Renesans Flashcards
Renesans
Odrodzenie się myśli antycznej
Kopernik (kiedy żył)
Renesans
Antropocentryzm
Człowiek w centrum zainteresowania
Człowiek Renesansu (przykład)
Leonardo Da Vinci
Gatunki literackie renesansu
Satyra, Dramat, Pieśń, Mowa, Fraszka, Epigramat, Epitafium, Tren, Elegia, Sielanka
Homomensura omnium
“Człowiek jest miarą wszechrzeczy”
Ad fontes
“Odwołanie się”
Renesansowy typ autora
Poeta Doctus (wszechwiedzący)
Tematyka renesansu
Dworska, Polityczna, Filozoficzna, Wiejska
Cele i cechy literatury renesansu
Refleksja, Rozrywka, Wzbogacenie kultury narodowej
Typowy bohater renesansu
Patriota, Dworzanin, Błazen Frant (wiejski prostak), Szlachcic Ziemianin (postawa parenetyczna)
Boccaccio
Autor Dekameronu
Dekameron
Zbiór nowel (tematyka: miłość; idealna, fizyczna, erotyczna i zmysłowa)
Sokół - Falcome (Nowela)
Idealnie skonstruowana nowela (spełnia wszystkie reguły gatunku)
“Każda nowela musi mieć swojego sokoła”
Nawiązanie do noweli “Sokół” autor: Boccaccio)
Nowela
Krótki utwór epicki, wyeliminowanie wszystkiego co nie jest niezbędne
Aforyzm
Prawda filozoficzna
Mikołaj Rej
Twórca postawy parenetycznej (szlachcic mieszczanin)
Francesco Petrarka
Nazwał średniowiecze średniowieczem
Mediewistyka
Nauka o Średniowieczu
Sonet
Pięciostroficzny utwór, trzy pierwsze mają charakter opisowy, pozostałe dwie charakter refleksyjny
Jan Kochanowski
Twórca m. in. trenów
Czego chcesz od nas, panie…
Pieśń spoza cyklu, która ma charakter inwokacyjny, ma charakter hymnu
Aurea mediocritas
Złoty Środek
Pieśń IX
Pieśń biesiadna, nawiązuje do filozofii epikurejskiej, podmiot liryczny dokonuje próby sformułowania prawd
Utwór stylistyczny
Nie ma przerw pomiędzy wersami
Utwór stroficzny
Występują przerwy pomiędzy wersami
Pieśń V
Pieśń patriotyczna, podmiot liryczny przedstawia sytuację w jakiej znaleźli się Polacy, po wojnie z Turkami (klęska)
Tren
Utwór liryczny o tematyce żałobnej (wywodzi się ze starożytności), pisany z powodu czyjejś śmierci
Heraklit z Efezu
“Łzy Heraklitowe”, rozważał marność i beznadzieje ludzkiego życia i losu
Symonides z Keos
Twórca trenów i epigramatów
Tren I
Poświęcony cierpieniu Jana Kochanowskiego, odwołuje się do greckich filozofów i ich sposobów przeżywania cierpienia
Tren II
Przedstawia przyczyny smutku podmiotu lirycznego, autor wyraża ubolewanie nad swoim losem
Tren III
Ojciec nie może pogodzić się ze śmiercią dziecka
Tren IV
Poeta zwraca się do Śmierci, ma do niej pretensje, uważa, że śmierć dziecka godzi w porządek świata. Przywołuje mitologiczną postać Niobe
Tren V
Zwraca się do Persefony, czyni jej wyrzuty, że pozwoliła by Urszulka zmarła
Tren VI
Wspomina córkę i jej rozliczne talenty (przytacza pieśni weselne)
Tren VII
Wspomina córkę patrząc na pozostałe po niej elementy odzieży
Tren VIII
Apostrofa do Urszulki, wspomina o zmianach jakie nastały w domu rodzinnym po śmierci dziecka
Tren IX
Kryzys filozoficzny poety
Tren X
Poeta poszukuje dziecka w zaświatach, w różnych kręgach wierzeń, punkt zwrotny trenów
Wątek komploracyjny
Cierpienie i żal idą w parze
Utwór stychiczny
Utwór bez strof
Tren XI
Kryzys etyczny podmiot liryczny buntuje się przeciwko wartościom
Tren XII
Poeta pochwala swoje dziecko
Epitafium
Napisy nagrobne
Tren XIII
Akceptuje absurdalność śmierci
Tren XIV
Podmiot liryczny wyraża marzenie o powtórzeniu wędrówki Orfeusza
Tren XV
Podmiot liryczny szuka pocieszenia u muzy poezji lirycznej (Erato), mówiąc, że w twórczości będzie szukał pocieszenia
Tren XVI
Porachunek ze stoicyzmem, z obojętnością do ludzkich uczuć, krytyka filozofii epikurejskiej i stoickiej
Tren XVII
