Slides Flashcards
Kort de geschiedenis van de pediatrische psychologie
- 1890 = 1e kliniek door witmer
- 1920 = gesell ontwikkelde normen voor psychologische groei en ontwikkeling
- midden jaren 60 = Kagan formuleerde ‘new marriage’
- 1967 = Wright bedacht de term en ontwikkelde een groepsidentiteit door een tijdschrift op te richten
Waarom is pediatrische psychologie steeds belangrijker?
Door verbeterde medische zorg overleven kinderen met een (chronische) aandoening meer en hebben ze dus ook een hogere levensverwachting. Als de ontwikkelingsprocessen verstoord raken tijdens een ziekte kunnen er later problemen ontstaan op psychisch, sociaal en maatschappelijk vlak.
Wat is het doel van de behandeling van een pediatrisch psycholoog?
Doel van de behandeling is het reduceren van de symptomen en het optimaliseren van de kwaliteit van leven
Definitie pediatrische psychologie
Relaties tussen het psychologisch welbevinden en de fysieke gezondheid van het kind dat in ontwikkeling is, rekening houdend met de context. Als psycholoog dien je rekening te houden met het ontwikkelingsperspectief en de context van het kind.
Wat is belangrijk om in je achterhoofd te houden als je een kind behandelt?
Je moet rekening houden met het ontwikkelingsperspectief en de context van het kind. Een basisschoolkind behandel je namelijk anders dan een adolescent.
Waar houdt de pediatrische psychologie zich mee bezig?
Met de psychologische aspecten van het ziek zijn.
- houdt zich bezig met de psychologische factoren die leiden tot een somatische ziekte zoals persoonlijkheid, emoties en context
- houdt zich ook bezig met de psychologische gevolgen van de ziekte en kijkt daarbij naar gedrag, cognities en emoties
Definitie scientist practitioner
Integratie tussen wetenschappelijk onderbouwde kennis en praktijk ervaring
Definitie evidence based medicine
Klinisch handelen dient te worden gebaseerd op gedocumenteerde effectiviteit en doelmatigheid
Wat zijn effectivity studies?
vanuit de praktijk testen, kijken naar de doelmatigheid/effectiviteit van een bepaalde interventie
Wright vond dat er een groepsidentiteit gecreëerd moest worden, hoe zou dit aangepakt moeten worden volgens hem?
- Formele organisatie nieuwsbericht -> JPP
- Meer specifieke training
- Vermeerdering van kennis door toegepast onderzoek
Wat zijn efficacy studies?
Laboratorium studies, kijken of iets in theorie klopt. daarna met effectivity study kijken of het ook in de praktijk klopt.
Definitie klinische significantie
Met een hele grote groep vind je heel snel een statistisch significante bevinding. Maar is dit in de klinische praktijk ook echt relevant?
Wat zijn de 4 kerntaken van een pediatrisch psycholoog?
- Inventarisatie
- Diagnostiek
- Behandeling
- Overleg
Wat zijn de doelen van de OKIDO studie?
1: het ontwikkelen van een ziektespecifieke observatie methode om inzicht te krijgen in de kwaliteit van de ouder-kind interactie rondom de diabetes van jonge kinderen (tot 7 jaar)
2: het onderzoeken van de relatie tussen de ouder-kind interactie en het HbA1c en het psychosociaal functioneren van ouder en kind
Waarom is het belangrijk dat we kwaliteit van leven in kaart brengen?
Er is een toename van het aantal chronisch zieken door betere behandeling en langere levensverwachting. We willen de symptomen verminderen maar ook de kwaliteit van leven verbeteren, we zijn ons er van bewust dat de psychologische en sociale gevolgen van een chronische ziekte ook belangrijk zijn. Daarnaast zijn patienten ook steeds mondiger geworden.
Definitie kwaliteit van leven
Geheel van lichamelijke, psychische en sociale gevolgen van een ziekte en/of behandeling zoals die door de patient wordt ervaren. (WHO)
Vanuit welke drie domeinen kun je KvL bekijken?
- fysiek
- mentaal
- sociaal
Noem drie kenmerken van KvL
- het is gezondheidsgerelateerd
- het is multidimensioneel
- het is subjectief
Wat zijn de verschillen tussen FS, HS en QOL?
FS = functional status
HS = health status
QOL = quality of life
FS en HS zijn meer gericht op de fysieke toestand van de patient, QOL is veel breder.
Welke drie doelen heeft kwaliteit van leven onderzoek?
- beschrijven van verschillen tussen groepen
- vergelijken van behandelingen
- voorspellen van overleving
Welke soorten KvL instrumenten zijn er?
