd beëindigd.
Entebbe
212
Zuid-Afrikaanse Apartheidsbestrijder, die in 1977 vermoord werd.
Biko
213
Israëlische leider die in 1978 de Camp David-akkoorden sloot met Sadat.
Begin
214
Naam van de sekte, die in 1978 massaal zelfmoord pleegde onder impuls van hun leider Jim Jones (Jonestown) in Guyana.
People's Temple
215
Tegenstander van Thatcher in de verkiezingen in 1979 (Labour Partij).
Callaghan
216
Iraanse sjah, die door Khomeini was afgezet, maar toch toegelaten werd in de VS voor de behandeling van kanker.
Reza Pahlavi
217
Poolse premier, die in 1980 maatregelen nam tegen Lech Walesa en zijn Solidarnosz.
Jaruzelski
218
Mark David Chapman vermoordde John Lennon en beweerde dat hij zich daarvoor vereenzelvigde met Holden Caulfield, een personage uit het boek Catcher in the Rye. Wie is de schrijver van dat boek?
Golding
219
Naam voor een groep van 4 dissidenten en Mao-aanhangers in China, die in 1981 onder impuls van Deng Xiaoping zouden worden berecht.
Bende van 4
220
Deze ‚vader van de IBM’ was de ontwerper van de eerste PC in 1981.
Don Estridge
221
Argentijnse generaal en de facto president begin de jaren ‚80, die de inval van de Falklandeilanden beval.
Galtieri
222
Heiligdom van de Sikhs. In 1984 werd Indira Ghandi vermoord, toen ze een bestorming van dit heiligdom beval.
Amritsar
223
Polynesische koraaleiland, waar Frankrijk in 1985 kernproeven deed en waar de Rainbow Warrior tot zinken werd gebracht. Atol vlakbij Pitcairn en onderdeel van Frans Polynesië en de Tuamotu-eilanden.
Mururoa
224
De groep van Bob Geldof.
The Boomtown Rats
225
Homoseksuele topacteur, die in 1985 aan AIDS stierf. In de jaren daarvoor was hij vooral bekend geworden door enkele komische films met Doris Day. Zijn artiestennaam verwijst naar Gibraltar en een rivier.
Rock Hudson
226
Lerares, die in 1986 als eerste gewone burger mee mocht op ruimtemissie met de Challenger, die toen ontplofte voor de ogen van iedereen.
McAuliffe
227
Zweedse premier, die vermoord werd in 1986 na een bioscoopbezoek.
Olaf Palme
228
Italiaanse overledene van Auschwitz, die later bekend werd als schrijver en anti-fascist. Hij schreef hierover in Is dit een mens en Het respijt. Hij pleegde in verdachte omstandigheden zelfmoord in 1987.
Primo Levi
229
Irakese stad van de Koerden, waar in 1988 een gifgasaanval (SX en Sarin) op werd gevoerd onder bevel van Ali Chemicali.
Halabja
230
Een ander woord voor een religieus bevel of een juridisch advies in de islamleer.
Fatwa
231
Tanker die in 1989 tonnen olie verloor bij Alaska.
Exxon Valdez
232
Overleden partijsecretaris van CCP, die in China voor hervormingen zou zorgen. Hij stierf, wat leidde tot het beroemde protest op Tien an Men in 1989.
Hu Yaobang
233
Opvolger van Honecker, die de DDR moest redden van het einde van de sovjetinvloed. Mislukte en de Muur viel.
Egon Krenz
234
Eerste president van Tsjecho-Slowakije in 1989 na de Fluwelen Revolutie. Schrijver en Dissident en aanhanger van de hervormingen van Dubcek.
Vaclav Havel
235
Wie wordt gezien als de uitvinder van de computermuis?
Doug Engelbart
236
Gevangenis waaruit Mandela werd vrijgelaten in 1990, vlakbij Paarl.
Victor Vesper-gevangenis
237
In 1990 gelanceerde ruimtetelescoop, die genoemd werd naar de astronoom, die voor het eerst planeten- en sterrenstelsels buiten het onze waarnam.
Hubble
238
‚Zij die samen vechten’ - Doodseskaders van de Hutu’s tegen de Tutsi’s.
Interhamwe
239
Rwandese Hutu-president, die een akkoord had gesloten met de Tutsi’s maar werd vermoord, wat het begin van de genocide betekende.
Habyarimana
240
Verdrag van 19 november 1990, dat afspraken rond bewapening maakte en dat het einde betekende van de Koude Oorlog. In 2007 trok Poetin zich terug uit dit verdrag.
EFC-akkoorden
241
Akkoord in 1995, dat een einde maakte aan de Bosnische burgeroorlog.
Dayton-akkoorden
242
Nederlandse naam van de sekte Aum Shinrikyu, die door ene Asahara was opgericht en die verantwoordelijk was voor de aanslagen met Sarin in oa Tokyo in 1995. De sekte bestaat nog en heet nu Aleph.
Absolute waarheid
243
Servische stad en moslimenclave die in 1995 door Mladic in opdracht van Karadzic werd omsingeld en waar een massamoord plaatsvond.
Srebrenica
244
Beroemde brug in Parijs, vooral door het ongeval dat Diana het leven kostte.
Pont de l'Alma
245
Orde die Moeder Theresa oprichtte en die tal van leden kreeg.
Zusters van de naastenliefde
246
Naam voor de akkoorden die Bertie Ahern en Tony Blair in 1998 afsloten en die de autonomie van Noord-Ierland moesten regelen.
Goede Vrijdag-akkoorden
247
Volgens ‚Fortune’ meest innovatieve bedrijf in Amerika, maar dit energieconcern ging failliet in 2001 en waar grootschalige fraude was gepleegd in de boekhouding.
