Week 2 Flashcards
Wat betekend screening?
Screening = medisch onderzoek bij mensen die geen gezondheidsklachten hebben waarbij het onderzoek erop gericht is het vinden van ziekte, erfelijke aanleg voor ziekte of risicofactoren die kans op ziekte vergrote
Wat zijn criteria voor screening?
- bewijs voor effectiviteit van screening
- voordelen groter dan nadelen zijn
- redelijke balans tussen kosten en netto verdelen van screening
Betekend een ongunst test uitslag bij screening dat iemand kanker heeft?
Niet noodzakelijk, kan beteken dat kanker aanwezig is maar kan ook voorstadium van kanker of fout-posieve uitslag zijn. moet verder onderzoek gedaan worden
Wat betekenden het begrip: gebrek aan specificiteit bij screening?
Gebrek aan specificiteit: bij x op 100 mensen geeft de test een ongunstige uitslag terwijl ze niet ziek zijn
Wat betekend het begrip: positief voorspellende waarde bij screening?
Positief voorspellende waarde: bij x op 100 mensen met positieve test heeft hij/zij kanker
Betekend een gunste test uitslag bij screening dat iemand geen kanker heeft?
Nee, de test is nooit 100% accuraat en kan kanker missen.
Wat bekend het begrip: gebrek aan sensitiviteit bij screening?
Gebrek aan sensitiviteit: x op 10 kanker wordt gemist bij screening
Wat betekend het begrip: negatief voorspellende waarde bij screening?
Negatief voorspellende waarde: x op de 100 persoenen heeft toch kanker ondanks een negatieve testuitslag
Welke wet is belangrijk rondom screening?
WBO: wet op het volkingsonderzoek
Wat is de definitie van bevolkingsonderzoek?
Bevolkingsonderzoek = geneeskundig onderzoek van persoenen dat wordt verricht ter uitvoering van een aan de gehele bevolking of aan een categorie daarvan aangeboden, dat gericht is op het ten behoeve van de onderzochte persoenen opsporen van ziekte van bepaalde aard of bepaalde risico-indicatoren
Bij welke 3 vormen van screening is een vergunning nodig?
- bevolkingsonderzoek met ioniserende straling
- bevolkingsonderzoek naar kanker
- bevolkingsonderzoek voor ernstige ziekte of afwijkingen waarvoor geen behandeling of preventie mogelijk is
Welke nieuwe ontwikkelingen in de screening zijn er?
- over the counter test
- test via internet
- check-ups
- total body scan
- DNA-profilering
- screening in klinische praktijk
- MCED: multi cancer early detection test
Wat kan een nadeel zijn van vroegopsporing in de praktijk?
- overdiagnose en overbehandeling
Welke 4 ethische principes spelen bij ethiek van volksgezondheid?
- Weldoen: bevorderen, kwetsbare beschermen, ziekte voorkomen
- niet-schade: schade door maatregelen zo veel mogelijk voorkomen of beperken
- respect voor autonomie: keuzevrijheid (vb leefstijl), bewegingsvrijheid, lichamelijke integriteit
- rechtvaardigheid: verdeling van schaarse middelen, gezondheid ongelijkheden tegengaan
Wat zijn verschillen in ethiek tussen volksgezondheid en in de arts-patient relatie?
- gezonde mensen worden actief benaderd: meestal geen hulpvraag
- gericht op groepen, niet op individuen;
- effect/voordeel voor individuen niet altijd merkbaar
- voordelen voor enkele, nadelen voor vele
Wat is het centrale ethische dilemma in de ethiek van volksgezondheid?
Vrijheid van burgers (autonomie) vs beschermen/bevorderern van gezondheid: algemeen belang (weldoen)
–> hoe paternalistische mag/kan de overheid handelen?
Wat betekend healthism?
Healthism = een leefstijl dat gezondheid en fitness de hoogste prioriteit geeft boven al het andere
Welke secundaire preventie (bevolkingsonderzoeken) worden er op dit moment in NL aangeboden?
- prenatale screening: NIPT, SEO
- neonatale screening: hielprik
- neonatale gehoorscreening
- bevolkingsonderzoeken:
- baarmoederhalskanker: 30-60 jaar
- borstkanker: 50-75 jaar
- darmkanker: 55-75 jaar
Wat zijn nadelen van bevolkingsonderzoek?
- belasting en risico’s van de test zelf
- foute test uitslag: fout-positief, fout-negatief
- overdiagnose en overbehandeling
- ongezochte bevindingen: incidenteel findings
Waar kan fout-positieve test uitslag tot leiden?
fout positief = onterecht aangemerkt als ziek
–> angst, onnodige vervolgonderzoek
Waar kan fout-negatieve testuitslag tot leiden?
Fout negatief = onterecht aangemerkt als niet-ziek
–> valse geruststelling, behandel delay
Wat betekend overdiagnose?
Overdiagnose = diagnose krijgen van ziekte zonder dat dat meerwaarde biedt
Wat betekend overbehandeling
Overbehandeling = behandeling krijgen voor een ziekte zonder dat er meerwaarde is (NNT)
Welke ethische afweging is er bij de ethiek voor bevolkingsonderzoek (Secundaire preventie)?
gezondheidswinst, geruststelling (Weldoen) vs gezondheidsrisico’s, angst en onrust (niet-schade)
–> proportionaliteit afweging
Door welke 2 personen wordt een afweging gemaakt tijdens bevolkingsonderzoek?
- overheid: WBO –> gezondheidsraad
- persoon zelf
Wat zijn de uitgangspunten van de toetsingskader voor screening van de criteria van Wilson en Jungeren?
- belangrijk gezondheidsprobleem
- nut: voordelen wegen op tegen nadelen
- betrouwbaar en valide testinstrumenten
- respect voor autonomie
- doelmatig gebruik van middelen: kosten-effectief en rechtvaardigheid
Wat wordt bedoelt met de Nut in de toetsingskader van screening?
algemeen aanvaardbare behandeling die met lijden tot significante vermindering van ziektelast of tot andere voor deelnemers zinvolle uitkomst en die voordelen meoten duidelijk opwegen tegen de nadelen (proportionaliteit)
Wat wordt bedoelt met de betrouwbaarheid en valide testinstrumenten bij toetsingskader voor screening?
- wetenschappelijk onderbouwd en kwaliteit van verschillende onderdelen waarborgen
- aanvaardbaar voor bevolking
Wat wordt bedoelt met de respect voor autonomie in de toetsingskader voor screening?
- aanbod geeft keuze mogelijkheden: recht op afwegen, recht op niet-weten
- geïnformeerde, vrijwillige beslissing maken –> goed evenwichtige informatie nodig
- aanbod vanuit overheid geeft al zekere druk
- bij kinderen: geen late-onsen aandoeningen screenen: wachten tot kind oud genoeg is om hier zelf keuze over t maken