Week 1 Flashcards
Welke rollen zijn onderdeel van de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de arts binnen de zorg?
- Gezondheidsbevoorderaar (inzetten voor preventie)
- Patiënt ondersteuner (participatie)
- Kwaliteitsverbeteraar (veilige, doelmatige, toegankelijke en duurzame zorg)
Naar welke parameters worden gekeken bij de populatiebenadering?
- Volksgezondheid: Hoe staat het ermee in NL? Wat zijn belangrijke gevaren/deelproblemen en welke determinanten spelen hierbij een rol?
- Diagnostiek: Hoe gezond of ziek is de populatie? Hoe stel je dit vast?
- Preventie en therapie: Wat kan eraan gedaan worden?
In welke categorieën wordt de ziektelast verdeeld?
Gedragsfactoren, persoonsgebonden factoren, arbeidsfactoren en milieufactoren
Welke onderdelen bevat de categorie gedragsfactoren binnen de ziektelast? En hoe groot is het aandeel per onderdeel?
Roken: 9,4%
Ongezonde voeding: 8,1%
Weinig beweging: 2,3%
Alcoholgebruik 1,5%
Welke onderdelen bevat de categorie persoonsgebonden binnen de ziektelast? En hoe groot is het aandeel per onderdeel?
Hoge bloeddruk: 6,7%
Hoge bloedsuikerspiegel: 6,6%
Overgewicht: 3,7%
Cholesterol: 0,9%
Lage botdichtheid: 0,7%
Welke onderdelen bevat de categorie arbeid binnen de ziektelast? En hoe groot is het aandeel per onderdeel?
Stoffen/omgeving: 3,0%
Psychische belasting: 0,9%
Fysieke belasting: 0,7%
Welke onderdelen bevat de categorie milieu binnen de ziektelast? En hoe groot is het aandeel per onderdeel?
Buitenmilieu: 3,5%
Binnenmilieu: 0,5%
Wat zijn de grootste ziektelasten?
Roken, ongezonde voeding, hoge bloeddruk, hoge bloedsuikerspiegel en luchtverontreiniging
Welke parameters kunnen gebruikt worden om de volksgezondheid in kaart te brengen?
Ziekte en aandoeningen
Sterfte en doodsoorzaken
Functioneren en kwaliteit van leven
Totaal: samengestelde volksgezondheidsmaten –> in DALY’s
Welke gegevensbronnen zijn er?
Ziekte en aandoeningen: zorgregistraties en epidemiologisch onderzoek
Functioneren en kwaliteit van leven: gezondheidsenquêtes
Sterfte- en doodsoorzaken: bevolkings- en doodsoorzakenregister
Wat is de incidentie en welke ziekten hebben de hoogste incidentie?
Incidentie is het aantal nieuwe gevallen van een ziekte per tijdseenheid per aantal inwoners.
Ziekten: bovenste luchtweginfecties > maagdarminfecties > onderste luchtweginfecties > letsel door ongevallen > influenza
Wat is de prevalentie en welke ziekten hebben de hoogste prevalentie?
De prevalentie van een aandoening is het aantal gevallen per duizend of per honderdduizend op een specifiek moment in de bevolking
Ziekten: nek- en rugklachten, artrose, angststoornissen, diabetes, visusstoornissen
Hoeveel mensen overleden in 2023 ongeveer in Nederland?
170.000
Wat waren de meest voorkomende doodsoorzaken in 2022, van meest naar minst voorkomend? En gekeken naar ziektegroepen?
- Dementie
- Longkanker
- Beroerte
- Coronaire hartziekten
- Hartfalen
- Kanker en goedaardige tumoren
- Hart- en vaatziekten
Wat is oversterfte? En wat zijn mogelijke verklaringen?
In NL is er sprake van oversterfte. Dit houdt in dat de sterftecijfers hoger liggen dan de te verwachten sterftecijfers.