Enron
248
Hoofdaanklager in het proces Milosevic.
Del Ponte
249
Opvolger van de Servische president Milosevic en de laatste president van republiek Joegoeslavië tussen 2000 en 2003.
Kostunica
250
Ruimteveer van de VS dat in 2003 explodeerde. Na de Challenger in 1986 grote slag voor het Amerikaanse ruimtevaartprogramma.
Columbia
251
Gebied aan het noordelijke punt van Sumatra. Hier sloeg de Tsunami in 2004 toe. Hoofdstad is dezelfde naam als de provincie of als de rivier, alleen met de toevoeging van het Nederlandse woord voor ‚Haven’.
Atjeh (Banda Atjeh)
252
Amerikaanse bank, die de economische crisis van de afgelopen jaren inleidde door failliet te gaan.
Lehmann Brothers
253
Arts, die ervan verdacht wordt om Michael Jackson een dodelijke dosis medicijnen te hebben toegediend.
Murray
254
Tweelingbroers en president in Polen, die in 2010 omkomt bij een vliegtuigongeluk.
Kaszynski
255
Tijdens de jaren ‚30 werd de VS getroffen door enorme stofstormen, die gigantische schade aan het landschap aanrichtte. Hoe werd die periode genoemd?
Dust Bowl
256
Ergste olieramp op zee, die in 2010 de golf van Mexico vervuilde met tonnen olie.
Deepwater Horizon
257
Chileense president, die tussen twee ambtsperiodes van Michelle Bachelet president van Chili was.
Pinera
258
‚Geliefde leider’ van Noord-Korea, die stierf in 2011 en werd opgevolgd door Kim Jong Un, ‚de Grote opvolger’.
Kim Jong Il
259
Onder welke noemer kennen we de radicale financiële belastinghervorming van Lloyd George in 1909, die de basis legde voor de moderne verzorgingsstaat?
People's Budget
260
Wie was de laatste Ottomaanse keizer?
Abdul Hamid II
261
Met welk verdrag verkregen de Balkanstaten in 1878 onafhankelijkheid van de Turkse keizer, nadat die een oorlog van Rusland had verloren?
San Stefano
262
In welke Siberische regio, tevens een rivier daar, waar in 1908 een gigantische meteoriet ontplofte, die een bos volledig vernielde (80 km lang)? Toen werd het gezien als het einde van de wereld?
Tunguska
263
Hoe heette een nieuw type oorlogsschip, dat de basis zou vormen voor alle slagschepen begin de 20ste eeuw en leidde tot de Britse suprematie op zee?
Dreadnought
264
In welke slag leden de Russen een erg pijnlijke nederlaag tegen de Jappen in 1905?
Tsushima
265
Welke priester organiseerde in 1905 een opstand voor het winterpaleis in St. Petersburg? Die opstand werd bloedig neergeslagen en zou later leiden tot de revolutie. Hij werd door sommigen gezien als een geheim agent van de tsaar.
Gapon
266
Waar lukte de eerste vlucht van de gebroeders Wright?
Kity Hawk
267
Welke hoofdredacteur van L’auto organiseerde de eerste Tour de France, die gewonnen werd door Garin?
Henri Desgranges
268
Welke tenor was de eerste die gepubliceerd werd op grammofoonplaat met zijn „Vesti La Giubba”?
Caruso
269
Wie had de techniek van de grammofoonplaat bedacht?
Berliner
270
Wie vermoordde in 1901 de populaire republikeinse president McKinley?
Czogolc
271
Welke slag op 2 september 1898 in Soedan werd door Churchill het hoogtepunt van het Britse imperialisme genoemd? Het was de eerste waarin het machinegeweer zijn effect toonde.
Omdurman
272
Welke schrijfster had een persoonlijke briefrelatie met Alfred Nobel en zou een van de eersten zijn om de nobelprijs voor de vrede te winnen?
Von Suttner
273
In welke slag in 1896 verloren de Italianen van de Ethiopische keizer Manalik II?
Adowa
274
Welke Nieuw-Zeelandse zorgde ervoor dat haar land het eerste werd met vrouwenkiesrecht?
Sheppard
275
Op de sokkel van het vrijheidsbeeld van Bartholdi en Eiffel staat een gedicht geschreven, Moeder der Bannelingen. Wie schreef het?
Lazarus
276
Op 12 juli 1943 moeten de nazi's dankzij een blitzkriegtactiek de slag bij Koersk winnen. Erich Von Manstein heeft dat zo uitgedacht: de Russen worden snel even verslagen, zodat de Duitse troepen kunnen bekomen van al het oorlogsgeweld. Tegenover hem stond generaal Zjoekov, de Russische held die nog nooit een slag had verloren. Hoe heette deze operatie?
Operatie Citadel
277
Het keerpunt van de slag was een minislag, die onderdeel uitmaakte van het geheel van de slag van Koersk. Bij welk plaatsje won luitenant Rotmistrov definitief die veldslag?
Prochorovka
278
Welk Brits familielid van Darwin zou de grondlegger van de Eugenetica worden?
Francis Galton
279
In de jaren '30 probeerden Franco en de rechtse leider Mola het regime van Azana omver te werpen. Ze kregen steun van het platteland, maar de grote steden bleven de communistische, linkse idealen steunen. Symbool van die beweging was een communistisch lid van het parlement, die bekend werd als 'La Pasionara'. Zij was de eerste die de spreuk "No Pasaran" lanceerde - later een kernslogan in linkse guerillamiddens. Ze baseerde zich op "Ils ne passerons pas" dat door de Franse luitenant Nivelle werd uitgesproken tijdens de slag van Verdun (1916) uit. Wie?
