Week 1 Flashcards
Wat valt er onder maatschappelijke verantwoordelijkheid?
- Je inzetten voor preventie (gezondheidsbevorderaar)
- Je inzetten voor participatie (patiënt ondersteuner)
- Je inzetten voor veilige, doelmatige, toegankelijke en duurzame zorg (kwaliteitsverbeteraar)
Welke vragen stelt de populatiebenadering?
- Hoe staat het met de volksgezondheid? Belangrijke gevaren/deelproblemen, determinanten?
- Hoe stel je dat vast? Hoe kunnen we de volksgezondheid meten en analyseren (diagnostiek)?
- Hoe kunnen we de volksgezondheid verbeteren (therapie)
Wat zijn een aantal ziektelasten van de verschillende categorieën?
- Gedrag
1. Roken
2. Ongezonde voeding
3. weinig beweging
4. alcohol gebruik - Persoonsgebonden
1. hoge bloedruk
2. hoge bloedsuikerspiegel
3. overgewicht
4. cholesterol
5. lage botdichtheid - Arbeid
1. stoffen/omgeving
2. psychische belasting
3. fysieke belasting - Milieu
1. Buitenmilieu
2. Binnenmilieu
Waar kijken we naar bij de diagnostiek van volksgezondheidsproblemen?
- Ziekte en aandoeningen
- Sterfte en doodsoorzaken
- Functioneren en kwaliteit van leven
- Samengestelde volksgezondheidsmaten
Wat zijn ziekten met de hoogste incidentie (op volgorde van meest naar minst)?
- BLWI (2 mil)
- Infectie maagdarm (0,5 mil)
- OLWI
- Letsel door prive/sportongevallen
- Influenza
Wat zijn ziekten met de hoogste prevalentie?
- Nek- en rugklachten ( 2 mil)
- Artrose (1,5 mil)
- Angststoornissen (1,5 mil)
- Diabetes (1,2 mil)
- Visusstoornissen (1,1 mil)
Wat is het verschil tussen incidentie en prevalentie?
Bij incidentie kijk je naar het aantal nieuwe gevallen in een bepaalde periode. Bij prevalentie kijk je naar het aantal bestaande gevallen.
Geef wat informatie over doodsoorzaken
- In statistiek komt ‘onderliggende’ of ‘primaire’ doodsoorzaak
- Door arts verplicht op te geven op formulier: terugrederneren vanuit ‘directe’ doodsoorzaak
- Gecodeerd volgens International Classification of Diseases (ICD-X)
Hoeveel mensen gaan er jaarlijks dood in Nederland?
170.000
- 17.000 aan dementie
- 10.000 aan longkanker
- 9.000 aan een beroerte
- 8.000 aan coronaire hartziekten
- 8.000 aan hartfalen
Wat is de levensverwachting van Nederlanders bij de geboorte?
vrouwen: 83 jaar
mannen: 80 jaar
Hoeveel jaren leven Nederlanders in goede resp. minder goede gezondheid?
- Levensverwachting zonder chronische ziektes: mannen 46,4 en vrouwen 41,2
- Levensverwachting in goede ervaren gezondheid: mannen 63,3 en vrouwen 62,3
- Levensverwachting zonder beperkingen: mannen 72,7 en vrouwen 70,6
Wat valt er onder het ICF model?
- Gevolgen van ziekte voor functioneren (bv. slechtziendheid)
- Op persoonsniveau: activiteiten beperking (bv. niet kunnen lezen)
- Op sociaal niveau: participatieprobleem (bv. kantoorwerk niet kunnen doen)
Waar staan YLL, YLD en DALYs voor?
- YYL = Years of life lost = verloren levensjaren door sterfte
- YLD = Years lived with disability = verloren gezonde jaren door beperkingen en handicaps
- DALYs = Disability adjusted life years = YLL + YLD
Welke factoren leiden tot een hoge ziektelast?
- Hoge incidentie van sterfgevallen
- Sterfte op relatief jonge leeftijd
- Hoge prevalentie van beperkingen en handicaps
- Ernst van beperkingen en handicaps
Wat is de samenhang van opleidingsniveau en gezonde levensverwachting?
Hoe hoger de opleiding hoe hoger de levensverwachting (5 jaar). Vooral in de gezonde levensjaren een groot verschil (20 jaar).
