PSM Flashcards
Podmiot medialny
instytucja funkcjonująca w systemie medialnym, której głównymi elementami są:
- zarządzający (właściciele, zarząd)
- personel merytoryczny (redaktor naczelny i dziennikarze)
- personel techniczny (obsługa sprzętu)
- dział marketingu i reklamy (sprzedawcy powierzchni reklamowej i czasu reklamowego)
przykład: stacja telewizyjna Polsat lub redakcja Kurieru Lubelskiego
System medialny
układ elementów określanych jako podmioty medialne, funkcjonujących według przepisów prawnych, w granicach państw na rynkach medialnych.
przyklad: Demokratyczny korporacjonizm
Rynek medialny
część systemu medialnego wyodrębniona według kryterium wspólnych cech podmiotów medialnych.
Wyróżniamy rynki:
- prasowy
- telewizyjny
- radiowy
- internetowy
- telekomunikacyjny
Segment rynku medialnego
część rynku medialnego wyodrębniona według kryterium wspólnych cech podmiotów medialnych
przykład: segment telewizyjny skierowany do młodzieży, w którym kanały takie jak MTV, VIVA czy Eska TV oferują programy muzyczne, rozrywkowe i lifestyle’owe
Otoczenie pierwotne centrum systemu medialnego
- odbiorcy mediów masowych (konsumenci towarów i usług)
- reklamodawcy (producenci towarów i usług)
- agencje reklamowe i domy medialne (realizatorzy zleceń reklamodawców)
4 cechy systemów medialnych
- obejmuje określone terytorium ograniczone granicami konkretnych państw
- efekty funkcjonowania systemu medialnego mogą wykraczać poza jego granice
- oddziaływuje na sferę publiczną
- jest sceną walki pomiędzy różnymi grupami interesów
4 źródła zróżnicowania systemów medialnych
- wielkość systemu (im więcej podmiotów medialnych, tym większe zróżnicowanie oferty programowej i zwiększenie dostępności mediów dla odbiorców)
- poziom jego centralizacji (im wyższy poziom scentralizowania tym większe znaczenie mediów ogólnokrajowych)
- stopień upolitycznienia mediów (im większy wpływ polityków tym mniejsza niezależność)
- źródła finansowania (im więcej środków finansowych ze źródeł komercyjnych tym większa niezależność polityczna)
Elementy oddziaływania na system medialny (sfera ekonomiczna, polityczno-społeczna i kulturalna)
Sfera ekonomiczna:
- właściciele mediów
- związki zawodowe
- konkurenci na rynku
- agencje prasowe
- reklamodawcy
Sfera polityczna i społeczna:
- instytucje i organizacje polityczne
- instytucje reglamentująco-kontrolujące
- stowarzyszenia i fundacje
- nieformalne grupy nacisku
Sfera kultury:
- tradycje
- literatura
- sztuka
Najważniejsze cechy mediów w demokracji liberalnej
- wolne
- niezależne
- obiektywne
- pluralistyczne w zakresie treści przekazów
Możliwości ochrony wartości liberalnych przed wpływami politycznymi w mediach
- liberalizacja prawa medialnego
- deregulacja rynków medialnych
- prywatyzacja i komercjalizacja
Model liberalny
Rynek prasowy:
- wczesny rozwój komercyjnej prasy masowej (pierwsza połowa XIX w.)
- średni wskaźnik czytelnictwa (liczba sprzedanych egzemplarzy gazet codziennych na 1000 dorosłych mieszkańców:
(Irlandia 190, Kanada 250, USA 260)
ponad średnią Wielka Brytania 400
Paraleizm polityczny:
- niski poziom paralelizmu politycznego
- neutralna i niezależna prasa komercyjna
- dziennikarstwo nastawione na przekaz informacji, a nie na komentarz (informowanie opinii publicznej, a nie kształtowanie jej poglądów i wywieranie wpływu na jej postawy)
- wewnętrzny pluralizm mediów (oprócz Wielkiej Brytanii - zaangażowanie polityczne prasy, pluralizm zewnętrzny charakteryzujący się zróżnicowaniem podmiotów w systemie medialnym)
- profesjonalny model zarządzania mediami publicznymi - autonomia British Broadcasting Corporation i innych nadawców publicznych wobec instytucji państwowych)
Profesjonalizacja:
- wysoki poziom profesjonalizmu dziennikarskiego (niższy niż w modelu demokratycznego korporacjonizmu)
- autoregulacja mediów i powszechne przestrzeganie etyki dziennikarskiej, widoczne wpływy presji wolnego rynku - komercjalizacja
- w Wielkiej Brytanii naciski ekonomiczne ustępują miejsca wpływom politycznym
Rola państwa:
- najsłabsza spośród trzech modeli
- najbardziej liberalne ustawodawstwo w Stanach Zjednoczonych
- większa kontrola nad rynkiem radiowo-telewizyjnym w Kanadzie i Irlandii w celu ochrony tożsamości kulturowej przed wpływami mediów amerykańskich i brytyjskich
