Radiologie Flashcards
1
Q
Bestraling op snel delende cellen + bijwerking
A
Kort termijn
Revisibel
2
Q
Bestraling op langzaam delende cellen + bijwerking
A
Bijwerking op lang termijn
Irreversibel
3
Q
Elektronen (3)
A
Uitwendige bestraling
Oppervlakkig
Negatief geladen
Oppervlakkig 1-6 cm in lichaam
4
Q
Fotonen (4)
A
Gamma en rontgen stalen
Apparaat aan = straling
Ongeladen deeltje
Dieper dan electronen
5
Q
Protonen (3)
A
Positief geladen
Nauwkeurig (pas op bij fout instellen)
Eenheid = 1 Gray (GY) = 1 Joule/kg
6
Q
Inwendige bestraling 2 voorbeelden
A
Brachytherapie (gesloten bron)
Prostaatcarcinoom: direct radioactief jodium (1-125)preloading/blijft in
Gynaecologischeca: Irridium (ir-192) afterloading, tijdelijk
7
Q
Bestralingstechnieken (5)
A
Doelvolume dmv CT scan Conventionele radiotherpie Conformatietherapie Intensiteit modulaties radiotherapy (IMRT) Rotatietechniek (IMRT)
8
Q
Doelvolume (3) (Bestralingstechnieken)
A
GTV tumorvolume CTV klinisch doelvolume (+marge rond tumor + tumorcellen) PTV planningsvolume (marge rekening houdend met beweging, ademhaling, variatie in grote organen, onnauwkeurigheden in positionering patient
9
Q
Conventionele radiotherapie
A
Klassieke vorm van bestraling, gezond weefsel minimaal gespaard worden
10
Q
Comformatietherapie (Bestralingstechnieken)
A
Gedoseerde bestraling, besparing gezondweefsel
11
Q
Intensiteit modulaties radiotherapy (IMRT) (Bestralingstechnieken)
A
Maximale sparing van gezond weefsel, minimale kans op irreversibele beschadiging
12
Q
Rotatietechniek (Bestralingstechnieken)
A
toegepast bij de IMRT, fraxidosis in een beweging toe brengen
VMAT = Volumetric modulated Arc Therapie.
(Niet elk bestralingsvelden hoeft apart te worden ingesteld, + duurt korter)
Sparen gezondweefsel
13
Q
Begeleide radiotherapie (Bestralingstechnieken)
A
Rontgen techniek om te controleren of pte nog op de juiste positie ligt
EPID - 2D afbeelding
Cone beam CT (elke lineaire versneller) Wit = ligt goed, groen en roze niet goed
14
Q
Steroetactische bestraling (Bestralingstechnieken)
A
Hypofractionering
Goed beschreven doelgebied
Hoge bestralingsdosis met precisie
BV hersenen
15
Q
Hypofractionering (Bestralingstechnieken)
A
Minder fracties
Grotere bestralings dosis per fractie
Meer kans op late schade (organen)
Palliatief
16
Q
Hyperfractionering (Bestralingstechnieken)
A
Meer fracties
Lagere bestralingsdosis per fractie
Gezond weefsel heeft de kans zich te herstellen
Curatief
17
Q
Geaccelereerde fractionering (Bestralingstechnieken)
A
Bij long, hoofd, hals
Verkorte bestralingstijd
2 x per dag = verkort behandeltijd (weken)
18
Q
Radiosensitizers (Bestralingstechnieken)
A
Chemo die versterkt de behandeling
19
Q
Strooibehandeling (Bestralingstechnieken)
A
Pas op met metaalhoudende crème:
Metaal verstrooit de door ioniserende opgewekte elektronen
20
Q
Pacemaker/ICD (bestralingtechnieken)
A
De werking kan verstoord worden door de bestraling dus mag niet in het bestralingsveld liggen
21
Q
Procedure bestraling (radiotherapie)
A
Consult radiotherapie
Mouldroom (hulpmiddel aanmeten?) tatoeage puntjes
Lokaliseren en aftekenen van bestralingsgebied (dmv van CT)
Bestralingsplannen (PTV en vereiste dosis) multidisciplinair
Bestralingsbehandeling (met megavoltapparatuur, lineaire versneller) duur 10-20 min
22
Q
OAR (dosis bestraling) (radiotherpie)
A
Risciodosis kritieke organen zo laag mogelijk
23
Q
Protonen bestraling (radiotherapie)
A
Dosis pas in het lichaam = minder schade aan omliggende weefsel
24
Q
Therapeutische breedte bepalen (radiotherapie)
A
Gevoeligheid tumor voor bestraling (therapeutische dosis)
Gevoeligheid omliggende weefsels (OAR) (tolerantiedosis)
25
Meerveldentechniek (rotatie) (radiotherpie)
Zoveel mogelijk gezond weefsel te besparen
26
Curatieve behandeling (radiotherapie)
4-7 weken 5 x per week kleine fracties (+/-2Gy)
| Zodat gezond weefsel zich sneller hersteld
27
Palliatieve behandeling (radiotherapie)
Verlichten klachten
Beperkt aantal zittingen
Acute bijwerking acceptabel
28
Electieve (gericht) behandeling (preventieve)(radiotherpie)
Bij tumor met een voorspelbaar metastaseringpatroon naar bepaald gebied
Profylaxe bestraling van niet zichtbare micro metastasen
29
Combinatiebehandeling (radiotherapie) (5)
```
Pre operatief (chemo)(adjuvant)
Post operatief
Peroperatief
Sequentieel( eerst chemo dan bestraling)
concomitant (gelijktijdig met chemo)
Hyperthermie 42/43 graden oxygenatie = tumor gevoelig voor radiotherapie
```
30
```
Bijwerkingen radiotherapie (2)
Kort
```
Kort:
Huid
Mucositis (van mond tot kont)
31
Erytheem (radiotherapie)
Roodheid van de huid / lanette crème, calendulacreme
32
Droge en natte desquamatie (radiotherpie)
Schilverige huid
| Oppervlakkige natte wond/ lanette + zacht katoen of siliconenverband op huid
33
Bijwerkingen radiotherapie lang termijn (3 mnd na) (6)
Huid: atrofie, Tele angiectastieen, pigmentverandering, fibrose
Haarverlies: + 40GY
Slijmvlies: stop aanmaak (oraal/vaginaal)
Vermoeidheid
Lymfeoedeem
Groeistoornis
Psychosociaal
34
Inwendige radiotherapie
Radionuclidentherapie gekoppeld aan dragerstof
Selectief opgenomen door tumor
Omliggende weefsel sparen
Systematisch: oraal of intraveneus
Nadeel: radioactieve besmetting van patient
35
Inwendige straling (radiotherapie)
Straling (Bq) (MbQ)
| Halfwaardetijd na 10 behandelingen, geen straling meer aantoonbaar in het lichaam
36
Toepassing inwendige radiotherapie (8)
Schildklierkanker: chirurgie/stop schildklierhormoon/opname jodium + 1 mnd = radioactief jodium (oraal/iv/pil) in rest schildklier weefsel, + 7dgn scintigram waar ophoping = meta's
Skeletmeta's: Palliatief: radioactief in osteoblastische meta's poli/klinisch
Neuro-endocrien: hormoon, meta's, goed gediff. Tumor, niet agressief, goed te behandelen, scintigram of tumor stof opneemt.
Non-hodgekin lymfoom: hematogeen (B/Tlymfocyten) radio immunotherapie + 90 Y-ibritumomab. Monoklonale antilichaam voorzien van radionuclide. Straling in lymfoomcellen
Carcinoid: neuro-endocriene tumor: somatische tostatine receptoren tot expressie, dunne darm, uitz lever
Prostaatcarcinoom:
Blaastumor:
Cervixtumor:
37
Stralingshygiene (inwendige bestraling) (5)
Afstand van stralingsbron (3 x zover van de bron)
Tijd (kort)
Bescherming: beschermende kleding/afvalt. TL dosimeter, meting , zwangerschap kjk
38
Artikel MIBG bij kinderen met neuroblastoom
Neuroblastoom tumor van sympathische zenuwstelsel (neuro endocriene tumor)
Mataiodobenzylguanidine 1311 MIBG jodium
Jodium 131 mataiodobenzylguanidine (MIBG) in neuroblastoom opgeslagen in de opslagblaasjes in cytoplasma
Voornamelijk bij feochromocytoom, paraganglioom, carcinoide en medullaire schildklierkanker.
Kinderen? Goede opmeting en retentie van MIBG in tumor dmv scintigram
Contra: myelosuppressie, nierfunctiestoornis, ons
Onstabiele pte, isolatie therapie niet mogelijk
Standaards dosis: 3,7-7,4 CBC (100-200mCi) iv gedurende 1-4 uur
Tussenpozen van: 4-6 weken
Bescherming schildklier: orale kaliumjodide 1 x dgs 100mg + 1 dag voor behandeling
Familie aparte kamer + intercom
39
Stralingshygiene (6)
```
Afstand stralingsbron
Tijd
Bescherming (afval)
TL dosimeter straling gemeten (preventie, niet voorkomen)
Zwangerschap
Calamiteiten (protocol)
```
40
Leefregels na behandeling (radiotherapie) (6)
```
Afstand houden (in bijzonder vrouw/kind)
Toilet hygiene (spetteren) soda in het toilet (tegen jodium)
Ziekenhuisopname ongepland?
Niet zwanger +6mnd na
Medicatie herstarten
Bijwerkingen melden
```
41
Dosis limiet van straling (radiotherapie)
1 mSv per jaar
Eerste 24 uur geen bezoek
Zwanger/kind nooit
42
Brachytherapie bij prostaatcarcinoom
| Behandeling (4)
Afwachtend beleid
Radicale prostatectomie
Uitwendige/inwendige radiotherapie
Hormonale therapie
43
Inwendige brachy (prostaat)
Dosis 145 GY
Continue bestraling (effectiever dan gefractioneerd)
= Herstel van beschadigde cellen vermindering bij langzaam groeiende kanker!