Dolores Ibarurri
280
Spaanse kolonel, die in Badajoz (Extremadura, vlakbij Portugal) duizenden mensen afslachtte in een arena. Hij was een Falangist (falanx, dus Spaanse fascisten) en zou later onder Franco nog minister van luchtvaart worden. Zijn bijnaam was "de slachter van Badajoz". Wie?
Yague
281
De bekendste communistenjagers waren er net na WOII, maar wat weinigen weten is dat ook onder president Wilson al een heuse klopjacht op linkse organisaties gedaan werd. De minister van justitie Palmer leidde die klopjacht. Een van de slachtoffers was een Amerikaanse anarchiste, die bekend zou worden voor de uitspraak "If I can't dance to it, it's not my revolution." Ze ging ook nog vechten in Spanje en werd uiteindelijk gedeporteerd naar Rusland. Wie?
Emma Goldman
282
Hoe wordt de leider van de KKK genoemd?
De Imperial Wizard. Leider van KKK per staat was de 'Grand Dragon'. Een Grand Dragon was betrokken bij een seksschandaal in de jaren '20.
283
Zwarte leider, die pleitte voor separatisme. Beetje een gek, want gekleed als een operettegeneraal. Kwam uit Jamaica. Zou veroordeeld worden voor fraude, maar in de jaren '60 werd zijn naam erg populair bij de vele zwarte bewegingen.
Marcus Garvey
284
Wie ontwierp het Chrysler Buidling? Hij deed dat in opdracht van ene Reynolds, die het later verkocht aan Chrysler.
William Van Alen
285
Wie was de eerste katholieke presidentskandidaat? Hij kwam op voor de democraten in 1928, maar verloor van Herbert Hoover.
Alfred Smith
286
Amerikaans schilder, die samen met Grant Wood pionier van de regionalisten genoemd werd. Hij was een voorloper van de Pop Art, dankzij zijn cartooneske tekeningen. Op zijn werken herken je veel typische arbeidstaferelen, maar een beetje in een Dali-stijl gewikkeld. Wie?
Thomas Hart Benton
287
Alternatief voor "Uncle Sam wants you" is deze affiche in de jaren '40, die tijdens WOII vrouwen aanspoorde om werk te vinden. Heel bekend: het is die vrouw die haar spierballen oprolt. Hoe wordt die vrouw genoemd.
Rosie the riveter
288
In welke conferentie, de eerste ontmoeting tussen Chruchill, Stalin en FDR, werd Operatie Overlord afgesproken? Eind 1943.
Conferentie van Teheran
289
XXX was een zeeslag in de Stille Oceaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij vond plaats in de zeeën rond het eiland XXX in de Filipijnen van 23 oktober tot en met 26 oktober 1944. De Japanners probeerden de geallieerde invasie op Leyte te verhinderen. In plaats hiervan brachten de geallieerde marines aan de numeriek zwakkere Japanse Keizerlijke Marine een belangrijke nederlaag toe. De Japanse marine was hierna geen strategisch wapen meer. De slag wordt vaak beschouwd als de grootste zeeslag in de geschiedenis. Deze zeeslag was ook de plaats van de eerste kamikazeaanvallen van de Japanners.
Zeeslag in de golf van Leyte
290
Leider van de georchestreerde operaties die Stalin beval om zijn tegenstanders uit te schakelen. Hij kreeg iedereen tot bekentenissen. Zijn naam zou later een nieuw woord in het Russisch worden, dat synoniem staat voor de Grote Terreur, zoals die zuiveringsoperaties genoemd worden. Welke leider van de NKVD? Hij zou later zelf vermoord worden door Stalin.
Jezjov (het woord is Jezjovtsina)
291
Welke democraat nam het twee keer op tegen Eisenhower in de strijd voor het presidentschap? Het lukte hem niet om te winnen.
Adlai Stevenson
292
Deze republikein was de schrik voor de gangsters en maffia eind de jaren '40. Hij nam het in 1958 op tegen Truman en iedereen dacht dat hij zou winnen, maar hij verloor. Wie?
Dewey
293
Welke econoom schreef The Affluent Society en is een van de belangrijkste economen van de 20ste eeuw?
Galbraith
294
Voormalig gouverneur van Alabama, die openlijk voorstander was van segregatie in zijn staat en zelfs door Kennedy verwijderd moest worden, toen hij zwarten tegenhield om zich in te schrijven aan de unief. Hij deed mee aan de voorverkiezingen in 62, 72 en 76 en deed in 68 zelfs mee als onafhankelijke. Hij wilde Vietnam "de steentijd in bombarderen" en zei het volgende tegen de hippies: "Ik doodde fascisten toen jullie uitschot nog luiers aanhadden. Jullie schelden mij uit met een vierletterwoord (Nazi), wel, ik heb twee vier letterwoorden voor jullie ZEEP en WERK."
George Wallace
295
Zwarte activist, die naast King en Malcolm X erg bekend werd in de jaren '60. Hij was leider van de Black Panters (opgericht door Newton en door Seale) en kwam op voor panAfrikaanse idealen. Later veranderde hij zijn naam naar Toure, ter ere van Nkrumah en Toure. Wie?
Stokeley Carmichael
296
Vice-president onder Nixon, die de term 'a silent majority lanceerde', waarmee hij doelde op de Amerikaanse burgers die zich niet lieten horen, maar er wel waren. Hij versloeg mee Hubert Humphrey in de strijd om het presidentschap van 1968.
Spiro Agnew
297
Met welke Chinese premier knoopte Kissinger gesprekken aan bij zijn pingpongdiplomatie?
Zhou Enlai
298
Welke generaal in Cambodja was enkele keren leider van het land, net na Sihanouk en net voor Pol Pot?
