psychologia międzykulturowa Flashcards
1
Q
Typy wyjaśniania zjawisk w psychologii
A
idiograficzne i nomoetyczne
2
Q
dwudzielny model psychologii
A
psychologia historyczno-kulturowa + psychologia eksperymentalna
3
Q
psychologia behawiorystyczna
A
skupiała się na badaniach eksperymentalnych nad zwierzętami
przedmiot badań: uczenie się, nagrody i kary,
badała zachowania, które dało się zaobserwować, nie inne stany psychiczne
tzw. druga siła psychologii
4
Q
psychoanaliza
A
nurt w psychologii, który uznaje, że na obserwowane zachowania bezpośrednio wpływają nieobserwowane (nieuświadomione) procesy i odwrotnie,
podstawa dla ujęć psychodynamicznych
tzw. pierwsza siła psychologi
5
Q
psychologia humanistyczna
A
była odpowiedzią na ograniczającą psychoanalizę Freuda i behawioryzmu,
tematem badawczym są: ludzkie zdolności i możliwości, twórczość, autonomia, tożsamość, uznawała, że człowiek jest z natury dobry lub neutralny i dąży do samoaktualizacji / samorealizacji,
tzw. trzecia siła psychologii
6
Q
rewolucja poznawcza
A
ruch intelektualny, w psychologii rozwój psychologii poznawczej, wiedza przedstawiana jest jako struktury, umysł ma przetwarzać informacje jak komputer, tworzenie modeli funkcji poznawczych oraz umiejscowienie ich w mózgu (neuronauka poznawcza)
7
Q
przykłady psychologii stosowanych
A
psychologia sądowa / psychologia szkolna / psychologia pracy / psychologia kliniczna / psychoterapia
8
Q
psychologia interkulturowa
A
bada to co na styku interakcji kultur
9
Q
piramida potrzeb Maslowa
A
potrzeba samorealizacji
potrzeba uznania
potrzeba społeczna (przynależności)
potrzeba bezpieczeństwa
potrzeby fizjologiczne
10
Q
kwestia tematu kultury w psychologii
A
kultura była lekceważonym tematem w psychologii, zajęli się nim dopiero Amerykanie, wynikiem zdominowania przez nic tej dziedziny jest indywidualizm i niska kontrastowość
11
Q
kultura jest:
A
systemem zintegrowanym, współdzielona, przekazywana pokoleniowo, oparta na symbolach, dynamiczna
12
Q
globalizacja jako odterytorialnienie kultury
A
artefakty kulturowe mogą funkcjonować poza pierwotnym terytorium
13
Q
pozytywne następstwa globalizacji dla kultur
A
sprzyja zrozumieniu i porozumieniu międzyludzkim
14
Q
negatywne następstwa globalizacji dla kultury
A
pogłębia nierówności, budowanie przewagi nad innymi kulturami, amerykanizacja
15
Q
przykłady układów syndromu kulturowego
A
wymiar kolektywizm - indywidualizm, surowość, złożoność kulturowa, kultury honoru
16
Q
cechy psychologii międzykulturowej
A
- prowadzenie badań porównawczych w kilku grupach kulturowych
- zachowanie reguł metodologicznych
- cel: porównywanie kultur
- obiekt zainteresowań: jednostka
17
Q
pierwsza definicja kultury
A
kultura to złożona całość, która da się analitycznie rozłożyć na czynniki składowe np. wiedza, przekonania, sztuka, etyka
18
Q
psychologia międzykulturowa przyszłości
A
konieczność powołania psychologii globalnej społeczności i psychologii międzynarodowej
19
Q
psychologia globalnej społeczności
A
zajmowałaby się psychologicznymi konsekwencjami globalnych wydarzeń i sił
20
Q
psychologia międzynarodowa
A
polegałaby na współpracy między psychologami z różnych krajów i środowisk
21
Q
relacje między kulturą, a psychologią (3 podejścia):
A
- absolustyczne
- relatywistyczne
- uniwersalistyczne
22
Q
podejście absolustyczne (kultura - psychologia)
A
właściwości człowieka i jego funkcjonowanie są takie same we wszystkich kulturach
23
Q
podejście relatywistyczne (kultura - psychologia)
A
ludzkie zachowania są nacechowane kulturowo, więc zrozumienie zachowań w danej kulturze będzie możliwe tylko z poziomu danej kultury
24
Q
podejście uniwersalistyczne (kultura - psychologia)
A
podstawowe procesy s psychologiczne są wspólne dla wszystkich ludzi, a kultura determinuje rozwój i manifestację tych procesów
25