- generieke instrumenten
- ziekte-generieke instrumenten
- ziekte specifieke instrumenten
Wat zijn generieke KvL instrumenten?
die instrumenten bevatten algemene vragen gericht op de verschillende domeinen en kunnen ingevuld worden door zieke en gezonde kinderen
Wat zijn ziekte-generieke KvL instrumenten?
deze instrumenten zijn gericht op de gevolgen van de ziekte die gelden voor alle kinderen met een chronische aandoening (zoals het ondergaan van een behandeling in het algemeen) => zo kun je een vergelijking maken tussen kinderen met verschillende aandoeningen
Waarom worden ziekte-generieke instrumenten maar weinig gebruikt in wetenschappelijke studies?
Omdat in wetenschappelijke studies vaak maar 1 aandoening centraal staat, dan kies je meestal voor een ziekte specifieke vragenlijst.
Wat zijn ziekte specifieke KvL instrumenten?
deze instrumenten zijn gericht op de gevolgen van de ziekte en/of behandeling voor een specifieke patient populatie
Aan welke psychometrische eisen met KvL instrumenten voldoen?
- betrouwbaarheid
- validiteit
- hanteerbaarheid
Wat is het resultaat van het gebruiken van KvL instrumenten in de praktijk?
Artsen die KvL vragenlijsten gebruiken signaleren vaker psychologische problemen en ook, in mindere mate, lichamelijke problemen.
Wat is autisme voor soort stoornis?
Autisme is een stoornis in de verwerking en het integreren van prikkels. Sociale prikkels zijn het moeilijkst. kenmerken:
- moeite met sociale interactie
- moeite met communicatie
- herhaalde stereotiepe patronen van gedrag
Wat is het verschil tussen de DSM 4 en 5 betreffende de diagnose autisme
in de DSM 5 is sociale interactie en communicatie samengenomen tot het criterium: sociale communicatie. Er is een nieuw kenmerk toegevoegd: te gevoelig of ongevoelig voor sensorische informatie
DSM 4 criteria autisme
A. 6 symptomen: minimaal 2 symptomen in het kenmerk sociale interactie, 1 symptoom in het kenmerk communicatie en 1 symptoom in het kenmerk stereotiepe patronen van gedrag
B. Achterstand in of abnormaal functioneren op ten minste 1 van de volgende gebieden met een begin voor het derde jaar: sociale interacties, taal zoals te gebruiken in sociale communicatie OF symbolisch/fantasiespel
C. niet stoornis van Rett of een desintegratiestoornis van de kinderleeftijd
Wanneer ben je zwakzinnig?
IQ onder de 70
Welke vragenlijst gebruik je om te kijken naar gedragsproblemen bij kinderen?
Child behavior check list in te vullen door de ouders, TRF door de teacher.
Welke clusters kent de CBCL?
- internalizing problems
- externalizing problems
- total problems
Hoe kun je IQ onderzoeken bij kinderen?
- 2 tot 26 maanden: Bayley’s (ontwikkelingsleeftijd)
- 2,7 tot 7 jaar: SONS (non-verbaal)
- 2,6 tot 6,1 jaar: WPPSI
- 6 tot 16 jaar: WISC
DSM 4 criteria voor ADHD
A. Sprake van (1) en/of (2)
1 = aandachtstekort: tenminste 6 symptomen die al een half jaar bestaan
2 = hyperactiviteit/impulsiviteit: tenminste 6 symptomen die al een half jaar bestaan
B. symptomen waren al voor het 7e jaar aanwezig
C. symptomen moeten aanwezig zijn op 2 of meer terreinen
Wanneer ben je hoogbegaafd?
IQ hoger dan 130
Wat zijn de DSM 4 criteria voor ODD?
A. Er bestaat gedurende minimaal 6 maanden een patroon van argumentief en uitdagend gedrag of wraakzucht in combinatie met een boze of prikkelbare stemming, waarbij is voldaan aan ten minste 4 criteria
B. de stoornis veroorzaakt problemen in de sociale omgang met anderen en op school
Wat zijn de DSM 4 criteria voor hechtingsproblematiek?
A. in de meeste situaties opmerkelijk verstoorde en niet aan de ontwikkeling aangepast sociale relatievormen, optredend voor het 5e jaar
B. de stoornis mag niet te wijten zijn aan een algemene ontwikkelingsstoornis
C. Er moeten sporen zijn van een vroegkinderlijke verwaarlozing
D. Men mag veronderstellen dat de verwaarlozing onder punt c verantwoordelijk is voor het gestoorde gedrag
Hoeveel kinderen per jaar krijgen kanker in Nederland?
500-550
Hoeveel % van de kinderen met kanker zijn te genezen?
75%
Welke kanker komt het meest voor bij kinderen?
Leukemie: 20-25%
Hoe ziet de behandeling van kanker er uit?