Hoe doet Nederland het t.o.v. andere Europese landen?
- Minder hart- en vaatziekten, minder ongevalletsel; meer kanker, meer COPD
- Geen duidelijk verschil in beperkingen en kwaliteit van leven
- Lagere sterfte kinder- en middelbare leeftijd, hogere sterfte rond geboorte en ouderen
- Levensverwachting mannen bovengemiddeld, vrouwen gemiddeld; geen duidelijk verschil in gezonde levensverwachting
Wat is Planetary health?
Wat is de impact van de door de mens veroorzaakte veranderingen in de natuurlijke systemen op aarde op de gezondheid van de mens.
Wat zijn directe gezondheidsgevolgen van klimaatverandering?
- Hitte: uitdroging, hittestress, verergering cardiale en respiratoire problemen (stad is erger)
- Extreem weer: warmer, meer overstromingen, bosbranden, meer wateroverdraagbare infectieziekten
- Luchtvervuiling: HVZ, respiratoire aandoeningen, toename allergenen
- Infectieziekten: Uitbreiding geografische verspreiding en veranderde vector gedrag
Wat zijn indirecte gezondheidsgevolgen van klimaatverandering?
- voedselzekerheid
- mentale gezondheid
- migratie, ontheemding, maatschappelijke onrust
Hoe verandert onze leefomgeving?
- stijgende temperaturen
- stijgende zeespiegels
- verlies van biodiversiteit
- ontbossing
- verzuring van de oceaan
- vervuiling van bodem, lucht en water
- meer extreme weersomstandigheden
Welke mensen zijn in kwetsbare posities?
- armen
- migranten
- daklozen
- vrouwen
- ouderen
- inheemse bevolkingen, mensen van kleur, queer commmunity
- kinderen (88% van ziektelast bij kinderen <5 jr)
- chronisch zieken
1.
Wat is mitigatie?
Voorkomen van verdere klimaatverandering door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.
Wat is adaptatie?
Verminderen van de kwetsbaarheid voor klimaatverandering (paraatheid)
Wat zijn de vijf thema’s in de Green deal?
- Actievere inzet op gezondheidsbevordering
- Vergroten van kennis & bewustwording, duurzaamheid in de curricula zorgonderwijs en de richtlijnen
- Verlagen CO2 uitstoor, met als doel 30% CO2 reductie in 2026 en klimaatneutraal in 2050 voor vastgoed en vervoer
- Verminderen van primair grondstoffengebruik, met als doel 25% minder restafval in 2026 en minimaal circulaire zorg in 2050
- Terugbrengen van de milieubelasting door medicatie
Wat zijn de co-benefits van klimaatactie?
- Actieve mobiliteit
- Voeding en leefstijl
- Groene steden
- Verbetering luchtkwaliteit
- Toegang tot anticonceptie en gezinsplanning
Welke rol hebben zorgprofessionals in de klimaatverandering
- Verduurzaming en mitigatie
- Adaptatie
- Gezondheidsbevordering
- Onderwijk
- Onderzoek
Hoeveel procent aan ziektelast bedragen de milieufactoren
4-4,5% gemiddeld in Nederland
Randstad zit rond de 9-10%
Wat zijn de belangrijkste klachten door binnenmilieu?
- Bezorgdheid
- Ademhaling
- Hinder
- Huid
- Zenuwstelsel
- Algemeen
- Maag-darm
- Ogen
- Overige categorieën
Hoe maken we onderscheid tussen de verschillende soorten fijnstof?
- PM10 (<10 micrometer)
- PM2 (<2,5 micrometer)
- Ultrafijnstof (<0,1 micrometer)
Hoe ver in het lichaam komen de verschillende soorten fijnstof?
- > 10 micrometer: afgevangen in keel en neus
- 2,5-10 micrometer: komt vooral in de BLW terecht en wordt nagenoeg niet uitgeademd
- 0,1-2,5 micrometer: 80% wordt uitgeademd, resterende 20% dringt door tot in longblaasjes
- <0,1 micrometer: blijft achter in longen en kan tot in de bloedbaan doordringen
Wat zijn enkele voorbeelden van ziektes door luchtverontreiniging op volwassenen leeftijd?