zmienna niezależna w psychologii kulturowej
kultura
26
zmienne zależne w psychologii kulturowej
zachowania, przekonania, procesy psychiczne
27
przykład rozpakowywania kultury w psychologii kulturowej: Chiny
aby zrozumieć społeczeństwo Chińskie musimy zrozumieć funkcjonowanie chińskiej rodziny i oddziaływanie cnót konfucjanizmu, cnota xiao odpowiada za posłuszeństwo, które było i jest bardzo cenione w Chinach
28
problemy metodologiczne w badaniach międzykulturowych: przykład inteligencji i testu Matryc Ravena
wynik testu zależy od tego na jakiej grupie go przeprowadzimy (np. grupa piśmiennicza i niepiśmiennicza), ponadto test nie uwzględnia specyfik kulturowych czy warunków społeczno-ekonomicznych
29
poziomy rozumienia tożsamości
poziom społeczno-kulturowy
poziom indywidualny
30
wymiary tożsamości (co się składa na naszą tożsamość?)
tożsamość etniczna
tożsamość płciowa
tożsamość religijna
31
tożsamość u osób z diaspory ofiar
postrzeganie siebie jako ofiary, mit powrotu / mit macho, przykład: żydzi, ormianie
32
osobowość
uwarunkowana biologicznie i środowiskowo, reguluje zachowania w stosunku do otoczenia i wpływa na inne czynniki (np. potrzeby), względnie trwała w ciągu życia chodź może ulegać zmianom
33
struktura osobowości (5 wymiarów)
1. neurotyczność - stałość emocjonalna (przystosowanie emocjonalne lub nie)
2. ekstrawersja - introwersja
3. otwartość - jej brak (tolerancja na nowość, chęć poznania)
4. ugodowość - antagonizm (nastawienie do ludzi)
5. sumienność - nieukierunkowanie (zorganizowanie, wytrwałość, motywacja na cel)
34
uniwersalność modelu wielkiej piątki na świecie
model nie jest do końca uniwersalny, niektóre poziomy są wspólne, a inne różnią się w zależności od kraju czy języka, nie każdy wymiar jest tak samo ważny w każdej kulturze
35
zależności wieku i poziomów wielkiej piątki
neurotyzm, ekstrawersja i otwartość maleją z wiekiem; ugodowość i sumienność rosną z wiekiem
36
zależności płci i poziomów wielkiej piątki
kobiety są bardziej ugodowe i neurotyczne, a mężczyźni bardziej ekstrawertyczni i otwarci (zarzuty o stereotypizację)
37
interpretowanie różnic międzykulturowych w osobowości powinno brać pod uwagę:
doświadczenie osób z innych kultur, specyfikę narzędzia i kulturową orientację badacza
38
przykład różnic międzykulturowych w opisywaniu innych - kultury kolektywistyczne i indywidualistyczne
kolektywistyczne: ogólny opis, bardziej się liczy kontekst i czynniki, skupienie na dobru grupy
indywidualistyczne: skupianie się na cechach, przypisywanie jednostce za dużo cech, za dużej mocy sprawczej
39
na czym skupiają się kultury (indywidualizm - kolektywizm)
kolektywistyczne: normy (np. normy społeczne)
indywidualistyczne: wewnętrzne dyspozycje, osobowość
40
skłonności w ocenianiu (indywidualizm - kolektywizm)
indywidualistyczne: do zawyżania oceny
kolektywistyczne: do zaniżania oceny
41
przykłady ubuntu jako przykład kultury kolektywistycznej
afrykańska ideologia skupia się na relacjach międzyludzkich i pomocy innym, najważniejsze wartości to: solidarność i współczucie
42
koncepcja amae jako przykład kultury kolektywistycznej
twórca: Takeo Doi, koncepcja dotyczy wzajemnej zależności (miłości pasywnej), która ma swój początek w relacji między matką, a dzieckiem, oddziałuje ona dalej na relacje interpersonalne, konsekwencjami amae jest poszukiwanie zależności w relacjach i zatarcie granicy między osobą, a grupą społeczną
43
wielka piątka (szóstka) Hofstedego
1. dystans władzy (hierarchiczność)
2. indywidualizm - kolektywizm
3. męskość - kobiecość
4. unikanie niepewności
5. orientacja czasowa (bliska - odległa)
6. wyrozumiałość - powściągliwość
44
Wielka 5: dystans władzy
stopień hierarchizacji, asymetrie między poszczególnymi pozycjami
45
czego wyrazem jest stosowanie w badaniach kulturowo obcych narzędzi?