Grotendeels hetzelfde als bij volwassenen: chemo + chirurgie + radiotherapie
Wat is het gevolg van kanker behandeling?
Behandeling kan zowel korte als lange termijn gevolgen hebben. De ontwikkeling komt soms onder druk te staan, bijvoorbeeld door de tumor maar ook door de behandeling en door de lange opname. Impact op het gehele gezin is erg groot.
Wat zijn de lichamelijke gevolgen (zowel korte termijn als lange termijn) van kankerbehandeling?
Korte termijn: - chemotherapie zorgt voor misselijkheid en haaruitval - chirurgie zorgt voor verminking Lange termijn: - kans op secundaire maligniteit - hormonale problemen/onvruchtbaarheid - functiestoornissen - vermoeidheid
Wat zijn de mogelijke psychosociale gevolgen (zowel korte termijn als lange termijn) van kankerbehandeling?
Korte termijn: - spanning rondom ziekenhuis en ingrepen - angst en onzekerheid - verdriet Lange termijn: - angst terugkomen ziekte - meedoen met anderen - anders zijn - schoolprestaties
Welke groep (kinderkanker) loopt het meeste risico op langdurige nadelige gevolgen?
Kinderen met een hersentumor (2e meest voorkomende diagnose). Ervaren veel problemen met aandacht en geheugen. Veel late effecten: cognitieve problemen en sociale problematiek. Met name meisjes en vroege diagnose is gerelateerd aan problematiek. interventiemogelijkheden beperkt.
Wat is growing into deficit?
‘Growing into deficit’ betekent dat je door de verhoogde eisen die de omgeving aan je stelt wanneer je ouder wordt er achter komt dat je niet altijd aan die eisen kunt voldoen. Zo zal een zwakke fijne motoriek bij een tweejarige niet extreem opvallen, maar zodra hij moet leren schrijven valt op dat de fijne motoriek sterk aangedaan is.
Welke psychosociale specialismen zijn betrokken in de zorg voor kinderen met kanker?
- pedagogische zorg
- educatieve voorzieningen
- maatschappelijk werk
- psychologen
Wat zijn de voornaamste taken van een psycholoog bij kinderen met kanker?
- evidence based patientenzorg
- diagnostiek
- behandeling
- arts-patient communicatie
Wat is het idee achter het ‘pediatric psychosocial preventative health model’ van Kazak?
Het idee achter het PPPH model is dat elk gezin in de piramide in te delen is. zo kun je zien welke gezinnen meer of minder psychosociale zorg nodig hebben.
Uit welke drie lagen bestaat de piramide van Kazak (pediatric psychosociale preventative health model)
Van onder naar boven -> van minste zorg nodig naar meeste zorg nodig
- universal: children and families are distressed but resillient -> provide general support, help family help themselves, provide info and support, screen for indicators of higher risk
- targeted: acute distress + risk factors present -> provide intervention and services specific to symptoms and monitor distress.
- clinical/treatment: persistent and/or escalating distress + high risk factores -> consult behavioral health specialist
Welke ouders van kinderen met kanker zijn at risk voor het ontwikkelen van verhoogde stress reacties in de chronische fase?
- alleenstaande ouders
- moeders
- > life events
- problematiek voor de diagnose
Wat zijn PRO’s?
PRO’s zijn gebaseerd op directe rapportage van een patient zonder tussenkomst van een ander persoon. het in kaart brengen van KvL middels vragenlijsten is een vorm van PRO. Zijn belangrijk voor shared decision making.
Voordelen PRO’s bij kinderen met kanker
- kinderen met kanker verhoogd risico op kvl problemen
- systematisch monitoren helpt bij identificeren/signaleren van kvl problemen
- betere communicatie en meer tevredenheid over de zorg
- kan negatieve gevoelens/onzekerheid wegnemen
- delen scherm tijdens consult bevordert patient participatie
Waarom PRO’s?
Systematische aandacht voor psychosociale problemen in de praktijk ontbreekt -> daarom PRO’s!
Waar staat KLIK voor en wat is het?
Kwaliteit van Leven in Kaart
-> het monitoren van KvL van kinderen met een chronische aandoening
Wat zijn de doelen van het KLIK programma?
- het monitoren en screenen van kinderen met een chronische aandoening of kanker in de geneeskunde
- door het terugkoppelen van PRO’s aan zorgverleners faciliteren we multidisciplinaire communicatie en communicatie tussen het team en de patient/ouders
- door het gebruik van het KLIK profiel moedigen we patienten aan tot meer patient-gerichte zorg
Wat zijn de resultaten van effectstudies naar het KLIK programma?
