Układ pokarmowy - wątroba Flashcards
W jakiej płaszczyźnie przebiega więzadło sierpowate?
W płaszczyźnie strzałkowej.
Przebiegające w płaszczyźnie strzałkowej więzadło sierpowate stanowi granicę między:
prawym (większym) i lewym (mniejszym) płatem wątroby.
Na powierzchni dolnej wątroby znajdują się:
dwie równoległe bruzdy strzałkowe i bruzda poprzeczna.
Dzielą one wątrobę na 4 płaty: prawy, czworoboczny, ogoniasty i lewy.
I segment wątroby to:
płat ogoniasty.
II segment wątroby to:
segment lewy boczny górny.
III segment wątroby to:
segment lewy boczny dolny.
IV segment wątroby to:
segment lewy przyśrodkowy (tzw. płat czworoboczny).
V segment wątroby to:
segment prawy przedni dolny.
VI segment wątroby to:
segment prawy tylny dolny.
VII segment wątroby to:
segment prawy tylny górny.
VIII segment wątroby to:
segment prawy przedni górny.
Które badanie obrazowe jest pierwszoplanowe w badaniu wątroby?
USG.
W czasie badania USG wątroby ocenia się:
wielkość, kształt i zarysy zewnętrzne narządu, jego echogeniczność i strukturę wewnętrzną (naczynia tętnicze, naczynia żylne i przewody żółciowe).
Wątroba jest stosunkowo łatwo dostępna do oceny z dojścia:
podżebrowego i międzyżebrowego.
Rutynowe badania przezskórne w czasie rzeczywistym w prezentacji dwuwymiarowej (B) uzupełnianie są, szczególnie w przypadkach rozpoznania nieprawidłowości budowy wątroby, technikami bardziej zaawansowanymi. Są to:
- Badania dopplerowskie.
- Elastografia.
Badania dopplerowskie wątroby są stosowane w różnicowaniu:
rozgałęzień żyły wrotnej, żył wątrobowych i przewodów żółciowych, rozpoznawaniu nadciśnienia wrotnego oraz w ocenie stopnia unaczynienia guzów, co ma istotne znaczenie praktyczne.
W przypadkach wolnych przepływów krwi w obrębie guza wątroby skuteczność badania dopplerowskiego wzrasta po:
dożylnym podaniu środka kontrastującego (mikropęcherzyki gazu w otoczce stabilizującej) lub zastosowaniu opcji ze wzmocnieniem sygnału (power Doppler).
Badanie ultrasonograficzne umożliwia ocenę elastyczności tkanek w czasie:
ich mechanicznego ucisku głowicą lub uderzeniową falą ultradźwiękową.
Wnioski diagnostyczne uwzględniają różnice elastyczności tkanki zdrowej i zmienionej patologicznie.
Przed badaniem TK nadbrzusza zaleca się:
doustne podanie środka cieniującego w ilości 500—600 ml (30 minut przed badaniem).
Jakie środki cieniujące stosuje się do TK nadbrzusza?
Negatywne środki cieniujące (woda, metyloceluloza).
Skanowanie pacjenta w TK nadbrzusza, w zależności od wskazań, wykonuje się najczęściej:
wielofazowo przed dożylnym podaniem środka cieniującego i po jego podaniu, w fazie tętniczej i wrotnej, w przypadku zmian niecharakterystycznych również w fazie późnej i/lub po dożylnym podaniu środka cieniującego w postaci bolusa, np. w celu oceny perfuzji guza.
W celu oceny perfuzji guza wątroby środek cieniujący w TK nadbrzusza podajemy dożylnie w postaci:
bolusa.
Szybkie akwizycje i odpowiedni czas skanowania w stosunku do dożylnego podania środka cieniującego mają podstawowe znaczenie w rozpoznawaniu i różnicowaniu guzów wątroby.
Jakie są zalety danej fazy w obrazowaniu wątroby?
Faza bez wzmocnienia kontrastowego - przed iniekcją środka cieniującego:
- ocena miąższu wątroby,
- ocena wyjściowej gęstości zmian ogniskowych.
Jakie są zalety danej fazy w obrazowaniu wątroby?