COVID-19, wat leidt tot uitgestelde zorg en toename van accidentele valpartijen
Wat is de levensverwachting bij geboorte? En welke categorieën zijn er? Wat is de samenhang tussen levensverwachting en opleidingsniveau?
De levensverwachting bij de geboorte is het gemiddeld aantal jaren dat een pasgeborene kan verwachten te leven, indien de leeftijdsspecifieke sterftecijfers uit het jaar van geboorte gedurende het hele leven van toepassing blijven.
- Totale levensverwachting
- Levensverwachting zonder chronische ziekten
- Levensverwachting in goed ervaren gezondheid
- Levensverwachting zonder beperkingen
Mensen met een hoger opleidingsniveau hebben een langere gezonde en totale levensverwachting.
Uit welke drie begrippen bestaat het ICF-model?
- Stoornissen, op orgaanniveau
- Beperkingen in activiteiten, op persoonsniveau
- Participatieproblemen, op sociaal niveau
Zowel externe als persoonlijke factoren zijn hierop van invloed.
Wat zijn de belangrijkste volksgezondheidsmaten?
Levensverwachting bij de geboorte en gezonde levensverwachting
Wat is de DALY? En hoe wordt deze berekend?
Een internationale methode van de WHO om de ziektelast te kwantificeren
DALY: years of life lost (YLL) + years lived with disability (YLD)
YLD: verloren gezonde levensjaren door beperkingen en handicaps
YLL: verloren levensjaren door sterfte
Wat zijn de (vaak gecombineerde) achtergronden van de hoge ziektelast?
- Sterfte op relatieve jonge leeftijd
- Hoge incidentie van sterftegevallen
- Hoge prevalentie van beperkingen en handicaps
- Ernst van beperkingen en handicaps
Top 10 ziekten in 2022 in Nederland naar ziektelast?
bipolaire en depressieve stemmingsstoornissen
COPD
Coronaire hartziekten
Angst- dwang en stress stoornissen
Longkanker
Nek- en rugklachten
Dementie
Beroerte
Prive- arbeids- en sport
Alcohol
Uit welke aspecten bestaat een referentiekader voor de ernst van een volksgezondheidsprobleem?
- relatieve probleemomvang: vergelijking op basis van tijd/ en of plaats
- Trendanalyse: toename of afname
- Regionale en internationale vergelijkingen
- Vergelijking binnen eigen land
Wat zijn verschillen tussen Nederland en andere EU landen in de volksgezondheid?
Minder hart- en vaatziekten en minder ongeval, meer kanker en COPD
Geen duidelijk verschil in beperkingen en kwaliteit van leven
Lagere sterfte op kinder- en middelbare leeftijd, hogere sterfte rond de geboorte en onder ouderen
Levensverwachting mannen boven gemiddeld, vrouwen gemiddeld
Hoe heeft de gezondheid van de aarde zich ontwikkeld? En wat zijn mogelijke oorzaken?
In 150 jaar holoceen –> antropoceen (tijdeeperk waarin aards klimaat en atmosfeer gevolgen ondervinden van menselijke activiteit)
- Landbouwrevolutie
- Industriële revolutie
- The great acceleration: door toegenomen vraag en grotere werdelbevolking is de vraag naar grondstoffen gestegen
Wat is planetary health?
Planetary health onderzoekt wat de impact van de door de mens veroorzaakte veranderingen in de natuurlijke systemen op aarde is op gezondheid
Wat is de wetenschappelijke consensus over temperatuurstijging?
De maximale toelaatbare temperatuurstijging is 1,5C. Daarboven ontstaan kantelpunten, waardoor het proces onomkeerbaar raakt.
Wat zijn directe gevolgen van hitte op de gezondheid?
