pojęcie, podziały i systematyka

Question 1

przez co rozumie się prawo rzymskie?

Answer 1

prawo wytworzone i obowiązujące w starożytnym państwie rzymskim w czasie jego istnienia.

Question 2

do jakiej grupy praw zaliczamy historycznie rzymskie prawo antyczne?

Answer 2

do grupy praw antycznych, do których należą m.in. prawa starożytnej Mezopotamii, prawa asyryjskie i hetyckie, prawo egipskie i hebrajskie oraz prawa greckie i hellenistyczne.

Question 3

na czym polega odmienność prawa rzymskiego?

Answer 3

-już w starożytności wyrastało ponad inne prawa basenu Morza Śródziemnego
-jego rozwój nie skończył się wraz z upadkiem imperium rzymskiego
-przeżyło własne państwo i formację społeczno-ekonomiczną, znajdując zastosowanie w następnych wiekach na znacznych obszarach Europy i poza nią.

Question 4

przez ile lat obowiązywało/obowiązuje prawo rzymskie?

Answer 4

od założenia Rzymu do końca państwa bizantyjskiego - 22 stulecia, po starożytności odżyło w epoce feudalizmu oraz kapitalizmu zachowując znaczenie po dzień dzisiejszy.

Question 5

ius commune

Answer 5

prawo rzymskie pospolite

Question 6

jakie prawa należy wyróżnić w rozwoju historycznym?

Answer 6

-rzymskie prawo antyczne
-prawo rzymskie powszechne (pospolite - ius commune).

Question 7

w jaki sposób powstało wspólne, jednolite i powszechne dla danego kraju prawo?

Answer 7

-najpierw zostało wypracowane na uniwersytetach włoskich w XI-XIV w. przez szkołę glosatorów
-następnie przystosowane przez szkołę komentatorów do potrzeb praktycznych (ius commune we Włoszech, droit commun we Francji, gemeines Recht w Niemczech)
-w ten sposób powstało prawo oparte na prawie rzymskim jako całościowym, zwartym i spisanym systemie prawnym (ratio scripta).

Question 8

co obejmowało ius commune?

Answer 8

-elementy prawa statutowego (statuty miast włoskich)
-elementy prawa lennego longobardzkiego (libri feudorum).

Question 9

jaki charakter miało ius commune?

Answer 9

ze względu na swój zasięg miało charakter międzynarodowy.

Question 10

jaka jest definicja prawa rzymskiego recypowanego?

Answer 10

jest to prawo rzymskie powszechne (ius commune) przyjęte w państwach Europy kontynentalnej, obowiązywało przez 4 wieki (XVI-XIX w.)

Question 11

co przyczyniło się do rozwoju prawa rzymskiego?

Answer 11

niemiecka pandektystyka, która wyznaczyła kolejny zakres prawa rzymskiego.

Question 12

przez co rozumie się określenie rzymskiego prawa pandektowego?

Answer 12

jest to prawo rzymskie w postaci zaaktualizowanej i zmodernizowanej przez niemiecką naukę prawa w XVIII i XIX w.

Question 13

kiedy obowiązywanie rzymskiego prawa recypowanego w Europie zaczęło ustępować?

Answer 13

kiedy pojawiły się kodyfikacje cywilne XIX w.

Question 14

czym stało się prawo rzymskie?

Answer 14

stało się przedmiotem osobnej dyscypliny naukowej określanej mianem romanistyki prawniczej, uprawianej na całym świecie, m.in. w formie przedmiotu wykładanego nieprzerwanie od pierwszych rzymskich szkół prawa (od V. w - szkoła w Bejrucie, daw. Berycie) aż po czasy współczesne.

Question 15

co obejmują inne znaczenia pojęcia “prawo rzymskie”?

Answer 15

obejmują szczegółowe określenia, odnoszące się do różnych etapów rozwoju prawa rzymskiego:
antyczne prawo rzymskie powszechne (obywatelskie) - obowiązujące obywateli rzymskich
rzymskie prawo prowincjonalne - ustanawiane osobno dla mieszkańców prowincji, często konkurujące z lokalnymi prawami nierzymskiej ludności
prawo rzymsko-bizantyjskie - obowiązujące w państwie bizantyjskim
prawo rzymsko-kanoniczne - wykorzystywane przez Kościół rzymskokatolicki dla swoich potrzeb, co wyraziła średniowieczna zasada Ecclesia vivit lege Romana - Kościół żyje prawem rzymskim
prawo rzymsko-holenderskie - recypowane w Holandii i przeniesione do jej afrykańskich kolonii.

Question 16

czym nie zajmowali się prawnicy rzymscy?

Answer 16

nie zajmowali się teoretycznym zagadnieniem, czym są prawo (ius) i sprawiedliwość (iustitia), wskazywali jedynie pewne elementy tych pojęć.

Question 17

jakie jest najbardziej znane i oryginalne określenie prawa i od kogo pochodzi?

Answer 17

ius est ars boni et aequi -
prawo (ius) jest sztuką (umiejętnością - ars) stosowania tego co dobre i słuszne (bonum et aequum), pochodzi od Publiusa Juventiusa Celsusa (prawnik I poł. II w.), a zostało przekazane przez jurystę - Domitiusa Ulpiana.

Question 18

co stanowiły związki prawa z pojęciami dobra i słuszności?

Answer 18

stanowiły istotny element uzasadnienia podejmowanych rozstrzygnięć oraz stawały się ogólną wskazówką stosowania prawa w konkretnych, kazuistycznych przypadkach i rozwiązaniach prawnych.

Question 19

czym staje się ius est ars boni et aequi?

Answer 19

staje się wyrazem żywego, stosowanego praktycznie prawa, opartego na logicznej konstrukcji, realizującej jednocześnie to, co uznane jest społecznie i moralnie za dobre i słuszne;
zostaje punktem wyjścia do wszelkich rozważań o istocie prawa.

Question 20

jakie wartości są przedstawione w pojęciu prawa?

Answer 20

dobro i słuszność.

Question 21

jakie są zasady prawa (praecepta iuris) według Ulpiana?

Answer 21

-honeste vivere (uczciwie żyć)
-alterum non laedere (drugiemu nie wyrządzać szkody)
-suum cuique tribuere (każdemu przyznać, co mu się należy).

Question 22

czym jest sprawiedliwość (iustitia) według Ulpiana?

Answer 22

constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi - stała i niezmienna wola przyznawania każdemu należnego mu uprawnienia.

Question 23

co łączą ze sobą określenia Ulpiana?

Answer 23

dobro (bonum), nieszkodzenie innemu (neminem laedere), słuszność (aequum).

Question 24

co Rzymianie wywodzą ze sprawiedliwości (iustitia)?

Answer 24

pojęcie prawa, posługiwanie się przez jurystów kryterium iustum (słuszne) - iniustum (niesłuszne) przy wypowiadaniu opinii prawnej lub uzasadnianiu określonego rozwiązania prawnego.