44
Inclusie criteria (inwendige brachy/prostaat) (4)
TNM (
45
Behandeling (radioth/prostaat)
21-125 zaadjes per CC
MRI = positie van tumor: binnen kapsel prostaat? = goeie dekking radiotherapie
Geen obstructie/mictie klachten
Op OK onder narcose
46
Procedure (brachy/inw/prostaat)
Cad
Transrectaal echosonde (prostaat in beeld)
Naalden opvoeren met zaadjes (per naald 5/6 zaadjes)
Dag post operatief = verwijderen cad
2 x plassen = huis
+ 6 weken = CT scan zaadjes controleren
47
Zaadjes I 125 (brachy/inw/prostaat)?
Halfwaardetijd +60 dgn
Laag energetisch (dosis buiten pte laag)
Kinderen niet op schoot
48
Bijwerkingen (brachy/inw/prostaat)
| Lang/kort
```
Post ok + 6 weken
Obstructief (mictie)
Zwakke straal (niet uitplassen) (door zwelling)
Irritatieve mictie
Mycturie
Urge-oncontinentie
Lang:
Erectiestoornissen
```
49
Follow up (brachy/inw/prostaat)
2 jaar> 1x 3 maanden + PSA
2 + >1 x 6 maanden
5+ >1 x 12 maanden
50
Focal brachytherapie
Zaadjes in de tumor
51
Mammachirurgie
| Epidemiologie en etiologie (6)
```
Vrouw
45/75 jaar
Westerse landen
Hormonaal
Erfelijk
Omgeving
```
52
Mammachirurgie
| Hormonaal (4)
Blootstelling oestrogeen (menstruatie)
Kind na 35tig
Kortdurend borstvoeding
>5 jaar hormoonsuplletie/overgang
53
Mammachirurgie
| Erfelijk (2)
BRCA1 (chromosoom 17) (30-60% kans op ovarium)
BRCA2 (chromosoom 13) (60/80% kans op mammaca, max 60% kans op 2e primaire mammaca (5-20% kans op ovarium)
Mannen 1 = 1%/2 = 7% (prostaatcarcinoom verhoogd)
54
DNA onderzoek
Bloedonderzoek bij jongste met mamma/ovariumcarcinoom
(Voor 40 jaar)
NB geen mutatie (erfelijkheid niet uitgesloten) onbekend gen?
55
Draagster van gen?
```
Alleen bij vrouw
Vanaf 25 jaar: borstcontrole + MRI + LO
Vanaf 30: + mammografie
Vanaf 35: gyn (ovariumcarcinoom?) (ovaria/tuba uit?)
>35: + 1 jaar mammografie
>40: + 1 jaar mammografie
>50: + 2 jaar mammografie
```
NB echo + CA125 niet effectief
56
Mammachirugie
| Omgevingsfactoren (5)
```
Eerder mamma/ovarium/endometrium/colon
Bestraling
Goedaardige afw mamma
Overgewicht
Alcohol
```
57
Mammachirurgie
| Preventie (3)
BVO (50-76 jaar)
Zelfonderzoek
Screening bij groot risico
58
Mammachirurgie
| Symptomen (6)
```
Zelfonderzoek/BVO
Pijn (menstruatie?)
Voelbare afwijkingen
Huid/tepelintrekking
Tepel uitbloed (bloed en bruinig 10% maligne)
Eczeem (ziekte van paget)
Ontsteking/lymfangitis carcinomatos/ blokkering van lymfedrainage
Ulceratie
```
59
Mammachirurgie
| Meta's (2)
Lymfebanen ---- locoregionale klierstations (oksel/parasternaal)
Hematogeen-----longen, lever en skelet
60
Mammachirurgie
| Triplediagnostiek
Klinisch
Beeldvormend (mammografie + echografie + MRI)
Pathologisch-anatomisch onderzoek (cyt/hyst) (dunne naald/dikke)
61
Mammachirurgie
| Klinisch (6)
```
Anamnese
Borstonderzoek
Palpatie lymfeklieren
Mammografie
Cytologie (Niet te beoordelen in situ/invasief)
Histologie (verdoving)
```
62
Mammachirurgie
| Soorten mamma
Ductaal (melkgangen) 80% (in situ) (niet voelbaar) (Excisie/RTH/ablatie)
Lobulair (melkklieren) 20% (in situ) (niet voelbaar)(geen excisie)
Andere: medullair, mucineus, colloid, tubulair & papillair
Hormonaal 80%
Her 2 25% (trastuzimab)
Lokaal uitgebreid: huidoedeem, mastitis, ulceratie, oedeem, fixatie,okselklieren, meta's supraclavulaire, infraclaviculaire, parasternale lymfe = neoadjuvante RTH + chirurgie +RT, hormoontherapie
63
Mammachirurgie
| Behandeling
1e keus: chirurgie (curatief)
MST (mastectomie) /MSO (mamma sparend): excisie,okselstadiering, RTH (clips)
Re excisie: met litteken???? = Pos snijvlak = ablatie (borstamputatie)
RTH boost op litteken (T1-2)
64
Mammachirurgie
| MTS niet mogelijk?
```
Multifocaal (meer dan een tumor)
Tumorpositieve snijvlakken (na poging excisie)
Eerdere bestraling borst
Lokaal recidief na eerder mamma
BRCA gen
```
65
Mammachirurgie
| Mastectomie
Ablatio (borstamputatie)mammae = 1 borstklier excisie, spier intact bij ductaal in situ, recidief na MST, preventie (combi met schildwachtklierprocedure)
Gemodificeerde radicale mastectomie (GRM): ablatio mamma + okselklierdiss bij preoperatieve vastgestelde Pos oksel/SN van spierlaag fascie mee
66
Mammachirurgie
| Regionale behandeling
Okselstadiering
Uitgebreidheid ziekte?
Okselklierdissectie: lymfeklieren van laagste okselniv tot okseltop
= lymfeoedeem, pijn, functie (schouder) (40%)
NB 50/60% verwijderen geen nut
Dus: SN procedure = okselmeta's okselklierdiss niet zinvol!!!
67
Mammachirurgie
| SN = minder betrouwbaar als....
Tumor >5cm???
Voor maligniteit verdachte bevindingen oksel
Aantal tumor haarden
Eerder grote lumpectomie
68
Mammachirurgie
| Adjudanten therapie
Micrometa's
69
Mammachirurgie
| Microarray
Voorspellen hoe het risico is op ziekte na 5 jaar
| 70 genen/kans op mammaca 1-10 jaar na 1e behandeling
70
Mamma chirurgie
| Mammareconstructie
Prothese onder grote borstspier
Weefselverplaatsing: myocutane latissimus dorsi eiland flap, tramflap (spier,vet,bloedvat), diep-flap (buikspieren intact + bloedvoorziening hersteld hoogte borstkas)
71
Mamma chirurgie
| Gemetastaseerde ziekte
Systemisch: hormonaal,Targeted,chemo
Botafbraak: bisfosfonaten, denosumab
RTH: Palliatief: botmeta's/pathologische fracturen, hersenen en schedelbasis,myelum of caudacompressie
72
Mamma chirurgie
| Prognose
Grootte
Hormoongevoelig
Meta's naar lymfeklieren
10 jaar is 75%
73
Mamma chirurgie
| Postoperatieve zorg
```
Wond/drain
Seroom (lymfevocht) punctie
Gedeeltelijke gevoelloosheid na lymfeklierdissectie (herstelt)
Fantoomsensaties geamputeerde borst
Afstaand schouderblad (okselzenuw)
Lymfeoedeem
```
74
Mamma chirurgie
| Lymfeoedeem
```
Niet laten prikken
Voorkomen overbelasting
Niet in de zon
Geen knellende kleding
Arm niet laten afhangen
```
```
Manuele lymfedrainage
Oefentherapie
Bandageren
Compressietherapie
Kousen
Chirurgie: shunt voor lymfoveneuze anastomosering
```
75
Longchirurgie
| Etiologie
```
Roken 80%
Meeroken 20%
COPD
Litteken weefsel tbc
Asbest of radon
```
76
Longcarcinoom
Symptomatologie
Algemeen
Vermoeidheid
Algehele malaise
Vermagering
77
Long carcinoom
Symptomatologie
Centraal geleden (grote luchtwegen)
```
Vroeg klachten
Prikkelhoest
Hemaptoe
Pijn thorax
Benauwdheid
```
78
Longcarcinoom
Symptomatolgie
Perifeer gelegen longtumor
```
Late klachten
Afwijkend hoestpatroon
Benauwdheid
Bloed in het sputum
Recidiverende ontstekingen
Pijn tgv doorgroei
```
79
Longcarcinoom
Symptomatologie
Klachten bij lokale doorgroei/mediastinale lymfekliermeta's
Heesheid
| Gelaatszwelling (venacavasueriorsyndroom)
80
Longcarcinoom
Symptomatologie
Doorgroei bij bronchuscarcinoom
Huidskleur: grauw, bleek
Stuwing: van de hals, halsvenen
Adempatroon: dyspnoe in rust; patroon met mogelijk pursed lip breathing
Nagels: gele verkleuring
81
Longcarcinoom
| Paraneoplastische syndromen
Hyponatriemie: SIADH (tumor produceert ADH/vasopressine = vocht vast = laag natrium
Hypercalciemie: parahormoonactiviteit/botmeta's: sufheid en verwardheid
Ziekte van Marie-bamberger: ontsteking botvlies pijpbeenderen, horlogenagels, trommelstokvingers
82
Longcarcinoom
| Vroegdiagnostiek
```
Screening = niet zinvol
Xthorax = geen uitsluiting longca
```
83
Longcarcinoom
Onderzoeken
LO
Palpabele lymfeklieren
Stuwing bij venacavasueriorsyndroom
Vergrote lever
Huidafwijkingen (?)
