Week 1 Flashcards
Wat is kanker?
Abnormale celgroei buiten de gewoonlijke anatomische grenzen met de mogelijkheid om omliggende structuren/organen te invaderen/verspreiden naar verder gelegen organen.
Wat speelt mee in dat de incidentie van coloncarcinoom stijgt?
Door introduceren bevolkingsonderzoek.
Indien bloed in ontlasting gevonden, dan colonoscopie.
Wat zijn factoren voor het krijgen van coloncarcinoom?
- Nauwelijks etiologische factoren, bij de meeste mensen domme pech.
- Familair: Lynch of FAP
Waar vindt je de eerste uitzaaiingen bij coloncarcinoom?
In de lever; omdat de cellen zich via het bloed verspreiden en deze vanuit de darm eerst in de lever komen.
Hoe stel je bij coloncarcinoom een diagnose?
- Beeldvorming
- Colonoscopie
- Biopten
Patholoog en KMBP benoemen de tumor > doelstelling behandeling & plan van aanpak besproken.
Hoe kan coloncarcinoom behandeld worden?
Chirurgie, radiotherapie en systeemtherapie
Hoe ontstaat een mammacarcinoom?
Duurt jaren om te ontwikkelen.
1. Hyperplasie in duct > sneller groeien.
2. Atypische hyperplasie
3. Doorbreken anatomische barrieres en wordt invasief.
Wat zijn symptomen die een patient met een mammacarcinoom heeft?
Knobbel/gezwel bij oksel of borst, of een abnormale huid en gevoel.
Hoe wordt een mammacarinoom ontdekt en hoe wordt de diagnose gesteld?
- Ontdekt: bevolkingsonderzoek of klachten.
- Diagnose: beeldonderzoek (stadiering) en punctie (typering weefsel).
Wat is immunotherapie?
Systemische behandeling waarbij gebruik gemaakt wordt van het immuunsysteem door bepaalde receptoren te blokkeren > immuunsysteem geactiveerd > gaat kanker aanvallen.
Wat is systematisch experimenteren en wanneer kwam dit?
= Inzetten van een studie, kwam in de wetenschappelijke revolutie in de 16e eeuw
Wat was er zo bijzonder aan calculus van leed?
Er werd niet alleen gekeken naar niet-schaden maar ook kwam de nadruk op weldoen waarbij de risico’s afgewogen werden tegen de voordelen.
Wanneer kwam de Neurenberg code en wat er
In 1947 code > 10 regels op basis van fouten gemaakt tijdens WOII.
Wat valt er onder het ethisch dilemma van wetenschap?
- Weldoen: gezondheidswinst
- Niet schaden: minimaliseren van schade
- Respect voor autonomie: vrijwillige geinformeerde toestemming
- Rechtvaardigheid: selectie onderzoekspopulatie
Wat is de ethische kern van WMO?
Dubbele toestemming:
1. Toestemming van toetsingscommissie voor uitvoering protcol (bestaat uit 1 CCMO en 15 METC).
- Toetsingscommissie kijkt naar belang (individu/sociale gemeenschap), belasting en risico onderzoek.
2. Toestemming van proefpersonen door deelname.
Welke ethische criteria worden er in de WMO getoetst?
- Nieuwe inzichten
- Subsidiariteit
- Juiste methodologie
- Werving/informed consent
- Proportionaliteit
Wanneer doe je de METC/CCMO?
Vooraf aan studie
Wat is incidentie?
Incidentie is het aantal nieuwe gevallen in een bepaalde periode in een bepaalde bevolkingsgroep.
Wat is prevalentie?
Prevalentie is het totaal aantal patienten met diagnose op een bepaald moment.
Wanneer is iets een sluismiddel?
Criteria zijn wettelijk vastgesteld: alleen middelen met hoge prijs of groot financieel risico worden in sluis geplaatst.
Waarover adviseert zorginstituut de minister van VWS?
Kwaliteit, toegang en betaalbaarheid van basispakket
Waar kijk je naar om te bepalen of een patient wel/niet een behandeling krijgt?
- Co-morbiditeiten
- Intrinsieke fitheid
- Wat levert de behandeling op? Is dit predictief/prognostisch?
Wat is en meet de EMA-registratie?
Is Europese marktregistratie, en keurt goed wanneer een statistische significantie is. Ook kijken naar of het klinisch relevant is en wanneer je ineen studie een statistisch significant verschil meet & bijwerkingen!
Wat zijn voor- en nadelen van chemo?