Faza tętnicza wczesna - 25-35 sekund:
- uzyskanie obrazów tętnic wątrobowych,
- przedoperacyjna ocena unaczynienia tętniczego.
Jakie są zalety danej fazy w obrazowaniu wątroby?
Faza tętnicza późna - 35-50 sekund:
- wykrywanie guzów dobrze unaczynionych.
Jakie są zalety danej fazy w obrazowaniu wątroby?
Faza żyły wrotnej - 55-90 sekund:
- wykrywanie guzów słabo unaczynionych.
Jakie są zalety danej fazy w obrazowaniu wątroby?
Faza opóźniona (wczesna) - 3-5 minut:
- zwiększona skuteczność w diagnostyce niektórych zmian (naczyniaki, torbiele).
Jakie są zalety danej fazy w obrazowaniu wątroby?
Faza opóźniona (późna) - 10-15 minut:
- dokładna ocena granic guza i jego torebki (np. HCC) oraz guzów zawierających tkankę łączną (np. cholangiocarcinoma).
Prawidłowa gęstość miąższu wątroby w TK bez wzmocnienia kontrastowego wynosi:
45-65 jH.
Skuteczność badania MR w wykrywaniu zmian ogniskowych w wątrobie jest:
podobna do TK.
MR wątroby przewyższa natomiast TK wątroby w ocenie:
charakteru zmian ogniskowych, osiągając wysoką swoistość w różnicowaniu guzów łagodnych i złośliwych.
Jest to możliwe dzięki kompleksowej ocenie wielu parametrów dostępnych w badaniu za pomocą MR.
Intensywność sygnału w obrazach T1-zależnych echa gradientowego, ocena dynamiki wzmocnienia guza po dożylnym podaniu środków kontrastujących o właściwościach paramagnetycznych (chelaty gadolinu) w badaniu wielofazowym i na obrazach w fazie i przeciwfazie (metoda przesunięcia chemicznego) w przypadku wątroby znajdują zastosowanie w:
diagnostyce uogólnionego stłuszczenia wątroby oraz zmian zawierających tkankę tłuszczową (ogniskowe stłuszczenie wątroby, rak wątrobowokomórkowy, gruczolak, angiomyolipoma).
Obrazy T2-zależne w szybkich sekwencjach echa spinowego (TSE), w zależności od wyboru czasu echa (TE) w przypadku wątroby charakteryzują się:
wysoką skutecznością w wykrywaniu zmian litych w wątrobie, umożliwiają różnicowanie naczyniaków i torbieli z guzami litymi oraz umożliwiają obrazowanie płynów statycznych lub o wolnych przepływach (cholangiopankreatografia MR).
Jakie sekwencje stosuje się w chorobach cechujących się nadmiernym gromadzeniem żelaza w wątrobie (hemochromatoza, syderozy wtórne)?
Sekwencje T*2-zależne.
Badanie MR po dożylnym podaniu związku o powinowactwie do hepatocytów - pozwala uzyskać bardzo dobry kontrast między guzem a miąższem wątroby, ponadto pozwala:
odróżnić guzy zawierające hepatocyty (wzmacniają się w różnym stopniu) od zmian, w których są one nieobecne (nie wzmacniają się).
Sekwencje MR zależne od dyfuzji (DWI) cechują się:
bardzo wysoką czułością w wykrywaniu zmian ogniskowych w wątrobie, są również pomocne w różnicowaniu zmian łagodnych i złośliwych.
Spośród innych technik badania wątroby za pomocą MR wymienia się:
spektroskopię wodorowa (1H) i fosforową (31P) oraz elastrografię MR.
Przerzuty do wątroby najczęściej pochodzą z:
jelita grubego (około 40%), żołądka (około 20%), trzustki (około 20%), raka gruczołu piersiowego i płuc.
Przerzuty do wątroby w około 90% przypadków ujawniają się jako:
ogniska mnogie.
Czy przerzuty do wątroby mogą być dobrze lub słabo unaczynione?
Tak.
Bogato unaczynione przerzuty do wątroby (nowotwory neuroendokrynne, np. rakowiak, wyspiaki trzustki, raki tarczycy, jajnika, nerki, czerniaki i mięsaki) w TK i MR dobrze uwidaczniają się w:
tętniczej fazie badania.