84
Longcarcinoom
Onderzoeken
Lab
Naast algemene lab
HB laag is gevolg van Paraneoplastische syndroom
Natrium (Paraneoplastische syndroom)
Calcium (botmeta's)
Albumine: laag eiwitsynthese door tumoractiviteit
LDH Paraneoplastische syndroom
Alk fosfatase: stuwing galwegen, druk op lever, verhoogde botmeta's
Trombocyten: beenmerginvasie
85
Longcarcinoom
Onderzoek
FDG (20% teruggebracht van de pte die ten onrechte geopereerd werden)
Xthorax
CT thorax + bovenhuik/bijnieren
Lymfe: >1cm = meta (te zien op CT)
FDG-Pet/CT-scan indien:
FDG wordt opgenomen door gezwel = maligniteit. (Broncho-alveolairecelcarcinoom/carcinoide + tumor/<10mm neemt het niet op)
-Pos klier
-vergroot mediastinale klier (Nb: bij centrale longtumor is mediastinum minder goed te beoordelen... Mediastum negatief = echo-endo of mediastinoscopie niet!
86
Longcarcinoom
Onderzoek
MRI/CT hersenen
Verdenking hersenmeta's
Bij longca stadium III uitsluiting meta's voor chemoradiatie
Skeletscintigrafie: botmeta's uitsluiten
87
```
Longcarcinoom
Endoscopisch onderzoek (5)
```
```
Broncoscopie
Endo echografie
EUS-FNA
EBUS
TBNA
```
88
Longcarcinoom
| Bronhoscopie
```
Flexibele glasvezelscoop
In bronchiën
Lokale verdoving (keel/neus)
Hoest = codeine
Antistolling = stop
Mediastinale klieren aanprikken
Complicatie = zelden = bronchospasme, koorts
```
89
Longcarcinoom
| Endo-echografie
Glasvezelscoop
Oesophagus/bronchus wand
Echo apparaat aan tip
Klieren puncteren
90
Longcarcinoom
| EUS-FNA
-Endoscopic ultrasound
-Fine Neede aspiration
- via oesophagus
-mediastinale klieren benaderbaar
Vooral:
-klieren onderste mediastum (7,8,9)
-links paratracheale regio (4)
-aortavenster (5/6)
-linker bijnier
-retroperitoneale klieren
91
Longcarcinoom
EBUS
+
TBNA
```
Endobronchial ultra sound
Transbronchial needle aspiration
Paratracheale klieren (2L-4L en 2R - 4R)
Wel cytologie, weinig histologie
Complicaties = weinig = koorts =indien = mediastinoscopie?
```
92
Longcarcinoom
| Diagnostische chirurgische ingrepen
Mediastinalescopie
Medische thoracoscopie
VATS
93
Longcarcinoom
Diagnostische chirurgische ingrepen
Mediastinoscopie
```
Invasieve methode
Histologisch onderzoek
Incisie in hals boven sternum voor scoop
Onder narcose
Bw; bloeding heesheid
```
94
Longcarcinoom
| Medische thoracoscopie
Onder lokale verdoving
| Longvliezen
95
Longcarcinoom
| VATS
```
Video-assisted thoracoscopic surgery
Onder gehele narcose
Perifere longbiopten
Pleurabiopten
Wigexcisie
```
96
Longcarcinoom
| Pre operatieve risico inschatting
ECG
Cardiale beoordeling
Longfunctieonderzoek: obstructie/reversibiliteit/longinhoud/zuursofopname.
Perfusieschintigrafie (links-rechtsverhouding)
Inspanningstest: risico bij uitslag 10ml/kg/min
97
Longcarcinoom
| Zuurstofopnamecapicitiet (6)
TLC (longcapaciteit)
VC (vitale capaciteit)
FEV1 (Geforceerde expiratoire 1 sec waarde
TLCO totale diffusiecapaciteit (vermogen longblaasjes om O2 op te nemen.
>70% is geen tot gering risico!
98
Longcarcinoom
| Histologie en classificatie
```
Kleincellig (20-25%)
Niet kleincellig (75-80%)
```
99
Longcarcinoom
| Kleincellig
Grote kern
Weinig cytoplasma
Neuro-endocriene differentiatie
100
Longcarcinoom
| Niet kleincellig
- Adenocarcinoom (30/35%, klierweefsel, perifeer gelegen, meta's op afstand (+/-) meta's intrapulmonaal (++) bronchoalveolair: veel sputum
- Plaveiselcelcarcinoom: (25-30%, centraal, groei (+/-) hemoptoe, atelectase)
- Grootcellig ongedifferentieerd (15-20% sulcus superior tumor/ pancoast tumor; gleuf tussen de arteria subclavia n apex van de bovenkwab, in longtop, meta's (+/-) geen typische klachten, bursitis, artritis, shouderpijn (door ingroei in pleura parietalis)
101
Longcarcinoom
| Histologie
Chemotherapeutica?
EGFR (goede respons chemo)
KRAS (roker, slechte respons, NSCLC,
EML4-ALK (niet roker)
102
Longcarcinoom
TNM classificatie
(Zelfde voor SCLC/NSCLC
Voor 2010
LD limited disease
ED extensive disease
(SCLC)
103
Longcarcinoom
| Behandeling NSCLC
Beperkte ziekte = chirurgie
20-25% Is curatieve resectie
Lokaal uitgebreide = combi chemo/radiatie
Meta's: Palliatief, chemo, radio, stent, best supportive care
Cushing: Ongunstige prognostische factoor
104
Longcarcinoom
| Chirurgie
```
Wig excisie
Segment resectie
Lob ectomie
VATS- lob ectomie
Sleeve- lob ectomie
Pneumo ectomie
Andere
```
105
Longcarcinoom
| Wig- excisie
Klein stukje long verwijderen
106
Longcarcinoom
| Segment resectie
```
Lobectomie = niet mogelijk
Gunstiger dan Wig
Meenemen hilaire klieren
Chirurgische stadiering van mediastinum
Stereotactische RT is alternatief voorkomen ingreep
```
107
Longcarcinoom
| Lob ectomie
Verwijderen longkwab
Incisie flank onder arm/rib spreiden
Langdurig herstel
Grote wond
108
Longcarcinoom
| VATS Lob ectomie
Kleine incisies
Scoop met camera
Verschillende operatie instrumenten in de thorax
Minimaal invasief
109
Longcarcinoom
| Sleeve lobectomie
Door luchtweg vanaf de longkwab
Bronchus door + kwab + tumor
Achterblijvende kwab weer op stomp gehecht
Voorkeur op pneumo ectomie
110
Longcarcinoom
| Pneumo ectomie
Verwijderen gehele long
Thorax holte vult zich met vocht
Moraliteit 7-9%
Ectomie Rechts = cardiale complicaties
111
Longcarcinoom
| Andere chirurgische ingrepen
Lobectomie + Wig: Tumor van 1 longkwab naar andere longkwab
| Bilobectomie (twee kwabben) bij centrale tumor
112
Longcarcinoom
| Pre operatieve fase
```
Fyisio
Pijn
Wond
Lastemeter
Diëtist
IC?
```
113
Longcarcinoom
| Operatiefase
```
Algehele anesthesie
Epiduraal
Drains? Thorax? (Bloed/vocht/lucht) waterstof/zuigkrachtregulator/verzamelreservoir) controle; Los?/Luchtlekkage/verzorging/hygiene
Vochtbalans
Saturatie
Pijnstilling
Houding
Fysio
```
114
Longcarcinoom
| Radiotherapie
Lymfe (aangrenzend)
Opzet curatief
Adjuvant: snijvlak mediastinum niet vrij/uitzaaiing. Snijvlak vrij toch ingroei = chemo
Concurrent/sequentieel: stadium IIIA + N2 = Conc indien respons gevolgd door radiotherapie (seq)
Palliatief: bij botmeta's doorgroei in zenuwbanen, uitzaaiing hersenen, venacava superiorsyndroom (?)
NSCLC stadium 1/2 indien geen operatie
NB: dosis laag (omliggend weefsel) 60-70Gy ipv >100
NB: Ademhaling = groter bestralingsveld
oplossing: stereo tactische RT
115
```
Longcarcinoom
Radiotherapie
Adjuvant
Concurrent/sequentieel
Palliatief
```
Adj = na/snijvlak niet vrij mediastinum, uitzaaiingen,
(Ingroei/snijvlak vrij = chemo)
Conc/seq = stadium IIIA + N2, chemo goed respons is radioth
Pall = meta's: Bot, zenuw, hersenen, venacava superior syndroom
116
```
Longcarcinoom
Chemotherapie
Neo adjuvant
Adjuvant
Concurrent
```
Neo= micrometa's reduceren, tumor slinken (bij inoperabel NSCLC)
Adj= stadium I (5 jaars overleving)(50-75%) /Stadium II (na chirurgie) (25-50%)
Tumor 4-5 cm bij IA/IB + complete resectie = geen chemo
Con= inoperabel st III NSCLC combi radiotherapie = opzet curatief
117
Longcarcinoom
| Endo bronchiale therapie
Obstructie centrale tumor
Elektro cuaterisatie laser therapie: eclectische stroom/curatief tumor <1-3 cm in grote luchtweg, geen doorgroei
Fotodynamische therapie: blijft in tumorcellen, laserlicht is kapot
Brachy: kleine radioactieve bron in luchtweg
Stent: nadeel: hoest infectie. Stent verwijderen indien tumor
118
Longcarcinoom
| Pleuraodese
Chemische ontsteking van pleurabladen
| Dmv bleomycine, talk, tetracycline = verkleving van de vliezen
119
Longcarcinoom
| Behandeling SCLC
Chirurgie (+/-) vaak al meta's
LD (limited disease (T1-2NO-1MO)
Concurrente/seq chemo radiatie
Thoracale bestraling stadium IIIB, <30dgn chemo, <30dgn behandelen. Schema 3 wk, 2x dgs, 30 fracties 1,5Gy
120
Longcarcinoom
Behandeling SCLC
Gunstige factoren
```
LD,
Vrouwelijk
Leeftijd < 70
Performance status WHO 0-1
Afwezigheid Cushing
```
121
Longcarcinoom
SCLC behandeling
Follow up
1e jaar = 1 x 3 mnd
2e jaar = 1 x 6 mnd
Daarna t/m jaar 5 = 1 x 12 mnd
122
Longcarcinoom
| Mesothelioom
Longvlies
Mortaliteit 100%
Asbest
123
Longcarcinoom
Mesothelioom
Symptomen
```
Pijn borstkas
Kortademig
Pleuravocht of solide tumorgroei
Droge hoest door prikkeling pleurabladen
Afvallen
Zichtbare verdikking thoraxwand
Uitzaaiing naar buikvlies
```
124
Longcarcinoom
Mesothelioom
Diagnostiek
Anamnese
LO
Aanvullend: echografie/x thorax, CT/MRI/FDG-PET geen beeld!!!