- emotionele en sociale problemen worden vaker besproken
- emotionele problemen worden beter gesignaleerd
- artsen zijn meer tevreden over consult
- het consult duurt niet langer (-3 min niet sig)
- ouders geven het PROfiel een 8
Welke vaardigheden heeft een kind nodig om een kwaliteit van leven vragenlijst in te kunnen vullen?
- linguistische vaardigheden
- cognitieve vaardigheden
- vermogen tot lange termijn visie
Wanneer kunnen kinderen betrouwbaar een vragenlijst invullen?
vanaf 7 of 8 jaar
Hoe kunnen we het beste de kwaliteit van leven schatten bij kinderen jonger dan 7 jaar?
proxy-rapportage door de ouders
Wat is het nadeel van proxy-rapportage bij kwaliteit van leven?
Geen goede overeenstemming tussen zelf- en proxy-rapportage -> cross-informant variance
Wat is de reden voor cross informant variance bij kvl vragenlijsten?
- ouders en kinderen hebben niet hetzelfde perspectief over een bepaald onderwerk
- kinderen delen niet alles met hun ouders
Waar zijn we verschillen in cross informant variance?
- verschilt per domein: meer overeenkomsten bij observeerbare domeinen (fysiek, klachten), minder overeenkomst bij minder zichtbare domeinen (sociaal, emotioneel)
- verschilt per subgroep: ouders van gezonde kinderen rapporteren een hogere KvL dan de kinderen zelf terwijl ouders van chronisch zieke kinderen een lagere KvL rapporteren dan de kinderen zelf
Wat was de onderzoeksvraag en het doel van het onderzoek van Varni et al uit 2007?
Zijn kinderen jonger dan 8 al in staat om betrouwbare zelf-rapportage te geven?
Doel: het onderzoeken van de betrouwbaarheid en validiteit van de PedsQL zelfrapportage (5-16 jaar)
Wat is de Intra Class Correlation?
De interbeoordelaar betrouwbaarheid tussen twee of meerdere beoordelaars op dezelfde afhankelijke variabele. Dus mate van overeenstemming
0.8 = zeer goed
Uit welke 4 domeinen bestaat de PedsQL?
sociaal
fysiek
school
sociaal
Wat is de conclusie van het onderzoek van Varni et al uit 2007?
Kinderen kunnen vanaf 5 jaar betrouwbaar en valide een zelf-rapportage van hun KvL geven, als het instrument past bij de leeftijd van het kind. Proxy rapportage moet alleen de primaire uitkomstmaat zijn als het kind te jong of te ziek is om een zelf-rapportage te geven
Wat is interne consistentie en hoe meet je het?
in hoeverre de items binnen een schaal met elkaar samenhangen. meten mbv cronbach’s alpha, 0.7 of hoger is goed
Wat is discriminante validiteit?
in hoeverre kan een test/vragenlijst onderscheid maken tussen twee groepen
Wat was het doel van het onderzoek van Bastiaansen et al?
Nederlandse vertaling en validering van de PedsQL vragenlijst bij een groep Nederlandse kinderen, waaronder 6 en 7 jarigen (met psychiatrische problemen)
Wat was de conclusie van het onderzoek van Bastiaansen et al?
Conclusie is dat de interne consistentie laag was voor 6 en 7 jarigen, dus die kunnen niet betrouwbaar een vragenlijst invullen.
Wat waren de 2 doelen van het onderzoek van Hartman et al?
1 - de interne consistentie meten van de PedsQL
2 - de mate van overeenstemming meten tussen zelf-rapportage en proxy-rapportage
Wat was de conclusie van het onderzoek van Hartman et al?
5 6 en 7 jarigen kunnen niet betrouwbaar een vragenlijst invullen (in overeenstemming met Bastiaansen, in tegenstelling tot Varni)
Wat zou een reden van de discrepantie kunnen zijn tussen de resultaten van Varni en die van Bastiaansen en Hartman?
Bij Varni is de vragenlijst afgenomen door de ouders, bij Hartman en Bastiaansen is dit gedaan door anderen. Misschien zijn ouders te sturend geweest.
Wat is een dyadisch interview?
Een interview waarbij ouders en kind samen worden geinterviewd, ouder kan het kind ‘helpen’ met goed antwoorden als het kind dingen even niet meer zo goed weet. Deze vorm is wel betrouwbaar en houdt rekening met het subjectieve component van kwaliteit van leven.
Wat is de definitie van genderdysforie?
Incongruentie tussen het ervaren/geuite gender en het toegewezen gender, gedurende minstens 6 maanden (+voldoen aan aantal kenmerken). GD gaat gepaard met klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het sociale of schoolse functioneren
Wat is de prevalentie van transseksualiteit in de volwassenheid?
1/10.000 MV
1/30.000 VM
Wat is het percentage jongens en meisjes dat zich gedraagt als het andere geslacht?