strategią narzuconego etic(s)
46
z czym może być związany wysoki dystans władzy?
obawą przed szefostwem u podwładnych
47
z czym jest skorelowany kulturowy wymiar władzy?
negatywnie skorelowany z krajowym dochodem narodowym, a pozytywnie z rozwarstwieniem ekonomicznym i brakiem poczucia sprawiedliwości społecznej
48
z czym związany jest wysoki dystans władzy w kulturze?
gerontokracja, osoby starsze utrzymują pozycję władzy, a kategorie wiekowe są wyraźnie zaznaczone w społeczeństwie
49
przykład gerontokracji
awans w kulturze Japonii związany jest z wiekiem pracownika, nie z jego kwalifikacjami
50
dystans władzy w języku i zwrotach honoryficznych
używanie zwrotów honoryficznych świadczy o dystansie władzy, w niektórych kulturach są dwie odmiany języka: niska i wysoka (służba między sobą używa języka ubogiego, a do przełożonych bogatym słownictwem)
51
konsekwencje wysokiego dystansu władzy
niezadowolenie społeczne, rewolucja
52
z czym skorelowany jest wysoki dystans władzy?
z przemocą polityczną ( rozruchy, tortury, więźniowie polityczni)
53
Predyktory dystansu władzy:
klimat, PKB, wielkość populacji kraju
(im bliżej równika, ludniejszy i uboższy kraj tym wyższy dystans władzy)
54
wielka 5: indywidualizm - kolektywizm (charakterystyka)
indywidualizm: więzi między jednostkami są luźne
kolektywizm: silna integracja od urodzenia, spójne grupy, które w zamian za lojalność zapewniają ochronę
55
różnice w kulturach indywidualistycznych, a kolektywistycznych - kwestia przywiązana do rodziny
indywidualistyczne: rozstanie się w pewnym momencie z rodziną, często to jest wyjazd na studia (np. Skandynawia)
kolektywistyczne: związanie z rodziną często do końca życia
56
jakie funkcje pełnią małżeństwa aranżowane w kulturach kolektywistycznych?
podtrzymują system stratyfikacji społecznej, ułatwiają kontrolę rodziców nad członkami rodziny, podwyższają szansę na podtrzymanie rodu, wzmacniają grupę pokrewieństwa, umożliwiają rozbudowanie majątku rodziny, utrzymują zasadę endogamii (małżeństwa mają być wewnątrz własnej grupy)
57
cele endogamii (małżeństw wewnątrz własnej grupy):
zabezpieczenie przed utratą członków, wzmocnienie izolacji, utrzymanie odrębności
58
selekcja pracowników (indywidualizm - kolektywizm)
kultura indywidualistyczna: na podstawie precyzyjnych kryteriów
kultura kolektywistyczna: dzięki powiązaniom osobistym (brak zaufania do obcych)
59
rozdzielenie życia prywatnego i publicznego (indywidualizm - kolektywizm)
kultura indywidualistyczna: silny podział, profesjonalne kontakty w pracy
kultura kolektywistyczna: brak rozdziału obu sfer (wynik rolniczego trybu życia(?), dom = gospodarstwo)
60
dwie postaci indywidualizmu kulturowego
pracować aby żyć (rola pracy to tylko zapewnienie środków do życia) i żyć aby pracować (praca jest sensem i powołaniem, ale może prowadzić do pracoholizmu)
61
polityka w państwach indywidualistycznych
liberalna demokracja, kraje te przyciągają imigrantów ze względu na lepsze warunki życia i budzą zagrożenie dla kolektywistycznych wartości
62
rozróżnienie motywacji pracy
dla motywacji wewnętrznej i dla nagród zewnętrznych
63
indywidualizm ponowoczesny
najważniejsza staje się jakość życia, nie dobrobyt, występuje w bogatych krajach indywidualistycznych
64
męskość (do czego się odnosi?)
