Palliatief Flashcards
Wat is het doel van palliatieve zorg?
NIET het genezen van de patiënt, maar behoud / verbetering van de kwaliteit van leven (lichamelijk en psychisch)
Triggerpunten delier (2)
- Niet eten en drinken (met name het drinken dus dehydratie)
- Hoge dosis morfine.
Verschil palliatieve zorg en palliatieve behandeling
De palliatieve zorg is NIET tumorgericht (symptoombestrijding), terwijl de palliatieve behandeling WEL tumorgericht is (antitumorbehandeling)
Welke factoren spelen een rol in de achteruitgang van ziekte (2)
- Ziekte
- Patiënt
Welke patient parameter neemt je mee in je overwegingen bij de behandeling? + definitie
Performance score; conditie van de patiënt (mate van bedlederigheid)
Welke CI heb je bij chemotherapie en waarom?
Een performance score van 2-5, aangezien er weinig winst te behalen is voor deze patiënten, terwijl de negatieve impact van de chemo vrij groot is.
Taken van de apotheker in de palliatieve zorg (3)
- Medicatiebeheer
- Interacties te monitoren
- Patiënten van comedicatie te voorzien
Veelvoorkomende symptomen (5)
- Vermoeidheid
- Pijn
- Somberheid (depressie)
- Kortademigheid (dyspneu)
- Misselijkheid
Wanneer behandel je toch nog met chemo of bestraling of chirurgische ingreep?
Als de grote van de tumor extra klachten geeft
Wat kun je doen met de medicatielijst van iemand in de palliatieve fase?
Deprescriben, alle middelen die hun effect sorteren op de lange termijn kunnen gestopt worden
Waarom depresribing lastig is
De patient is kwetsbaar waardoor men niks durft te veranderen aan de medicatie
Welk symptoom zie je veel bij patienten in de palliatieve fase?
Neuropathische + nociceptieve pijn
Definitie nociceptieve pijn
Pijn veroorzaakt door beschadiging van weefsel
Definitie neuropatische pijn
Vorm van zenuwpijn die ontstaat door beschadiging van de zenuw
Stap 1 nociceptieve pijn (2)
Paracetamol en/of NSAID
Stap 2 nociceptieve pijn (2)
Morfine slow release of fentanyl-pleister
Stap 3 nociceptieve pijn (2)
Opioid-rotatie: van het één naar het andere opioïd en kijken wat goed werkt voor de patiënt.
Bovendien kan er gekozen worden om de opioïd-dosering te verhogen.
Stap 1 neuropatische pijn
Opioiden (ook tramadol maar wordt vaak overgeslagen)
Stap 2 neuropatische pijn (4)
– Amitriptyline, nortriptyline
– Gabapentine
– Pregabaline
Stap 3 neuropatische pijn
Esketamine oraal, s.c., i.v. (meestal in combinatie met opioïd)
Hoe vaak doorbraakpijn is normaal en hoeveel niet?
1-2 keer per dag is normaal, bij 6 keer per dag moet je de therapie veranderen
Wat is een veelvoorkomend probleem in de palliatieve fase + gevolg voor medicatie?
Levercirrose, de lever heeft wel een grote restcapaciteit, maar er zal een drempel zijn waarna de dosering zou moeten worden aangepast / levercirrose als contra-indicatie voor bepaalde geneesmiddelen gaat gelden.
Wat gebeurd er: levercirrose + opioiden
Verminderde enzymatische omzetting leidt tot een verhoogde blootstelling van opioiden
Welke stap voor farmacotherapie bij misselijkheid en braken?
Leefregels en voedingsadviezen
Stap 1 farmacotherapie misselijkheid en braken (2+alternatief)
Metoclopramide
Domperidon
Alternatief: haloperidol
Gevaar bij haloperidol
Kan delier geven
Stap 2 farmacotherapie misselijkheid en braken (+ 4 gunstige effecten)
Dexamethason (euforie, ontstekingsremmend, anti-emeticum en verlaagt intracraniële druk)
Stap 3 farmacotherapie misselijkheid en braken (3)
– Levomepromazine
– Serontonine (5HT3) antagonisten: ondansetron, granisetron, tropisetron in combinatie met dexamethason
– Olanzapine (als monotherapie)
Waarom geeft metoclopramide een verhoogd risico op een delier (en domperidon niet)?
Passeert de bloed-hersen barriere
Definitie dyspneu
Patiënten beschrijven het:
– kortademigheid of benauwdheid
– ‘het gevoel lucht te kort te komen’,
– ‘honger naar lucht’,
– ‘moeite met ademen’
– ‘een zwaar gevoel op de borst’.
Symptomatiche behandeling dyspneu (3 niet medicamenteus, 1 medicamenteus)
– Houding, ademhalingstechniek, zuurstof (vooral COPD pat)
– Morfine (intermitterend/slow release/continu) in combinatie met kortwerkend voor “doorbraak-dyspnoe
Wat doe je bij refractaire (reageert niet op behandeling) dyspneu?
Palliatieve sedatie
Aanvullende behandeling bij dyspneu (2)
- Benzodiazepinen
- Corticosteroiden
Waarom is morfine paradoxaal bij dyspneu?
Morfine geeft wat ademhalingsdepressie maar het maakt de patiënt rustig en maakt vooral de subjectieve component minder.
Waarvan is depressie behandeling in de palliatieve fase afhankelijk?
De tijd, antidepressiva duurt 4-6 weken voordat het effect heeft
Alternatief depressie als je niet 4 weken op effect kan wachten
Probeer 4 dagen methylfenidaat 2dd
Definitie palliatieve sedatie
Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in
de laatste levensfase
Doel palliatieve sedatie
Verlichten van het lijden van de patiënt (niet om de levensduur te verkorten!!!)
Wat is de indicatie en de belangrijkste voorwaarde voor het uitvoeren van palliatieve sedatie?
Indicatie: 1 of meer refractaire symptomen die ondraagelijk
lijden veroorzaken
Voorwaarde: Levensverwachting van 1-2 weken (anders kom je niet uit met de medicatie)
Stap 1 palliatieve sedatie
Midazolam (bolus + continu)
Voordeel van midazolam
Is heel erg goed stuurbaar door de korte halfwaarde tijd
Wat doe je bij een onvoldoende effect van stap 1 midazolam?
Na minimaal 4 uur dosis met 50% verhogen
Wat doe je bij risicofactoren (patienten >60 jaar, gewicht < 60 kg, nier leverfunctiestoornissen, co-medicatie) (2)
- Dosis verlagen
- Langer interval voordat onderhoudsdosering verhoogd wordt
Stap 2 palliatieve sedatie
Levomepromazine, s.c./i.v.
Stap 3 palliatieve sedatie
Fenobarbital
Wat wordt er zelden gebruikt bij palliatieve sedatie
Propofol
Wat is een probleem met fenobarbital?
Het slaat neer in je lijn en dan komt het niet in je patiënt
Wanneer doe je GEEN continu toediening met midazolam? (2)
– Acute situaties: frequent bolus midazolam
– Zeer korte levensverwachting (geen pomp beschikbaar)
Alternatieven als je geen continu midazolam kunt gebruiken (vooral thuis) (2)
- diazepam (rectaal)
- lorazepam, clonazepam (sublinguaal)