- generalnie funkcje kontrolna sprawują: wolny rynek, konkurencja, komercja
Przedstawiciele:
- Kanada
- USA
- Irlandia
- Wielka Brytania
Spolaryzowany pluralizm
Charakterystyka:
- Wysoki poziom zróżnicowania programów politycznych
- od skrajnej prawicy do skrajnej lewicy
- niski poziom kultury politycznej
- słabość społeczeństwa obywatelskiego
- wysoki poziom oddziaływania polityki szczególnie na sferę mediów publicznych
Rynek prasowy:
- niski wskaźnik czytelnictwa prasy uwarunkowany brakiem tradycji czytelniczych wynikających z zacofania gospodarczego i analfabetyzmu w XIX w. (Francja 190, Grecja 80)
- prasa elitarna ukierunkowana politycznie
- brak tabloidów
- słaby segment prasy bezpłatnej
Paralelizm polityczny:
- najwyższy spośród trzech modeli
- pluralizm zewnętrzny, dziennikarstwo politycznie zaangażowane zorientowane na komentowanie wydarzeń
- parlamentarny lub rządowy model zarządzania rynkiem mediów elektronicznych
- instrumentalne wykorzystanie mediów przez instytucje
Profesjonalizacja:
- najniższy stopień profesjonalizacji
- instrumentalizacja dziennikarstwa
Rola państwa:
- silna interwencja państwa
- subsydia prasowe
- okresy cenzury
Przedstawiciele:
- Grecja
- Hiszpania
- Portugalia
- Włochy
Demokratyczny korporacjonizm
Rynek prasowy:
- wysokie wskaźniki czytelnictwa prasy
- wczesny rozwój prasy masowej
Paralelizm polityczny:
- pluralizm zewnętrzny, zwłaszcza na poziomie prasy ogólnokrajowej
- historycznie silna prasa partyjna
- ewolucja w stronę neutralności
politycznej
- polityka w mediach oparta na
autonomii dziennikarskiej
Profesjonalizacja:
- wysoki profesjonalizm
- zinstytucjonalizowany system
samoregulacji
Rola państwa:
- silna interwencja państwa, przy jednoczesnej ochronie wolności prasy
- dotacje prasowe
- silna pozycja nadawców publicznych
Przedstawiciele:
- Norwegia
- Finlandia
- Dania
- Szwecja
Kategoryzacja czterech modeli systemów medialnych w latach 50’ XX wieku
a) totalitarny (komunistyczny)
b) autorytarny (jednowładczy)
c) liberalny (wolnościowy)
d) odpowiedzialności społecznej mediów (publiczny)
Różnica między totalitarnym a autorytarnym modelem systemu medialnego
W totalitaryzmie, rząd kontroluje cały aspekt życia społeczeństwa, w tym media, co oznacza, że wszystkie informacje są zmanipulowane i zkontrolowane przez rząd, aby odpowiadały jego narracji. Media służą do kontrolowania i manipulowania społeczeństwem, a nie do dostarczania prawdziwych informacji.
Autorytaryzm natomiast jest mniej intensywnym modelem rządzenia niż totalitaryzm, ale rząd wciąż kontroluje i cenzuruje media. W tej formie rządu, media są niezależne, ale kontrolowane przez rząd, aby uniknąć krytyki i kontrolowania narracji.
W obu przypadkach, system mediów jest zdominowany przez rząd i jest narzędziem do kontrolowania społeczeństwa, a nie do udostępniania swobodnej i niezależnej informacji.
Totalitarny model systemu medialnego
kontrola dyktatury jednostkowej lub partyjnej nad głównymi sferami życia obywateli poprzez aparat biurokratyczno-represyjny państwa
Przykład państwa w Europie: ZSRR
PRL: Najpierw autorytarny a potem totalitarny
Cztery kryteria wyodrębnienia modeli systemów medialnych
- Kontrola państwa: stopień, w jakim państwo kontroluje i reguluje media.
- Niezależność dziennikarska: stopień, w jakim dziennikarze i media są niezależne i wolne od politycznej ingerencji.
- Pluralizm mediów: różnorodność źródeł informacji i opinii, jakie są dostępne w danym kraju.
- Demokratyczny dostęp do informacji: stopień, w jakim obywatele mają dostęp do informacji i swobodę wyrażania swoich poglądów
Zjawisko klientelizmu w spolaryzowanym pluraliźmie
Klientelizm w spolaryzowanym pluralizmie oznacza, że media są zmanipulowane i kontrolowane przez różne grupy interesów, a nie dostarczają obiektywnych i niezależnych informacji. W rezultacie, obywatele mają ograniczony dostęp do różnorodnych i pełnych informacji, co może mieć negatywny wpływ na procesy demokratyczne i na poziom zaufania społeczeństwa do mediów.
Cechy powiązania spolaryzowanego pluralizmu z systemem medialnym w Polsce
Silne powiązania z partiami politycznymi: Wiele mediów w Polsce jest powiązanych z konkretnymi partiami politycznymi, co oznacza, że ich treść jest często zdominowana przez interesy polityczne.
