Pedagogiek Flashcards
Welke kwaliteiten van de begeleider moeten bij nieuwe begeleiders nog bijgeschaafd worden?
houdingsaspecten en begeleidingsaspecten ontwikkelen + aangeleerde vaardigheden integreren met de PH
Welke interpersoonlijke vaardigheden en houdingsaspecten horen bij de meest effectieve begeleider volgens het WAMPOLD onderzoek uit 2009?
- Goede verbale kwaliteiten
- juiste afstemming
- gedachten en gevoelens kunnen benoemen en verhelderen
- Persoonlijk inzicht
- Affectie aan de cliënt kunnen laten zien
- Warmte en acceptatie
- Empathie
- Gericht op de ander
Wat kan een goede begeleider?
- band creëren met allerlei soorten cliënten met diverse eigenschappen
- Cliënten een herkenbare verklaring geven
- Geruststellen van de cliënt
Wat houdt het weegschaalmodel in?
de balans tussen persoonskenmerken en vaardigheden (draagkracht) + de belastbaarheid en de ontwikkelingstaken (draaglast)
Waarop is de professionele hulpverlening afgestemd in het huidige klimaat?
autonomie van de cliënt en de maatschappelijke participatie
Wat zijn de condities en voorwaarden in het maken van contact?
- Zo eerlijk mogelijk presenteren
- ethische verantwoordelijkheid om cliënten volledig te informeren
- contact: formeel <–> informeel
formeel: monoloog, eenzijdig, hulpverlener
informeel: openheid, basis van vertrouwen, gezamenlijk
Wat is een probleem in het contact maken met de cliënt?
tijdsgebrek: nood aan creativiteit met weinig middelen
Wat betekent het begrip persoonlijke bijdrage?
Als begeleider neem je een standpunt in over wat je zelf belangrijk vindt in je omgang met de ander. Dit wordt beïnvloed door persoonlijke waarden en overtuiging, welke methode en technieken bij jou passen… Deze bijdrage wordt bepaald door een bepaalde eigenheid of subjectiviteit
Wat betekent het begrip inhoudelijke bijdrage?
Inhoudelijke bijdrage: in welke zin je inhoudelijk kan voldoen aan de vraag of de behoefte van de cliënt + hoe je met de cliënt wil samenwerken aan het gestelde doel
Discretionaire ruimte
De ruimte waarin je vrij en zelfstandig kan beoordelen en handelen, bewegingsruimte waarin de begeleider / hulpverlener zijn eigen beslissingen neemt
diagnose receptmodel
probleem –> onderzoeken van probleem ->
oorzaken en gevolgen laten zien–> aantal mogelijkheden aanbieden
samenwerkingsmodel
cliënt betrekken als gesprekspartner en samen onderzoeken waar de kern of vraag van de behoefte ligt
circulaire verbinding
begeleider en cliënt beïnvloeden elkaar wederzijds
Wie zoekt ondersteuning in de hulpverlening?
cliënten die het moeilijk hebben met het gezond aansturen van het eigen leven
Waarom zoeken mensen ondersteuning in de hulpverlening
uitlopende redenen
2 belangrijke motieven
- Bewust van zijn eigen ongemak, zorgen en pijn
–> probleemerkenning: hij realiseert zich dat hij in een moeilijke situatie zit en zoekt iemand die hem kan begeleiden
- Problemen, instabiliteit en zorgen»_space; terughoudend / schaamte om begeleiding te zoeken
Hulpvraag: doorgaans wanneer de nood heel hoog is
Globaal gezien, welke 3 soorten begeleiding zijn er?
vrijwillige begeleiding / hulpverlening
voorwaardelijke
onvrijwillige
Vrijwillige hulpverlening
= mensen zoeken begeleiding omdat er zich een probleem voordoet, waar zij niet zelfstandig mee kunnen omgaan
- vk multiproblematiek
- huisarts / maatschappelijk werker
- intensieve levensgebeurtenissen
voorwaardelijke begeleiding
= heeft als doelgroep mensen die financiële begeleiding nodig hebben of mensen die aan de hand van OH maatregelen begeleiding krijgen, mits zij voldoen aan de voorwaarden
- vk (gemeentelijke) OH instantie
Onvrijwillige begeleiding
= mensen waarbij een maatregel of straf is opgelegd, waarin begeleiding of hulpverlening is opgenomen
Wat komt er terug in de 3 soorten vormen van begeleiding / hulpverlening?
- sprake van een bepaald of onbepaald disfunctioneren waarbij het voorgedane probleem een hoofdrol speelt
- de relatie tussen begeleider en cliënt is gegeven
- Er hangt veel af van de relatie of er effectief hulp geboden kan worden
Wat zijn voorwaarden voor een effectieve begeleiding?