Lon Nol
299
Welke minister van justitie was de link naar Watergate?
Mitchell
300
Wie was de linkse progressieve tegenstander van Bush in 1988?
Michael Dukakis
301
Welke generaal moest Operation Desert Storm leiden?
Schwarzkopf
302
Steenrijke Texaanse miljardair, die een aantal keer meedeed als onafhankelijke aan de verkiezingen in 1992 en 1996 (toen was er ook nog Bob Dole). Wie?
Ross Perot
303
Hoe heet de linkse guerillabeweging in Nicaragua, onder leiding van Ortega?
Sandinisten
304
Welke dictator in Panama werd uiteindelijk opgepakt door de Amerikanen? Hij was een drugssmokkelaar en vriend van Castro.
Noriega
305
Leider in Haïti die meerdere keren president was. In 91, in 94-95 en later nog eens in het begin van de jaren 2000. Vluchtte naar Zuid-Afrika, terwijl een concurrent, Préval, een soortgelijk parcours zou afleggen. Wie?
Aristide
306
De processen uit vraag 1 waren ook de inspiratie voor een toneelstuk uit 1953 van Arthur Miller. Miller vergeleek de communistenjacht van Joseph McCarthy met de heksenjacht uit de 17de eeuw. Het stuk is een klassieker uit de Amerikaanse literatuurgeschiedenis en het werd door Sartre bewerkt tot een film in 1957 met Yves Montand en Simone Signoret in de hoofdrol. In 1996 werd het door Miller zelf ook nog eens tot een filmscript aangepast, toen met Daniel Day-Lewis en Winona Ryder in de hoofdrol. Wat is de titel van dit stuk?
The Crucible
307
John Goodman kroop in de huid van deze Amerikaanse politicus bijgenaamd the Kingfish en 'de dictator van Louisiana'. In 1928 werd hij gouverneur van Louisiana. In deze tijd werd hij populair door zijn bestrijding van de economische crisis (het "Share the Wealth"-programma), wat echter ook leidde tot een snel oplopende staatsschuld. Hij steunde Franklin D. Roosevelt in diens kandidatuur voor het presidentschap, maar werd later een van Roosevelts belangrijkste tegenstanders. Wie werd in 1935 in onopgehelderde omstandigheden doodgeschoten?
Huey LONG
308
Welke Britse illusionist slaagde erin de Duitsers af te houden met goochelaarstrucjes in Alexandrië? Hij bouwde de stad na, zodat de verkeerde werd gebombardeerd en hij leidde piloten af met spiegelsystemen.
MASKELYNE Jasper
309
Welke steenrijke zakenman nam in 1992 als onafhankelijke deel aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen en kostte George Bush Sr. een pak stemmen?
PEROT Ross
310
Welke Italiaanse koning moest in 1946 aftreden, wat het begin van de republiek Italië betekende?
UMBERTO II
311
Welke Amerikaanse journalist introduceerde de term "Koude Oorlog" en won twee Pulitzerprijzen voor zijn interview met Nikita Kroestsjev in 1961?
Walter LIPPMANN
312
Welke Nederlandse diplomaat en politicus was van 1971 tot 1984 secretaris-generaal van de NAVO?
Joseph LUNS
313
Hoe heet de jeugdorganisatie van de SU, vergelijkbaar met de Hitlerjugend, waar jongeren werden opgeleid om een goede communist te worden?
KOMSOMOL
314
Welk dorp in de regio Limousin werd op 10 juni 1944 volledig verwoest door een Duitse divisie onder leiding van Lammerding, een dag na een ander bloedbad (in Tulle, vlakbij)?
ORADOUR SUR GLANE
315
Welke familienaam delen de Belgische premier van 1920 en diens neef, die als Brits officier diende in de boerenoorlog en de meest zotte problemen overleefde?
CARTON de WIART
316
Wie werd in 1960 de eerste president van Senegal?
Leopold SENGHOR
317
Hoe heet de geheime dienst van de sjah van Iran, die tussen 1957 en 1979 opereerde?
SAVAK
318
Welke Britse koning deed troonsafstand ten voordele van de stotterende George VI omdat hij wilde trouwen met Wallis Simpson. De nieuwe koning werd overigens nazi-sympathieën verweten.
EDUARD VIII
319
Naar welke Amerikaanse zuiderling werden de bekende vaartuigen genoemd, die de invasie in Normandië mogelijk maakten? Het vaartuig komt prominent in beeld in de openingsscène van 'Saving Private Ryan'.
HIGGINS-boten
320
Wie was in 1995 Israëlisch minister van buitenlandse zaken, toen hij samen met Rabin en Arafat de nobelprijs voor de vrede won?
Shimon PERES
321
Welke Russische generaal met Duitse naam werd bespot nadat hij de veldslag van Tannenberg verloor? Zijn naam werd vervormd tot de spottende uitdrukking.
VAN RENNENKAMPF (Rennen von Kampf genoemd)
322
Hoe heette de vrouw van tsaar Nicholas, die haar hele leven gedomineerd zag door Raspoetin?
ALEXANDRA
323
Welke Russische generaal werd door Kerenski benoemd tot opperbevelhebber van het leger, maar werd daarna door diezelfde Kerenski als contrarevolutionaire verrader gezien? Hij werd gevangen genomen en legde later de basis voor het witte leger, de grote tegenstander van de Roden.
KORNILEV
324
Bij welke Siberische rivier vond ik 1908 een enorme explosie plaats, waarschijnlijk veroorzaakt door een meteoriet?
TUNGUSKA
325
In welk Italiaanse stadje, dichtbij Milaan, vond ik 1976 een kleine chemische explosie in een fabriek plaats, waardoor een recordaantal mensen in aanraking kwam met chemische stoffen?
