UNED 3

Question 1

Enwch bacteria - sffer

Answer 1

Coccus/ cocci

Question 2

Enwch bacteria - rhoden

Answer 2

Bacillus

Question 3

Enwch bacteria - troellog

Answer 3

Spirillium

Question 4

Enghraifft o bacteria mewn par

Answer 4

DIPLOcoccus pneumoniae

Question 5

Enwch bacteria - mewn cadwyn

Answer 5

Streptococcus

Question 6

Enwch bacteria - mewn clystyrau

Answer 6

Staphylococcus

Question 7

Lliw gram positif

Answer 7

Fioled

Question 8

Lliw gram negatif

Answer 8

Coch

Question 9

Cellfur gram positif

Answer 9

Pilen a haen trwchus o peptidoglycan/mwrein

Question 10

Cellfur gram negatif

Answer 10

Pilen, haen denau o peptidoglycan/mwrein a haem lipopolysacarid

Question 11

Bacteria gram positif

Answer 11

Mae’r crisialau fioled yn bondio i’r asid teichoic sydd yn y peptidoglycan, ac yn gwrthsefyll dadliwio ac felly’n rhoi’r lliw glas/porffor ar ddiwedd y broses. Mae strwythur y gellfur hefyd yn golygu bod y gwrthfiotig, penisilin, a’r ensym, lysosym, yn cael mwy o effaith arnynt nag ar facteria Gram negatif.

Question 12

Bacteria gram negatif

Answer 12

Mae eu peptidoglycan wedi’i ategu gan foleciwlau mawr lipopolysacarid sy’n amddiffyn y gell ac yn cau llifynnau fel fioled grisial allan. Mae’n bosib dadliwio unrhyw crisialau fioled, a’i amnewid â’r staen coch safrinin, felly maent yn edrych yn goch o dan microsgop golau.
Wrth drin ag alcohol, mae cellfuriau Gram negatif yn colli eu pilen lipopolysacarid allanol, ac mae’r haen peptidoglycan denau fewnol yn agored i’r elfennau. Mae hyn yn golygu bod y cymhlygion ïodin/fioled grisial yn cael eu golchi o’r gell Gram negatif ynghyd â’r bilen allanol – maen nhw’n staenio’n goch gyda’r gwrth staen safranin.

Question 13

Staenio gram

Answer 13

1. Ychwanegu bacteria i sleid gan ddefnyddio dolen frechu a dilyn techneg aseptig.
2. Ychwanegu dwr a pasiwch trwy fflam 3 gwaith
3. Ychwanegwch crisial fioled i’r sleid a gadewch.
4. Rinswch y sleid a dwr.
5. Ychwanegwch iodin i’r sleid
6. Golchi gyda alcohol (hydoddi haen lipopolysacarid)
7. Staenio gyda saffranin sef gwrthstaen

Question 14

Maetholion

Answer 14

Yn y labordy caiff maetholion eu cyflenwi mewn cyfrwng maetholion. Gallwn ni feithrin y bacteria mewn cyfrwng hylifol, sef potes maetholion, neu ar gyfrwng wedi’i galedu ag agar. Mae’r cyfryngau’n darparu dŵr ac yn cynnwys:
o Ffynhonnell carbon ac egni, glwcos fel rheol
o Nitrogen ar gyfer synthesis asidau amino, mewn moleciwlau oragnig ac ar ffurf anorganig, fel ïonau nitrad.

Question 15

Ffactorau Twf

Answer 15

sy’n cynnwys fitaminau, e.e. biotin a halwynau mwynol e.e.Na+, Mg2+, Cl-, SO42-, PO43-.

Question 16

Tymheredd

Answer 16

gan mai ensymau sy’n rheoli metabolaeth bacteria, mae’r amrediad 25-45˚C yn addas i’r rhan fwyaf o facteria. Mae’r optimwm i bathogenau mamolaidd tua 37 ˚C, sef tymheredd y corff dynol.
Os bydd y tymheredd yn cwympo’n isel, bydd cyfradd adwaith a gatalyddir gan ensymau yn arafu fel bod dim tyfiant, os mae’n rhy uchel bydd yr ensymau yn dadnatureiddio ac yn achosi marwolaeth. Gall rhai bacteria tyfu ar dymhereddau mor isel â –5 ˚C, a rhai eraill mor uchel a 95 ˚C .

Question 17

Sycroffiliau

Answer 17

tyfiant ar dymhereddau o dan 20 ˚C, rhai yn parhau i dyfu hyd at 0 ˚C.

Question 18

Mesoffiliau

Answer 18

Tymheredd optimwm o 20-40 ˚C ar gyfer tyfiant.

Question 19

Thermoffiliau

Answer 19

Tymheredd optimwm ar gyfer tyfiant yn uwch na 45 ˚C, a rhai yn goroesi ar dymheredd uwch na 50 ˚C. Mae ganddynt ensymau sydd dim yn dadnatureiddio ar dymheredd uchel.

Question 20

pH

Answer 20

Mae’r rhan fwyaf o facteria yn ffafrio amodau ychydig bach yn alcalïaidd (pH 7.4), ac mae ffyngau yn tyfu’n well mewn amodau niwtral i ychydig bach yn asidig. Nifer bach iawn o facteria sy’n medru goddef pH o lai na 4. (mae’r rhan fwyaf o facteria yn cael eu lladd yn stumog bodau dynol, ar pH o 2).

Question 21

Aerobig rhwymedig (anorfod)

Answer 21

Angen ocsigen

Question 22

Anaerobau amrhyddawn

Answer 22

Mae rhai’n tyfu orau pan fydd ocsigen yn bresennol, ond yn gallu goroesi yn ei absenoldeb

Question 23

Anaerobau rhywmedig (anorfod)

Answer 23

Methu â thyfu ym mhresenoldeb ocsigen

Question 24

Egni

Answer 24

Mae angen egni ar gyfer tyfiant hefyd, ac mae hyn fel arfer ar ffurf golau neu cemegau megis glwcos.