Sut ddaeth Hitler yn ganghellor yn 1933 Flashcards
Cwymp Wall Street
Hydref 1929, prisiau siariau yn disgyn yn ddramatig yn farchnad Stoc Efrog Newydd
Siariau yn disgyn, buddsoddiadau pobl yn disgyn hefyd
Pobl yn brysio i werthu ei siariau cyn i’w gwerth ddisgyn hyn yn oed yn fwy
Dydd Iau, 24 o Hydref 1929, 13 miliwn o siariau yn cael ei gwerthu
Siariau gwerth $20,000 werth $1,000 y bore wedyn
Economi
Banciau Almaenig, buddsoddi mewn i siariau UDA o gynllun Dawes, colledion difrifol
Pobl yn rhuthro i dynnu arian o fanciau, banciau yr Almaen ( Fel UDA bychan) ac UDA yn galw am eu benthyciadau yn ol
Cwmniau Almaen, dibynnu ar fenthyciadau UDA
Busnesau yn cau neu cynhyrchu llai, twf mewn diweithdra, dim arian i brynnu
Dim galw am allforion a nwyddau cartref, mwy o ddiweithdra
Gwleidyddiaeth
Economi wedi dymchwel
Dosbarthiadau canol, nhw yw’r cyflogwyr, yn colli eu cynnilion, eu cwmniau a’u cartrefi, gweithwyr yn mynd yn ddi-waith
Dosbarth canol yn gwario mwy na y dosbarthiadau eraill, mwy o wario economi gwell
Bruning oedd y canghellor (1930-1932), wedi gwilltio y ddau dosbarth cymdeithasol mwyaf
Eisiau codi trethi i dalu am fudd-daliadau i’r di-waith
Lleihau budd-daliadau i’r diwaith, i wneud taliadu yn fwy fforddadwy
Trio sefydlogi’r economi
Bruning
“Canghellor Newyn”
Pobl yr Almaenwedi cael digion o ddioddef a prinder bwyd
Prinder bwyd am y 3ydd tro mewn 16 mlynyedd
Buddsoddwyr tramor yn tynnu eu hasesau o’r Almaen
Dim byd yn gallu cael ei wneud
Banciau yn methu yn 1931, buddsowyr posib ddim eisiau buddsoddi, wedi cael ei dychryn
Pwy Bledleisioedd y Natsiaid
Methiant Bruning, pledleiswyr yn troi at eithafwyr dde a chwith
Teimlo fel bod y system wedi gadel nhw i lawr, colli ffydd yn y system
Cefnogaeth i’r Natsiaid yn codi oherwydd eu technegau effeithiol
Apelio i bob Almaenwyr
Pledleisiau i’r Natsiaid, Mai 1928 - 1m, Medi 1930 - 6m, Gorffennaf 1932, 13m
Effaith Gwleidyddol a Chymdeithasol
Polisiau Bruning, neud pawb yn flin
Dosbarthiadau canol ag uwch oed yn cael eu cyngrychioli gan bleidiau adain dde yn erbyn trethi uwch,
Pleidiau adain chwith a dosbartth gweithiol yn erbyn budd-daliadau is
Clymblaid Bruning yn anghytino, felly angen defnyddio erthygl 48, angen pasio deddfau drwy’r Reichstag, erthygl 48 yn gallu pasio deddfau heb y Reichstag mewn argyfwn
5 gwaith yn 1930, 44 gwaith yn 1931 a 66 gwaith yn 1932
Bruning trio mynd nol i ddemocratiaeth eto eto ond oedd o ddim yn gweithio
Rol Goebbles
Defnyddio propaganda i gael mwy o gefnogaeth, gwenidog Propaganda
Raliau, mawrion, gosod posteri a baneri ymhobman
Hitler, hwyr i raliau, adeiladu cyffro
Propaganda ar lefel oedd yr Almaen heb weld o blaen
Arloeswyr, creu technegau newydd ar gyfer propaganda
Grwpiau i bobl wahanol
System o ddosbarthu gwybodaeth lle oedd nhw yn gallu rheoli’r naratif
“Tell a lie offten enough and people will believe it”
Negeuson subniminal, cael effaith ar yr unigolyn heb iddynt sylwi
Angen cadw y neges yn syml “Gwaith a bara”, rhan fwyaf o bobl ddim yn deall gwleidyddiaeth felly wrth ailadrodd neges byr ac syml eto ac eto roeddent yn gallu deallt a pledleisio ir NSDAP
Dim yn son am bolisiau lot
NSDAP hefe 120 o bapurau dyddiol neu wythnosol
Hitler un yn o’r Almaenwyr cyntaf i ddefnyddio y radio i rannu ei negeseuon
Apel Hitler