Jongens: 2,5%
Meisjes: 5%
Wat is het percentage jongens en meisjes dat ook daadwerkelijk van het andere geslacht wil zijn?
Jongens: 1,4%
Meisjes: 2%
Er komen nu veel minder genderdysforische biologische mannen dan voorheen, wat zou hier een verklaring voor zijn?
Dit komt mogelijk door dat het steeds meer geaccepteerd is om je als man wat vrouwelijker te gedragen. Het was voor vrouwen al eerder geaccepteerd om zich wat meer mannelijk te gedragen.
Wat is de etiologie van genderdysforie?
Nog onduidelijk, aanwijzingen voor verschil in hersenaanleg
Wat zijn de DSM criteria voor genderdysforie bij kinderen
A. Incongruentie tussen het ervaren/geuite gender en het toegewezen gender, gedurende minstens 6 maanden, wat blijk uit 6 van de 8 kenmerken.
B. De aandoening gaat gepaard met klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het sociale en schoolse functioneren
DSM-4 was een stuk minder streng!!
Hoeveel % van de genderdysfore kinderen worden later transseksuele volwassenen?
ongeveer 30%. De overige 70% blijft niet genderdysfoor. Een deel wordt homo en een deel hetero.
Welke factoren spelen een rol bij de persistentie van GD?
- intensiteit van de GD
- hoeveelheid corssgender gedrag
- persistentie GD > in biologische meisjes
- een vroege sociale transitie in biologische jongens
–> 10-13 jaar is de cruciale periode voor definitieve uitkomst
Welke periode is de cruciale periode voor definitieve uitkomst GD, en waarom?
10-13 jaar is de cruciale periode voor definitieve uitkomst
- veranderingen in sociale omgeving
- de (aanstaande) lichamelijke veranderingen
- eerste verliefdheden en relaties
Welke psychische comorbiditeiten zien we veel bij GD kinderen en wat zou een mogelijke verklaring zijn?
Vooral internaliserende problematiek zoals depressie en (sociale) angst. Een mogelijke verklaring zou zijn een maatschappelijk intolerantie ten opzichte van gender variantie, vooral pesten.
Hoe vaak komt autisme voor bij GD kinderen? En hoe vaak in de normale populatie?
6,4% bij GD
0,6 - 1% bij algemene populatie
Hoe pakken we GD aan bij kinderen onder de 12 jaar?
Diagnostiek: wel of geen GD?
Pedagogisch advies: geef het kind de ruimte om zichzelf te zijn maar probeer contact met leeftijdsgenoten van het eigen geslacht te stimuleren. En bijvoorbeeld alleen thuis in een jurkje mogen lopen.
De GD verder niet behandelen (geen medische ingrepen), behandelen alleen van bijkomende problemen zoals angst- en gedragsproblemen, negatief zelfbeeld etc.
Welke 3 mogelijke aanpakken van GD bestaan er?
- reparative therapy: behandelen van GD, zorgen dat het verdwijnt
- watchful waiting: afwachten tot in de puberteit, daarvoor niks doen
- early social transitioning: snel overgaan tot actie
DSM criteria GD bij adolescenten en volwassenen
A. Incongruentie tussen het ervaren/geuite gender en het toegewezen gender, gedurende 6 maanden voldoen aan 2 van de 6 kenmerken.
B. .De aandoening gaat gepaard met klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het sociale of beroepsmatige functioneren
Wat weten we over GD bij adolescenten?
- toename aanmeldingen tov kinderaanmeldingen
- meer gelijke verdeling m en v
- hoge persistentie in de volwassenheid
- early vs late onset: meer late onset bij bio m
Hoeveel % van de adolescenten met GD heeft een psychische comorbiditeit? welken zijn dat?
32,2% heeft een psychische comorbiditeit
- 21% angst
- 12,4% depressie
- 11,4% gedragsproblemen
- 9,4% ASS
- eetproblemen
–> 30% heeft suicide gedachten, een suicide poging gedaan of doet aan auto-mutilatie!
Uit welke fasen bestaat de aanpak van GD bij adolescenten?
Fase 1: diagnostische fase Fase 2: verlengde diagnostische fase -> puberteitsremmers Fase 3: behandelfase - cross sex hormonen - operaties vanaf 18 jaar
Hoe remmen we de puberteit bij GD adolescenten?
Dmv decapeptyl: remt de aanmaak van zowel mannelijke als vrouwelijk geslachtshormonen vanuit de hypothalamus
Waarom gebruik je puberteitsremmers?
Hierdoor win je tijd om een gebalanceerde beslissing te maken. Daarnaast vermindert het psychisch lijden zodat je een redelijk normale puberteit kan krijgen. Daarnaast zorgen puberteitsremmers voor een beter resultaat na de GAB (passabiliteit).