- Begeleidingsproces valt of staat met een prettige en verbindende relatie: aandacht voor de persoon, luisteren, begrip en warmte, afstemming en moeite doen voor degene die geholpen wordt
- Wie kan ik voor je zijn»_space; Wat kan ik voor je doen
Probleem wrmee de cliënt komt is vk een symptoom van een dieperliggend probleem
Te veel met het voor de handliggende bezig zijn–> symptoombestrijding = eerst handelen naar aanleiding van symptomen en problemen om daarna oorzaken te zoeken
Wanneer is een begeleiding effectief geslaagd?
Wanneer er op langere termijn een verandering is in de cliëntsituatie
- Ander met de situatie omgaan waardoor hij zich goed en stabiel voelt
goed voelen: gevoel van welbevinden waarbij zorgen niet de overhand hebben
verandering naar stabiliteit: op een andere manier kijken en omgaan met een probleem situatie
Wat is het doel met de voorwaarden voor de effectieve begeleiding?
doel: de behoefte van de cliënt zo helder mogelijk formuleren
- uitgaan van de werkelijke vraag, niet van wat jij denkt dat de vraag zou moeten zijn
- aandachtig luisteren en doorvragen, cliënt zijn eigen vraag laten formuleren
Wat zijn een aantal voorwaarden voor motivatie om tot verandering te leiden?
- voldoende ondersteuning zijn
- iemand die je helpt om verandering te realiseren
- iemand die in jou gelooft –> in jezelf geloven
Aantal kenmerken als basishouding vanuit de presentietheorie
- Basisbeweging is naar de ander toe ipv omgekeerd
- contacten zijn langdurig en onvoorwaardelijk
- Aansluiten bij de leefwereld en de behoeften van de cliënt ipv te werken aan vaste doelen, kwantificering van handelingen en verkokering van het hulpaanbod - Presentie: aanwezig zijn, er zijn voor de ander
- betrokken en aanwezig zijn
- trouwe en relationele nabijheid
- wederkerigheid
- verbondenheid
- vriendschapsachtige relatie
- een waarderende en respectvol houding
- menselijke waardigheid
- openstaan voor de ander
- vermogen om van perspectief te wisselen
Definitie van de presentietheorie
de begeleider zoekt nabijheid tot de ander in de relatie met de ander die op hulp en steun is aangewezen, als plek om te bepalen wat er gedaan moet worden
- betrokken manier van waarnemen, afstemmen, keuzen maken en professioneel handelen
- kenmerkend: gerichtheid op het scheppen van rechtvaardige en liefdevolle menselijke verhoudingen
- omgang: vriendelijk en formeel
Moeilijkheden in het begeleiden en ondersteunen
MOTIVATIE
- geen motivatie om aan het onderliggende grotere probleem te werken wanneer men op korte termijn weer verder kan
- mensen volharden soms in hun problematische situatie
AFHANKELIJKHEID
- gevaar dat er afhankelijkheid bestaat
tijdelijke afh: reëel en niet erg
problematisch: zelf geen beslissingen meer kan nemen
- niet te veel advies geven
- problemen niet toe-eigenen maar oplossen
- zoeken naar bevredigende keuze waardoor de cliënt zijn eigen antwoord k vinden
EIGEN WAARDEN
= begeleider laat de eigen waarden en normen meewegen in de begeleiding die w geboden
- uitdaging: herkennen van de eigen persoonlijke waarden en de invloed hiervan op het begeleidingswerk
- Eigen waarden en normen niet negeren maar ontdekken
Hoe je wordt ervaren als begeleider hang af van …?
- het type cliënt
- sociale achtergrond van de cliënt
- ideologische kenmerken
- persoonlijke voorkeuren
De cliënt heeft het meeste baat bij een begeleider met volgende kenmerken
- openstaan voor probl van de cliënt
- cliënt helpt om zijn problemen te begrijpen
- empathisch en begripvol
- vertrouwen uitstraalt
- aardig is en een sterke PH heeft
- ondersteunend is en troost kan bieden
- goede adviezen meegeven
cliëntkenmerken waarbij je best opzoek kan gaan in het (eerste) contact
- Is hij in staat om naar zichzelf te kijken?
- hoe kijkt hij naar zijn aandeel in de situatie?
- In hoeverre heeft hij zicht op zijn eigen mogelijkheden?
- Gelooft hij in zijn eigen kwaliteiten?
- In hoeverre heeft hij zicht op de maakbaarheid van zijn eigen leven?
- Hoe gemotiveerd is hij ?
- Hoe onafhankelijk en autonoom wil hij zijn en waar hangt dit mee samen?
