Preambuła i wprowadzenie

Question 1

Czy preambuła ma znaczenie prawne?

Answer 1

Tak

Question 2

Jakie argumenty potwierdzają, że preambuła ma znaczenie prawne?

Answer 2

• Preambuła została uchwalona w tym samym trybie co pozostałe części Konstytucji i podlega temu samemu co ona trybowi zmiany.
• Preambuła wpływa na ocenę konstytucyjności aktów prawnych, określa cel i charakter Konstytucji, np. TK orzeka na podstawie prawdy z preambuły, sądy administracyjne i SN odwołują się do sprawiedliwości i pomocniczości z preambuły.
• Preambuła jest nierozerwalnie związana z dalszymi postanowieniami Konstytucji, np. przez odwołanie do dobra wspólnego, określenie suwerena.
• Tendencja w państwach demokratycznych jest taka, by przyznawać preambule do konstytucji charakter normatywny, niezależnie od jej treści.

Question 3

Czym różni się preambuła od arengi?

Answer 3

Preambuła jest długa i uroczysta (np. w Konstytucji RP z 1997 r.).
Arenga jest krótka, konkretna i nieuroczysta, ale też zawiera polityczne cele i motywy, dla których ustawa została zawarta (np. wstęp do Małej Konstytucji z 1992 r.).

Question 4

Jakie są cechy preambuły do naszej Konstytucji?

Answer 4

• Polityczne powody powstania Konstytucji (,,W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie…)
• Odniesienia do I i II RP (odniesienia do historii i tradycji)
• Invocatio Dei nietypowe, kompromisowe (klasycznie jest to wezwanie do Boga katolickiego, w naszej Konstytucji chodzi ogólnie o istotę wyższą, Boga każdego, a nie tylko katolickiego czy prawosławnego)
• Definicja legalna Narodu (Naród Polski = wszyscy obywatele Rzeczypospolitej)

Question 5

Czy preambuła to cecha specyficzna, typowa tylko dla konstytucji?

Answer 5

Nie, preambuły mogą też wprowadzać np. do umów międzynarodowych, uchwał.

Question 6

Czy prembuła to część konieczna konstytucji?

Answer 6

Nie.

Np. w konstytucji kwietniowej z 1935 r. czy w konstytucji fińskiej z 1999 r. brakowało preambuły

Question 7

Co oznacza, że Konstytucja jest szczególnym aktem prawnym?

Answer 7

• Ma szczególny zakres regulacji (= szerokość regulacji) - zawiera ,,triadę tematyczną”, czyli zasady ustroju państwa, statusu jednostki i organizacji aparatu centralnego; reguluje bardzo wiele dziedzin życia społecznego.
• Ma szczególny sposób regulacji (= głębokość = szczegółowość regulacji).
• Ma szczególną treść.
• Ma szczególną formę - to znaczy ma szczególny tryb zmiany, szczególny tryb uchwalenia i szczególną systematykę ogólną (=podział na rozdziały), ponieważ jest to jedyny akt, w którym ma znaczenie, w którym rozdziale znajduje się dana norma, czy jest wyżej czy niżej w hierarchii.
• Ma szczególną moc prawną - obowiązuje zasada niesprzeczności, to znaczy zakaz sprzeczności materialnej, formalnej i kompetencyjnej (negatywny aspekt obowiązku realizacji Konstytucji) i zasada spójności, to znaczy nakaz urzeczywistniania przepisów Konstytucji (pozytywny aspekt obowiązku realizacji Konstytucji)

Question 8

Czym jest prawo konstytucyjne?

Answer 8

To gałąź prawa, która zajmuje się normami regulującymi zasady organizacji wspólnoty politycznej, władzy politycznej i miejsca człowieka w tej wspólnocie. (znaczenie przedmiotowe)

To uprawnienia, które wynikają z norm konstytucyjnych. (znaczenie podmiotowe)

Question 9

Czym współcześnie jest konstytucja?

Answer 9

Ustawą zasadniczą państwa.

(Reguluje najistotniejsze sprawy w państwie)

Question 10

Czym jest państwo?

Answer 10

To najwyższa forma organizacji życia politycznego wspólnot, która stosuje ustanawiane normy prawne.

Question 11

Czym jest prawo?

Answer 11

To zbiór świadomie ustanowionych i celowych reguł, akceptowanych i potwierdzonych przez wspólnotę polityczną.

Question 12

Czym są ,,demokratyczni dyktatorzy”?

Answer 12

To osoby przejmujące nieograniczoną władzę w państwie za akceptacją obywateli.

Question 13

Jakie są rodzaje konstytucji ze względu na formę prawną?

Answer 13

Konstytucja pisana (formalna) i niepisana (materialna).

Dziś wszystkie państwa mają pisaną konstytucję, choć niektóre w wielu różnych aktach normatywnych regulujących wspólnie zagadnienia ustrojowe

Question 14

Jakie są rodzaje konstytucji ze względu na liczbę dokumentów o randze konstytucyjnej?

Answer 14

Konstytucje jednolite (składa się z jednego dokumentu) i złożone (składa się na nie więcej niż jeden akt normatywny, zawiera odesłania do innych ustaw lub za obowiązujące normy konstytucyjne uważa się kilka aktów normatywnych np. Konstytucja V Republiki Francuskiej przyjmuje cały tzw. blok konstytucyjny).

Question 15

Jakie są rodzaje konstytucji ze względu na odporność na dokonywanie w nich zmian?

Answer 15

Konstytucje sztywne (dokonywanie w nich zmian jest dopuszczalne tylko po spełnieniu bardziej surowych kryteriów formalnych niż w przypadku zwykłego trybu ustawodawczego) i elastyczne

Question 16

Jakimi cechami można opisać Konstytucję RP wg kryterium formy prawnej, liczby dokumentów i odporności na dokonywanie w niej zmian?