Wat zijn de indicaties voor puberteitsremmers bij GD adolescenten?
- diagnose GD
- toename lijdensdruk bij start puberteit
- geen ernstige comorbiditeit / psychopathologie
- ondersteunende familie / goed sociaal netwerk
- minimaal 12 jaar en voldoende puberteit
Wat zijn de positieve effecten van puberteitsremmers bij transmeisjes (M->V)
- minder beharing
- voorkomt stemverlaging
- afname teelbalgrootte en erecties
- kaak- en schouderontwikkeling
Wat zijn de positieve effecten van puberteitsremmers bij transjongens (V->M)
- afname borsten of uitblijven van borstgroei
- uitblijven of stoppen van de menstruatie
Welke cross sex hormonen worden gebruikt bij GD adolescenten?
- transmeisjes (M->V) = oestradiol pillen
deze pillen doen niks aan de stem, als die al laag is dan is dat jammer. ook niks aan de hoofdhaar (haargrens dus meer naar achteren) - transjongens (V->M) = sustanon injecties
sustanon injecties verlagen het stemgeluid wel bij transjongens
Welke behandelfasen kennen we bij volwassen GD patienten?
- diagnostische fase
- behandelfase
Hoeveel % volwassen GD patienten hebben psychische comorbiditeit en welken zijn dat?
As 1 problematiek: 38%
- 27% depressie
- 17% angststoornis
30% heeft suicide gedachten, een suicide poging gedaan of doet aan automutilatie!
Welke DD moet je aan denken bij GD bij volwassenen?
- Body dysmorphic disorder
- psychose
- borderline persoonlijkheidsstoornis
- ASS
- dissociatieve stoornis
Welke voorwaarde hangt er aan een operatie bij GD?
1 jaar lang in gewenste sociale rol leven (real-life fase)
Welke operatiemogelijkheden kennen we voor VM GD?
- mastectomie
- hysterectomie met of zonder eierstokken
- metadoioplastiek
- falloplastiek
Welke operatiemogelijkheden kennen we voor MV GD?
- vaginaplastiek
- facial feminization surgery
- adamsappelreductie
- stemoperatie
Wat zijn risicofactoren voor spijt van GAB?
- een inadequate diagnose
- een ontgoochelende sociale transitie fase
- negatieve uitkomsten chirurgie
- twijfel vooraf bij de patient
Wat is maternal impression / verzien?
De overtuiging dat aan het ongeboren kind een afwijking kan worden gegeven door een sterke emotie van de zwangere moeder, meestal door een waarneming
Wat stelt de Fetal Programming hypothese van Barker?
De omgeving in de baarmoeder kan de ontwikkeling van de foetus beinvloeden tijdens bepaalde sensitieve periodes. De ontwikkeling wordt door de genen geleidt, maar staat onder invloed van omgevingssignalen.
Wat als de moeder (te) veel cortisol aanmaakt tijdens de zwangerschap?
Cortisol van de moeder hangt samen met cortisol van het kind. In principe wordt cortisol van de moeder tegengehouden door de placenta maar als het teveel is dan lukt dat niet meer. Gevolg: HPA as van het kind wordt anders geprogrammeerd. Het kind is dan gewend te ontwikkelen in een omgeving met veel cortisol, dus als het kind dan in een omgeving komt waar deze mate van cortisol niet past bij de omgeving, ontstaan er problemen. Wanneer een kind dan in een moeilijke of stressvolle situatie komt, gaat het kind opeens heel veel cortisol produceren.
Wat voor soort dieronderzoek naar prenatale stress is er gedaan?
- experimenten waarin zwangere vrouwtjes werden blootgesteld aan stressoren (bijvoorbeeld schokken of harde geluiden)
- experimenten waarbij ze direct stresshormonen toedienen aan zwangere dieren.
Wat zijn de resultaten van stressonderzoek bij zwangere dieren?
resultaten bij nakomelingen:
- vertraagde motorische ontwikkeling
- minder exploratie en adaptief gedrag
- sterkere emotionele en angstreacties in nieuwe situaties
- verstoorde cognitieve functies
- veranderingen in sociaal en seksueel gedrag
Waarom kunnen we stressonderzoek bij ratten niet zomaar generaliseren naar mensen?
- ratten zijn veel gevoeliger voor de invloed van cortisol
- de timing van de hersenontwikkeling verloopt bij ratten anders dan bij mensen
Wat is de generation R studie?
In deze studie volgden ze 10000 zwangere vrouwen.