role społeczne są wyraźnie odrębne (w kulturach kobiecych role zazębiają się), szorstkie podejście do partnerów, seksualnie represyjne
65
kultury kobiece
większe środki na pomoc społeczną, mniejsze na wojsko
66
unikanie niepewności
mniejsze lub większe dążenie do zredukowania niepewności (jedne kultury dążą do tego bardziej, inne mniej)
67
unikanie niepewności, trzy dziedziny:
1. technologia
2. prawo
3. religia (ideologia)
68
orientacja czasowa odległa
niskie wyniki: podtrzymywanie tradycji, zmiany społeczne z dozą niepewności
wysokie wyniki: społeczeństwo pragmatyczne
69
zmiana kulturowa - dwa podejścia
ewolucja kulturowa (umożliwia zrozumienie jak)
ewolucja społeczna (umożliwia zrozumienie dlaczego)
70
z czym powiązana jest zmiana kulturowa?
zmianą społeczną
71
czy założenie o stabilności czasowej charakterystyk psychologicznych społeczeństw jest błędne
tak.
72
co ulega zmianie kulturowej?
wymiar indywidualizm / kolektywizm
mniejsze znaczenie norm tradycjonalistycznych
wzrost inteligencji (efekt flynna)
kapitał społeczny
nierówności między płciami
mniejszy konformizm, wyższa samoocena i narcyzm
73
efekt flynna
stopniowy wzrost ilorazu inteligencji w czasie; badacze przypisują ten postęp poprawie ogólnego stanu zdrowia ludzi i warunków życia, lepszemu żywieniu, dostępowi do edukacji i rozwojowi technologii.
74
jak zachodzą zmiany kulturowe?
transmisja informacji (podstawa zmian kulturowych)
75
dlaczego zachodzą zmiany kulturowe?
psychologiczna adaptacja (?) do czynników i uwarunkowań; (zmiana środowiska wysokoekonomicznego, wzrost indywidualizmu (oprócz Azji), decyzje państwa i instytucji)
76
Dynamika zmian kulturowych
charakter mikro - makro, powstawanie kulturowo nowych informacji, społeczna transmisja informacji kulturowej
77
płaszczyzny / sposoby transmisji informacji kulturowej
wertykalny (rodzice - dzieci)
pośredni (pokolenia)
horyzontalny (w obrębie tego samego pokolenia)
78
co wpływa na dystrybucję informacji?
jak użyteczna jest dana informacja (im bardziej użyteczna dla grupy, tym większa szansa na jej wykorzystanie)
79
ujęcia psychologicznych wymiarów kulturowych:
Wielka piątka Hofstedego
Projekt GLOBE
Siedem wymiarów w ujęciu Fonsa Trompenaarsa
80
projekt GLOBE
dziewięć podwójnych wymiarów
pierwsza triada: jakość wykonania, orientacja przyszłościowa
druga triada: dystans władzy, kolektywizm rodzinny / instytucjonalny
trzecia triada: równość płci, asertywność
81
Siedem wymiarów Fons Trompenaarsa
uniwersalizm - partykularyzm
indywidualizm - kolektywizm
powściągliwość - emocjonalność
wynikowość - całościowość
status osiągnięty - status przypisany
wewnątrz / zewnątrz sterowność
orientacja czasowa
82
Schwartz Value Survey
1988-2000, badanie wartości (dalej są zbierane dane)
83
10 wartości w modelu klasycznym
1. kierowanie sobą (niezależność w działaniu)
2. stymulacja (zmienność, nowość, podniecenie)
3. hedonizm (przyjemności zmysłowe)
4. osiągnięcia (osobisty sukces)
5. władza (prestiż społeczny, kontrola nad ludźmi)
6. bezpieczeństwo (harmonia, porządek, stabilizacja)
7. przystosowanie (ograniczenie własnych impulsów)
8. tradycja (akceptacja i podtrzymanie zwyczajów)
9. życzliwość (dbanie o dobro bliskich)
10. uniwersalizm (zrozumienie, szacunek, dobro)
84
założenia psychologii indygenicznej