Pleurabiopsie dmv thoracoscopie = ja!!
CT geleide (histologische) punctie in pleura verdikking
Chirurgische incisie biopt
125
Longcarcinoom
| Behandeling mesothelioom
Pleuraodese
| RTH (palliatieve lokale klachten)
126
Longcarcinoom
Mesothelioom
Prognose
```
Niet cureren
Epitheliale type mesothelioom + algehele goede conditie = betere levensverwachting
Mediane = 12 mnd
Bifascisch = 8 mnd
Sarcomateus = 6 mnd
```
127
Longcarcinoom
| Klachten: dyspnoe
Dyspnoe vooral bij inspanning (door aantasting longparenchym, pleuravocht, mechanische obstructie bronchi trachea, longembolie, angst, spier en conditie verlies, bloedarmoede)
128
Longcarcinoom
| Interventies bij dyspnoe
```
VAS/NRS cijfer
Luchtige ruime kamer
Comfortabele houding
Fysieke activiteiten beperkte
Ophoesten sputum
Maaltijden tussendoortjes
Hyperventilatie = geruststelling
Pijnbestrijding
```
129
Longcarcinoom
Intereventies dyspnoe
Medicamenteus
Midazolam, corticosteroïden, luchtwegverwijders, AB
130
Longcarcinoom
| Hoesten
```
Eerste teken van maligniteit
Prikkelhoest
Productieve hoest
Hemoptoe (60-70%)
+ dyspnoe
+thoracale pijn
```
131
Longcarcinoom
Hoesten
Interventies + medicamenteus
```
Extra bevochtiging
Regelmatig drinken
Codeine
Morfine
Luchtwegverwijders
Mucolytica
Coritcosteroiden
AB
Promethazine
Hoestdrankjes
```
132
Longcarcinoom
| Hemoptoe
Sijpelen bloed tumor
Streepje bloed in sputum
Groot bloedvat = zuiver bloed + stolsels
Mortaliteit = 75%
133
MDL Chirugie
| Oesophagus carcinoom
>60jaar vrouw later
40% meta's
Alcohol/roken (plaveiselcelcarcinoom)
Reflux oesofagitis/obesitas (adenocarcinoom)
5-15% gastro oesofagale refluxziekte = barret oesofagus = risico adenocarcinoom
134
MDL chirurgie
Oesofagus carcinoom
Symptomen
```
Slikklachten
Dysfagie: Passagestoornissen
Gewichtsverlies
Hoesten
Heesheid
Retrosternale pijn
Anemie
```
135
MDL chirurgie
| Oesofagus carcinoom
Metastasering
Lokaal omliggende organen
Lymfatisch rondom oesofagus, hals bovenhuik
Hematogeen, lever, longen, skelet
136
MDL chirurgie
Oesofagus carcinoom
Diagnostiek
```
Gastro duodenoscopie
Bloedonderzoek (Anemie)
CT thorax + abdomen
PET/CT
Endoscopische echografie
Echografie van de hals
Histologische typen: plaveiselcel (+-) bovenste gedeelte /adeno onderste gedeelte (++)carcinoom
5% ander type
```
137
MDL chirurgie
Oesophagus
Behandeling
```
Endoscopische behandeling (hoog gradig dysplasie/mucoseresectie
Chirurgie:
Tanshiataal: via hiatus, oesofagus + tumor + klieren verwijderd via inscisie hals daarna buismaag reconstructie. Vast in de hals
Transthoracaal: uitgebreide lymfeklierdissectie, vergevorderde tumoren, extra oesofagale uitbreiding, middelste deel.
```
138
MDL chirurgie
Oesofagus
Post operatief
Vitale functies
Complicaties
Pijnstilling/epiduraal
Voedingstoestand (SV jejunostomie) + 1 week slikfoto: is goed = oraal
139
MDL chirurgie
Oesofagus
Complicaties
Naadlekkage van de anestomose
Hoogthoracaal kans <
Dehiscentie kan leiden tot zeer ernstige mediastinitis.
Cervicale naad minder ernstig = conservatief beleid
Chuluslekkage: lymfevat/ductus thoracicus = tekort voeding
Wondinfectie
140
MDL chirurgie
Oesofagus
Vepleegproblemen
Dumpingsyndroom, maag ontlediging problemen na 10-20 min (krampen, misselijk, braken, opgezet, hartkloppingen, zwakte, diarree)
Late dumping: 1 a 2 uur na, grote productie van insuline, hypoglykemie, frequent eten
Vermagering; tekort ghreline, hormoon aangemaakt door de maag + bevordert de eetlust
Snelle verzadiging
Strictuur of stennes of littekenfibrose
Reflux/oprisping (hoek 30 graden)
Heesheid/oedeemvorming rond cervicale anatomose verdwijnt na 3 maanden.
141
MDL chirurgie
Oesofagus
Radiotherapie
Voorbehandeling bij chirurgie, vernietigingen micrometa's
Tumorverkleining (downsizing)
RT niet > dan 50,4Gy en 5 weken + Platine + 5Fu + paclitaxel.
Resectabel niet operabel = chemoradiatie
142
MDL chirurgie
Oesofagus
Complicaties RTH
```
obstructie
Slikklachten
Fibrose
Structuurvorming
Fistelvorming
Perforatie
```
143
MDL
Oesofagus
Palliatieve behandelingen
Brachytherapie: passageklachten soms in combi met uitwendige bestraling
Plaatsing stent: passageklachten, korte levensverwachting
Uitwendige radiotherapie: botmeta's, hersen, bloedingen
Palliatieve chemo: beperkt!!!! Bepaalde types (NET): 5Fu-schema + platinaderivaat
144
MDL chirurgie
Oesofagus
Prognose
5 jaars overleving in NL 15%
| Curatief geopereerd 50%
145
MDL chirurgie
| Maagcarcinoom
```
Mannen = cardia (overgangsgebied oesofagus)
Vrouwen = antrum/pylorus (lagergelegen deel van de maag)
Erfelijk (3-5%)
Exogene: infectie (Helicobacter Pylori), alcohol, roken, voeding, gerookte voedingsmiddel, eerdere maagoperatie
Helicobacter Pylori (screening dmv gastroscopie = vroege opsporing)
```
146
MDL chirurgie
Maagcarcinoom
Symptomen
```
Pijn in epigastro
Anorexie
Gewichtverlies
Dysfagie (slikstoornis)
Hema temesis
Melena
Horror carnis
```
147
MDL chirurgie
Maagcarcinoom
Metastasering
Lokaal (omliggende organen)
Lymfatisch rondom maag mesenterium
Hematogeen (lever,longen, ovarium, huid, skelet)
148
MDL chirurgie
Maagcarcinoom
Diagnostiek
Gastro duodenoscopie
CT scan
Histologishe onderzoek (meeste zijn adenocarcinoom: slijmvlies) type:
1. Intestinale 90/95% : lijkt nog op maagcel
2.diffusie 5% = genetisch: lijkt niet meer op maagcel
3.mengvorm
149
MDL chirurgie
Maagcarcinoom
Behandeling
T1 endoscopisch weghalen
T2-T3 (>5cm) neo adj chemo, partiële resectie maag, adjuvant chemo
T4 chemo/radio neo adjuvant dan ok.
Drietal kuren epirubicine, cisplatin en 5Fu/capecitabine
Restadiering dmv CT daarna resectie
150
MDL chirurgie
Maagca
Chirurgie
1. Partiële maagresectie (distaal/subtotaal/midden/proximaal)
(Continuïteit dmv gastro duodeno stomie of gastro jejuno stomie)
2.totale maagresectie (cardia ca/type diffuus groeiende)
(Continuïteit dmv oesofago jejunale Y vorige anestomose volgens Roux
3. Distaal oesofagus cardia resectie (doorgroei vanuit cardia in oesofagus + verwijderen peri gastrische lymfeklieren
151
MDL maagca
Chirugie
Postoperatief
```
Vitale functies
Voorkomen complicaties
Naadlekkage
Adequate pijnstilling
Goede voedingstoestand
AF
Atelectase
Pneumonie
+ 1 week = slikfoto = oraal eten
```
152
MDL
Chirurgie
Maagca
Complicaties
Naadlekkage
| Peritonitis
153
MDL
Chirurgie
Maagca
Verpleeg problemen
```
Vb12 deficiëntie = anemie
Dumpingsyndroom
Vermagering
Snelle verzadiging
Reflux oprisping
Fytobezoar (prop onerteerbare plantaardige voedsel) vol gevoel, pijn, vermagering, stinkende adem, verstopping
```
154
MDL
Maagca
Chirurgie
Palliatief
```
Partiële maagresectie/ wig resectie
GOO: Gastric outlet obstruction = stent/gastro jejunostomie
Bloedende tumor = radiotherapie
```
155
MDL
Maagca
Chirurgie
Prognose
Slecht
Laat stadium
5 jaars = 20%
156
MDL
| Pancreas en peri ampullair ca
Pancreas kop + papil van Vater = 1 groep tumoren
Kop: 70%
Corpus: 10-15%
Staart: 10-15%
157
MDL
Pancreas
Epidemiologie
Man/vrouw
60-80 = 80%
Etiologie ?