Herkenning is een belangrijk kenmerk op welke 3 vlakken ontstaat er herkenning?
Overeenkomsten:
gem. basis bv leeftijd, sekse, etniciteit, opleidingsachtergrond…
–> positieve beïnvloeding van het contact
referentiekader:
inbreng van de begeleider: w&n, karakter, culturele affiniteiten, ervaringen, hobby’s en interesses
Ideologische kenmerken:
- door de cliënt gehanteerde waarden, normen en overtuigingen
Gevolgen van een afwijkende / andere mening
- cliënt kan het standpunt overnemen
- cliënt trekt zich terug omdat het verschil te groot is
- cliënt verhardt zich in zijn eigen standpunt
- leereffect bij de cliënt vergroten
Rolverdeling in de relatie
- het aannemen van een bepaalde rol zorgt voor een reactie bij de cliënt
- het aannemen van rollen zorgt altijd voor een wisselwerking
- de meest gewenste benadering met cliënten is die van gelijkwaardigheid
–> ruimte gecreëerd voor hulp, voor verantwoordelijkheid, voor zelfstandigheid en het zelfoplossend vermogen
Betrokkenheid met de cliënt
Balans vinden tussen afstand en nabijheid. Vaak lastig om zich lichamelijk, emotioneel en relationeel te positioneren tov de cliënt
Vaak wordt de voorkeur aan afstand gegeven
Empathie is niet gelijk aan luisteraar die zich goed kunnen inleven en invoelen, leg uit
- passief geluisterd
- niet goed geluisterd en snel ingevuld
- cliënt krijgt te weinig ruimte
- selectief geluisterd: enkel wat in het referentiekader van de begeleider past of aansluit bij zijn gevoeligheden
Empathie
een houding of manier van zijn die op een directe en open manier communiceert met de ervaring van de ander
- sympathie is geen voorwaarde voor empathie
- bij empathie: van binnenuit begrijpen
- Empathisch gesprek: begeleider evalueert vanuit het perspectief van de cliënt
Wat zijn kenmerken van een empathisch gesprek ?
- eigen mening tijdelijk opschuiven
- niet-veroordelende begeleidingsverantwoordelijkheid: begeleider erkent de ervaringen van de cliënt zonder goed of keuren
- constante beoefeningen in het bewustzijn van je eigen beoordelingsvermogen
- begeleider stelt eigen capaciteiten ter beschikking van de cliënt
sympathie
gevoelens, interesses en gemeenschappelijkheden met elkaar delen
Empathische basishouding is de …
voedingsbodem voor diverse interventies zoals vragen stellen, reflecteren en interpreteren
- empathie is niet gekoppeld aan bepaalde interventies, maar aan de gehele context waarin de interactie zich voordoet
Kenmerken van een empathische reactie
- verhaal van de cliënt accepteren
- cliënt durft zich verder te uiten
- gevoelens worden draaglijker
- ervaringen van schaamte voelen minder beschaamd aan
- begeleider brengt begrip over
Begrip
= nuancering van de eigen oordelen en taboes
- bel. dat de begeleider een samenhangend geheel van houdingen ontwikkelt, die in de PHstructuur zijn verankerd en telkens opnieuw naar boven komen
- reflectievermogen en zelfbegrip zijn nodig om werkelijk begrip te hebben voor de ander
Empathische en begripvolle houding
- gevoelens en persoonlijke betekenis van de cliënt begrijpen
- gevoelens en persoonlijke betekenis van binnenuit kunnen zien
-begrip aan cliënt laten zien
Niet aanleren maar moet je zelf ontwikkelen
Beïnvloed schaamte het contact ?
wanneer je bij de cliënt kenmerken van jezelf tegenkomt die je nog niet geaccepteerd hebt / herkent –> obstakels –> tegenoverdrachtelijke situatie: je krijgt gevoelens die te maken hebben met jezelf en je eigen situatie
Wat zijn de verschillende basisvoorwaarden voor het creëren van veiligheid en vertrouwen?
- je bent leergierig, geïnteresseerd en onderzoekend van aard
- je bent betrouwbaar en duidelijk in jouw communicatie
- vakkennis
- afspraken nakomen
- je durft jezelf laten zien in het contact
- zekerheid uitstralen
- goed luisteren
- je oordeelt niet over de ander
- reflectief op je eigen handelen
- Je bent flexibel in je handeling over besluiten die moeten genomen worden
geruststellen aan de hand van psycho-educatie
cliënt leren omgaan met zijn vragen door het verwerven van inzicht en kennis en het leren van vaardigheden in het omgaan met anderen
De relatie effectief onderhouden
- goede relatie is altijd een interpretatie van de betrokkenen
- Begeleider is verantwoordelijk voor het opbouwen van een goede werkrelatie
gedeelde verantw om rela te laten slagen - relatie en contact moet bespreekbaar zijn en blijven (metacommunicatie)
- gem doel formuleren
Zo klein mogelijk maken
Wat zijn de kenmerken van een onderzoekende houding?
