Stappenplannen Flashcards
Wanneer is er sprake van strafbaarheid?
- Menselijke gedraging
- Die valt binnen de grenzen van wettelijke delictsomschrijving (= objectief)
- Die wederrechtelijk is
- En aan schuld is te wijten (= subjectief
Is er sprake van causaliteit? (csqn duidelijk)
Stap 1. Hoe moet causaliteit worden bepaald?
- Volgens vaste rechtspraak naar de leer van de redelijke toerekening
Stap 2. Oude theorieën.
a. CSQN: Ondergrens van de strafrechtelijke aansprakelijkheid. Gedraging moest een onmisbare schakel hebben gevormd voor het intreden van het gevolg.
- Was de gedraging een noodzakelijke factor voor het intreden van het gevolg?
b. Voorzienbaarheid: was het ingetreden gevolg te voorzien?
Stap 3. Aard van de gedraging
a. Heeft de verdachte de kans op het intreden van het gevolg verhoogd?
b. Is de aard van de gedachte geschikt voor het intreden van het gevolg?
c. Arresten:
- Aortaperforatie, Letale longembolie,
Dwarslaesie
Stap 4. Opzet/schuldverband
- Is het ten laste gelegde een opzet- of schulddelict?
1. Opzet op bepaald gevolg -> opzetbestanddeel -> opzetdelict
- Causaliteit meer voor de hand, want op gevolg gericht
2. Onvoorzichtig handelen -> Schuld bestanddeel -> Schuld delict
- Geen duidelijke indicatie om schuld aan verdachte toe te rekenen, maar toch kan causaal verband a.h.v. leer van voorzienbaarheid worden beargumenteerd
- Geobjectiveerde delicten: geen opzet op gevolg, maar wel voorzienbaar -> toch causaal verband en toerekenen
Stap 5. Ratio van de delictsomschrijving
- Welke norm wordt beschermd en is deze door de gedraging geschonden?
Is er sprake van causaliteit (alternatieve causaliteit)?
Stap 1. Noem wat CSQN is, dat deze onduidelijk is en dat er sprake kan zijn van een alternatieve causaliteit.
- Alternatieve moet hoogst onwaarschijnlijk zijn.
- Onzekere csqn staat aansprakelijkheid niet in de weg
Stap 2. Groninger HIV: vaststelling van causaliteit bij alternatieve causaliteit
- Kan het gedrag een onmisbare schakel hebben gevormd?
- Is het aannemelijk dat het gevolg met aanzienlijke mate van waarschijnlijkheid door de gedraging van de verdachte is veroorzaakt?
a. Is de gedraging naar haar aard geschikt om het ingetreden gevolg teweeg te brengen?
b. Naar ervaringsregels van dien aard dat gedraging heeft geleid tot intreden van het gevolg?
c. Afweging scenario’s: is het ten laste gelegde scenario hoogstwaarschijnlijk de oorzaak en het andere scenario niet?
Stap 3. Oude causaliteitsleren
- CSQN –> getoetst via Groninger HIV
- Voorzienbaarheid: was het intreden van het gevolg te voorzien?
Stap 4. Aard van de gedraging
- besproken via Groninger HIV
Stap 5. Opzet/schuldverband
- Opzet op bepaald gevolg -> opzetbestanddeel -> opzetdelict
- Causaliteit meer voor de hand, want op gevolg gericht - Onvoorzichtig handelen -> Schuld bestanddeel -> Schuld delict
- Geen duidelijke indicatie om schuld aan verdachte toe te rekenen, maar toch kan causaal verband a.h.v. leer van voorzienbaarheid worden beargumenteerd
- Geobjectiveerde delicten: geen opzet op gevolg, maar wel voorzienbaar -> toch causaal verband en toerekenen
Stap 6. Ratio van de delictsomschrijving
- Welke norm wordt beschermd en is deze door de gedraging ook geschonden?
Is er sprake van causaliteit (omissiedelict)?
Stap 1. Noem wat CSQN is, dat deze onduidelijk is en dat er sprake kan zijn van een omissiedelict
- Onzekere csqn staat aansprakelijkheid niet in de weg
Stap 2. Criteria Shaken Baby
a. Heeft de gedraging (nalaten) de kans op het intreden van het gevolg verhoogd?
b. Had de verdachte een zorgplicht?
Stap 3. Oude causaliteitsleren
a. CSQN: was de gedraging van de verdachte een noodzakelijke factor voor het intreden van het gevolg?
b. Voorzienbaarheid: was het intreden van het gevolg te voorzien?
Stap 4. Aard van de gedraging
- Bij nalaten lastiger in te vullen, niet echt sprake van gedraging
Stap 5. Opzet/schuldverband
- Is het ten laste gelegde een opzet- of schulddelict?
1. Opzet op bepaald gevolg -> opzetbestanddeel -> opzetdelict - Causaliteit ligt meer voor de hand, want op gevolg gericht
2. Onvoorzichtig handelen -> schuldbestanddeel -> schulddelict - Geen duidelijke indicatie om schuld aan verdachte toe te rekenen, maar toch kan causaal verband aan de hand van leer van voorzienbaarheid worden beargumenteerd
- Geobjectiveerde delicten: geen opzet op gevolg, maar wel voorzienbaar -> toch causaal verband en toerekenen
Stap 6. Ratio van de delictsomschrijving
- Welke norm wordt beschermd en wordt deze door de gedraging geschonden?