unikalna kompozycja, historyczne źródła i ciągłość kulturowa, idealny i realny poziom funkcjonowania kultury, wspólny wzorzec tożsamościowy i sprzeczności wewnętrzne
85
rola religii
bardzo ważna dla polskiej moralności, chrześcijaństwo - trzonowy element kultur europejskich, katolicyzm - element podziałów społecznych
86
kult maryjny w Polsce
kult matki, Matka Boska Częstochowska, miłosierność Maryi, wsparcie
87
profil psychologiczny polskiego katolicyzmu
wsparcie człowieka w trudnych chwilach
88
antymaterializm neutralności katolickiej
polak = katolik, wcześniej praca tylko w rolnictwie, katolicyzm negatywnie nastawiony do postępu gospodarczego, społecznego,
89
humanistyczny aspekt katolicyzmu
katolicyzm w Polsce nacechowany humanistycznie (paradoks: humanizm to światopogląd o charakterze laickim), miłość, miłosierdzie o katolickiej podbudowie, postawa zbliżona do partykularyzmu (dbałość o interesy własne z pominięciem interesów ogółu), nadaje relacjom międzyludzkim bardziej personalny charakter, ale ułatwia patologizację, nawet jeżeli nie wierzymy wciąż religia obecna w naszym życiu
90
Rodzinno centryczny styl życia
wynika z przeszłości, wcześniej centrum życia był dom / dwór, była to odpowiedź na słabość miast, dawna sytuacja kobiet w Polsce wynikiem sarmatyzmu, dwór miejscem kulturalnych tradycji, koncentracja życia na rodzinie w dworkach, podniesienie roli kobiet w życiach (zarządzały dworem, większy szacunek do płci przeciwnej), sarmatyzm odnosi się do braku odpowiedzialności społecznej
91
kulturowe polskie skrypty ekspresji uczuciowej
szczerość, serdeczność, spontaniczność
92
kultura narzekania
nawyk narzekania nawet, gdy nie ma powodu do niezadowolenia, po narzekaniu powinno się czuć ulgę, badania pokazują, że jest odwrotnie
93
humanizm
dominujący wzorzec wartości polskich, szczególnie ważne wybaczenie (należy go rozumieć jako bycie dobrym człowiekiem dla innych ludzi
94
znaczenie teorii spiskowych
mają charakter irracjonalny, utrzymują się przez dłuższy czas, mają następstwa dla relacji międzykulturowych oraz nasilenia / osłabienia zaangażowania w sprawy społeczne
95
kategorie migrantów (akulturacja)
migranci dobrowolni, uchodźcy, azylanci, (?)
96
cztery strategie akulturacji
integracja, asymilacja, separacja, marginalizacja
97
warianty polityki państwa dot. akulturacji
1. segregacja (sprzeciw w utrzymywaniu relacji międzykulturowych)
2. wyłączenie, czystki etniczne (fizyczne pozbycie się przedstawicieli)
3. tygiel etniczny (złożone zasymilowanie się)
4. wielokulturowość, akceptacja
98
szok kulturowy
może być udziałem każdego, kto występuje na innym obszarze kultury, można go rozpatrywać w kategorii lęku
99
ideologia pluralizmu
imigranci uznają wartości i prawa społeczeństwa przyjmującego w zakresie organizacji życia zbiorowego i funkcjonowania państwa, państwo respektuje i pomaga
100
Ideologia obywatelska
tak jak ideologia pluralizmu, ale mniejszości same finansują sobie instytucję
101
Ideologia asymilacyjna
migranci mają zaadaptować się do społeczeństwa, państwo może ingerować w ich życie
102
Ideologia etniczna
migranci nie są uznawani za pełnoprawnych obywateli
103
Salad bowl
wymieszanie grup etnicznych, ale widać ich poszczególnych członków
104
Melting pot
zlanie się kultur w jedną całość