Answer 16

Pisana, jednolita, sztywna

Question 17

Czym są małe konstytucje?

Answer 17

Akty normatywne, które tymczasowo regulują najważniejsze zagadnienia ustrojowe do czasu uchwalenia docelowej konstytucji.

Question 18

Czym są materie wyłącznie konstytucyjne?

Answer 18

Kwestie, które zostały wyczerpująco uregulowane w Konstytucji.

Niedopuszczalna jest taka regulacja ustawowa tych kwestii, która by zmieniała rozwiązania zawarte w przepisach Konstytucji

Question 19

Przykłady materii wyłącznie konstytucyjnych

Answer 19

• Przepisy określające bierne prawo wyborcze,
• podmioty sprawujące wymiar sprawiedliwości,
• podmioty mające prawo inicjatywy ustawodawczej,
• sytuacje, które mogą skutkować pozbawieniem mandatu parlamentarnego,
• przypadki skrócenia kadencji izb parlamentu,
• kompetencje Zgromadzenia Narodowego,
• zakazy, od których nie ma wyjątków - zakaz przeprowadzania niedobrowolnego eksperymentu na osobie, zakaz tortur i kar cielesnych, zakaz stałego zatrudniania dzieci do lat 16.

Question 20

Czy przepisy Konstytucji podlegają takim samym regułom wykładni jak inne akty normatywne?

Answer 20

Tak, stosuje się typowe reguły interpretacji.

Question 21

Czym jest koncepcja pojęć zastanych?

Answer 21

Przyjmuje domniemanie, że jeśli w tekście Konstytucji pojawiają się pewne terminy, które nie zostały wyraźnie zdefiniowane, to mają one znaczenie powszechnie używane (np. poprawka do projektu ustawy, ustawa, akcja, papier wartościowy, PKB) - nie definiuje się już więc w samej Konstytucji wszystkich pojęć, którymi się ona posługuje.

Question 22

Co oznacza pojemność norm konstytucyjnych?

Answer 22

Jeśli przepisy konstytucyjne zawierają pojęcia znane w innych gałęziach prawach, to w ramach tekstu Konstytucji mogę mieć one szersze znaczenie niż w ustawach.

Question 23

Co oznacza współstosowanie norm konstytucyjnych i ustawowych?

Answer 23

Oznacza to, że Konstytucja wyznacza tylko część rozwiązania prawnego, a ustawy dopełniają ją pozostałymi elementami. Przepisy Konstytucji i ustaw umożliwiają WSPÓLNIE skonstruowanie całościowej normy nadającej się do stosowania.

Question 24

Co oznacza milczenie tekstu Konstytucji?

Answer 24

Sytuację, gdy Konstytucja w ogóle nie reguluje danej kwestii. Wszystkie regulacje podkonstytucyjne (ustawowe itd.) muszą być wtedy zgodne z generalnymi normami, zasadami i wartościami wyznaczonymi w Konstytucji.

Question 25

Wyobraź sobie sytuację, w której Konstytucja nakłada na władze publiczne obowiązek działania, ale milczy co do konkretnego terminu. W jakim terminie państwo musi wtedy podjąć władcze działanie?

Answer 25

Niezwłocznie, czyli bez zbędnej zwłoki.

Question 26

Czym są momenty konstytucyjne?

Answer 26

**Sytuacje, w których zmiana Konstytucji staje się politycznie i prawnie pożądana, a jednocześnie możliwa. **

Momentem konstytucyjnym był na przykład moment wejścia Polski do Unii Europejskiej, gdy państwo potrzebowało dostosowania niektórych przepisów do prawa UE.

Question 27

Czym jest redefiniowanie użytych w Konstytucji pojęć?

Answer 27

To mechanizm stałej aktualizacji treści norm konstytucyjnych (ich znaczenia) bez zmieniania całej Konstytucji. Dokonywane w odpowiedzi na pojawiające się zmiany na świecie lub nowe potrzeby państwa.

Question 28

Czym jest instrumentalizacja prawa?

Answer 28

Posługiwanie się prawem i zmienianie Konstytucji tylko dla osiągnięcia korzyści dla jakiejś jednostki lub jednostek.

Question 29

Czym różni się rewizja Konstytucji od zmiany Konstytucji?

Answer 29

Rewizja

dotyczy tylko postanowień, które wyznaczają kluczowe zasady ustroju państwowego (np. rewizja w noweli grudniowej z 1989 w odniesieniu do podstawowych założeń Konstytucji PRL).

Zmiany

To pozostałe modyfikacje dokonywane w tekście Konstytucji.

Question 30

Czy ustawa o zmianie Konstytucji ma niższe czy wyższe miejsce w hierarchii niż Konstytucja RP?

Answer 30

Mają takie samo miejsce w hierarchii. Ustawa o zmianie Konstytucji posiada moc derogującą równą Konstytucji, czyli może zmieniać i zawieszać obowiązywanie wszystkich przepisów rangi konstytucyjnej.

W hierarchii źródeł prawa zajmuje najwyższe miejsce obok Konstytucji, a nie pod nią.

Question 31

Prawda czy fałsz:

W polskiej Konstytucji istnieją postanowienia niezmienialne (niemożliwa jest ich zmiana).

Answer 31

Fałsz. W polskiej konstytucji brak postanowień niezmienialnych.

Natomiast w konstytucjach innych państw spotykamy się z tym zjawiskiem - np. Konstytucja Grecji zakazuje zmiany republikańskiej formy rządów.