Orthopedie en reumatologie Flashcards
Welke anatomische indeling wordt er gemaakt binnen het bewegingsapparaat?
- intrinsieke klachten: structuren binnen schoudergordel
- gewrichten (gleno-
humeraal, acromio-
claviculair, sterno-
claviculair) - peri-articulaire
structuren (cuffspieren,
bursa, skelet)
- gewrichten (gleno-
- extrinsieke klachten: structuren buiten schoudergordel
- cervicale wervelkolom
- thorax (wand)
- abdomen
(diafragmaprikkeling)
Nosologische kennis (welke aandoeningen horen bij de volgende beschrijvingen):
- acute pijn met zwelling en roodheid van het basisgewricht van de grote teen is typisch voor…
- … van de hand manifesteert zich vooral in CMC-1 en DIP gewrichten
- symmetrische gewrichtsontstekingen van meerdere gewrichten past bij…
- jicht
- artrose
- reumatoïde artritis
Wat is heupdysplasie?
Bij heupdysplasie (wat letterlijk ‘slecht gevormde heup’ betekent) wordt de heupkop onvoldoende overdekt door de heupkom, ook wel het acetabulum. De kop zit meestal wel op de juiste plaats in de kom, maar de kom (en soms ook de kop) is onvoldoende ontwikkeld, waardoor het heupgewricht niet goed werkt. Bij ernstige gevallen staat de heupkop daarbij zelfs bijna of helemaal uit de kom. Dit wordt heupluxatie genoemd.
Feitjes:
- 1-4% ontwikkelt heupdysplasie
- 20% is dubbelzijdig
- 2,5-3,8 keer vaker meisjes
- van alle zuigelingen met heupdysplasie heeft slechts 10-27% een of meer risicofactoren anders dan het vrouwelijks geslacht
Wat zijn risicofactoren voor heupdysplasie?
- belaste familieanamnese (heupdysplasie en/of coxartrose voor de leeftijd van 50 jaar bij eerste of tweedegraads familieleden)
- stuitligging vastgesteld na week 32 van zwangerschap
- stuitligging bij bevalling
- strak inbakeren van onderlichaam met heupen en knieën gestrekt
Ook verhoogd risico bij:
- syndroom van Down
- syndroom van Ehlers-Danlos
- arthrogryposis
- neuromusculaire stoornis, gekenmerkt door spierzwakte of spasticiteit (bijv. spina bifida en cerebrale parese)
Welk lichamelijk onderzoek doe je bij verdenking op heupdysplasie?
Met de Barlow en Ortolani manoeuvres.
Barlow: De onderzoeker adducteert de heup terwijl hij een posterieure kracht op de knie uitoefent om dislocatie te bevorderen.
Ortolani: De examinator abduceert de heup terwijl hij een voorwaartse kracht op het dijbeen uitoefent om de heupdislocatie te verminderen.
Wat zijn de meest voorkomende gewrichten waarin radiologische artrose ontstaat?
- wervelkolom (facetgewrichten): meest voorkomend, maar zorgen vaak niet voor de meeste klachten
- handen
- DIP gewrichten
(veel
voorkomend) - CMC-1
gewrichten - PIP gewrichten
- DIP gewrichten
- knie
- heup
- voeten
- MTP 1 gewricht
Wat zijn radiologische kenmerken van artrose?
- gewrichtsspleet versmalling
- sclerosering
- osteofyten
- subchondrale cysten
Wat zijn orthopedisch chirurgische behandeltechnieken?
- plaatsen gewrichtsprothese: heup, knie en elleboog
- arthroscopie: kijkoperatie; veel toegepast in het kniegewricht, je kan kijken in het gewricht en gelijk de klachten verhelpen
- gewrichtsreconstructie: o.a. ligamenten: spanning van ligamenten herstellen bijvoorbeeld
- osteotomie: orthopedische chirurgische ingreep waarbij een stuk bot wordt doorgenomen. Bij de knie is het een correctie van de kniestand. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan bij varus en valgus
- artrodese: een operatie waarbij de normale beweeglijkheid van een gewricht wordt opgeheven, zodat het gewricht verder stijf is
- resectie orthroplastiek: resectie staat voor wegnemen en arthroplastiek voor het vervangen met siliconen
Tussen welke twee heupprotheses wordt onderscheid gemaakt?
