van de bergen naar de zee Flashcards
in een enorme trpische zee waren lagen die bedekt zijn met
zand en stenen
sedimentgesteente
gesteente dat is ontstaan uit materiaal dat is aangevoerd door ijs, water of wind
endogene krachten
kracht die de aardkorst van binnenuit veranderd
wat gebeurt met de aardkorst door endogene krachten
er komen breuken in
door breuken in de aardkorst, is de aardkorst verdeel in
schollen of platen
schollen
liggen niet stil, bewegen uit elkaar, langs elkaar en op elkaar
wat ontstaat er bij het botsen van schollen
bergen
plooiingsgebergte
gebergte dat is ontstaan door plooing van stukken van de aardkorst
jonggebergte
gebergte dat ‘pas’ enkele tientallen miljoenen jaar oud is
wat zijn de kenmerken van jong gebergte
- zijn hoog
- spitse bergtoppen
- steile hellingen
- diepe dalen
oud gebergte
gebergte dat enkele honderden miljoenen jaren oud is
wat zijn de kenmerken van een oud gebergte
- flauwe hellingen
- afgeronde toppen
- zijn laag
exogene krachten
kracht die de aardkorst van buitenuit verandert
verwering
het uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer en plantengroei
wat ontstaat er door verwering
verweringsmateriaal
verweringsmateriaal
puin dat ontstaat bij verwering
erosie
het uiteenschuren en afschuren van hard gesteente door met verweringsmateriaal geladen water, ijs of wind
hoe langer verwering en erosie op een gebied hebben ingewerkt… des te
vlakker en lager dit gebied zal zijn geworden
er is sprake van sedimentatie als
de gletsjers, rivieren, zee en wind meegevoerde materiaal ergens neerleggen
ijstijd/glaciaal
koude periode waarin de gemiddelde temperatuur op aarde een paar graden daalt en waarin zich op het land uitgestrekte ijskappen vormen
in ijstijd valt veel neerslag in de vorm van
sneeuw
door telkens de ontdooien en bevriezen van sneeuw verandert sneeuw in
firn
firn
korrelige, overjarige en ijsachtige sneeuw
firnbekken
verzamelbekken van overjarige sneeuw, hoog in de bergen
mechanische verwering
het uiteenvallen van het gesteente waarbij de samenstelling van het gesteente niet verandert
wat gebeurt er door de mechanische verwering
- er vallen stenen en komen op het ijs terecht en worden meegevoerd
hoe noem je de randen van een gletsjer
zijmorenen
waar ligt het puin onder het ijs?
grondmorenen
wat liggen er aan het eind van de gletsjer
eindmorenen
de gletsjer schuift door het dal naar beneden: langzaam maar met enorme kracht
wat is het gevolg hiervan?
erosie
V-dalen
dal dat de vorm van een V heeft en is ontstaan door de uitschurende werking van een rivier
U-dalen
dal dat de vorm van een U heeft en is ontstaan door de uitschurende werking van een gletsjer
de V en U dalen hebben
steile bergwanden en een vlakke bodem
laag in het dal is het warm, wat gebeurt er
de gletsjer gaat smelten
wat ontstaat er onder in de gletsjer als de gletsjer aan het smelten is
een gletsjertunnel
wat is verwering
het uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer en plantengroei
wat is mechanische verwering (voorbeeld)
door de temperatuur verschillen in een woestijn breekt een gesteente in stukken
wat is chemische verwering (voorbeeld)
door regenwater lost gesteente op en vallen er gaten in een landschap
wat is het verschil tussen verwering en erosie
verwering gebeurt op een vaste plek en erosie vindt plaats tijdens het vervoer van verweringsmateriaal
welke drie vervoerders van verweringsmateriaal zijn er
- ijs
- water
- wind
hoe noem je het neerleggen van het verwering- of erosie materiaal
sedimentatie
hoeveel graden celcuis daalt de gemiddelde temeratuur op aarde tijden een ijstijd
ongeveer 5 graden celcius
waarom wordt het nog ouder als het landijs zich tijdens een ijstijd uitbreidt
de aanwezigheid van sneeuw (wit) zorgt ervoor dat er veel zonlicht wordt weerkaatst
hoe noem je de periode tussen twee ijstijden in?
