Stoff Og Periodesystemet Kap 1

Question 1

Korleis kommuniserer og forstår vi kjemifaget?

Answer 1

I kjemi bruker vi makro og mikronivå og kjemispråk for å forstå og kommunisere med andre

Question 2

Kva er eit stoff?

Answer 2

Stoff er alt som har masse. Den minste partikkelen som åleine kan byggje opp eit stoff er, atomet. Stoff som blir brukte på laboratoriet, blir kalla kjemikalium sjølv om det kan vere dei same stoffa som vi bruker i dagliglivet.

Question 3

Kva er eit grunnstoff, ein kjemisk forbindelse og blanding.
Og korleis del vi blandinger inni i to grupper?

Answer 3

Eit grunnstoff er eit stoff som består av berre ein type atom.
Ein kjemisk forbindelse er eit stoff som består av to eller fleire typar atom.
Ein blanding inneheld to eller fleire reine stoff.
Vi del blandinger inn i homogene blandinger dersom stoffa er jamt fordelt på mikronivå, ei heterogent blanding er ujamnt fordelt .

Question 4

Kva brukar forskarar modellar til?

Answer 4

For å danne seg eit bilete av stoffa på mikronivå bruker kjemikarar forskjellige modellar. Ein modell er eit hjelpemiddel, ikkje sjølve verkelegheita.

Question 5

Hva er dei tre (fire) aggregattilstandene et stoff kan vere i og kva er ein faseovergang?

Answer 5

Stoff kan vere faste, væsker, gass og (plasma)
I ein faseovergang går eit stoff frå ein fase til ein annan fase på grunn av endringar i temperatur og trykk.

Question 6

Kva er eit atomsymbol og tillstandsymbol

Answer 6

Kvart grunnstoff har har eit atomsymbol som som er det samme i hekles verda eks: Cl, Hg, Mg eller O
Tillstandsymbolet viser kva for aggregattilstand stoffet er i. (g) =gass, (s)= fast og (i)= væske

Question 7

Beskriv oppbyggingen av atomet

Answer 7

Atomet har ein kjerne som består av kjernepartiklene proton (nøytrale) og proton (positve). Elektrona (negative) er i skal rundt atomkjernen.

Question 8

Kva er forskjellen på atomnummer og nukleontal?

Answer 8

Atomnummer er talet på proton
Nukleontal er talet på proton pluss talet på nøytron

Question 9

Kva er ein isotop ?

Answer 9

To atom som har like mange proton, men ulik tal nøytron i kjernen, er ulike isotoper av det samme grunstoffet

Question 10

Korleis finn vi atommasse til eit grunnstoff?

Answer 10

Atommassen slik han er oppført i periodesystemet, er eit gjennomsnitt av massen av alle isotopene som finst av dette grunnstoffet i naturen. Eininga u er ikkje med i periodesystemet, men er eininga for atommasse

Question 11

Korleis kan vi finne maksimale mengda elektron i eit skal?

Answer 11

Den maksimale mengda elektron i eit skal er gitt ved formelen 2n², der n er nummeret til skalet.
Elektrona plasserer seg så nær kjernen som mogleg, altså i det skalet som har lågast energi.

Question 12

Korleis er bhors og schrødingers atommodellar sett opp?

Answer 12

Bhors atommodell er delt inn i skal med navna: K, L, M, N, O, P og Q
Schrødingers atommodell er delt inn i orbitaler som elektrona blir fordelt i. Orbitalane har navnene: s, p, d og f

I begge modellane plasserer elektrona seg i det skalet eller orbitaler som har lågast energi der det framleis er plass

Question 13

Kva er okettregelen?

Answer 13

Åtte elektron i et ytterste skalet ein ein stabil elektronkonfigurasjon. Eit atom kan oppnå opptil åtte elektron ved å gi frå seg eller ta opp elektron (ionebinding) eller ved å ha felles elektron med eit eller andre atom (kovalent binding)

Det er maksimalt åtte elektron i det ytterste skalet, med unntak for hydrogen og helium og kan ha maks to

Question 14

Kva er eit ion?

Answer 14

Ion er eit elektrisk ladd atom. Metall dannar positive ion (kation) og ikkje-metall dannar negative ion (anion)

Question 15

Kva er atomstorleik og korleis endrer det seg i periodesystemet?

Answer 15

Atomstorleiken, oppgitt som atomraduis, seier noko om den gjennomsnittlige storleiken til atomet

Atomstorleiken aukar nedover i ei gruppe fordi fleire elektronskall inneholder elektron.
Atomstorleiken minkar mot høgre i ein periode fordi ei større positiv ladning i kjernen trekkjer elektrona nærmare kjernen.

Question 16

Korleis er kjemiske stoff delt?

Answer 16

Kjemiske stoff kan delast inn i metall, salt, stoff som er bygde opp av molekyl, og nettverksstoff.
Stoff som ikkje inneheld karbon kallar vi i uorganiske og stoff som inneheld karbon kallar vi organiske

Question 17

Hovudregelen når vi skal lage formlar for to ikkje-metall som dannar molekyl?