Is er sprake van voorwaardelijk opzet?
Stap 1. Aanmerkelijke kans
a. Afhankelijk van de omstandigheden van het geval
- HIV I: de kans op het intreden van het gevolg is niet afhankelijk van de aard of ernst van het gevolg
b. Is de kans naar algemene ervaringsregels aanmerkelijk te achten?
- Aanmerkelijke kans: reële, niet onwaarschijnlijke mogelijkheid
c. Beoordelingsmoment: moment van handelen
Stap 2. Bewust
- Verklaringen van de verdachte
- Gemiddelde derde: het kan niet anders dan dat hij wist dat er een aanmerkelijke kans was op het intreden van het gevolg
Stap 3. Aanvaarden
a. Kijken naar:
1. Verklaringen van de verdachte
- Enkhuizer doodslag: koop toegenomen dat gevolgen zich kunnen verwezenlijken
2. Getuigenverklaringen
3. Feitelijke omstandigheden van het geval -> uiterlijke verschijningsvormen
4. Contra-indicaties
- Porsche
b. Andere arresten
- HIV I: feit dat iemand bewust is van een aanmerkelijke kans is niet genoeg om te kunnen zeggen dat hij de kans ook heeft aanvaard
Is er sprake van voorbedachte raad?
Stap 1. Is er een zekere tijd geweest om na te denken over:
a. Gevolgen van de voorgenomen daad
b. Betekenis van de voorgenomen daad
Stap 2. Contra-indicaties (Voorbedachte raad II)
a. Plotseling opkomende hevige drift of gemoedsopwelling
b. (Zeer) korte tijdspanne tussen besluit en uitvoering
c. Gelegenheid om te beraden ontstaat pas bij uitvoering
- Indien verdachte genoeg tijd had om na te denken, wordt verondersteld dat hij dat ook heeft gedaan
Is er sprake van culpa?
Stap 1. Aanmerkelijke onvoorzichtigheid
a. Onvoorzichtigheid: is er gehandeld ism normen?
b. Aanmerkelijk: (kijken naar gemiddelde derde)
- Hoeveel normoverschrijdingen?
- Inhoud van normen
- Garantenstellung
- Voorzienbaarheid
Stap 2. Verwijtbaarheid
a. Wordt verondersteld als er sprake is van aanmerkelijke onvoorzichtigheid
b. Tenzij: geslaagd beroep op schulduitsluitingsgrond
- Verpleegster: stress en werkdruk is onvoldoende reden om verwijtbaarheid weg te nemen
Is er sprake van roekeloosheid?
Stap 1. Buitengewone onvoorzichtigheid
a. Gedrag buiten normale spelregels
- Gedragingen van de verdachte
- Aard en ernst van de gedragingen
- Overige omstandigheden van het geval
Stap 2. Zeer ernstig gevaar
- Aard en ernst van de gedragingen
- Overige omstandigheden van het geval
Stap 3. Bewust of had moeten zijn
- Verklaringen en gedragingen van de verdachte
- Vergelijking met een objectieve derde
Is er sprake van ontoerekeningsvatbaarheid? (art. 39 Sr)
Stap 1. Psychische stoornis, psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap
Stap 2. Causaal verband tussen stoornis en strafbaar feit?
a. Dubbele causaliteit
- Tussen stoornis en strafbaar feit
- Tussen stoornis en het niet kunnen toerekenen
Stap 3. Kan het strafbaar feit aan verdachte worden toegerekend?
a. Regulerende beginselen
- Propotionaliteit: stond handelen in redelijke verhouding tot handelen van de ander?
- Subsidiariteit: enige overgebleven en minst ingrijpende middel?
- Garantenstellung: hogere zorgplicht door specifieke kennis en kunde van de dader
- Culpa/dolus in causa: iemand zich verwijtbaar in een situatie brengen
Is er sprake van poging?
Stap 1. Misdrijf met gevangenisstraf van > 8 jaar
Stap 2. Voornemen
a. Gelijk opstellen met opzet -> ziet op alle bestanddelen van de delictsomschrijving na opzet
b. Voorwaardelijk opzet is voldoende als opzetvariant in delictsomschrijving dat toelaat
- Inrijden op agent: bij onvoltooid is voorwaardelijk opzet voldoende
Stap 3. Begin van uitvoering
a. Gematigde objectieve leer: kijk of gedragingen van de verdachte gevaarlijk zijn en wat de wil van de verdachte is -> naar uiterlijke verschijningsvorm begin van uitvoering
- Uitzendbureau Cito: kijken naar de indruk van een gemiddelde derde van de gedraging
- Videodozen: ook achteraf bekend geworden gegevens kunnen bijdragen aan vaststelling of er sprake was van een begin van uitvoering
- Gijzelnemer Almelo: ook losse gedragingen kunnen samen genomen worden om begin van uitvoering vast te stellen
- Grenswisselkantoor: voltooiing van misdrijf was niet dichtbij genoeg
- Poging bevrijding gedetineerde uit gevangenis: sprake van concrete gerichtheid op voltooiing, dus veroordeling tot poging
Stap 4. Is er sprake van vrijwillige terugtred?
a. Causaal verband
- Tussen voltooiing misdrijf en omstandigheden die van de wil van de verdachte afhankelijk waren
b. Autonome wil
- Wil mag niet worden beïnvloed door externe factoren
- Kopje onder: voor vrijwillige terugtred bij voltooide poging actieve handelingen vereist die naar aard en tijdstip geschikt zijn.