Roken/voeding/koffie/chronische panceatitis
158
MDL
Pancreas
Symptomen
Kop = obstructie ductus choledochus = icterus
Vettige def
Donkerbruine mictie
Jeuk
Gewichtsverlies
Corpus/staart = later stadium = pijn/algehele malaise + rugpijn (door: plexus coeliacus)
159
MDL
Pancreas
Diagnostiek
Icterus = ERCP (Endoscopische retrograde cholangiografie en pancreaticografie) galwegen drainage + stent
CT abdomen
X thorax: meta's longen
EUS-FNA (fine needle): histologische bevestiging indien inoperabel
Alles adenocarcinoom (bijna)
160
MDL
Pancreas
Behandeling
Pre operatief : chemoradiatie (bij kop/borderline/resectabel)
Neo adjuvant : chemoradiatie (bij kop/borderline/resectabel) studie verband alleen!!!!
Resectie ; 20%
Whipple (laparotomie) ; continuïteit door pancreatico jejuno stomie
Choledoco jejunostomie gastro jejunostomie
PPPD ; pylorussparende pancreaticoduonectomie
Doorgroei vena porta = geen resectie
Irresectabele tumor = palliatieve dubbele bypass ; gastro enterostomie en hepatico jejunostomie
161
MDL
Pancreas
PPPD
Pylorus sparende pancreatico duodenectomie
En bloc pancreskop, duodenum, galblaas met ductus choledochus en regionale lymfeklieren verwijderen
Continuïteit hersteld door:
Pancreatico jejunostomie, choledoco jejunostomie, gastro jejunostimie
Minder langer termijn complicaties omdat maag + pylorus aanwezig
162
MDL
Pancreas
Post operatief
Naadlekkage anastomose = peritonitis
Lekkage van pancreatico jejunostomie!!! = sepsis (Nb drainage + AB)
Bloeding
Orgaan falen
Gastro parese (vertraagde maagontlediging) gaat over
163
MDL
Pancreas
Verpleegkundige problemen
```
Exocriene pancreas infusfficientie 25% = malabsorptie vet = buikpijn
Vitamine deficiëntie
Panzytrat (medicijn)= gewichtsverlies
Diarree
Dumping syndroom
```
164
MDL
Pancreas
Palliatief
```
Obstructie icterus
Passage problemen
Pijn
Acitis
Bypass chirurgie
Galafvloed
Voedselpassage
ERCP (drainage galwegen)(Endosco-Retrograde-Cholangio-Pancreo-tografie
Wallstent bij voedselpassage problemen
Pijnbestrijding
```
165
MDL
Pancreas
Diagnostiek
Icterus = galwegen drainage ERCP/stent
CT abdomen = resectabel, metastasen
CT thorax = long meta's?
EUS (endoscopic ultra sound)-FNA (fine needle aspiration)= histologische bevestiging bij inoperabaliteit
166
MDL
Pancreas
Verpleegkundige problemen
```
Exocriene pancreas infusfficientie 25% = malabsorptie vet = buikpijn
Vitamine deficiëntie
Panzytrat = gewichtsverlies
Diarree
Dumping syndroom
```
167
MDL
Pancreas
Palliatief
```
Obstructie icterus
Passage problemen
Pijn
Acitis
Bypass chirurgie
Galafvloed
Voedselpassage
ERCP (drainage galwegen)(Endosco-Retrograde-Cholangio-Pancreo-tografie
Wallstent bij voedselpassage problemen
Pijnbestrijding
```
168
MDL
Pancreas
Diagnostiek
Icterus = galwegen drainage ERCP/stent
CT abdomen = resectabel, metastasen
CT thorax = long meta's?
EUS (endoscopic ultra sound)-FNA (fine needle aspiration)= histologische bevestiging bij inoperabaliteit
169
MDL
| Hepao cellulair carcinoom
Zeldzaam in westen
Hoge mortaliteit
Levercirrose
Late klinische presentatie
170
MDL
Hepao cellulair carcinoom
Epidemiologie
Man 50-75 jaar
80% onderliggend cirrose
Risico: hep b/c, alcohol, metabole leverziekten
Jaarlijks screening dmv AFP of lever chografie
171
MDL
Hepao cellulair carcinoom
Symptomen
```
Vermoeidheid
Koorts
Gewichtsverlies
Buikpijn
Anorexie
Misselijkheid
Icterus
Meta's: lever, hilusklieren (plaats waar afvoerkanaal uit orgaan komen), longen,hersenen, botten, bijnieren
```
172
MDL
hepao cellulair carcinoom
Diagnostiek
CT
MRI
Leverbiopsie
AFP (tumor marker leverca)
173
MDL
Hepao cellulair Carcinoom
Behandeling
Chirurgie = 12% ivm uitgebreide ziekte. 30% functie van lever overblijven!
Rest lever = regeneratie 3-5 weken
Lever = 8 segmenten
Hemi hepatectomie
Levertransplantatie; weinig tumor, beperkte grootte (max 5cm), levercirrose, geen andere ziekten
Lokale ablatie (tumor binnen de grenzen te houden gedurende wachttijd lever)
Lokale ablatie (RFA) (radio frequente ablatie) indien chirurgie niet mogelijk
174
MDL
Hepao cellulair carcinoom
Complicaties
Leverfalen
Bloeding
Gallekkage
Infecties
Embolisatie van vena portae = deel doorbloeding lever afsluiten.
NB niet aangedane deel lever gaat harder werken dus groeien...(?)
175
MDL
Hepao cellulair carcinoom
Palliatief
TACE = trans arteriële chemo embolisatie
Intra arteriële chemo embolisatie met yttrium 90 =
Aanprikken arterie femoralis = catheterisatie truncus coeliacus = aanvoerende arterie tak tumor = cytostatica in tumor injecteren = afsluiten arterietak.
176
MDL
Hepao cellulair carcinoom
Prognose
5 jaars overleving is 30%
177
MDL
| Galblaas carcinoom
Zeldzaam
Late symptomen
Geen curatie
178
MDL
Galblaas ca
Symptomen
```
Toevallig bij cholecystectomie
Algehele malaise
Anorexie
Gewichtsverlies
Koliekpijn
Meta's lever en pancreas
```
179
MDL
Galblaas ca
Diagnostiek
```
Lab
Echografie
CT (abdomen/thorax)
ERCP (kijkonderzoek gal/pancreas)
MRCP (?????)
Carci meestal van epitheel galblaas of ductus cysticus
```
180
MDL
Galblaas carcinoom
Behandeling
Chirurgie = radicale verwijdering
indien tumor allen in galblaaswand
T1B-T2 uitgebreid (galblaasbed = gedeeltelijke resectie lever)(extrahepatische galwegen, lymfeklierdissectie)
Continuïteit = galdrainage door hepatico jejunostomie
Aanvullend disseminatie onderzoek = meta's? Resectie leverweefsel/lymfeklierdissectie
181
MDL
Galblaascarcinoom
Post operatieve complicaties
Lekkage gal
Bloeding
Stenose
182
MDL
Galblaascarcinoom
Palliatieve zorg
Icterus
Jeuk
Endoprothese behandeling (????)
183
MDL
Galblaascarcinoom
Prognose
Bij T1 tumoren 60% slecht
184
MDL
| Galwegcarcinoom
Zeldzaam
Galgangepitheel in de lever/leverbuis/ductus hepato chole dochus
Carcinoom van intra-extra hepatische galwegen gaat uit van galgang epitheel
Galwegcarcinoom meest in de leverhilus/ waar linker/rechter ductus hepaticus samenkomen = klatskintumor
185
MDL
Galwegcarcinoom
Symptomen
```
Weinig klachten
Icterus
Pijn rechter bovenbuik
Anorexie
Gewichtsverlies
Zwakte
Jeuk
Vermoeidheid
```
186
MDL
Galwegcarcinoom
Diagnostiek
Echografie
CT abdomen/thora
MRCP (???)
PTC (percutane transhepatishe cholangiografie)
Cholescintifgrafie (of HIDA scan) functie lever + afvoer gal
187
MDL
Galwegcarcinoom
Behandeling
```
Partiële leverresectie bij perifeer
Lokale resectie + partiële leverresectie bij klatskintumor type 1
Uitgebreide resectie (extended hemi hepato tectomie type 2/3
```
188
MDL
Galwegcarcinoom
Klatskintumor
Komt het meest voor in de leverhilus
| Waar linker en rechter ductus hepaticus samenkomen
189
MDL
Galwegcarcinoom
Post operatief
Leverfalen
Bloedingen
Gallekkage
Infecties
190
MDL
Galwegcarcinooim
Palliatieve zorg
Pijn
Cachexie en obstructie
Metalen stent mbv ERCP of PTC
191
MDL
Galwegcarcinoom
Prognose
5 jaarsoverleving <5%
| Bij curatieve resectie 60-90%
192
MDL
| Dunnedarmcarcinoom (primair adenocarcinoom)
Ziekte van crohn coeliakie (?)
| Erfelijk
193
MDL
Dunnedarmcarcinoom
Symptomen
```
Vage klachten (late diagnose)
Buikpijn (darmobstructie)
Gewichtsverlies
Bloeding
Diarree
Anemie
Meta's lever, skelet, long
```
194
MDL
Dunnedarmcarcinoom
Diagnostiek
Endoscopie + biopten (bij duodenum + jejunum)
MRI, CT enterografie
Proeflaparatomie
1/3 is duodenum dan ileum, dan jejunum
195
MDL
Dunnedarmcarcinoom
Behandeling
Chirurgie:
Radicale resectie (evt aanliggende organen)
Whipple/PPPD (kop alvleesklier/12 v darm/deel maag, galblaas, deel galwegen)
Palliatieve bypass (entero-enterostomie)
Resectie ileum + hemi colectomie rechts (tumor in terminale ileum)
196
MDL
| Colorectaalcarcinoom
Via normale mucosa
Adenomateuze poliep
Dysplasie
Poliep epitheel wordt adenocarcinoom
197
MDL
Colorectaalcarcinoom
Oorzaak
```
Omgevingsfactoren
Overgewicht
Gebrek aan lichaamsbeweging
Roken
Overmatig alcohol gebruik
```
198
MDL
Colorectaal carcinoom
Preventie
Fecaal occult bloedverlies
| Leeftijd: 55-75 jaar
199
MDL
Colorectaal carcinoom
Meest voorkomende tumoren
Rechter colon 40%
Transversum 20%
Descendens 10%
Sigmoid 30%
200
MDL
Colorectaal carcinoom
Klachten
Ascendes (caecum: vermoeidheid, algehele malaise, ijzergebrek anemie, (bloedverlies) pijn onderbuik
Descendens + sigmoid = vooral verandering defecatiepatroon, obstipatie/slijm/potlood ontlasting
50% heeft diagnose gemetastaseerde ziekte
201
MDL
Colorectaal carcinoom
Meta's
Lokaal (dunne darm, maag, blaas, uterus)
Lymfatisch
Hematogeen = lever en long
Peritoneum
202
MDL
Colorectaalcarcinoom
Diagnostiek
Coloscopie
CT abdomen/thorax
CEA gehalte lab (soms) tumor marker (na controle)
CT/coloscopie + contrast via rectum indien tumor niet te passeren.