interglaciaal
in welke periode heeft het landijs Nederland voor het laatst bereikt
tijdens saalien
in de laatste ijstijd lag de kustlijn…. dan nu
westelijker
welk landschap had Nederland gedurende de laatste ijstijd
nederland was toen een poolwoestijn
waarom kan het smelten van gletsjers interessant zijn voor archeologen
door het afsmelten van het ijs komen er resten van vroeger aan het oppervlakte te liggen
wat is het verschil tussen een zijmorene en een middenmorene
een zijmorene is gletsjerouin aan de zijkanten van een gletsjer
een middenmorenen ontstaan doordat twee gletsjertongen zich samenvoegen, waardoor de zijmorenen van beide tongen in het midden van de nieuwe gletsjer komen te liggen
leg uit dat de gletsjer vroeger groter was dan nu
de zijmorenen geven aan hoe hoog de gletsjer vroeger was. De gletsjer was dus vroeger veel groter
waarom is de rijn een gemengde rivier?
de rijn voert niet alleen gletsjerwater af, maar ook neerslag (sneeuw, regen)
waarom zorgt een rivier in de bovenloop voor afbraak van het landschap
in de bovenloop is de stroomsnelheid van het rivierwater erg hoog en kan hij makkelijk sediment meenemen
hoe herken je de afbraak van landschap
door weinig bochten in de rivier
is boven of beneden de berg kouder
boven
waarom is het boven op de berg kouder dan beneden
aan de bovenkant kan sneeuw en gletsjer liggen
hoe blijkt dat de rivier in de bovenloop vooral een gletsjerrivier is
in de bovenloop is de rivier vrij smal en bevat hij weinig water. Vserhoudingsgewijs is de invloed van de neerslag erg klein
leg uit dat een waterval is ontstaan door verschil in hardhied van gesteente
het zachte gesteente word geerodeerd door het water dan het harde gesteente. Hierdoor ontstaat een waterval
leg uit waarom een waterval in de loop van tijd naar links opschuift
het water erodeert het zachte gesteente, waardoor dit wegslijt onder het harde gesteente. Door de zwaarte stort dit harde gesteente nu verloop van tijd naar beneden
wat is er 100 miljoen jaar geleden gebeurt
vorming van dikke lagen dode dieren en planten in de tropische zee
wat is er 80 miljoen jaar geleden gebeurt
afrikaanse plaat begint te bewegen en duwt sedimentgesteenten uit de tropuische zee naar het noorden
wat is er 30 miljoen jaar geleden gebeurt
afrika bereikt europa en schuift ervover heen: vorming alpen
welke twee platen spelen een belangrijke rol bij de vorming van de alpen
- afrikaanse plaat
2. euraziatische plaat
hoe zie je dat de alpen een plooiingsgebergte is
de aardkorst is gebogen en ziet er gekreukeld uit
verklaar de volgorde van de lagen van afrika, sedimet gesteente, europa
de afrikaanse plaat duwde de sedimentgesteente over europa heen en de plaat schoof er zelf als laatste eroverheen
waarom is vorstverwering een voorbeeld van een exogene kracht
vorstverwering gebeurt aan het aardoppervlak en niet in de aardkorst
welke kenmerken heb je van een jong gebergte
- hoog
- steile hellingen
- spitse bergtoppen
- diepe dalen
verklaar de verschillen tussen jong en oud gebergte
oude gebergten hebben langer aan erosie en verwering blootgestaan en zijn daardoor meer versleten
welke landen zijn de alpenlanden
- duitsland
- monaco
- frankrijk
- oostenrijk
- italie
- slovenie
- lichtenstein
- zwitserland
wat is het verschil tussen endogene krachten en exogene krachten
endogene krachten verandert het aardoppervlak van binnenuit
exogene krachten verandert het aardoppervlak van buietnaf
welke kenmerken van een hooggebergte heb je
- hoog
- spitse bergtoppen
- steile hellingen
- diepe dalen