10% bleek acute depressieve klachten te hebben
12% hadden algemene angstklachten
Vrouwen die veel emotionele klachten hebben tijdens de zwangerschap hebben meer kans op:
- miskraam
- vroeggeboorte
- zwangerschapsvergiftiging
- laag geboortegewicht
baby waarvan de moeder emotionele klachten had tijdens de zwangerschap heeft meer kans op:
- negatief temperament
- negatieve reacties bij nieuwe situaties
- meer huilen
- slaapproblemen
Peuter/kleuter waarvan de moeder emotionele klachten had tijdens de zwangerschap heeft meer kans op:
- gedragsproblemen
- negatief temperament, druk, rusteloos
- problemen met de aandacht regulatie
basisschoolleeftijd en puberteit waarvan de moeder emotionele klachten had tijdens de zwangerschap heeft meer kans op:
- gedrags- en emotionele problemen
- aandacht en concentratie problemen
- hyperactiviteit
- cognitieve problemen
- lagere mentale en motorische ontwikkelingsscore
- minder goed presteren op leer en geheugentaken
- lagere schoolcijfers
Hoeveel % van de vaders had stressklachten tijdens de zwangerschap?
3%
Prenatale klachten van vaders bleek sterk gerelateerd aan gedrags- en emotionele problemen bij kinderen op 3 jarige leeftijd, wat zijn mogelijke verklaringen?
- depressie bij vader beinvloed de stemming bij moeder
- klachten tijdens zwangerschap voorspeller voor stemming vader na zwangerschap -> dat maakt weer uit voor hoe vaders met hun kinderen omgaan.
Naast fetal programming zijn er ook andere factoren die een rol kunnen spelen bij het feit dat stress tijdens de zwangerschap tot negatieve uitkomsten bij het kind leiden
- genetische factoren: moeder voor zwangerschap al emotionele klachten door genetische aanleg -> geeft deze genetische aanleg door aan het kind -> klachten bij het kind
- rater bias door de moeder: angstige moeders hebben een vertekend beeld van hun kind, meer negatieve perceptie dus kan wel zijn dat die kinderen helemaal niet echt klachten hebben maar dat moeders dat zo zien omdat ze angstig oid zijn.
- roken tijdens zwangerschap
- alcohol tijdens de zwangerschap
- emotionele klachten kunnen tot een minder optimale ouder-kind interactie leiden
wat is het kempenonderzoek?
een onderzoek waarin 1500 zwangere vrouwen werden gevolgd. tijdens de zwangerschap kregen ze vragenlijsten over depressie en angst en na de zwangerschap inschatting huidige emotionele klachten vader en moeder en gedragsproblemen van de kinderen.
Kempenonderzoek: wat is de relatie tussen prenatale klachten en gedragsproblemen?
- emotionele klachten in 1e trimester gerelateerd aan internaliserende gedragsproblemen bij jongens
- emotionele klachten in 3e trimester gerelateerd aan totale, internaliserende en externaliserende klachten bij meisjes
Kempenonderzoek: wat is de relatie tussen prenatale stress en cortisol?
Meisjes van moeders met veel emotionele klachten tijdens de zwangerschap laten hogere niveaus van cortisol zien tijdens huisbezoek (na frustratietaak)
bij jongens geen verschil
-> emotionele klachten van moeder tijdens de zwangerschap lijken anders gerelateerd aan het functioneren van de HPA-as van jongens en meisjes
Kempenonderzoek: wat is de rol van de moeder-kind interactie na de zwangerschap?
Moeder-kind interactie modereert de relatie tussen prenatale maternale emotionele klachten en internaliserende gedragsproblemen bij meisjes. Met name de aspecten structuur en vijandigheid. Moeder-kin interactie was dus een MODERATOR variabele.
–> meisjes, van moeders die VEEL klachten hebben gehad tijdens de zwangerschap, laten MEER gedragsproblemen zien, wanneer hun moeder op een MINDER GOEDE MANIER met hen omgaan na de zwangerschap
Stel dat de vrouw stress heeft gehad tijdens de zwangerschap, wat zijn dan beschermende factoren tegen het ontwikkelen van gedragsproblemen bij de kinderen?
- steun van partner/familie/werkgever
- bewuste momenten van ontspanning
- sensitieve ouder-kind interactie na de bevalling
- temperament van het kind
Wat is de prevalentie overgewicht in Nederland bij kinderen?