Podmiot liryczny przyjmuje pokorna postawę wobec Boga
Tren XVIII
Pokorna modlitwa do Boga zanoszona w imieniu zbiorowości , przeprasza Boga za swą nieposłuszność
(Apostrofa do Boga)
Tren XIX (Sen)
Zawiera syntezę ideałów humanistycznych i życiowej mądrości
Cykl trenów Kochanowskiego
Oparty jest na schemacie klasycznego epicedium
Epicedium
Pieśni żałobne, wyrażające żal z powodu śmierci zmarłego i głoszące pochwały jego zalet osobistych i obywatelskich
Eksordium
Wstęp epicedium, prezentacja zmarłego
Laudacja
Pochwały cnot i zalet zmarłego
Komploracja
Opłakiwanie, pokazywanie jaką stratę odniesiono
Konsolacja
Pocieszenie
Ekschordacja
Napomnienie
“Urszulka Kochanowska” - Bolesław Leśmian
Podmiotem lirycznym jest sama Urszulka, której Bóg stworzył w niebie warunki jakie miała na Ziemi
William Szekspir
Autor m. in. Hamleta
Famme Fatalle
Kobieta fatalna (np. Lady Makbet)
Czas akcji “Makbeta”
XI wiek
Główne postacie Makbeta
Makbet i Lady Makbet
Makbet
Początkowo dowódca wojsk szkockich, Tan Glamis (stanowisko), po usłyszeniu przepowiedni czarownic, budzi się w nim żądza władzy i królobójstwa
Lady Makbet
Zona Makbeta
Makbet - Dramat
Genialna anatomia zbrodni i władzy oraz dowodem na nieobliczalność ludzkich reakcji
Theatrum Mundi
Teatr świata
Wiedzmy w Makbecie
Symbolizują one myśli i pragnienia bohatera
Zasada trójjedności miejsca, akcji i czasu
Teatr klasyczny
Obecność chóru
Teatr klasyczny
Zasada decorum
Teatr klasyczny
Zasada jedności estetyk
Teatr klasyczny
Wstrząs uczuciowy
Teatr klasyczny
Ograniczenie liczby aktorów do trzech
Teatr klasyczny
Zasada powielania
Teatr klasyczny
Akcję poszczególnych aktów oddziela czasem od kilku tygodni do nawet kilku lat
Teatr szekspirowski
Brak chóru
Teatr szekspirowski
Wprowadzenie słownictwa m. in. wulgarnego
Teatr szekspirowski
Sceny tragiczne przeplatają się ze scenami komediowymi
Teatr szekspirowski
Nie ma wstrząsu uczuciowego
Teatr szekspirowski
Wprowadzenie scen zbiorowych i batalistycznych
Teatr szekspirowski
Wprowadzenie postaci o niejasnym statusie ontologicznym
Teatr szekspirowski
Status ontologiczny
“Nie wiadomo skąd”
Zasada Decorum (co to)
Styl wysoki - pompatyczny, najczęściej jest jakaś śmierć
Katharsis
Oczyszczenie
Rodzaj motywacji Makbeta
Motywacja metafizyczna
Fantastyka Hamleta
Duch zmarłego króla (ojciec Hamleta)
Gzie odbywa się akcja Hamleta?
Dania
Jaka jest miłość Romeo i Julii
Gwałtowna i wzajemna
Jaki był ślub Romeo i Julii
Pośpieszny i potajemny
Wobec czego Romeo i Julia są bezsilni
Wobec przypadków i zdarzeń
Parafraza
Twórcza, swobodna zmiana pierwotnego tekstu
Ironia
Zamierzona sprzeczność
Wiersz sylabiczny
Stała liczba sylab w każdym wersie
Pytanie retoryczne
Pytanie na które nie ma odpowiedzi lub jest jedna konkretna
Gdzie i kiedy urodził się Jan Kochanowski
1530r., Sycynia
Kiedy Jan Kochanowski osiada w Czarnolesie
po 1570r.
Kiedy i gdzie była śmierć Jana Kochanowskiego
1584r., Lublin
Zwierciadło
Gatunek literatury parenetycznej
Piotr Skarga
Twórca kazań sejmowych i żywotów świętych, Polak
François Rabelais
Twórca “Gargantua i Pantagruel”, pisarz francuski
Tomasz Morus
Twórca “Utopii”
Kontrreformacja
Katolicki ruch religijno-kulturowy (XVI i XVII)
Michel de Montaigne
Twórca “Prób”
Sceptycyzm
Postawa poznawcza zakładająca, że rozum ludzki ma swoje ograniczenia
Esej
Gatunek, do którego należą szkice krytyczne, publicystyczne lub naukowe. Najczęściej są to swobodne komentarze dotyczące jakiegoś zjawiska lub problemu
Neoekspresjonizm
Nurt w sztuce współczesnej (pod koniec lat 70, XXw.)
Antyutopia
Utopia negatywna, nazywana też dystopią