Częstsze przerzuty do wątroby słabo unaczynione (raki gruczołowe z przewodu pokarmowego, raki gruczołu piersiowego i raki kolczystokomórkowe oraz chłoniaki) najlepiej widoczne są:
po dożylnym zakontrastowaniu w fazie wrotnej.
Rzadziej widuje się przerzuty do wątroby torbielowate lub częściowo uwapnione. Wywodzą się one z:
gruczolakoraków wytwarzających śluz i złośliwego potworniaka.
Podstawowym badaniem obrazowym w rozpoznaniu obecności przerzutów w wątrobie jest:
USG.
Jak wyglądają przerzuty do wątroby w USG?
Większość zmian jest hipoechogeniczna (wiekszość przerzutów słabo unaczynionych), choć obserwuje się również guzy hiperechogeniczne (przerzuty słabo unaczynione, przerzuty nowotworów przewodu pokarmowego) i izoechogeniczne.
Kiedy obserwuje się w wątrobie objaw „tarczy strzelniczej”?
W przypadku przerzutów guzów o dużym stopniu złośliwości, np. rak oskrzela. Polega on na naprzemiennym występowaniu pierścieni hiperechogenicznych i hipoechogenicznych.
W kontekście przerzutów do wątroby TK wykonujemy jako:
- badanie uzupełniające, gdy wynik USG jest niecharakterystyczny lub wątpliwy,
- badanie podstawowe u pacjentów kwalifikujących się do leczenia operacyjnego lub innego typu interwencji.
W badaniu TK bez wzmocnienia kontrastowego przerzuty do wątroby są:
izo-, hipo- lub hiperdensyjne.
Większość przerzutów do wątroby jest słabo unaczyniona. Są one dobrze widoczne w TK w fazie żyły wrotnej jako obszary:
o słabszym wzmocnieniu kontrastowym w porównaniu z prawidłowym miąższem wątroby.
Niektóre przerzuty do wątroby mogą wykazywać objaw obwodowego wypłukiwania w TK. Oznacza to, że:
w późniejszych fazach badania może pojawić się hipointensywna obwódka.
Większość przerzutów do wątroby w obrazach T1-zależnych jest:
hipointensywna.
Przerzuty do wątroby hiperintensywne w obrazach T1-zależnych są rzadkie. Obraz taki może wynikać z obecności:
melaniny (czerniak), śluzu, methemoglobiny pozakomórkowej lub dużej zawartości białka w guzie.
W obrazach T2-zależnych ogromna większość przerzutów do wątroby jest:
hiperintensywna.
W obrazach T1-zależnych są hipointensywne.
Jakie przerzuty do wątroby mogą być hipointensywne w obrazach T2-zależnych?
Niektóre przerzuty czerniaka.
Obszary martwicy występujące w niektórych,
zazwyczaj dużych przerzutach do wątroby, w obrazach T2-zależnych cechują się:
typowym dla płynu silnym sygnałem.
W badaniu dynamicznym MR obraz jest taki sam jak w:
TK.
W badaniu z użyciem kontrastu hepatotropowego (faza wątrobowa), jeśli guzy nie ulegają wzmocnieniu kontrastowemu, to:
nie zawierają hepatocytów.
Z czym różnicujemy przerzuty do wątroby?
- mnogie ropnie wątroby,
- rak wątrobowokomórkowy w postaci wieloogniskowej.
Jaki jest najczęściej występujący rak złośliwy pierwotny wątroby?
Rak wątrobowokomórkowy (hepatocellular carcinoma - HCC).
Jakie wyróżnia się postaci HCC?
- guzkową: guzek jest wyraźnie odgraniczony od miąższu wątroby,
- masywną: duże zmiany z guzkami satelitarnymi,
- rozlaną: cechuje się dużym, rozlanym naciekiem wątroby.
Czy większe guzy HCC mają tendencję do martwicy?
Tak.
Etiologia raka wątrobowokomórkowego nie jest znana. Spośród czynników usposabiających wymienia się przewlekłe choroby:
marskość wątroby, zakażenie wirusem HIV oraz różne substancje karcynogenne.