- Volwassen:
1. Snellere achteruitgang longfunctie
2. astma
3. type 2 diabetes
4. hartinfarcten
5. beginnende longkanker - Ouderen:
1. Versnelde achteruitgang longfunctie
2. astma
3. type 2 diabetes
4. slechte cognitieve functies
5. hartinfarcten, hartfalen, beroertes
6. longkanker
Wat zijn de effecten van luchtverontreiniging op kinderleeftijd?
- In de baarmoeder:
1. kleiner hoofd
2. lager geboortegewicht - Baby/peuter:
1. ontwikkelingsachterstanden
2. meer ex/ins. piepen
3. meer hoesten - Kind:
1. langzamere ontwikkeling van de longen
2. astma
3. beginnende atherosclerose
Aan hoeveel sigaretten staat de luchtverontreiniging in NL gelijk?
4 sigaretten per dag
Hoe heeft geluid effect op je gezondheid?
- Blootstelling aan geluid
- Beoordeling als lawaai en fysiologische reacties
- Slaapverstoring, prestatie, concentratie
- Hinder, stress
- (psycho)somatisch reacties (hormonen, RR etc.)
- Cardiovasculaire en psychische aandoeningen
Vanaf welke decibel kan geluid als hinderlijk worden ervaren?
> 55 dB
Wat doet een milieuarts?
- Vragen van bewoners, gemeenten, scholen etc. beantwoorden
- Beleidsadvisering en risicobeoordeling
- Collegiaal consult huisarts, bedrijfsarts, internist etc.
- Risicocommunicatie, voorlichting
- Samenwerking team: verpleegkundigen, adviseurs
- Incidenten met gevaarlijke stoffen
- Onderzoek, ook in samenwerking met EMC
Wat is het verschil tussen gevaar en risico?
Gevaar is iets dat het potentieel heeft je pijn/slecht te doen. Risico is de waarschijnlijkheid dat iets je gevaar kan brengen.
Heeft lood een drempelwaarde?
Nee, dus elke hoeveelheid blootstelling is al te veel.
Wat is de kans op kanker door 1 asbestvezel?
1/1.000.000.000.000 (biljoen)
Hoeveel asbestvezels ademt iedereen in Nederland in zijn/haar leven in?
Miljoenen asbestvezels
Wat zijn een aantal kenmerken van asbest?
- Inademen van veel asbestvezels geeft:
1. Longkanker
2. Mesothelioom (‘asbestkanker’) - Er zit 10-60 jaar tussen het contact en het optreden van kanker
- Eierstokkanker en strottehoofdkanker:
1. Geen blootstelling-effectrelatie bekend
2. Kans veel kleiner dan kans op longkanker of mesothelioom
Wat is de ‘hoofdwet’ van de medische milieukunde?
Mensen zijn bang voor zaken waarvan ze niet ziek worden… en worden ziek van zaken waarvoor ze niet bang zijn.
Wat zijn kernwaarden voor een gezonde leefomgeving?
- Woonomgeving:
1. Rookvrij
2. voor iedereen zijn er -dichtbij en toegankelijk- aantrekkelijke plekken
3. leefomgeving draagt bij aan een gezond gewicht
4. wonen en druk verkeer zijn gescheiden - Mobiliteit:
1. Actief vervoer is in beleid, ontwerp en gebruik standaard
2. Tussen keren zijn goede fiets- en ov-verbindingen - Gebouwen:
1. binnenklimaat is prettig en gezond
2. minimaal één zijde van een woning is aangenaam
3. er zijn voldoende betaalbare levensloopgeschikte woningen
Wat zijn betekenissen van werk?
- Inkomsten
- Voldoening
- Sociale contacten
- Tijdverdrijf
- Ontwikkeling
- Identiteit
- Status
- Identificatie met het bedrijf
Wat zijn de 6 A’s van werk?
- Arbeids-inhoud: fysieke belasting
- Arbeids-omstandigheden: werktempo/werkdruk
- Arbeids-verhoudingen: onderlinge relaties/stijl van leidinggeven
- Arbeids-voorwaarden: werktijden, beloning
- Arbeids-perspectief: toekomst in dit werk?
- Arbeids-zingeving: waar doe ik het voor?
Welke wetgeving is er voor gezond werk van werknemers?