SEVESO
326
Onder welke naam kennen we het geheel aan geheime operaties van de CIA, die als doel hadden om Fidel Castro en zijn regime te verwijderen?
Operation MONGOOSE
327
Wie werd in 1942 de opvolger van Heydrich als hoofd van de RSHA (Reichssicherheitshauptambt)? De man stond bekend als losgeslagen bruut en viel op door littekens op zijn gezicht, die hij had gekregen door mensuurgevechten (schermen).
Ernst KALTENBRUNNER
328
Hoe noemde Trotski in 1917 het kabinet voor Bolsjewistische volkscommissarissen, de feitelijke regering, met Lenin aan het hoofd?
SOVNARKOM
329
Welke Russische premier, geportretteerd door Ilya Repin, was begin de 20ste eeuw een felle tegenstander van alle revolutionair getinte hervormingen?
STOLYPIN
330
Welke Mongoolse, linkse dictator is een van de langst regerende staatsleiders ooit? Hij regeerde tussen 1950 en 1984 en wordt ook wel de 'Mongoolse Chroesjtjov' genoemd, omdat hij het Stalinisme in zijn land veroordeelde.
TSEDENBAL
331
Ontving in 1954 de Nobelprijs voor natuurkunde voor zijn fundamentele onderzoek naar de kwantummechanica, en vooral voor zijn statistische interpretatie van de golffunctie.
Max BORN
332
In welke Tsjechische stad, de tweede grootste van het land, kweekte Gregor Mendel zijn erwten die hem later de titel ‘vader van de genetica’ zou opleveren? Liefhebbers van moderne architectuur kunnen er de Villa Tugendhat van Ludwig Mies van der Rohe bezichtigen.
BRNO
333
We zoeken een leider van de Voortrekkers, die in 1837 de Grote Trek leidde van de Kaapkolonie naar Natal waar hij onderhandelde met Zoeloekoning Dingane van wie hij toestemming wou verkrijgen om zich op diens grondgebied te vestigen. Er werd een traktaat ondertekend, maar Dingane bedacht zich en liet het hele gezelschap afslachten, een daad die niet onbestraft zou blijven: een jaar later nam een leger van Boeren wraak in de Slag bij Bloedrivier.
RETIEF
334
Naar welke Roemeense ingenieur, uitvinder en geestelijke vader van de straaljager werd het verschijnsel vernoemd waarbij een vloeistof- of gasstroom de neiging heeft een convex oppervlak te volgen in plaats van een rechte lijn in de oorspronkelijke richting?
COANDA
335
Al in 1858 stelde deze in Darmstadt geboren chemicus, die een tijdlang hoogleraar was aan de universiteit van Gent, dat koolstofatomen aaneen kunnen rijgen in ketenstructuren. In 1865 introduceerde hij het idee van ringvormige molecules en – misschien nog baanbrekender - de canonische structuur van benzeen, een concept dat hem naar eigen zeggen verschenen was in een droom … Zijn naam?
KEKULE
336
20% van je diensten of producten zorgt voor 80% van je winst. 20% van je grondstoffen wordt gebruikt in 80% van je producten. 20% van je klanten zorgt voor 80% van je omzet. 20% van je klanten is verantwoordelijk voor het veroorzaken van 80% van je problemen. Welke econoom schonk zijn naam aan dit principe?
PARETO-principe
337
Welke term werd gebruikt om het geloof te beschrijven dat de Verenigde Staten bestemd waren om zich uit te breiden van de Atlantische naar de Pacifische Oceaan, een idee dat een belangrijke rol speelde bij de beslissing om oorlog te verklaren aan Mexico in 1846?
The MANIFEST DESTINY
338
De Duitse bombardementen op diverse Engelse steden in het voorjaar van 1942 werden XX genoemd, omdat deze steden met een bijzondere vermelding in de X-reisgids waren opgenomen. Die reisgids staat bekend om hun betrouwbaarheid en gedetailleerdheid, zo zelfs, dat ze van merknaam tot soortnaam zijn geworden. Welke?
BAEDEKER raids
339
Welke naam wordt gebruikt om de staat van paraatheid van de krijgsmacht van de Verenigde Staten weer te geven? Het is een samentrekking van drie woorden. Er wordt een opdeling gemaakt in 5 niveaus, waarbij niveau 5 de situatie in vrede is en niveau 1 direct gevaar met onmiddellijk toepassen van kernwapens betekent.
DEFCON
340
Zeeslag tussen de verenigde Griekse stadstaten en de Perzen die gelijktijdig plaatsvond met de Slag bij Thermopylae in het jaar 480 voor Christus. Na een confrontatie voor de kust van Euboea verplaatste de strijd zich naar een zee-engte nabij de stad waaraan de slag zijn naam te danken heeft. Omdat de 200 schepen tellende Perzische vloot niet kon manoeuvreren binnen deze engte, kon de kleinere Griekse vloot onder leiding van Themistocles een deel van de vijandige vloot vernietigen. Nadien verplaatste het conflict zich richting Salamis. Welke zeeslag?
ARTEMISIUM
341
Deze Engelse edelman, schrijver en ontdekkingsreiziger was betrokken bij de ontdekking van de Orinoco rivier in Zuid-Amerika en schreef een invloedrijk werk getiteld "The Historie of the World". Hij was ook de favoriet van Elizabeth 1. Wie? Hem wordt vaak het introduceren van tabak en aardappelen in Engeland toegekend.
