Stemstornissen Flashcards
Wat zijn de 3 systemen die samenwerken bij de stem?
-Resonans/articulatie(filter)
-Fonatie (bron)
-Respiratie (motor).
Deze systemen zijn sterk van elkaar afhankelijk.
Wat is het verschil tussen stem en spraak?
Stem: geluid dat je maakt, Spraak: de vervorming van dat geluid naar woorden is.
Wat is het systeem respiratie?
Het ademhalingssysteem dat zorgt voor de opname van zuurstof.
Inademing, trachea en bronchiën, longen en alveoli zijn onderdelen van dit systeem.
Hoe werkt het diafragma tijdens respiratie?
Het diafragma drukt omlaag bij inademen en omhoog bij uitademen, waardoor lucht in en uit de longen kan stromen.
Wat is het systeem fonatie?
De larynx, die bestaat uit verschillende onderdelen: hyoid, thyroid, cricoid en epiglottis.
Hoe trillen de stemplooien (TVF)?
Stemplooien raken elkaar van onder naar boven en het trillingsaantal is gerelateerd aan het aantal frequenties.
Wat is de vocal tract?
Het systeem spraak dat alles omvat van de stemplooien tot de lippen.
Hoe vervormt het spraakkanaal tijdens spraak?
Het spraakkanaal modificeert trillingen tot spraakklanken en resonans.
Wat is de onderlinge invloed van de 3 systemen?
Verstoorde tonus (spierspanning) in een systeem beïnvloedt de werking van de andere systemen.
Wat zijn de primaire en secundaire functies van de larynx?
Primair: bescherming luchtwegen en persen. Secundair: huilen, lachen, praten, zingen, schreeuwen.
Welke disciplines werken met stem?
Logopedisten
KNO-artsen, zangpedagogen
vocal coaches.
Hoe beoordeel je stemkenmerken?
Vanuit perceptie, anatomie/fysiologie en akoestische metingen.
Wat is een stemstoornis?
Een afwijkend stemgeluid en/of verminderde stemmogelijkheden door organische of functionele factoren.
Wat is GRBASI?
Een auditieve perceptuele methode voor het beoordelen van stemmen met een 4-puntsschaal.
Wat zijn de onderdelen van GRBASI?
G = grade ( ernst van stemafwijking)
R = roughness (schor)
B = breathiness (heesheid)
A = astenia (krachteloos)
S = strain (spanning)
I = instability. (trilling in stem)
Wat zijn de soorten zangstemmen voor volwassenen?
Bas, bariton, tenor, alt, mezzo-sopraan, sopraan.
Wat zijn anamnesevragen voor stemklachten?
Klachtomschrijving, oorzaak, stembelasting, verandering van de klacht, omgeving, medische geschiedenis.
Wat zijn rode vlaggen bij stemklachten?
Heesheid, afonie, tremor, instabiliteit, zwakte, dofheid, toonhoogteveranderingen.
Wanneer moet je doorverwijzen naar KNO?
Bij heesheid langer dan 2-3 weken zonder duidelijke oorzaak.
Wat is de stemklacht route voor onderzoek?
Bij logopedie: anamnese, dan SFO. Bij KNO: anamnese, dan visuele inspectie.
Wat is de Voice Handicap Index (VHI)?
Een vragenlijst die de psychosociale gevolgen van een stemstoornis meet.
Hoe is de VHI gestructureerd?
Bestaat uit 30 vragen verdeeld over 3 categorieën: emotional, functional, physical.
Wat is genderdysforie?
Een gevoel van onbehagen over het biologische geslacht, vaak met de wens om van geslacht te veranderen.
Wat is het effect van hormonen op de stem van een transman?
Testosteron verlaagt de stem door meer massa en dikkere spieren.
Wat zijn niet-organische stemstoornissen?
Stemstoornissen waarbij het stemorgaan intact is, maar het functioneren niet goed is.
Wat is MTD?
Muscle tension dysphonia, een vorm van heesheid door spierspanning.
Wat zijn klachten van MTD?
Heesheid, stemvermoeidheid, veranderingen in stemkwaliteit, en pijn in de laryngeale omgeving.
Wat is heesheid?
Heesheid is onvolledige stemplooisluiting, auditief waarneembaar als valse lucht.
Wat is schorheid?