Hitler a’i ddelwedd personol yn gweithio, fo ar bosteri ymhobman, apel personol yn bwysig
Hitler yn defnyddio awyrennau i fynd i ardaloedd gwahanol o’r Almaen i trio cael cefnogaeth pawb,
Almaenwyr yn credu fod Hitler yn gallu, uno’r wlad oherwydd ei fod o yn arweinydd cryf, cael trefn yn nol mewn i gymdetias, dileu telerau Versallies, perswadio gwledydd eraill i drin yr Almaen yn deg ( wedi bradychu pobl i drin nhw a parch, e.e dyhuddiad)
Cryfder SA
Crysau brown, storm filwyr, cyn filwyr wnaeth ymuno a’r blaid i amddiffyn siaradwyr gwadd yn wreiddiol
Pwysig i ymgyrchion, syniad o gryfder, pobl yn edrych fynnu at nhw, syniad o dyn gryf
400,000 o filwyr storm erbyn 1930, y cyhoedd ddim yn gweld yr elfenau drwg
Neud i’r blaid edrych yn drefnus, disgybledig a dibynadwy
Ymosod ar bleidiau eraill
Dinistro ei raliau
Dosbarth Gweithiol
NSDAP yn pwysleisio werthoedd traddodiadol Almaenig i ddenu y dosbarth gweithiol, y tad yn gweithio, y fam adref yn cefnogi y teulu, ddim yn cael merched yn byhafio yn anfoesol
“Gwaith a Bara”
NSDAP ddim yn gallu dominyddu’r dosbarth gweithiol
Mwyafrif o ddosbarth gweithiol yn cefnogi’r comwinyddion
Ffermwyr
NSDAP eisiau cael cefnogaeth y ffermwyr, mynd yn ol ar ei polisi o cael gwared o dir preifat
Newid eu neges i apelio, arddangos bod nhw heb egwyddorion, dweud unrhywbeth i gael pleidlais
Mond am gael gwared o dir breifat y Iddewon, ddim lot o’r Iddewon yn ffarmio
Gaddo i amddiffyn ffermwyr o gomiwnyddol
Eisiau yr Almaen eisiau bod yn hunangynhaliadwy, hyn am helpu ffermwyr, dibynnu llai ar wleddydd eraill, cynhyrchu mwy o nwyddau a prynnu llai
Dosbarth Canol
Pobl broffesiynol, mwy o gyfoeth, athrawon, cyfreithwyr, pobl busnes a ffermwyr bychan yn aml efo tir neu cynilion
Dirwasgiad yn cael effaith mawr na mi wnaeth nhw golli cynnilion a phensiynau a busnesau, tlotach nag erioed
Hitler yn edrych fel arweinydd cryf oedd yn gallu gwella’r economi
Hitler yn gaddo i wella’r economi
Eisiau unben yn hytrach na democratiaeth, hyn yn nodwedd ffasgiaeth
Dosbarth canol yn ofn y KPD gan ei bod nhw eisiau cael gwared o dir preifat
NSDAP yn apelio at bobl oedd yn meddwl fod yr Almaen wedi newid gormod, meddwl fod Weimar yn anfoesol, gormod o yfed, rhyw a clybiau nos sef y dylanwad Americanaidd
Pobl hyn yn edrych i lawr a bobl iau oherwydd ei bod nhw yn meddwl bod safonau’r gymdeithas wedi disgyn
Weimar yn fyw rhydd a rhufrydol oherwydd democrasi, democrasi yn rhoid rhyddid i unigolyn
Busnes Mawr
Pobl busnes, adain dde, cefnogi’r blaid genedlaethol
Cefnogaeth yn hanneru rhwng 1929 - 32 oherwydd y dirwasgiad, chwylio am rhywin arall i gefnogi
NSDAP yn gaddo atal comiwnyddiaeth
Ffordd o ennill arian i’r blaid
Pobl sydd bia papur newydd fel, Alfred Hugenberg yn gwerthu neges yr NSDAP
Pobl ifanc
Natsiaid yn dda iawn am wneud pobl ifanc deimlo’n aeddfed
Hoffi Hitler yn araithu yn erbyn y system a caiff ei weld fel llygredig
Propaganda yn gadel argraff ar bobl
Hitel yn araethu am y systenm uchelgeisiau
Raliau yn dennu pobl ifanc, wedi dod o deuluoedd oedd wedi dioddef
Wrth ei ddilyn roedd teimlad o undod, bod y pobl ifanc yn perthyn
Merched
Menywod eisiau pethau gwahanol i fenywod eraill
Natsiaid yn hoff o’r syniad o ddynes fel gwraig ty, rhai merched yn licio hyn a rhai ddim
Rhai yn cael ei denu o’r syniad o deulu Almaenig cryf, sef 4 plentyn gyda’r mwy o hogiau na genethod