Sir Walter RALEIGH
342
Hij kwam voor het eerst in actie toen hij tijdens de Spaanse Burgeroorlog leiding gaf aan verscheidene bombardementen op Spaanse steden. In 1939 leidde hij een hele reeks geslaagde bombardementen op Poolse militaire doelen. Deze aanvallen, meestal met Stuka duikbommenwerpers uitgevoerd, waren wat strategie en techniek betreft, hun tijd ver vooruit en zouden de blauwdruk voor latere precisiebombardementen vormen. Hoe heet deze veldmaarschalk, die ook de bijnaam droeg van de lachende generaal?
KESSELRING
343
Na de oorlogsverklaring van de VS aan Duitsland en de Amerikaanse entree in de Eerste Wereldoorlog benoemde president Woodrow Wilson hem als opperbevelhebber van de Amerikaanse strijdkrachten in Europa. In 1932 kreeg hij de Pulitzer-prijs voor zijn memoires, getiteld 'My Experiences in the World War'. Hij had als bijnaam Black Jack omwille van zijn inzet voor zwarte soldaten. Wie?
PERSHING
344
Wie was de Indiaanse vrouw die als tolk en adviseur diende voor de Spaanse conquistador Hernán Cortés tijdens de verovering van het Azteekse Rijk? Ze vaak gezien als een symbool van zowel verraad als empowerment, en die een cruciale rol speelde in de communicatie tussen de Spaanse veroveraars en de inheemse bevolking van Mexico.
LA MALINCHE
345
Welke Native American stam wordt vaak geassocieerd met de Everglades in Florida? De bewuste stam heeft tal van casino's en kocht in 2007 voor 860 miljoen euro het "Hard Rock Cafe" op. Het in aanleg zijnde X Hard Rock Hotel en Casino in Hollywood, Miami, in de vorm van een gitaar zal het pronkstuk worden van dit imperium. Welke Indianenstam kent duidelijk ook iets van zakendoen?
SEMINOLE
346
Welke beruchte gangster uit de Verenigde Staten, vaak geassocieerd met de Irish mob, had een prominente rol in de georganiseerde misdaad in New York tijdens de eerste helft van de 20e eeuw? Hij was betrokken bij talloze illegale activiteiten, waaronder afpersing, gokken en bootlegging. Zowel de hoofdpersoon uit The Godfather als Goodfellas zijn op hem gebaseerd en de hoofdrol in The Departed heeft zelfs echt zijn naam.
COSTELLO
347
In de namen van verscheidene steden en provincies in Zuid-Amerika leeft zijn naam verder. Hij was een Argentijns generaal en de belangrijkste zuidelijke leider van de onafhankelijkheidsstrijd in Zuid-Amerika. Hij was betrokken bij de bevrijding van Argentinie, Chili en Peru. Hij werd de eerste president van Peru maar trok zich in 1824 nogal plots en onverwacht terug en sleet zijn laatste levensjaren hier veel dichterbij in Boulogne sur mer. Vandaar dit je in dit Franse kuststadje zijn standbeeld en een klein museum vindt. Wie is deze man die men in Argentinie beschouwt als hun nationale held?
SAN MARTIN
348
Ondanks een voorafbestaand vredesverdrag trokken in 53 voor Christus Romeinse troepen o.l.v. Crassus het Parthische Rijk binnen. Het kwam tot een gewapend treffen waarbij het Romeinse leger in de pan werd gehakt door Parthische ruiterboogschutters en katafrakten o.l.v. Surenas. Crassus werd tijdens een poging tot onderhandeling in een hinderlaag gelokt en vermoord. Door de dood van Crassus kwam formeel een einde aan het eerste triumviraat. Naam van deze veldslag, vernoemd naar de plaats in Zuid-Turkije waar hij plaatsvond?
CARRHAE
349
Welke sekteleider stond aan het hoofd van de Branch Davidians en was betrokken bij een veelbesproken belegering in Waco, Texas, in 1993? Zijn volgelingen geloven dat hij een nieuwe profeet was. In de miniserie "Waco" wordt een intense belegering van een sektecompound in Texas uitgebeeld.
David KORESH
350
In 1872 vertrok vanuit New York een schip richting Genua. Het kwam daar echter nooit aan en weken later werd het schip verlaten aangetroffen op zee ter hoogte van Gibraltar. Geen spoor van de bemanning, maar ook geen sporen van geweld. Een mysterie dat zich al snel verspreidde, maar nooit verklaard. Een hypothese is dat de bemanning op de vlucht sloeg voor giftige dampen uit de vaten spiritus die ze vervoerden. Wat is de naam van dit schip dat ook meer algemeen wordt gegeven aan een spookschip?
MARY CELESTE
351
Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog werkte de Noordelijke generaal Winfield Scott een plan uit om de Geconfedereerden te blokkeren. Hij wou enerzijds hun havens blokkeren om de katoen export onmogelijk te maken en anderzijds de zuidwestelijke staten af te snijden door de Mississippi te controleren. Hoewel het plan nooit formeel aanvaard werd, voerde president Lincoln het toch uit. Onder welke naam is dit plan bekend geworden die de zuidelijke staten langzaam wurgde en hen uiteindelijk tot overgave dwong in 1865?
ANACONDA-plan
352
Op 4 januari 1884 richtten veertien mannen en vrouwen in het laat-Victoriaanse Engeland een vereniging op die ijverde voor verbetering van het lot van de arbeidersklasse. Tot de leden behoorden oa George Bernard Shaw, Beatrice Potter, H. G. Wells, Emmeline Pankhurst, Bertrand Russell en John Maynard Keynes. Het is de oudste politieke denktank van the UK. Ze streefden naar een geleidelijke hervorming van het systeem, niet naar revolutie. Het instituut bestaat vandaag nog en is gelieerd aan de Labour Party. Naam?