Totale heupprothese en kophalsprothese
Welke 4 soorten fixaties bestaan er voor een totale heupprothese?
- ongecementeerd: 64%
- gecementeerd: 26%
- hybride: 5%
- omgekeerd hybride: 5%
Uit welke 3 componenten bestaat een totale knie prothese?
- metalen femorale component
- plastic (polyethylene) component
- metalen tibiale component
Welke 3 soorten primaire knieprothesen zijn er?
- totale knieprothese (TKP)
- unicondylaire knieprothese
- patellofemorale knieprothese
Welke 3 soorten fixaties bestaan er voor een totale knieprothese
- gecementeerd: 92%
- ongecementeerd: 4%
- hybride: 4%
Wat is een zeldzame gewrichtsprothese? En voor welke patiëntengroep is deze prothese?
Een elleboogprothese voor patiënten met reumatoïde artritis
Wat is simpel gezegd de oorzaak van reuma?
Genetische factoren + omgevingsfactoren –> immuun-regulatie = auto-immuniteit en auto-inflammatie
Hoe kan auto-immuniteit in worden gedeeld?
- orgaan-specifiek:
- schildklier: Hashimoto
thyreoïditis
- schildklier: Hashimoto
- systemisch:
- SLE (systemische lupus
erythematosus) - in principe kunnen alle
orgaansystemen
meedoen - autoantistoffen, o.a. ANA
en ENA
- SLE (systemische lupus
Wat zijn klachten passend bij inflammatoire gewrichtsklachten?
- pijn in de nacht en in de ochtend die verbetert bij bewegen
- langdurige ochtend stijfheid: 30-60 min
- zwelling van gewrichten
- roodheid kan maar hoeft niet
- functiebeperking kan maar differentieert niet
Wat zegt zwelling over gewrichten?
- artritis: elastische zwelling +
- artrose: zwelling +/-
- benigne verbreding
- soms toch ook iets van
inflammatie
- artralgie: zwelling -
Hoe is het aantal en de verdeling van betrokken gewrichten betrokken in de differentiaal diagnose van artritis?
- mono-articulair: 1 gewricht
- oligo-articulair: 2-4 gewrichten
- poly-articulair: >4 gewrichten
- grote of kleine gewrichten?
- axiaal of perifeer?
- symmetrisch of asymmetrisch?
Eerst wordt er onderscheid gemaakt tussen mono-artritis en oligo/polyartritis.
- monoartritis: jicht/pseudojicht, bacteriële artritis, spondylo artritis, Lyme-artritis, itis bij artrose
Vervolgens maak je in de categorie oligo/polyartritis onderscheid tussen asymmetrisch en symmetrisch.
- asymmetrisch: spondylo artritis, reactieve artritis, artritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica, artritis bij IBD
- symmetrisch: reumatoïde artritis, systeemziekte als SLE
Welke aanvullende onderzoeken zijn van belang bij artritis?
- synoviaal vocht
- lab onderzoek
- beeldvorming
Waar let je op bij de analyse van synoviaal vocht?
- aantal leukocyten
- kristallen
- bacteriën
- PCR bacteriële/virale verwekkers –> ziekte van Lyme, tuberculose
Wat is de plaats van auto-immuun serologie bij onderzoek naar artritis?
- kliniek staat voorop, vraag alleen gericht aan
- autoantistof maakt nog geen auto-immuunziekte
- ontbreken van autoantistof sluit auto-immuunziekte niet uit
Dit wordt alleen gedaan bij sterke verdenking!
Wat zijn onderdelen van auto-immuun serologie bij onderzoek naar artritis?
- IgM RF –> bij reuma, slechtere prognose
- Anti ccp –> bij reuma, slechtere prognose
- ANA –> veel auto-immuun aandoeningen
- ENA –> veel auto-immuun aandoeningen, stap 2 na ANA
- Anti ds DNA –> stap 2 na ANA
ANA –> ENA –> anti ds DNA
Weke beeldvorming wordt gedaan bij onderzoek naar artritis?
- echografie –> synovium, pezen en synovitis
- röntgen –> beschadigingen van de gewrichten
- CT –> botten
- MRI –> synovium