Schorheid is onregelmatige stemplooisluiting met relatief hoge Psub, auditief waarneembaar als een ruw stemgeluid (schuurpapier).
Wat is vocal fry?
Vocal fry is onregelmatige stemplooisluiting met relatief lage Psub, auditief waarneembaar als krakerig.
Wat zijn de klachten van MTD?
Heesheid, stemvermoeidheid, veranderingen in stemkwaliteit; soms zelfs afoon, pijn of spanningsgevoelens in laryngeale omgeving.
Wat is primaire MTD?
MTD bestaat op zichzelf; oorzaak is lastig te achterhalen, kan gerelateerd zijn aan ziekte, allergieën, reflux of verhoogde belasting van de stemplooien.
Wat is secundaire MTD?
Secundaire MTD ontstaat door een ander onderliggend probleem, zoals overmatige spierspanning ter compensatie van een organisch probleem.
Wat zijn mogelijke behandelingen voor MTD?
Aanleren van ontspannen fonatie, manuele facilitatie van de larynx, bubbelen, vergroten stembelastbaarheid, corrigeren van de houding, stemhygiëne.
Wat is vocal cord dysfunction (VCD)?
Paradoxale stemplooibeweging waarbij stemplooien naar elkaar toe bewegen tijdens inademen, wat leidt tot piepende ademhaling en andere symptomen.
Wat zijn de symptomen van VCD?
Verandering van stemkwaliteit, heesheid, spanning in de keel, beklemmend gevoel op de borst en moeite met slikken.
Wat is ventriculaire fonatie?
Abnormale adductie en vibratie van de valse stemplooien tijdens fonatie, gekarakteriseerd door een ruwe stemkwaliteit en lage frequentie.
Wat zijn de kenmerken van hypofunctionele dysfonie?
Beperkte vocale mogelijkheden, onvoldoende stemvolume, heesheid, afone momenten, en lage subglottische druk.
Wat zijn de kenmerken van hyperfunctionele dysfonie?
Heesheid, stemvermoeidheid, pijn of spanningsgevoel in de larynx, gespannen fonatie, hoge subglottische druk.
Wat houdt logopedische behandeling voor transmannen in?
Behandeling richt zich op wennen aan een lagere stem, gebruik van resonans, en werken aan mannelijke intonatie en taalgebruik.
Wat houdt logopedische behandeling voor transvrouwen in?
Begeleiding op gebied van lichter/vrouwelijker spreken, intonatie, aangepaste resonans en luidheid, en mogelijk stem verhogende ingreep.
Wat is stembelasting?
Belastende taken voor de stem, zoals langdurig luid spreken of spreken in een lawaaierige omgeving.
Wat is stembelastbaarheid?
Het vermogen van de stem om bij langdurige belasting de gewenste luidheid te produceren zonder problemen met stemkwaliteit.
Hoe kan stembelastbaarheid ontwikkeld worden?
Door training van de stem, vergroten van het uithoudingsvermogen, en goed zorgen voor de stem (stemhygiëne).
Wat zijn persoonsgebonden risicofactoren voor stemstoornissen?
Allergieën, infecties, leeftijd, constitutie, conditie, astma, reflux, hormonale veranderingen, vermoeidheid, medicatie, roken, alcohol en cafeïne.
Wat zijn niet-persoonsgebonden risicofactoren voor stemstoornissen?
Lawaai, akoestiek, luchtvochtigheid, en toxische dampen.
Wat zijn beroepssprekers?
Professionals zoals elite voice performers, professional voice users, nonvocal professionals, en nonvocal nonprofessionals, met verschillende impact van stemproblemen.
Hoe moet je stemproblemen behandelen?
Als een puzzel, door informatie te verzamelen via SFO en anamnese en te onderzoeken wat werkt voor de cliënt.
Wat is de pahn proef?
Door nasale klanken te maken creëer je ontspanning in het larynxgebied, wat invloed heeft op de stem.
Wat is de proef van Lombard?
Plaats papiertjes over de oren om auditieve feedback uit te schakelen en veranderingen te noteren.
Wat is de motor in de stemproductie?
Het ademhalingssysteem.
Wat is de bron in de stemproductie?
De larynx; de stemplooien.
Wat is het filter in de stemproductie?
De vocal tract; alles tussen de stemplooien en de lippen.