-
Arbowet:
Geeft de kaders aan voor goede en gezonde arbeidsomstandigheden, o.a. risico-inventarisatie en & -evaluatie, open spreekuur bedrijfsarts -
Wet arbeid en zorg:
Combineren van werk en zorgtaken, o.a. zwangerschaps- en bevallingsverlof, zorgverlof -
Arbeidstijdenwet:
Uren per week, kinderarbeid, nachtwerk
Hoe kan werk ziek maken?
- Ongevallen
- Beroepsziekten
- Combi van factoren
Hoeveel mensen sterven in NL per jaar als gevolg van arbeidsomstandigheden
4000 (3000 hiervan door blootstelling gevaarlijke stoffen)
Hoe zal de arbeidsmarkt zich gaan ontwikkelen in de toekomst?
- Groot aantal ZPP’ers
- Vergrijzing
- Stijging pensioenleeftijd
- Met chronische ziekten blijven werken (40%)
- Nieuwe beroepen
- Technologische ontwikkelingen
- Kwaliteit, milieubewustzijn, zingeving
Wat doet een bedrijfsarts?
- Individuele arbozorg:
1. Verzuimbegeleiding
2. Behandeling
3. Verwijzing
Wat is de doorbraak gedachte van Geoffrey Rose?
- De grootste gezondheidswinst in de populatie is te boeken in de groep met een matig verhoogd risico op sterfte
- Ergo, preventienbeleid dat een kleine verschuiving in de verdeling van de risicofactor richting gezonde mensen realiseert, kan veel effectiever zijn dan een preventiebeleid dat zich alleen richt op de mensen met het hoogste risico
Wanneer is Rose’s paradigma van toepassing?
- Als het risico op ziekte gradueel stijft met toenemende blootstelling, en
- lage niveaus van blootstelling zeer veel voorkomen in de populatie, dan
- zullen personen met een klein risico meer bijdragen aan de ziektelast, dus
- ligt dan de populatiebenadering in preventiebeleid meer voor de hand
Wat is het verschil tussen primaire, secundaire en tertiaire preventie?
- Primaire preventie is het voorkomen van nieuwe gevallen van ziekten door het wegnemen of verminderen van de onderliggende oorzaken
- Secundaire preventie is het opsporen van een aandoening in een zo vroeg mogelijk stadium, zodat vroege behandeling mogelijk is en verergering van de ziekte wordt voorkomen
- Tertiaire preventie is het voorkomen of beperken van de gevolgen van een vastgestelde aandoening
Wat zijn voorbeelden van de verschillende soorten preventie?
- Primaire preventie:
1. loodvrije benzine
2. autogordel
3. rookverbod - Secundaire preventie (screening):
1. bevolkingsonderzoek borstkanker - Tertiaire preventie:
1. beweegprogramma in revalidatie na hartfalen
Wat is gezondheidsbescherming, gezondheidsbevordering en ziektepreventie?
- Gezondheidsbescherming is de aanpal van omgeving van de mens om kans op blootstelling aan risicofactoren te verkleinen
- Gezondheidsbevordering is het bevorderen van gezond gedrag
- Ziektepreventie zijn bv programma’s gericht op het voorkomen van specifieke ziekten
Wat is het verschil tussen universele-, selectieve-, geïndiceerde- en zorggerelateerde preventie?
- Universele preventie gaat over de algemene bevolking: bevordert en beschermt actief de gezondheid van de bevolking
- Selectieve preventie gaat over bevolkingsgroepen met verhoogd risico: voorkomen dat personen met verhoogd risico voor een bepaalde aandoening daadwerkelijk ziek worden
- Geïndiceerde preventie gaat over individuen met beginnende klachten: voorkomen van verergering tot een aandoening
- Zorggerelateerde preventie gaat over individuen met ziekte: vookomen van complicaties en beperkingen
Wat zegt het beredeneerd gedrag model?
Er moet eerst een intentie zijn om gedrag te kunnen veranderen.
Intentie wordt bepaald door:
1. Attitude
2. Ervaren subjectieve norm
3. Waargenomen gedragscontrole
Wat is het Rose’s paradigma?
‘Waarom krijgen sommige mensen obesitas’ is een heel andere vraag dan ‘Waarom is de preventie van obesitas in sommige landen veel hoger dan in andere landen’
- oorzaak van obesitas ligt zowel bij het individue als bij de preventie