FABIAN Society
353
Dit Arabisch volk leefde in de klassieke oudheid in het Midden-Oosten, grotendeels in het noorden van het Arabische schiereiland. Ze dreven handel via de karavaanroutes. Onder leiding van keizer Trajanus nam het Romeinse Rijk in 106 na Christus het koninkrijk in. In de moderne tijd zijn ze het meest bekend door Petra, wat tevens hun hoofdstad was en nu een van de zeven nieuwe wereldwonderen is. Welk volk zoeken we?
NABATEEERS
354
Welke Griekse historicus en geograaf uit de eerste eeuw v.Chr., bekend om zijn werk Geographica, een omvangrijke beschrijving van de culturele en geo-politieke wereld van die tijd als ook een tijdsopname van de manier waarop de fysieke wereld in die dagen werd gezien?
STRABO
355
Griekse reiziger en geograaf uit de tweede eeuw n.Chr., beroemd om zijn werk 'Beschrijving van Griekenland', een reisgids met allerlei gegevens, gerangschikt volgens landstreek, die het Oude Griekenland beschrijft door middel van eerstehands observaties, en is een cruciale link tussen de klassieke literatuur en de moderne archeologie. Hij leefde ten tijde van Hadrianus, Antoninus Pius en Marcus Aurelius (2de eeuw NC).
PAUSANIAS
356
Romeinse stadswacht en brandweer die in de oudheid de veiligheid in Rome waarborgden en branden bestreden, maar die op den duur de reputatie kregen privémilities te zijn. Welke term, die nog voortleeft in onze taal?
VIGILES
357
Een Franse filosoof en socioloog die bekend is om zijn theorieën over postmodernisme, media en hyperrealiteit. Hij introduceerde het concept van simulacra, kopieën zonder origineel. Dit filosofisch concept verwijst naar een kopie die geen origineel heeft en realiteit vervangt met een simulatie, zoals we nu vaak online zien. Wie?
Jean BAUDRILLARD
358
Welke godheid uit de Griekse mythologie, de leider van de Titanen, die zijn vader Uranus onttroonde en werd afgezet door zijn zoon Zeus?
CRONOS
359
Griekse historicus die militaire en politieke functies bekleedde. Hij beleefde hoe Rome de heerschappij greep in het Middellandse Zeegebied en schreef een Wereldgeschiedenis over de Punische Oorlogen. Wie?
POLYBIUS
360
Welke econoom bouwde verder op het concept van ‘creatieve destructie’, dat al in 1913 door Sombart werd geïntroduceerd, en benadrukte daarbij de rol van de ondernemer als motor van economische groei en innovatie? Na de Eerste Wereldoorlog was hij gedurende korte tijd Oostenrijks Minister van Financiën, tijdens de opkomst van het nazisme verhuisde hij naar Harvard waar hij tot aan zijn dood in 1950 zou doceren.
Rolf SCHUMPETER
361
Weet u waarom honden eigenlijk geen chocolade mogen eten? Dit voedingsmiddel bevat 3,7‑dimethylxanthine, een al­ka­loï­de uit ca­cao­bo­nen, dat door onze trouwe viervoeters zo langzaam wordt afgebroken dat het dodelijk kan zijn. Onder welke stofnaam is dit mild stimulerend middel, dat tevens gebruikt wordt als bronchodilator en diureticum en ook vaatverwijdende eigenschappen heeft, beter bekend?
THEOBROMINE
362
Welke fundamentele fysische grootheid met onveranderlijke waarde geeft de verhouding aan tussen de gemiddelde kinetische energie van de deeltjes in een gas en de temperatuur van dat gas?
Constante van BOLTZMANN
363
Welke negentiende-eeuwse liberale politicus, die als minister van financiën aan de wieg stond van de Nationale Bank, schafte ook het poortgeld af, waardoor er niet langer indirecte verbruiksbelastingen op de waarde van goederen die in een stad werden binnengebracht moesten worden betaald? Tijdens zijn tweede ambtsperiode als premier seculariseerde hij het onderwijs wat leidde tot de eerste schoolstrijd in België.
FRERE-ORBAN
364
Hoe heette de Saksische leider die de Franken in 782 versloeg in de Slag bij Süntel? Drie jaar later gaf hij zich toch over, liet zich dopen en zwoer de eed van trouw aan Karel de Grote, koning der Franken, waarna hij zijn positie als hertog mocht behouden.
WIDUKIND
365
Welke Australische vogel heeft de opmerkelijke eigenschap om geluiden haarfijn te imiteren?
LIERVOGEL
366
Het grootste vliegtuig ter wereld is niet meer en het is weer allemaal de schuld van de Russen. Tijdens de Russische invasie van Oekraïne in 2022 werd het vliegtuig - gestationeerd in de buurt van Kiev - geraakt door bombardementen en op die manier onherstelbaar beschadigd. Het voormalige vrachtvliegtuig, bekend als model An-225, was de enige in zijn soort en werd destijds gebouwd om de Boeran - de Russische tegenhanger van de spaceshuttle - te transporteren. Wat is de naam van de Oekraïense vliegtuigbouwer die het vliegtuig destijds ontwierp en er zijn naam aan gaf?
ANTONOV
367
Dit molecuul is verantwoordelijk voor het pittige gevoel dat we ervaren bij het eten van bepaalde chilipepers. Het stofje activeert de pijnreceptoren in uw mond, wat zorgt voor een brandende sensatie, hoewel er geen fysieke schade is. Wat is de naam van deze stof die pepers hun pittigheid geeft?
CAPSAICINE
368
Welke Duitse wiskundige, bekend om zijn baanbrekende werk in de algebra, analyse en meetkunde, stelde een beroemde lijst op van 23 problemen die in 1900 tijdens het Internationaal Wiskundecongres werden gepresenteerd en de richting van de wiskunde in de 20e eeuw bepaalden? Verschillende van deze problemen werden tot op vandaag nog niet opgelost.