203
MDL
Colorectaal carcinoom
Behandeling
```
Chirurgie:
Resectie + lymf en bloc (laparoscopisch?)
Lokatie? Hemi (half) colectomie rechts Nb is groot stuk van vaatbed weg
Transversumresectie
Hemi colectomie links
Sigmoid resectie
Subtotale colectomie
50% is curatie!!!
```
204
MDL
Colorectaal carcinoom
Post operatief: ERAS
Snel: eten drinken
Pijnbestrijding
Mobiliseren
Minimaal katheters/sondes
205
MDL
Colorectaal carcinoom
Complicaties
Naadlekkage (5-10%) in de 1e week = soms her ok + ileostoma
| Later: abcessen, fistel, littekenbreuk
206
MDL
Colorectaal carcinoom
Verpleegproblemen
Hemi colectomie + sigmoidresectie = dunne def + moeilijk ophouden
207
MDL
Colorectaal carcinoom
Palliatief
Bypass bij obstructie
50% heeft meta's
Follow up: coloscopie: eens per 3-6 jaar, 3-6 maandelijks CEA bepaling, elk half jaar echo bovenbuik + x thorax.
208
MDL
Rectumcarcinoom
Etiologie
Zoals bij colerectaal
| Bijna altijd adenocarcinoom
209
MDL
Rectumcarcinoom
Symptomen
Rectaal bloedverlies
Loze aandrang
Veranderd def patroon
Pijn bij zitten
210
MDL
Rectumcarcinoom
Meta's
Lokaal: blaas/prostaat/vagina/anu/wand kleine bekken
Lymfatisch
Hematogeen long, lever
211
MDL
Rectumcarcinoom
Diagnostiek
```
Rectaal toucher (doorgroei?)
Colonoscopie (biopten, respectabiliteit, ingroei?)
CT abdomen/thorax
MRI kleine bekken
Endo-echografie rectum
```
212
MDL
Rectumcarcinoom
Behandeling (neo adjuvante)
Infiltratie = neoadjuvante voorafgaand aan operatie
Doel: lokaal recidief verkleinen
1 x per week = (5x5Gy) of
6 weken =. 40-50Gy in fracties van 1,8-2Gy
Combinatie met capecitabine (chemo)
213
MDL
Rectumcarcinoom
Chirurgie
```
Tumor T1 (niet door spier) = transanale excisie (TEM)
Laag gelegen infiltrerende tumor = kringspier, anale en bloc + rectum = eindstandig stoma (APR)(endeldarmoperatie)
Hoog gelegen = lage anterior resectie = end to side + end to end anastomose (tijdelijke ileostoma = naad ontzien) NB: lar syndroom. Low anterior resectie syndroom = steeds naar aandrang
Reservoir of pouch = colon descendens J-vormig geplooid
TME = operatietechniek (totale mesorectale excisie) = beter zenuwsparend opereren minder seksuele + mictie stoornis + sfincter blijft gespaard.
```
214
MDL
Rectumcarcinoom
Postoperatief
```
ERAS
Complicaties:
naadlekkage,
presacraal abces,
wond genezingstoornissen perineumwond,
littekenbreuk
```
215
MDL
Rectumcarcinoom
Verpleegkundige probleem
Def (frequent, dun) = bekkenbodem fysio
Sex (erectie dysfunctie, probleem ejaculatie, vaginale droogheid, dyspareunie)
Mictie (blaasontlediging, incontinentie) = bekkenbodem fysio
Verlies slijm
216
MDL
Rectumcarcinoom
Levermeta's
50% van colorectaalcarcinoom
Niet behandelen is 6-12 maanden leven
30-40% komt in aanmerking voor in opzet curatief
Neo adjuvant: bij bilobaire Levermeta's. F5U schema/Oxaliplatine/irinotecan evt bevacizumab of cetuximab...
15% = secundaire resectie
217
MDL
| Anuscarcinoom
Zeldzaam in Nederland
Van perinala huid + anale kanaal
Verhoogd risico bij immunosupressiva, hiv, HPV, infecties, chronische anorectale aandoeningen
50% T2 tumor
20% afwijking regionale lymfeklieren
Meest plaveiselcelcarcinoom
Bovenste deel anus = gemeng: plaveisel/adeno
218
MDL
Anuscarcinoom
Symptomen
```
Jeuk
Afscheiding
Pijn
Fecale incontinentie
Tenesmus = pijnlijke krampachtige tot en lozing van ontlasting
Gewichtsverlies
Def (veranderd)
Rectovaginale fistel + inguinale lymfadenopathie ( = vergevorderd stadium)
30-50% lokaal vergevorderd
```
219
MDL
Anuscarcinoom
Meta's
Loco regionaal
Lymfe
Hema: lever longen
220
MDL
Anuscarcinoom
Diagnostiek
Endoscopie + biopten
CT
MRI
221
MDL
Anuscarcinoom
Behandeling
```
Chemoradiatie 1e keuze
5FU = capecitabine + mitomycine
Radio = 33 x 1,8Gy =
Sfincter behouden
Tijdelijke stoma
Respons na 6-9 maanden
Vijfjaarsoverleving 80%
Chirurgie APR + liesklierdissectie (bij geen respons of recidief) = wondinfectie + lymfeoedeem.
```
222
MDL
Rectumcarcinoom
TEM (transanale excisie microchirurgie
Tumor wordt verwijderd na markering dmv trans anale echoscopie mirochirurgie
223
MDL
Rectumcarcinoom
APR
Kringspier en het anale gebied en bloc met rectum verwijderd = eindstandig stoma
224
MDL
Rectumcarcinoom
TME (totale mesorectale excisie)
Beter zenuwsparend opereren minder seksuele en mictie stoornissen + sfincter blijft gespaard.
225
Huidtumoren
| Voorkomen huidkanker
```
75% basaalcelcarcinoom
13% plaveiselcelcarcinoom
10% melanoom
0,1% merkelcarcinoom
0,1% overig
0,1% van totale kankersterfte
Incidentie stijgt!
```
226
Huidtumoren
| Irritatiebronnen (4)
UV
chronische ulcus cruris
Rontgen straling
Carcinogene stoffen
227
Huidtumoren
Preventie
Primair/secundair
```
Primair = voorlichting! Zonnecrème werkt niet voor basaalcelca
Secundair = vroeg stadium ontdekken
```
228
Huidtumoren
| Waar let je op? (6)
```
Rood
Rasperig
Korstvroming
Langzaam groeiend
Wratachtige knobbeltjes
Moedervlek die veranderd
```
229
Huidtumoren
| Onrustige moedervlek? (7)
```
Groter
Dikker
Kleur
Vorm
Jeuk
Stekende pijn
Korstjes/bloeding
```
230
Huidkanker
| Basaalcelcarcinoom
Hoge leeftijd
Blootstelling aan zonlicht
Erfelijk: basaalcelneavussyndroom/gorlinssyndroom
In de basaal cellen van de epidermus (opperhuid)
231
Huidkanker
Basaalcelcarcinoom
Basaalcelneavussyndroom
Gorlinssyndroom
Erfelijke ziekte multiple basecellulaire naevi (moedervlekken~)
232
Huidkanker
Basaalcelcarcinoom
Symptomen (10)
```
Van basale cellen van epidermus
Langzame groei
Meta's: (0,3%)
Verheven bolletje
Glad
Glazig
Rood
Schilferende plek
Vlak ulcus, verheven randje + infiltraat
Putje subcutaan infiltraat = gevaarlijk! Ulcereet = ulcus rodens
```
233
Huidtumor
Basaalcelcarcinoom
Diagnostiek
Inspectie huid
Incisie of excisie biopt
Stadiering TNM
234
Huidkanker
Basaalcelcarcinoom
Behandeling
Chirurgie:
- excisie van min 3mm (sluiting wond?) (zwaailap: Nb niet indien geen zekerheid of het radicaal is!! Verminkend? = RTH
- Mohs-operatie (micrografisch)
- Cryo-therapie
- Radiotherapie
- Fotodynamische therapie (PDT)
235
Huidtumoren
Basaalcelcarcinoom
Mohs operatie (micrografisch)
Tijdens operatie huidlaesie onderzocht (vriescoupe)
| = lagere recidiefkans 3-6%
236
Huidtumoren
Basaalcelcarcinoom
Cryotherapie
```
Romp kleine tumoren
<1cm
2 x achter elkaar stikstof
Wondje geneest
NB: histologische onderzoek is niet mogelijk!!!!!
```
237
Huidtumoren
Basaalcelcarcinoom
Radiotherapie
Ortho volt apparatuur: met fotonen energieën 50/300kV
Elektronen bundels: 4-8 MeV-elektronenbestraling (lineaire versneller)
Curatie: 95%
Alle tumoren/niet een Melanoom
Nadeel: Geen histologische controle op radicaliteit
Vaak: naar ziekenhuis voor fractioneringsschema (????)
238
Huidtumoren
Basaalcelcarcinoom
Fotodynamische therapie (PDT)
Superficieel
Oppervlakkig
Basaalcelcarcinoom
Zelfde recidiefpercentages als chirurgische excisie
Crème + fotoactieve stof (methylaminolevulinaat of 5 amino levulinezuur)
Tumor wordt belicht met rood licht = reactie
NB niet kunnen vaststellen van radicaliteit!!!