Roczne ryzyko rozwoju HCC w wątrobie marskiej wynosi:
2-8%.
U chorych z marskością zaleca się kontrolne badanie USG co 6 miesięcy, a w przypadku uwidocznienia guzka o średnicy < 1 cm należy powtórzyć badanie USG za:
3 miesiące.
U chorych z marskością w przypadku wykrycia zmian o średnicy > 1 cm konieczne jest:
wykonanie badania TK i/lub MR.
Objawy kliniczne HCC są niecharakterystyczne i zależą od stopnia zaawansowania raka. Są to:
bóle brzucha, żółtaczka, chudnięcie, osłabienie, zwiększona ciepłota ciała, upośledzenie wydolności wątroby, objawy nadciśnienia wrotnego (zakrzepica żylna).
Symptomatologia HCC w USG to:
Stwierdza się pojedynczy, hipoechogeniczny guz lub mnogie zmiany hipoechogeniczne (najczęściej guz dominujący z ogniskami satelitarnymi).
Guzy hiperechogeniczne zawierają zazwyczaj tkanke tłuszczową.
W kontekście HCC - TK jest:
badaniem uzupełniającym w celu potwierdzenia złośliwego charakteru guza oraz dokładnej oceny jego
stopnia zaawansowania.
W kontekście HCC w badaniu TK bez wzmocnienia kontrastowego obserwuje się najczęściej:
pojedynczy guz lub mnogie zmiany hipodensyjne z towarzyszącymi objawami
marskości wątroby.
Guzy dobrze zróżnicowane rosną w sposób rozprężający imają widoczną torebkę. Guzy słabo zróżnicowane cechują się:
wzrostem naciekającym inie mają torebki.
TK wielofazowa - rak wątrobowokomórkowy (HCC) jest guzem:
dobrze unaczynionym, wzmacniającym się w fazie tętniczej.
Wzmocnienie jest często niejednorodne (mozaikowe) inie obejmuje obszarów martwicy. W dalszych fazach badania obserwuje się wypłukiwanie środka cieniującego z części obwodowej lub centralnej guza.
W jakim % przypadków HCC obserwuje się naciekanie żyły wrotnej lub żył wątrobowych?
33-48%
Rzadziej nowotwór szerzy się na drogi żółciowe.
Czy w wątrobie z HCC mogą wystąpić przetoki tętniczo-wrotne?
Tak.
Jakie znaczenie ma MR w kontekście HCC?
Jest to badanie alternatywne do TK.
Jak wyglądają obrazy T1-zależne wątroby z HCC?
Guzy są zazwyczaj hipointensywne, choć zdarzają się zmiany izo- i hiperintensywne (najczęściej guzy zawierające tkankę tłuszczową).
Większość zmian, zwłaszcza większych, jest niejednorodna i może zawierać ogniska rozpadu, krwawienia lub tkankę tłuszczową.
Ogniska krwotoczne w HCC w obrazach T1-zależnych mogą być:
izo- lub hiperintensywne.
W jaki sposób można potwierdzić obecność tkanki tłuszczowej w HCC w obrazach T1-zależnych?
Tkanka tłuszczowa wykazuje podwyższony sygnał. Jej obecność możne potwierdzić w sekwencjach z saturacją sygnału.
Jak wyglądają obrazy T2-zależne wątroby z HCC?
Guz jest zazwyczaj hiperintensywny, rzadziej izointensywny. Większe, niejednorodne zmiany zawierają obszary rozpadu (hiperintensywne), ogniska krwotoczne (hiper- lub hipointensywne) lub tkanki tłuszczowej, który wykazuje podwyższony sygnał w szybkich sekwencjach echa spinowego.
Niekiedy, w przypadkach małych ognisk raka wątrobowokomórkowego, często w przypadku guzka dysplastycznego, w obrazach T2-zależnych obserwuje się:
objaw „guzka w guzku” - mniejszy guzek hiperintensywny (HCC) w obrębie guzka dysplastyczne- go (izo- lub hipointensywny).