- kritisch zijn
- willen begrijpen
- willen bereiken
- willen delen
- willen vernieuwen
kritisch zijn
deskundige twijfel: je bent niet alleen kritisch naar jezelf maar ook naar de ander en naar verschillende aspecten van jezelf en de ander
- niet afstandelijk / veroordelen
- geen genoegen nemen met het begin van (zelf) inzicht maar vraagt door
- vriendelijk, alert en verwonderd
- geen antwoorden in twijfel trekken maar kern van het thema proberen boven te halen
- uit betrokkenheid
willen begrijpen
= willen doorgronden van dieperliggende oorzaken van het gedrag –> brede visie op gedrag + veel gedrag kunnen begrijpen
- achterliggende redenen van G
- interpretatie blijven aftoetsen
willen bereiken
= willen weten wat de drijvende krachten zijn die het gedrag sturen
- samen opzoek naar een doel + aanpak maar tijdig kunnen stoppen
willen delen
= het uitleggen, toelichten, jezelf laten zien en openstaan voor ideeën en bevindingen van jezelf en anderen
- open houding + geen verborgen agenda
- communicatief sterk + sociaal vaardig
dingen bespreken + aanvoelen
zien dat je niet vervalt tot je privépersoon
Hoe moet je reageren op feedback ?
niet eens –> links kunnen laten liggen
jezelf herkent –> je kan er iets van leren
Willen vernieuwen
= de bereidheid tot het veranderen van het gedrag
- creatief zijn + durven doen (denken in mogelijkheden)
- bewust van je eigen principes en uitgangspunten + op de hoogte van eigen gedrag –> meebrengen naar de cliënt, jezelf als werkinstrument gebruiken
persoonlijkheid
karaktereigenschappen die je jezelf hebt toegekend + karaktereigenschappen die zijn toegewezen door je omgeving
Wat zijn de drie aspecten van de persoonlijkheid?
invloed van de omgeving
het eigen referentiekader
overtuigingen
Welke twee kanten zijn er van jezelf in verband met de invloed van de omgeving?
primaire kant: de kant die voelt, denkt en ervaart
secundaire kant: de kant die hiernaar kijkt en op de betekenissen hiervan reflecteert
Hoe wordt een referentiekader gevormd?
gevormd door opvoeding, cultuur, religie en opgedane ervaringen + wat je gehoord, gelezen en geleerd hebt
Wat zijn kenmerken van een referentiekader?
- dynamisch: veranderen door nieuwe ervaringen
- veel te maken met je motivatie en waardetoekenning
- het gaat over jouw werkelijkheid
Wat zijn overtuigingen?
= onbewuste ervaringen: conclusies uit vroegere jeugdervaringen, die als raamwerk met elkaar verbonden zijn
- bepalen voor een groot deel ons gedrag
- richtgevend en bepalend in de verwerking van informatie
Wat zijn de drie kenmerken van een overtuiging?
- Hoog abstractieniveau
= rationele en idealistische beschrijving van hoe iets zou moeten zijn ( altijd / nooit) - Groot potentieel
= overtuiging is veelomvattend en kan op verschillende onderwerpen worden toegepast (grote draagwijdte) - Sterke non verbale reactie
Op welke 2 manieren kan je aan zelfonderzoek doen?
- Individueel bv logboek
- Met behulp van anderen: door met anderen verbindingen aan te gaan, meer ontdekken over je eigen karaktereigenschappen
Wat zijn krachten en valkuilen? Welke aspecten van jezelf kan je best naderkijken?
= niet alleen je vaardigheden of gebrek daaraan maar kunnen ook dieperliggenden eigenschappen en overtuigingen zijn
- drijfveren
-vaardigheden
-waarden en normen …
Blinde vlek
= een deel van jezelf waar je geen zicht op hebt en waarvan je niet weet wat voor effect het heeft op de ander
- onbewust gedrag dat anders uitpakt dan jouw intenties
- vk te maken met vastzittende overtuiginging
- verkleinen door feedback of informatie te vragen
Johari venster
= aangeven wele informati de ander van je te weten mag komen en welke informatie niet
vrije ruimte / arena
gesprekspartners beschikken samen over dezelfde informatie, hierover kan met elkaar gecommuniceerd worden
privépersoon / façade
de informatie is bekend bij jezelf maar onbekend of geheim voor de anderen
- verkleinen door feedback of informatie geven