Oświecenie Flashcards
chwalebna rewolucja w Anglii data
1688
kongres wiedeński data
1814
powstanie Collegium Nobilium w Warszawie data
1740
otwarcie Biblioteki Załuskich w Warszawie data
1747
panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego (złoty wiek) data
1764-1795
powstanie Teatru Narodowego i Szkoły Rycerskiej w Warszawie data
1765
wydawanie „Monitora” data
1765-1785
wydawanie „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych” data
1770-1777
1 rozbiór Polski data
1772
powołanie Komisji Edukacji Narodowej data
1773
powstanie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych data
1775
ogłoszenie Konstytucji 3 maja data
1791
2 rozbiór Polski data
1793
3 rozbiór Polski data
1795
powstanie Legionów Polskich we Włoszech data
1797
powstanie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie data
1800
powstanie Księstwa Warszawskiego data
1807
powstanie Królestwa Polskiego data
1815
powstanie Uniwersytetu Warszaw i Biblioteki Ossolińskich we Lwowie data
1817
wydanie „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza data
1822
Wyjaśnij nazwę epoki
Oświecenie => lumen naturalne (łaciński) — światło naturalne, stąd oświecenie
Podaj inne określenia nazwy tej epoki
Wiek rozumu, co podkreśla siłę intelektu jako niezawodnego narzędzia do poznania natury, człowieka i społeczeństwa, a także dla krytyki dotychczasowych autorytetów (Kościoła i religii).
Wiek filozofów – podkreśla rolę myślicieli jako ludzi na nowo definiujących świat idei i wartości
Wyjaśnij genezę epoki
dużo odkryć naukowych (praw mechaniki Newtona) i technologicznych wynalazków (maszyna parowa, ogniwo gawalniczne); świadomość ludzi o własnej mocy poznania i kształtowania rzeczywistości; przemiany społeczne i nowe ruchy polityczne; Kościół i sensowność systemów religijnych straciły autorytet (uznano ich za siły blokujące rozwój nauki i postęp)
Jakie znaczenie ma Wielka encyklopedia francuska i kto był jej autorem
zawierała opis osiągnięć nauk przyrodniczych i społecznych prezentowała myśl filozoficzną i moralną tego okresu. Była zwrócona przeciwko instytucjom religijnym, monarchii i feudalizmowi. Autorem jest Denis Dierot
Empiryzm
wszelka wiedza, wyobrażenia i sądy powstają na drodze doświadczenia
Podaj przedstawicieli empiryzmu
John Locke, David Hume
Sensualizm
źródłem ludzkiej wiedzy są wrażenia dostarczane umysłowi wyłącznie za pośrednictwem zmysłów
Deizm
Bóg stworzył świat, ale nie integruje w jego dzieje
Racjonalizm
rozum ma wyjątkowe znaczenie
Utylitaryzm
człowiek postępuje moralnie wtedy, gdy interes własny służy ogółu
Jaką rolę miały utwory publicystyczne
informowały o dramatycznym stanie państwa i wskazywały potrzebę reform politycznych
Podaj przykłady utworów publicystycznych
“Głos wolny wolność ubezpieczający” Stanisława Leszczyńskiego i “O skutecznym rad sposobie postulował” Stanisława Konarskiego
Kogo nazywano “ojcem teatru polskiego”?
Wojciecha Bogusławskiego
Rokoko
wiązany ze schyłkową fazą baroku; obejmuje sztukę użytkową i dekoracyjną wnętrz, a także malarstwo, architekturę i rzeźbę;
charakterystyczne są asymetria kompozycji, lekkość i delikatność form;
literatura bliska sztuce rokokowej nie pełniła funkcji dydaktycznych, opiewała życie pełne rozrywek i zabawy, tematem była miłość
Klasycyzm
w sztuce była dominacja tematyki mitologicznej i nawiązania do antycznych wzorców tworzenia dzieł: harmonii, ładu, proporcji;
budowle zachowywały symetrię, było widać umiłowanie prostoty, a także swobodne nawiązanie do sztuki antycznej;
literatura pełniła funkcje dydaktyczne i utylitarne, wpływały na kształtowanie postaw społecznych i jej głównym tematem było rozumowe poznanie świata
Sentymentalizm
często kojarzony z preromantyzmem;
wzorce tego stylu stworzył Jean-Jacques Rousseau;
podkreślano wagę wartości indywidualnych, odwołujących się do emocjonalnego doświadczenia świata;
dzieła plastyczne to głównie sceny rodzajowe, przedstawiające codzienne życie na tle pięknych pejzaży
5 zarzutów postanowione królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu
Był młody, był Polakiem, był wykształcony co nie podobało się ludowi, był pobłażliwym a nie twardym władcą i nie pochodził z rodziny królewskiej
Scharakteryzuj osobę, która wypowiada się w satyrze do króla
Pozornie krytykując króla, poeta obraża wady polskich szlachciców Sarmatów, uwydatniając ich pychę, brak troski o naród i zbyt wysokie niczym nie uzasadnione mniemanie o sobie. W ten sposób nie król, lecz polska szlachta została wyszydzona na swą ciemnotę, konserwatyzm oraz brak odpowiednego myślenia politycznego. Miała ona, bowiem zrozumieć swoje niegodne postępowanie poprzez tą satyrę
Jaki jest plan wydarzeń w satyrze Pijaństwo?
- Narzekanie bohatera na złe samopoczucie spowodowane pijaństwem
- Opowieść bohatera o imieninach żony
- Sposoby radzenia sobie z kacem
- Wizyta przyjaciół i wspólna zabawa
- Skarga bohatera na swój żałosny stan i jego krytyka pijaństwa
- Wypowiedź narratora zawierająca krytykę pijaństwa i pochwałę trzeźwości
- Pożegnanie bohatera z narratorem
Jakie cechy ma bajka epigramatyczna?
jest narracyjna;
morał jest wyrażany wprost lub wynikający z utworu;
znaczenie jest alegoryczne, niedosłowne;
m
“Kruk i lis”
Kruk to alegoria pychy, narcyzmu, a lis to alegoria sprytu;
Morał: bywa często oszukany ten, kto jest zbyt przekonany o swojej świetności. Walczyć można honorowo jak lew, albo postępem jak lis;
Cechy: bajka narracyjna, wprost wyrażony morał;
“Ptaszki w klatce”
Alegorie: ptaszek młody - człowiek urodzony podczas zaborów, ptaszek stary - człowiek urodzony przed zaborami;
Morał: nie tęskni się za czymś czego się nie zna
Cechy: bajka epigramatyczna, morał wynikający z utworu
“Malarze”
Alegorie: Piotr - ubogi malarz, który maluje piękne, ale realistycznie => alegoria uczciwości. Jan - bogaty malarz, który maluje źle ale upiększał ludzi na swoich portretach => alegoria pochlebstwa;
Morał: ludzie wolą ładne kłamstwo niż złą prawdę;
Cechy: bajka epigramatyczna, morał wynika z utworu
“Jagnię i wilcy”
Alegorie: wilki - zaborcy, jagniętko - osłabiona Polska;
Morał: światem ludzi, tak jak światem zwierząt, rządzi prawo silniejszego;
Cechy: bajka epigramatyczna, morał wyrażony wprost