- meisjes 15%
- jongens 14%
Hoe krijgen we overgewicht?
de gedachte is dat er genen zijn geselecteerd (door de evolutie heen) die ons helpen te overleven in periodes van schaarste. Het opslaan van vet zorgt ervoor dat we kunnen overleven. Het is echter nu zo dat we juist een overvloed aan eten hebben de laatste eeuwen. het is dus niet meer nodig om vet op te slaan, maar dat doen we nog wel!
welk hersengedeelte reguleert ons eetgedrag?
hypothalamus
wat is het PON?
partnerschap overgewicht nederland -> ketenzorg, samenwerkingsverband
- zorgverleners
- patientenorganisaties
- zorgverzekeraars
- overheid
met als doel verbetering van zorg voor mensen met overgewicht en obesitas
waar is het niveau van preventie en soort interventie voor overgewicht aan gerelateerd?
aan gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico
Hoe kun je beoordelen of een kind te dik is?
je maakt gebruik van een groeicurve. deze curves houden rekening met lengte, gewicht, geslacht en leeftijd.
hoe uit een hoog insuline niveau bij kinderen zich?
langer worden en fluweelachtige huid: acanthosis nigricans
Wat zijn de medische gevolgen van obesitas tijdens de jeugd?
- behoud van overgewicht als volwassene
- dyslipidemie
- hypertensie
- verandering/beschadiging bloedvatwand
- DM
- hepatosteatose (fatty liver)
Wat zijn de criteria voor het metabool syndroom?
- centrale obesitas
- +2 van de 4:
1. verhoogde triglyceriden
2. verlaagd hdl
3. verhoogde bloeddruk
4. verhoogde nuchtere bloedsuiker
Waarom is leefstijlverandering bij overgewicht zo zwaar?
- 70-80% van je gewicht is erfelijk bepaald
- onze omgeving verleidt ons elke dag om meer te eten en minder te zitten
- voedingsgedrag zit diepgeworteld in onze cultuur
- cocaine verslaving is minder hardnekkig
- er zijn geen medicijnen ter ondersteuning
- alleen levenslange gedragsaanpassing helpt
- prevalentie neemt wereldwijd toe
- complicatie zijn levensbedreigend
Wat is de rol van de professional in obesitas zorg?
- niet slechts info verstrekken / advies geven
- maar faciliteren in dienst van het proces van de ouders en het kind
- minder behandelen, meer coachen
- minder dirigeren, meer inspireren
- belemmerende / succesfactoren benoemen
Waarom kunnen we om overgewicht bij kinderen te bepalen niet gewoon het BMI gebruiken maar moeten we aangepast grenswaarden gebruiken?
tijdens de groeifase verandert namelijk de hoeveelheid vetweefsel. bovendien is BMI bij kinderen geslachtsafhankelijk: meisjes hebben gemiddeld een iets hogere BMI dan jongens
Noem 3 manieren om gewicht te beoordelen
- standaard groeicurve
- gewicht voor lengtecurve
- BMI curven
Wat is adiposity rebound?
gedurende het eerste levensjaar stijg de BMI en vervolgens daalt deze om daarna, meestal tussen het vijfde en zesde jaar, weer toe te nemen. Dit omslagpunt staat bekend als adiposity rebound. Bekend is dat kinderen waarbij op relatief jonge leeftijd de BMI weer toeneemt, een verhoogd risico hebben overgewicht te ontwikkelen
Worden obese kinderen ook obese volwassenen?
1/3 van de obese kleuters
1/2 van obese schoolkinderen
3/4 van obese adolescenten
Bij kinderen kunnen we naast het BMI ook nog kijken naar …
het percentage overgewicht
-> actuele gewicht / p50 voor lengte x 100
Hoe langer borstvoeding, hoe kleiner de kans op overgewicht, waarom is dit zo?
Als kinderen borstvoeding krijgen dan geven ze zelf aan wanneer ze verzadigt zijn, ze luisteren naar hun eigen gevoel. Als je flesvoeding krijgt dan willen ouders altijd dat het flesje leeg gaat, terwijl het kind misschien wel verzadigd is. Hoe meer de ouders de voedselinname van hun kind controleren, hoe minder het kind goede zelfcontrole ontwikkelt
Na hoeveel weken kan een kind zijn eigen voedselinname reguleren?
na 6 weken
Welke leerprocessen zijn belangrijk bij het ontwikkelen van overgewicht?
- observationeel leren: kinderen nemen eetgewoontes van hun ouders over (opvoeding dus belangrijk)
- beloning, is niet altijd handig!
- ideaal zou zijn: zelfregulerend gedrag aanleren
- grote invloed van reclame en peers
- ontwikkeling van smaak- en voedselvoorkeuren
Welke drie risicogroepen kinderen kunnen later obesitas ontwikkelen?
- externe eters: kinderen die sterk beinvloedbaar zijn door het uiterlijk van voedsel
- stress-eters: kinderen die eten omwille van emotionele problemen
- kinderen die reeds een streng dieet achter de rug hebben of experimenteren met ongezonde gewichtscontrolegmaatregelen
Wat zijn perinatale risicofactoren voor overgewicht?
- zwangerschapsdiabetes bij de moeder
- roken tijdens de zwangerschap
- laag geboortegewicht -> snelle inhaalgroei
- hoog geboortegewicht