Answer 17

Samme periode - vi skriv grunnstoffet lengst til venstre i periodesystemet først.
Samme gruppe - vi skriv grunnstoffet lengst nede i periodesystemet først.

Question 18

Kva er makronivå g mikronivå?

Answer 18

Makronivå – korleis vi ser eit stoff på avstand vatn, (sjø, væske at vatn er klart)
Mikronivå - Korleis vi ser eit stoff med modellar (Molekyl, teikningar, animasjon, bygge)
Kjemispråk – formelen til stoff eller grunnstoff (H2O, reaksjonslikningar, systematiske og trivialnamn)

Question 19

Korleis del vi stoff inn i kategoriar?

Answer 19

Reine stoff
Blandingar
Kjemisk forbindelsar

Question 19

Kva er atomsymbol, formlar, tillstandsymbol, allotropar.

Answer 19

Atomsymbol – Na, Cl, O

Tilstandssymbol - (g) gass, (s) fast, (l) liquid

Formel – O(g), Na(s), Hg(l)

Allotropar – O3, O2
Gassane som ikkje er edelgassar kan ikkje vere aleine som atom, dei treng ein til av seg sjølv. Elles tiltrekker dei andre stoff p.ga nesten fullt ytterskal. Eks: O må vere O2 og F må vere F2

Question 19

Nemn alle faseovergangane og aggregatitillstadane

Answer 19

Aggregatillstand : gass, væske, fast

Faseoergangane
sublimering
smelting - fordamping
størking - kondensering
deponering

Question 19

Forklar kva forskjellen på atomnummer og nukleontal er.

Answer 19

Nukleontal = nøytron + proton
atomnummer = antal proton i kjernen

Question 20

Kva er ein isotop?

Answer 20

To atom som har like mange proton, men ulikt tal nøytron i kjernen, er ulike isotopar av det samme grunnstoffet. Nokre isotop er ustabile (radioaktive). To isotope av same grunnstoffet reagerer likt men har ulik masse pga overtal av nøytron. Radioaktive reagerer også som grunnstoffet

Question 20

kva er forskjellane og likskapane med bohrs og shcrødingers atommodell?

Answer 20

Bohrs: skalmodell, elektronskal

Schrødingers: skymodell, orbitalar

felles: partiklar med lik lading, kjerne med nøytron og proton, elektrona plasserer seg der det er lågast energi.

Question 21

nemn hydrogenisotopa

Answer 21

1/1 H Protium
2/1 H Deuterium
3/1 H (radioaktiv) tritium

Question 22

Forklar korleis elektron fordel seg i bohrs og schrødingers atommodell

Answer 22

Elektron i elektronskal (Bohrs)
- Innerste skal = lågast energi (øker
utover)
- K1, L2, M3, N4, O5, P6, Q7
- Formel for å finne elektron = 2n2, der n
er nummeret til skalet
- K(2), L(8), M(18), N(32), O(50)
- O, P og Q skala er ikkje fylt per i dag

 Elektron i orbitalar (Schrødingers) -	Orbitalar rundt kjernen (der det er 
    sannsynleg å finne elektron) -	s, p, d og f orbitalar -	Kvar orbital har maks plass til 2 
    elektron -	Plasserer seg i orbitalen med lågast 
    energi

Question 23

Kor mange grunnstoff er det i periodesystemet

Answer 23

188
etter kvart grunnstoff aukar mengden proton i kjernen med 1

Question 24

Kva fortel gruppene i periodesystemet oss?

Answer 24

grunnstoffa i kvar gruppe reagerer ganske likt
Grunnstoff i same hovudgruppe har like mange ytterelektron (gruppe 1, 2 og 13-18)

Question 25

Kva fortel periodene oss

Answer 25

kor mange skal som inneheld elektron

Question 26

korleis blir skal fylte på med eletron?

Answer 26

2n^2 regelen

• Påfylling av elektron skjer i det ytste
  skalet for grunnstoffa i hovudgruppene
• Nest ytste for innskotsmetalla
• Tredje ytste for lantanoida og actinoida.

Question 27

Kor ligg alkalimetalla, jordalkalimetalla, inskotsmetalla, lantanoida, Actinoida

Answer 27

alkalimetalla: gruppe 1
jordalkalimetalla : gruppe 2
Innskotsmetalla: gruppe 3-12
lantanioda: atomummer 57-71
actinoida: atomunmmer 89-103

Question 27

Korleis blir orbitalar fylt på med elektron

Answer 27

1S^2, 2S^2, 2P^6, 3S^2, 3P^6, 4S^2, 3D^10….

Question 28

Kor ligg edelgassane, halogena, metalla, ikkje metalla og halvmetalla?

Answer 28

edelgass: gruppe 18
halogena: gruppe 17
metalla: venstre
Ikkje-metalla: høgre
Halvmetalla nedover i gruppe 13-17

Question 29

Kva fortel okettregelen?

Answer 29

åtte elektron i det ytste skalet er stabil elektronkonfigurasjon. Eit atom kan oppnå okettregelen ved ioneforbindelse eller kovalent binding.

Det er maksimalt 8 elektron men hydrogen og helium maks 2