Is er sprake van een strafbare deelneming?
Stap 1. Voorafgaand aan het delict
- Containerdiefstal: kan medeplegen op grond van de functie die is aangenomen bij de voorbereiding, indien groot en fundamenteel -> functioneel handelingsbegrip
Stap 2. Ten tijde van het delict
Stap 3. Na afloop van het delict
Is er sprake van doen plegen?
Stap 1. Beweegt de doen plegen een ander tot het plegen van een strafbaar feit?
Stap 2. Is er sprake van opzet van de doen pleger?
a. Voorwaardelijk opzet voldoende indien opzetvariant dat toelaat
b. Bij uiteenlopen van opzet van de doen pleger en de pleger is opzet van de pleger doorslaggevend
Stap 3. Is de pleger strafbaar?
- Ontoerekeningsvatbaar
- Opzet bestanddeel niet vervuld of AVAS
- Bezit niet vereiste kwaliteit voor kwaliteitsdelict
- Handelt in overmacht of ambtelijk bevel
- Beroep op bijzondere strafuitsluitingsgrond
Is er sprake van medeplegen?
Stap 1. Accessoriteit
- Grondfeit waarop medeplegen ziet
Stap 2. Dubbel opzet
a. Opzet op deelneming
b. Opzet op gronddelict
c. Voorwaardelijk opzet voldoende indien opzetvariant dit toelaat
Stap 3. Nauwe samenwerking
- Overzichtsarrest medeplegen: medepleger een daadwerkelijke intellectuele bijdrage had
1. Onderlinge taakverdeling
2. Rol in voorbereiding, uitvoering, afhandeling
3. Aard en intensiteit van de samenwerking
4. Fysieke aanwezigheid op belangrijke momenten - Containerdiefstal: ook medeplegen als er geen fysieke aanwezigheid is
5. Het niet-distantiëren - Enkel niet-distantiëren is niet voldoende om te spreken van medeplegen
- Moord op advocaat: wezenlijke bijdrage geleverd en intensieve en duidelijke taakverdeling
- Tandprothetische praktijk: ondanks zwijgen alsnog voor medeplegen veroordeeld
Stap 4. Bewuste samenwerking
a. Is het vervullen van de bestanddelen van de DO door de deelnemers gezamenlijk gewild
- Opzet op samenwerking
- Opzet op grondfeit
b. Voorwaardelijk opzet vereist indien gronddelict dat toelaat
- voldoende als maar 1 medepleger zuiver opzet had
Is er sprake van medeplichtigheid?
Stap 1. Accessoriteit
- Grondfeit waarop medeplichtigheid ziet
Stap 2. Dubbel opzet
a. Opzet op medeplichtigheid & gronddelict
b. Voorwaardelijk opzet voldoende
- Geef het mes: als opzet slechts betrekking heeft op een deel van de handeling, kan toch sprake zijn van opzettelijke medeplichtigheid
Stap 3a. Medeplichtige gelegenheid, middelen of inlichtingen verschaft tot het plegen van het misdrijf of misdrijf bevorderd
- Strafbare feit bevorderd of vergemakkelijkt
Stap 3b. Passieve medeplichtigheid (door nalaten)
- Honden Peter: niet handelen kan leiden tot het vergemakkelijken van opzettelijke levensberoving, als er sprake is van een schending van een rechtsplicht of een zorgplicht
Is er sprake van functioneel daderschap bij rechtspersonen?
Stap 1. Rechtspersoon
- art. 2:1 t/m 2:3 BW, art. 51 lid 3 Sr
Stap 2. Normadressaat
- Kijken voor wie het artikel geldt -> rechtspersoon kan niet een gekwalificeerde delict plegen
Stap 3. Redelijkerwijs toe te rekenen aan rechtspersoon
- Drijfmest: criterium redelijke toerekening, valt de gedraging in de sfeer van de rechtspersoon?
1. Gedraging van een ondergeschikte is ten behoeve van de rechtspersoon
2. Gedraging past in normale bedrijfsvoering
3. Gedraging is de rechtspersoon dienstig geweest
4. Rechtspersoon had beschikking over de gedragingen en had de gedragingen aanvaard door feitelijke gang van zaken (IJzerdraad-arrest!)
Stap 4. Kan culpa/opzet vastgesteld worden?
- Blijkt opzet/culpa uit gedragingen van een natuurlijke persoon?
- Heerst er een bepaald klimaat waaruit opzet/culpa blijkt?