Hitte: toegenomen temperatuur, en daardoor meer, langere en sterkere hitte golven
- Hierdoor meer dehydratie, hitteberoerten en exacerbaties van HVZ en respiratoire ziekten (gezondheidseffecten)
- Met name in steden, blijft de hitte langer hangen (hitte-eilanden)
- Risicogroepen zijn: kinderen, ouderen, armen –> ongelijkheid neemt toe
Wat zijn directe gevolgen van extreem weer op gezondheid?
Meer overstromingen, stormen, bosbranden leiden tot:
- Meer directe doden en gewonden (directe gevolgen)
- Gezondheidsschade: vervuild water, besmetting en verspreiding van ziekten, schade aan infrastructuur, waardoor onbereikbare gezondheidszorg (indirect)
Wat zijn directe gevolgen van luchtvervuiling op gezondheid?
Verbranden fossiele brandstoffen en bosbranden leidt tot toename fijnstof, en hogere temperatuur ook meer ozon
Toename in exacerbaties van resp aandoeningen en HVZ
Toename van pollen allergeniciteit een nieuwe allergenen. Langer pollenseizoen met meer pollenproductie, waardoor meer astma.
Wat zijn de directe gevolgen van infectieziekten op gezondheid?
Toegenomen verspreiding door overstroming, verandering van neerslag en temperatuurstijging
Klimaatverandering draagt bij aan een toename van verspreiding door vectoren.
Wat zijn indirecte gezondheidsgevolgen van klimaatverandering op gezondheid?
- voedselzekerheid
- mentale gezondheid
- Migratie, ontheemding, maatschappelijke onrust
Wat zijn verandering in onze leefomgeving?
Stijgende temperaturen
Stijgende zeespiegels
Verlies van biodiversiteit
Ontbossing
Verzuring van de oceaan
Vervuiling van de bodem, lucht en water
Meer extreem weer
Wat zijn planetary boundaries en welke negen zijn er beschreven>
Planetary boundaries zijn ‘grenzen’ die planeet heeft waarbinnen men de gezondheid van zichzelf, de toekomstige generaties en de planeet kunnen waarborgen
- Klimaatverandering
- Chemische vervuiling
- Uitputting van de ozonlaag
- Luchtvervuiling
- Verzuring van de oceanen
- Stikstof en fosforcyclus
- Zoetwatergebruik
- Verandering in landgebruik
- Verlies in biodiversiteit
Wie zullen het meest kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering?
Gebieden: global south - Minste bijdrage aan CO2 uitstoot
Mensen: armen, migranten, daklozen, vrouwen, ouderen, inheemse bevolkingen, kinderen en chronisch zieken
Wat is mitigatie?
Mitigatie is het voorkomen van verdere klimaatverandering door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen
Wat is adaptatie?
Adaptatie is het verminderen van de kwetsbaarheid voor klimaatverandering
Wat zijn co-benefits?
Mogelijkheden om uitstoot van CO2 te verlagen hebben vaak ook positieve effecten op volksgezondheid: van gezondheisparadox naar gezondheidskans
- Actieve mobiliteit
- Voeding en leefstijl
- Verbetering van luchtkwaliteit
- Groene steden
- Toegang tot anticonceptie en gezinsplanning
Wat is de green-deal duurzame zorg en welke vijf thema’s bevat dit?
Green-deals zijn afspraken tussen de overheid en andere partijen om duurzame plannen uit te voeren
- Actievere inzet op gezondheidsbevordering
- Vergroten kennis en bewustwording met duurzaamheid in curriculum zorgonderwijs en richtlijnen
- Verlagen van CO2 uitstoot met als doel 30% CO2 reductie in 2026 en klimaatneutraal in 2050 voor vastgoed en vervoer
- Verminderen van primair grondstoffengebruik met als doel 25% minder restafval in 2026 en maximale circulaire zorg in 2050
- Terugbrengen van de milieubelasting door medicatie
Wat is de medische milieukunde?
Specialisme dat zich bezighoudt met de invloed van omgeving op de gezondheid van de mens