David HILBERT
369
Een Vikinghoofdman voerde in de 10e eeuw een groep aan die zich permanent vestigde rond de monding van de Seine en de West-Frankische koning Karel de Eenvoudige - en bij uitbreiding Parijs - een hoop miserie bezorgde. In 911 kwamen beide heren tot een akkoord: in ruil voor de hertogtitel én de hand van zijn dochter, bekeerde de Noorman zich tot het christendom en zou hij nieuwe invallen van de Vikingen bestrijden. Dit legde de basis voor het Normandische hertogdom, dat later een cruciale rol zou spelen in de Europese geschiedenis. Hoe heette deze Vikinghoofdman, die ook bekend is als de voorouder van Willem de Veroveraar?
ROLLO
370
Welke Canadese psycholoog wordt beschouwd als één van de meest invloedrijke figuren in de geschiedenis van de psychologie, bekend om zijn sociale leertheorie en het beroemde "Bobo-poppenexperiment"? Zijn werk benadrukte het belang van observatie en imitatie in het leerproces en introduceerde concepten zoals zelfeffectiviteit, die een centrale rol spelen in moderne gedragspsychologie.
Albert BANDURA
371
Welk Perzisch huis (zoals in dynastie) werd omstreeks 559 v.Chr. door Cyrus II de Grote gesticht en heerste tot de verovering door Alexander de Grote in 330 v.Chr. over een wereldrijk? Het was het huis van oa Xerxes en was het grootste onder Darius 1.
ACHAEMENIDEN
372
Welke Franstalige plantkundige, geboren in Atrecht in 1526, staat bekend om zijn ontdekkingen van meer dan 200 nieuwe plantensoorten in Spanje en Portugal. Zo introduceerde hij de aardappel en de tulp in onze contreien?
Carolus CLUSIUS
373
Welk erts bevat de mineralen columbiet en tantaliet? Het erts wordt onder meer gewonnen in sommige Afrikaanse landen, waaronder in het oosten van Congo (Kivu), waar het de inzet is van de huidige inval door Rwanda. Uit dit erts worden de elementen niobium en tantaal gewonnen. Tantaal wordt onder andere in poedervorm gebruikt bij de productie van kleine elektrolytische condensatoren, die worden gebruikt in mobiele telefoons, spelcomputers, pc's, laptops en andere elektronische apparaten.
COLTAN
374
Welke Ierse filosoof van Engelse afkomst en een Anglicaans geestelijke (bisschop) wordt beschouwd als de grondlegger van het subjectief idealisme. De centrale vraag is "Als een boom valt in een verlaten bos, heeft hij dan geluid gemaakt?”Het object bestaat altijd uitsluitend in relatie tot een waarnemend subject, en wordt erdoor bepaald, zodanig dat het object op zichzelf, los van een subject, niet onvoorwaardelijk bestaat.
George BERKELEY
375
Een van de bekendste en bloederigste scènes uit American Primeval is gebaseerd op een bloedbad, dat Mormoonse strijders samen met Paiote-indianen aanrichtten in Utah in 1857. Bij welke plek vond dat bloedbad plaats, waarbij 120 reizigers blind afgeslacht werden?
MOUNTAIN MEADOWS Massacre
376
Welke Dacische helm uit puur goud gaat terug tot de vijfde eeuw voor christus en werd gestolen uit een Drents museum?
Helm van COTOFENESTI
377
Wie was de eerste vrouw in de Verenigde Staten die zich kandidaat stelde voor het presidentschap? Ze was ook de eerste vrouw die in aandelen handelde.
Victoria WOODHULL
378
de leider van de bewegin SWAPO en werd in 1990 de eerste president van een onafhankleijk Namibië, een functie die hij 15 jaar zou bekleden? Hij wordt in Namibië gezien als de vader des vaderlands.
Sam NUJOMA
379
Welke Arabische, 14de-eeuwse historicus bedacht de cyclische theorie die de opkomst en ondergang van soevereine machten (dynastieën, rijken, beschavingen, staten) definieert? Hij is het best bekend is als de auteur van de Muqaddimah ("de inleiding"). Dit is de inleiding tot zijn historische werk.
IBN KHALDUN
380
Hij was president van Finland van 1956 tot 1981 en daarmee de langst dienende president van Finland. Hij zette het beleid van zijn voorganger voort, actieve neutraliteit die Finland zowel met landen van de NATO als die van het Warschaupact liet samenwerken. U kan ook antwoorden met het op één na grootste nationaal park in Finland dat zijn naam draagt. Wie/wat?
KEKKONEN
381
Welk plaatsje in Suffolk? In 1939 werden hier twee Angelsaksische begraafplaatsen ontdekt uit de 6de en 7de eeuw. De begraafplaatsen bleken een schat aan voorwerpen te bevatten en zijn van groot belang voor historici die de vroege middeleeuwen in Engeland bestuderen.
SUTTON HOO
382
In welk gebied in Mali, bekend om zijn spectaculaire rotswanden en de traditionele woningen van het Dogon-volk die tegen de rotsen zijn gebouwd, bevindt zich een beroemde klif die ook op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staat?
De klif van BANDIAGARA
383
Welke Duitse klimatoloog, geboren in de 19e eeuw, is vooral bekend geworden door het ontwikkelen van een wereldwijd gebruikt klimaatsysteem dat klimaatzones classificeert op basis van temperatuur en neerslag?
Vladimir KOPPEN
384
Welke erfelijke bindweefselaandoening, die vaak wordt herkend aan lange ledematen, lenzenluxatie en hart- en vaatproblemen, werd vernoemd naar de Franse kinderarts Antoine X?
MARFAN