Jak wygląda obraz badania dynamicznego MR w HCC?
Obraz jak w wielofazowej TK - wzmocnienie kontrastowe (najczęściej niejednorodne) w fazie tętniczej, w fazach późniejszych - wypłukiwanie środka kontrastującego z części zmiany.
Badanie z użyciem kontrastu hepatotropowego (faza wątrobowa) w HCC:
Guzy dobrze zróżnicowane mogą ulegać
wzmocnieniu kontrastowemu, zazwyczaj
w mniejszym stopniu niż miąższ wątroby.
Guzy o większym potencjale złośliwości nie
wykazują wzmocnienia.
Rak włóknisto-blaszkowaty (fibrolamellar carcinoma - FLC) jest rzadką odmianą:
raka wątrobowokomórkowego (HCC) różniącą się występowaniem, obrazem histologicznym i rokowaniem.
W jakiej grupie wiekowej zwykle rozwija się rak włóknisto-blaszkowaty (fibrolamellar carcinoma - FLC)?
Rozwija się zwykle u młodzieży i młodych dorosłych (średni wiek rozpoznania 28 lat).
Zazwyczaj guzy FLC osiągają duże rozmiary i nie mają torebki. W obrębie guza często stwierdza się:
łącznotkankową blaszkę centralną (71%), zwapnienia (68%) i obszary martwicy (65%).
W postaci zaawansowanej raka włóknisto-blaszkowatego (FLC) objawy są takie same jak w przypadku:
raka wątrobowo komórkowego (HCC).
W kontekście FLC badanie USG pozwala na:
rozpoznanie guza oraz ocenę rozległości i charakteru zmian.
Symptomatologia zmian w badaniu USG wątroby w kontekście FLC:
zwykle stwierdza się duży, pojedynczy, dobrze ograniczony guz hipoechogeniczny, niekiedy niejednorodny.
Jaki jest cel badania TK w kontekście raka włóknisto-blaszkowatego (FLC)?
Dokładniejsza ocena patomorfologii guza oraz jego miejscowej rozległości w stosunku do układu naczyniowego.
Jak wygląda FLC w badaniu TK nadbrzusza?
- Pojedynczy, duży guz, często z centralnymi zwapnieniami i blizną (w około 68%).
- Zmiana ulega niejednorodnemu wzmocnieniu w fazie tętniczej.
- Blizna centralna zazwyczaj wzmacnia się w fazach późniejszych.
Jak wygląda rak włóknisto-blaszkowaty (FLC) w obrazach T1-zależnych?
Pojedynczy duży, HIPOINTENSYWNY guz, blizna centralna ma niski sygnał.
Jak wygląda rak włóknisto-blaszkowaty (FLC) w obrazach T2-zależnych?
Zmiana jest HIPERINTENSYWNA, blizna centralna hipointensywna.
Jak wygląda rak włóknisto-blaszkowaty (FLC) w badaniu dynamicznym MR?
- Obraz jak w TK - obserwuje się niejednorodne wzmocnienie w fazie tętniczej.
- Blizna centralna gromadzi kontrast (w fazach późniejszych) lub nie ulega wzmocnieniu.
Rak z komórek nabłonka dróg żółciowych (cholangiocellulare carcinoma - CCC) stanowi około …x…% pierwotnych złośliwych nowotworów wątroby.
x: 10%
Pierwotny chłoniak wątroby (lymphoma) jest chorobą rzadką. Częściej występuje w:
zaawansowanych postaciach uogólnionej ziarnicy złośliwej i w chłoniakach nieziarniczych, u pacjentów chorych na AIDS oraz leczonych immunosupresyjnie.
Pierwotny chłoniak wątroby ma najczęściej postać:
pojedynczego guza z ogniskami satelitarnymi.
Wtórne chłoniaki zwykle ujawniają się jako:
drobne, mnogie ogniska rozsiane.
Jaki jest obraz chłoniaka wątroby w badaniu USG?
- Echogeniczność zmian jest różnorodna, od hipo- do hiperechogenicznych.
- Zmiany są najczęściej hipoechogeniczne i mają wyraźne granice.
- Postać rozlana chłoniaka może być niewidoczna.