Ograniczona niezależność dziennikarska: Wiele mediów w Polsce jest niezależnych, ale dziennikarze i redaktorzy często doświadczają politycznej ingerencji i nacisków, co ogranicza ich niezależność.
Ograniczony pluralizm: Chociaż istnieje wiele różnorodnych mediów, wiele z nich jest powiązanych z konkretnymi partiami politycznymi lub grupami interesów, co oznacza, że obywatele nie mają dostępu do pełnego spektrum informacji i opinii.
Trzy nieznane modele systemów medialnych
- Model neoliberalny: Model ten opiera się na założeniu, że media powinny być jak najbardziej wolne od ingerencji państwa i że rynkowe mechanizmy powinny decydować o ich funkcjonowaniu. W tym modelu media są uważane za kluczowy element wolnego rynku i są zachęcane do działania w interesie właścicieli, a nie społeczeństwa jako całości.
- Model korporacyjny: Model ten opiera się na założeniu, że media są kontrolowane przez duże korporacje i właścicieli, którzy decydują o treści i kierunku mediów, kierując się swoimi interesami biznesowymi. W tym modelu media są uważane za narzędzie do zdobywania zysków, a nie za platformę do debaty publicznej i wymiany informacji.
- Model publiczny: Model ten opiera się na założeniu, że media powinny być finansowane przez państwo i powinny pełnić funkcję publiczną, taką jak dostarczanie obiektywnych i niezależnych informacji i opinii oraz umożliwianie debaty publicznej. W tym modelu media są uważane za narzędzie do realizacji interesów społeczeństwa jako całości, a nie w interesie właścicieli lub grup interesów
Cztery cechy modelu liberalno-hybrydowego w Polsce
- Wolność wyboru: W modelu liberalno-hybrydowym w Polsce istnieje wolność wyboru w zakresie treści medialnych i ich źródeł, co oznacza, że ludzie mają dostęp do różnorodnych informacji i perspektyw.
- Ograniczenia wolności wyrazu: Chociaż wolność wyrazu jest gwarantowana, to jednak istnieją pewne ograniczenia, takie jak zakazy mowy nienawiści i innych form dyskryminacji.
- Koncentracja własności: W modelu liberalno-hybrydowym w Polsce istnieje tendencja do koncentracji własności mediów w rękach nielicznych podmiotów, co może prowadzić do zmniejszenia pluralizmu i jednostronności informacji.
- Regulacja prawna: Model liberalno-hybrydowy w Polsce jest regulowany prawnie, co oznacza, że istnieją pewne przepisy i instytucje odpowiedzialne za kontrolę i nadzór nad mediami, aby zapewnić ich niezawisłość i uczciwość. Jednocześnie istnieją pewne ograniczenia w zakresie wolności wyrazu i ochrony prywatności, aby zapewnić ochronę interesów społecznych.
Cechy ustroju politycznego w PRL
- Totalitaryzm: W PRL władza była w rękach jednej partii komunistycznej, która kontrolowała wszystkie aspekty życia społecznego, w tym media, szkolnictwo i gospodarkę. Władza polityczna była centralnie zarządzana i oparta na bezwzględnym ucisku i represji.
- Biurokracja państwowa: W PRL istniała biurokracja państwowa, która była odpowiedzialna za realizację polityki państwa i kontrolę nad ludnością.
- Cenzura i kontrola: W PRL była silna cenzura i kontrola nad mediami i innymi formami wyrazu, aby zapobiec rozpowszechnianiu informacji i poglądów sprzecznych z oficjalną linią partii komunistycznej.
- Brak wolności politycznych: W PRL były ograniczone wolności polityczne, w tym wolność zrzeszania się, wolność wyrazu i wolność prasy. Opozycja polityczna była tłumiona i represjonowana.
Aparat biurokratyczno-represyjny
zespół instytucji i organizacji odpowiedzialnych za realizację i utrzymanie władzy państwowej poprzez stosowanie ucisku i represji. Składa się z policji, służb specjalnych, prokuratury, sądów, więzień i innych instytucji bezpieczeństwa. W reżimach totalitarnych i autorytarnych aparat biurokratyczno-represyjny jest ważnym elementem systemu politycznego i stanowi narzędzie kontroli i utrzymywania władzy przez władze państwowe.
Legitymizacja
Jest procesem, w którym władza i instytucje polityczne uzyskują uznanie i akceptację społeczeństwa jako prawowite i uprawnione do sprawowania władzy. Może być oparta na tradycji, konstytucji, wyborach, prawie i innych normach i wartościach społecznych. Władze i instytucje, które są dobrze zlegitymizowane, są bardziej stabilne i posiadają większą zdolność do działania i realizacji swoich celów. Z drugiej strony, brak legitymizacji może prowadzić do niezadowolenia społecznego i braku zaufania do władz i instytucji, co może prowadzić do kryzysu i niestabilności politycznej.