- Voordelen: inzetbaar voor diverse behandelintenties, goedkoop en werking.
- Nadeel: bijwerkingen
Wat is er bij acute leukemie aan de hand?
Er is celdeling maar geen rijping van cellen > ophoping van onrijpe cellen in beenmerg.
Korte aanloop door klachten/afwijkend bloedbeeld, mensen zijn vaak gezond en hebben geen klachten.
Wat is er aan de hand bij pancytopenie?
Alle bloedwaarden zijn afwijkend
Wat zijn symptomen bij presentatie bij acute leukemie?
Vermoeidheid (anemie), verminderde weerstand (leukopenie) en verhoogde bloedingsneiging (trombopenie).
De normale bloedcelaanmaak wordt verdrongen > tekort rode/witte bloedcellen en bloedplaatjes.
Wat kan er bij een acute leukemie optreden?
Nierinsufficientie, mucosale bloedingen, trombose en neurologische symptomen (pulmonale symptomen: dyspnoe en bloedingen).
Hoe begint acute leukemie?
In beenmerg & kan uitbreiden naar lever, milt, lymfeklieren, centraal zenuwstelsel, huid en tandvlees.
Hoe wordt de diagnose acute leukemie gesteld?
D.m.v. anamnese, LO, AO van perifeer bloed en beenmerg.
Wat wordt er na een beenmergpunctie gedaan?
Beenmerg wordt bekeken onder microscopie, ook wordt er gekeken naar de immunologie, cyto-morfologie, cytogenetica en biobanking.
Wat zijn behandeling opties bij acute leukemie?
Chemo/immunotherapie: klachten bestrijden, levensverlenging of genezing.
Behandeling: 2x intensieve kuren van een week via infuus. Mensen blijven langer opgenomen om bijwerkingen op te vangen en verblijven in afgezonderde kamer om pathogenen te vermijden.
2e kuur is heftiger, hierna kan er gekozen worden voor:
- Hogere dosis chemotherapie
- Autologe SCT (cellen van jezelf).
- Allogene SCT (cellen van ander).
Waar worden bloedcellen ontwikkeld?
In beenmerg: plastaire cellen en cellen die in ontwikkeling zijn. Indien ontwikkeld komen ze via het bloed > periferie.
Hoe gebeurt de ontwikkeling van lymfatische cellen?
In lymfeklieren (B- en T) en thymus (T-lymfocyten) welke in eerste in stantie zijn aangemaakt in beenmerg.
Waarvoor dient de milt?
Milt is opslagplaats voor rode bloedcellen.
Wat zie je in normaal beenmerg VS acute myeloide leukemie?
- Normaal beenmerg: verzameling verschillende soorten cellen die in een verschillend stadia zijn van ontwikkeling.
- AML: ophoping ongedifferentieerde cellen, cellen zien er hetzelfde uit (myeloblasten = jonge cellen). Er worden teveel cellen aangemaakt, ze rijpen niet meer uit en zijn niet meer functioneel > verdringen andere cellen (rode bloedcellen en bloedplaatjes).
Wat is een sterke aanwijzing voor leukemie?
Aanwezigheid van onrijpe myeloide cellen en lymfoide cellen in bloed
Wat is een kenmerkt van stamcellen?
- Stamcellen zijn pluripotent > kunnen alles worden.
- Stamcellen hebben een asymmetrische deling: als 1 stamcel deelt > differentiëren tot andere cel > regenereren tot stamcel.
- Hoge delingspotentieel (uit 1 cel ontstaan heel vele cellen).
- Weinig delingen.
Hoe gaan gedifferentieerde cellen?
Van pluripotent > unipotent
Wat zijn verschillen tussen stamcellen en voorlopercellen?
Stamcellen:
- Zelfvermeerdering
- Pleuripotentie
- Hoge delingspotentie en lange delingsfrequentie
- Relatief ongevoelig voor genotoxische invloeden zoals bestraling/chemo
- Verantwoordelijk voor lange termijn herstel van beenmerg en bloedcelvorming bij stamceltransplantatie.
Voorlopercellen:
- Geen/beperkt vermogen tot zelfvermeerdering.
- Beperkt in ontwikkeling tot 1 of enkele bloeddifferentiatielijnen.
- Hoge delingsfrequentie en beperkte delingspotentie.
- Gevoelig voor genotoxische invloeden zoals straling/chemo.
- Verantwoordelijk voor korte termijn herstel van bloedcelvorming bij stamceltransplantatie.