239
Huidtumoren
Basaalcelcarcinoom
Prognose
Meta's zeldzaam
Een x basaalcelcarcinoom = geen controle
Recidief (40%)= 1 x per jaar controle gedurende 2 jaar
240
Huidtumoren
| Plaveiselcelcarcinoom
Mannen vaker dan vrouwen
| Metastaseren
241
Huidtumoren
Plaveiselcelcarcinoom
Symptomen
```
Ulcus
Verheven
Laesie voelt vast
Vergrote regionale lymfe
5-10% metastaseert naar lymfe
```
242
Huidtumoren
Plaveiscelcarcinoom
Behandeling
90% curatie met chirurgie of RT
Chirurgie
RTH
Fotodynamische therapie
243
Huidtumoren
Plaveiscelcarcinoom
Chirurgie
```
Tumor verwijderen + marge + snijvlakken vrij
Primair sluiten
Niet =
Full-thickness graft (oor)
Thierschplastiek (been/arm)
```
244
Huidtumoren
Plaveisecelcarcinoom
Genezing plastieken
Fulltime-thickness graft (oor)
Thierschplastiek (been/arm)
Plastiek = vet verband gaas + spons (druk op wond)
Donorplaats = open laten, granulatieweefsel, bedekken met steriel transplantaat
Transplantaat zit binnen 24 uur vast. 1e 24 uur stil houden.
245
Huidtumoren
Plaveiscelcarcinoom
RTH
Wanneer?
Uitwendig
Orthovoltapparaat of lineaire versneller
Na lymfeklierdissectie indien twijfel over radicaliteit
Indien mutilatie bij chirurgische ingreep
246
Huidtumoren
Plaveiselcelcarcinoom
Fotodynamische therapie
Crème
Foto + licht
Verwijderen huidcellen
247
Huidtumoren
Plaveiselcelcarcinoom
Ziekte van Bowen
(Morbus Bowen)
Langzaam groeiend vroeg stadium van huidkanker
Chronische ontstekingsverschijnselen
Bij ouderen
= fotodynamische therapie
248
Huidtumoren
Plaveiscelcarcinoom
Prognose
Ongunstig
Kans om meta's
Controle: 0-2 jaar = 1x3mnd
>3 jaar = 1 x6mnd
249
Huidtumoren
| Melanoom
Incidentie stijgt met 4% per jaar
Endogene factoren
Exogene factoren
250
Huidtumoren
Melanoom
Endogene factoren
```
>3 typische naevi
> meer dan 50 moedervlekken
Familiair: dysplastischenaevussyndroom (p-16 leiden)
Melanoom in voorgeschiedenis
Immunosupressiva
Blank/sproeten/blond/rossig
Man 2 vrouw 3
```
251
Huidtumoren
Melanoom
Exogene factoren
UV licht
| 5% door congenitale reuzennaevi
252
Huidtumoren
Melanoom
Symptomen (7)
1. Pigmentcellen (melanocyten/naevuscellen)
2. Kleur verandering
3. Grote verandering (>5mm)
4. Hoogte verandering
5. Onregelmatige begrenzing/ Asymmetrisch
6. Jeuk/tintelen
7. Bloeden
253
Huidtumoren
Melanoom
Meta's
1. Overal in het lichaam
2. Directe omgeving primaire tumor (dmv satelieten)
3. In lymfebaan van de huid/subcutis (in-transiti metastasen)
4. Lymfogeen naar lymfeklieren
5. Hematogeen naar alle organen!!!
254
```
Huidtumoren
Melanoom
Diagnostische excisie (4)
Microscopische stadiering
Stansbiopt
```
```
4 typen (diagnostische excisie)
Superficial spreading melanoom (70%)
Nodulair Melanoom (20%)
Lentigo-malignamelanoom (5%)
Arcolentigineus melanoom (5%)
```
Dikte meting volgens Breslow (microscopische stadiering)
Stansbiopt (lastige lokatie) (geen risico op verspreiding)
255
Huidkanker
Melanoom
Superficial spreading melanoom (70%)
Eerst oppervlakkig, later ingroei
256
Huidtumoren
Melanoom
Nodulair melanoom (20%)
Knobbeltje en penetreert snel in de diepere huidlagen
257
Huidtumoren
Melanoom
Lentigo Maligna melanoom (5%)
In pigmentvlekken bij oudere mensen
Handen
Gelaat
Armen
258
Huidtumoren
Melanoom
Acrolentigineus melanoom (5%)
```
Niet in gepigmenteerde huid
Handen
Vingers
Voeten
Tenen
Onder de nagels
```
259
Huidtumoren
Melanoom
Dikte meting volgens Breslow
```
Patholoog anatoom: Breslow
Dikte van het melanoom in mm
Breslow dikte indicatie meta's
<1mm = goeie prognose
>3mm = lastige prognose
```
260
Huidtumoren
melanoom
Behandelingen (4)
Chirurgie
Sentinel node procedure
RTH
Regionale geïsoleerde perfusietherapie
261
Huidtumoren
Melanoom
Behandeling
Chirurgie
Melanoom in situ (biopten) = marge 0,5 cm
<2 mm (Breslow) = marge 1cm rondom tumor
>2mm (Breslow) = marge 2cm rondom tumor
Split skin graft (dunne graft) -- kan nog re excisie plaatsvinden
T = Breslow dikte, mitose, ulceratie
1A = 1-2 mm
1B = 1-2 mm + ulceratie + in dermis
262
```
Huidtumoren
Melanoom
Behandeling
Sentinel node procedure
+ follow up
```
Lymfeklierdissectie (niet bij IA)
Hals + musculus sternocleidomastoideus + vena jugularis interna = sparen van nervus accessorius
Liesklier
Fermorale
Inguinale (liesband)
Para-ilicale (hoogte van de navel)
Obturatorius lymfeklieren (in het bekken)
Follow up:
geen meta's: follow up
Meta's: geen kliertoilet, wait And see, trials: immuno
263
Huidtumoren
Melanoom
RTH
```
Bij pijnlijke of bloedende recidieven
Meta's in hersenen/wervels
Aanvullend na dubieuze radicale ok
Adjuvant na klierdissectie met onrustige PA
Palliatief
```
264
Huidtumoren
Melanoom
Regionale geïsoleerde perfusietherapie
Indicatie: lokale recidief/stelietmeta's/in-transitmeta's: inoperabel
In extremiteit
1-1,5 uur cytostatica circuleren in hoge dosis (melfalan, TMF-a)
Geen systemische toxiteit
60% complete verdwijning (OR 80%/CR 50%????)
265
Huidtumoren
Melanoom
Regionale geïsoleerde perfusietherapie
Techniek
```
Volume meting (berekening cytostatica)
Algehele anesthesie
Arterie/vene extremiteit afklemmen, canuleren, aansluiten hart/long machine = circulatie zuurstof rijk bloed
Kunstmatige circulatie = dmv radioactief isotoop
```
266
Huidtumoren
Melanoom
Regionale geïsoleerde perfusietherapie
Complicaties (9)
Wieberclassificatie voor weefsel schade
1. Tekort aan circulerend volume = bloedtransfusie
2. Logesyndroom door zwelling
3. Nabloeding
4. Huidtoxiteit
5. Oedeem
6. Infectie
7. Lysis (myoglobinurie syndroom)
8. Neuropathie
9. Trombose
267
Huidtumoren
Melanoom
Prognose
```
Gunstig in vroeg stadium
5 jaars overleving >80%
Meta's 20-70%
Stadium III lokaal(satelliet/intrasitmetastasen) regionaal- lymfe
Stadium IV hematogene meta's
```
268
Huidtumoren
Melanoom
Follow up
Zelfcontrole!!!!!!
1 jaar = 1 x 3mnd
2-5 jaar = 1 x 6mmd
269
Huidtumoren
| Merkelcarcinoom
Zeldzaam
Oudere vrouwen
Agressief
Uitgaande van neuro endocriene
270
Huidtumoren
Merkelcelcarcinoom
Symptomen
```
Hoofd/hals
Billen
Wratje
Pijn (nee)
Bol/rond
Glans
```
271
Huidtumoren
Merkelcelcarcinoom
Diagnostiek
Histologie soms moeilijk
Incisie
Excisiebiopsie
Onderzoek regionale lymfeklieren
272
Huidtumoren
Merkelcelcarcinoom
Prognose
```
5 jaars overleving 60-80% stadium 1
20%. Stadium 4
30-40% lokaal recidief
50% lymfe meta
20-40% meta op afstand
```
273
Huidtumoren
Merkelcelcarcinoom
Behandeling
Ruime excisie
Evt RTH
(Zie melanoom)
274
Huidtumoren
| Zorgproblemen bij dermatologie
```
Pijn (mobiliseren)
Donorplaats verzorgen
Dreigende logesyndroom = spier necrotisch door oedeem
Stolselvorming
Lymfeoedeem
Infecties
Contracturen
```
275
Huidtumoren
NMSC
Non melanoma skincancer
Behandeling
```
Wegsnijden (excisie)
Stikstof (cryotherapie)
Celdodende crème (edufix, Aldara)
Fotodynamische therapie (belichting)
Wegbranden (Co agulatie)
Radiotherapie (indien geen andere opties)
```
276
Huidtumoren
| UV straling
```
UVA dring door tot diepere huidlagen
UVB dringt door tot de dermis
SPF sun protector factor reflecteert/absorbeert UVB
Na 10 min verbranden zonder na 20 met!!!
Valse zekerheid: volledig UVB deels UVA
```
277
Huidtumoren
Melanoom
Diagnostiek Meta's
```
Palpabele klier
Echo
Cytologische punctie
Stants biopt (histologie)
Hematogene meta's? PET-CT
Hersenmeta's? MRI
Herstadiering: PET-CT-MRI hersenen
Tumor markers S100b
```
278
Huidtumoren
Melanoom
Lymfeklier toilet
Meta's SN
Palpabele klieren
Meta's op scan
Toilet
Hals/oksel/lies/poplitea
279
Huidtumoren
Melanoom
LIeskliertoilet
Complicaties
```
Kort:
Wond
Seroom
Necrose/dishiscentie (weer opengaan van wond)
Lang:
Oedeem
Erysipelas
```
280
Huidtumoren
Melanoom
T-VEC
Herpesvirus injecteren in meta's
Iedere 2 weken herhalen
Stadium IIIB, IIIC, IVC M1A
281
Urologie
| Prostaatcarcinoom
```
Aanwezig tostesteron
Hoge leeftijd
Erfelijk
Afrikaanse voorouderverering
Overgewicht
```
282
Urologie
Prostaatcarcinoom
Symptomen
```
Lokaal = geen klacht
PSA hoog
Voelbare afwijking
Low urinary tract symptomen *LUTS)
Frequentie: vaak
Pijn bij plassen
Zwakke straal
Nadruppelen
Lokaal uitgebreid = hematurie
Meta's = botmeta's/obstructie ureter (pijn flank) hydrofrenose (ingroei blaas)
```
283
Urologie
Prostaatcarcinoom
Diagnostiek en stadiering
```
PSA >3ng/ml = verder onderzoek
Rectaal toucher
Echografie
Biopten (min 8)
Urinetest PCA3 (???)
Meta's? Gleason schaal, 1-5 (5 = ja)
Gleason > 6 en PSA > 20 risico uitbreiding
Botscan + CT scan
MRI primaire tumor
Alkalische fosfatase (botmeta's) + Kreatinine (nierfunctiestoornis)
```
284
Urologie
Prostaatcarcinoom
Behandeling
Actieve surveillance = T1-2Nx-OMx-0 (PSA<10)
Radicale prostatectomie = (T1-2-3Nx-O,Mx-0)
Uitwendige bestraling (T1-2-3Nx0Mx-0), Gleason > 7 ivm hormoontherapie
Inwendige bestraling (T1-2) PSA <15, Gleason 6, prostaatvolume <50
T4 uitgebreide tumoren (buiten kapsel, lymfemeta's + op afstand) = externe RTH voor klachten
Meta's = hormoontherapie (Palliatief) 1e keus (2-3 jaar)
Castratieresistentie (CRPC) = chemo
285
Urologie
Prostaatcarcinoom
Actief surveillance
Prias protocol = 3xmnd PSA + biopten
| PSA >10 + positieve biopt >2 of Gleason >6 = actieve behandeling
286
Urologie
Prostaatcarcinoom
Radicale prostatectomie
Prostaat/kapsel/zaadblaasjes uit
Blaas en urethra komen uitelkaar. Blaashals op restant urethra
Veelal laparoscopisch met Da-Vinci robot
Bijwerkingen: urine incontinentie, erectiele dysfunctie
287
Urologie
Prostaatcarcinoom
Uitwendige bestraling
Curatieve intentie = 37 fracties verschillende kanten
Goudmakers voor focus
Lymfemeta's/kans? = meebestralen
Bijwerkingen; plasklachten, darmkrampen, erectie dysfunctie, vermoeidheid
288
Urologie
Prostaatcarcinoom
Inwendige bestraling
Plaatsen radioactieve zaadjes (beperkt bereik omliggend weefsel
Zaadjes onder algehele narcose, via perineum met naalden
Zaadjes blijven, verliezen radioactiviteit
Bijwerkingen; plasklachten, erectie, stralingsveiligheidsvoorschriften
NB contact met kinderen
289
Urologie
Prostaatcarcinoom
Lokale therapie
HIFU (high intensity focused ultrasound)
Cryotherapie (na lokaal recidief)
Palliatief behandeling: beperken tumorgroei of tumor kleiner maken
290
Urologie
Prostaatcarcinoom
Ureterobstructie
Door kliermeta's afsluiten van ureteren = hydrofrenose = pijn in de nierstreek = verminderde urine productie en sufheid = nefrostomie + inwendige J-stent van de nier naar de blaas
291
Urologie
Prostaatcarcinoom
Botmeta's
Bestraling (1 x 8 Gy)
| Multipel pijnlijke botmeta's : radioactief isotoop (????): samarium of strontium. Kan herhaald worden
292
Urologie
Prostaatcarcinoom
Prognose
Curatieve behandeling 5 jaars = 80-90%
293
Urologie
Prostaatcarcinoom
Zorgproblematiek
Urine incontinentie = zwakke bekkenbodemspieren = stressincontinentie na een jaar geen klachten meer! (90%)
Erectie dysfunctie = geraakte zenuwen, leeftijd, cardiovasculaire risicofactoren, goede erectie ervoor is een pre!
Dus: medicatie, >3mnd na ok = erectie revalidatie. Orgasme is wel mogelijk zonder erectie.
NB: bij prostatectomie direct klachten, RTH meteen klachten (50%)
294
Urologie
| Blaascarcinoom
```
>60 jaar
Blootstellen aan stoffen;
Rubber
Verf
Roken
Chronische irritatie (stenen/infectie)
Urotheelcarcinoom van de blaas (95%) ureter + nier (soms)
```
295
Urologie
Blaascarcinoom
Symptomen
Onderste deel blaas (70%) =
Hematurie
Frequentie (++)
Urge
Urineweginfectie
Uitgebreid? = pijn in de onderbuik + nierloge
Meta's? Naar pelviene lymfeklieren,longen, lever en botten
296
Urologie
Blaascarcinoom
Diagnostiek
```
Hematurie = urineonderzoek
Cytologie = tumor cellen in de urine
Scopie blaas (cystoscopie)
Biopten = poliklinsich
TURT = algehele narcose: wit licht, 1-2 uur pre vullen met fotosensitizer (5-ALA) + blauw licht is zichtbaar
TUR = algehele narcose:
Echo nieren
CT, MRI,PET
Lymfeklier? = punctie = eventuele neoadjuvante chemo
```
297
Urologie
Blaascarcinoom
Typen
Nier spierinvasief: Tis, Ta, T1
Spierinvasief; T2, T3, T4
Poliepvormige tumoren = meerder nier spierinvasie
Spierinvasieve tumoren = solide vorm
298
Urologie
Blaascarcinoom
Behandeling Niet spier invasief
TURT (30-40%) recidief = lokale spoeling met chemo
Na TURT = spoelen blaas tot macroscopische hematurie voorbij is = pijn, blaaskrampen
Na Ta-T1 G1 + TURT = geen verder actie
Tis recidief 50% = spoeling met mitomycine + BCG + 1 jaar, tussentijds en in follow up cystoscopische controle
Bijwerkingen: irritatieve mictieklachten, temp, griepachtig, urineweginfedctie, hematurie
299
URologie
Blaascarcinoom
Spier invasief
Behandeling
Chirurgie (laparoscopisch/laparatomisch)
RTH
Cystectomie = locoregionale lymfe, prostaat, zaadblaasjes, uterus, adnex, vaginavoorwand, urethra = aanleg urinedeviatie/blaassubstitutie
Slechte conditie + beperkte tumor bovenin de blaas = uitwendige RTH of Brachy
Boven in blaas = seksueel sparende cystectomie + neoblaas (SPCN) = prostaat/adnex/uterus behouden
Pos reg klieren = platina chemo, daarna alsnog cystectomie = genezing ,25%
300
Urologie
Blaascarcinoom
Urineafvloed
```
Conventioneel urinestoma (Bricker)
Continent stoma (pouch)
Blaasvervanging (neoblaas) (gemaakt van endeldarm)
```
301
Urologie
Blaascarcinoom
Bricker
```
Ureters in darm
Eenvoudig
Kans op lekkage en loslaten
Recidiverende urineweginfecties
Seksuele dysfunctie
```
302
Urologie
Blaascarcinoom
Continent
In de darm een reservoir gemaakt
Klepmechanisme (natuurlijk ileum en caecum) = bauhin klep
Door katheter in pouch te schuiven kan deze geledigd worden = onopvallende stoma = zelfkatheteriseren. (1 x per nacht moet)
Pouch moet gespoeld worden door vorming van darmslijmvlokken
303
Urologie
Blaascarcinoom
Neoblaas
Reservoir op oude blaas alleen wanneer urethra is behouden
Eigen sluitspier zorgt voor continentie
Kans op residu groter door mindere contractie + vormen darmslijmvliesvlokken
304
Urologie
Blaascarcinoom
RTH
Tumor <4 = brachy = afterloading techniek
De loupes worden gefisceerd op de buik en verbonden aan selectronapparaat
Pijn/blaaskrampen/urinelekkage/mictie frequentie (++)
Urge/cystitis/incontinentie
Uitwendige RTH in combi met chemo
Multiple en grotere tumoren
Bijwerking: hematurie
305
Urologie
Blaascarcinoom
Tumorstadium
```
N>1 M1
Geen curatie
Cystectomie
Lokale problemen
Urinestoma
TURT of
Spoeling hematurie
```
306
Urologie
Blaascarcinoom
Prognose
Bij niet spierinvasief blaaskanker : goed 5 jaars = 50-60%
| Bij meta's slechter
307
Urologie
| Niercelcarcinoom
```
2-3% van alle oncologische tumoren
Man (++)
60-80 jaar
Risico
Roken
Overgewicht
Genetisch
```
308
Urologie
Niercelcarcinoom
Symptomen
Geen klachten
Hematurie
Bij toeval ontdekt
Meta's wel symptomen = hypercalciemie, verhoogd BSE, pijn
Meta's lymfogeen en hematogeen: long en bot
Trombosering in de vena realiseren en vena cava
309
Urologie
Niercelcarcinoom
Diagnostiek
Lichamelijk
Lab (HB, het, calcium, albumine, AF en LDH)
Echografie
CT thorax/abdomen
X thorax
Gradering volgens Furhman; gebaseerd op grootte en vorm celkern
310
MDL
Resectabel
Of
Operabel
Resectabel adequate marge/lymfeklierstations/adequate vaatvoorziening na resectie/voorziene complicaties
Operabel is vanuit de patient gezien
311
MDL
| Coloncarcinoom
T4 = Stadium II door spierlaag/darmwand/weefsel erom/slecht ongedifferentieerde tumoren, meer dan 10 lymfe klieren
= stadium III N+
