open vragen Flashcards
Waarom verwacht men dat de vergrijzing zal stagneren in 2040?
uitleg over bevolkingspiramide
- 1880 -> groot actief deel van de bevolking
- 2013 -> babyboomers (paddenstoelvorm)
- 2040 -> babyboomers uitsterven
sinds jaren ‘90 migratie
Welke factoren voorspellen de mortaliteit bij ouderen?
leeftijd geslacht morbiditeiten functionaliteit frailty genen
Wat is het verschil tussen veroudering en ziekte
veroudering
- progressief -> afname van functionaliteit -> minder reserve -> adaptatievermogen daalt -> verhoogde vatbaarheid voor ziekte + toenemende mortaliteit
- algemeen: alle organen betrokken
- intrinsiek
- onomkeerbaar
ziekte
- niet algemeen
- niet altijd progressief
- ook op jonge leeftijd
- meestal exogeen
- omkeerbaar
algemene definitie van verouderingsproces
progressief
algemeen
intrinsiek
onomkeerbaar
+ geboren met gemiddelde functie
+ 2 componenten (endogeen en exogeen)
Wat is de betekenis van de calorische restrictie voor het verouderingsproces?
EVIDENTIE
- ratten
- rhesusapen
- mens
MECHANISME
- insuline/IGF-1 ->
FOXO's
AMPK
mTOR
mitochondrien
BETEKENIS
- zelfde mechanismen bij gisten, wormen….
- > evolutionaire aanpassing aan schaarste
bespreek het concept frailty
frailty = ouderdomsgebonden kwetsbaarheid
- =/= oudere leeftijd
- =/= comorbiditeiten
- =/= functieverlies
componenten
- musculoskeletaal (verlies spiermassa, spierkracht)
- fysiek
- cognitief, sociaal, psychologisch
waarom zijn heupfractuurpatienten typisch kwetsbare ouderen?
prognose
- musculoskeletale kwetsbaarheid
- niet musculoskeletale kwetsbaarheid
-> beleid breder dan fractuur behandelen
Hoe wordt frailty operationeel gedefinieerd?
FRIED (enkel musculoskeletaal)
- gewichtsverlies
- spierzwakte
- gedaalde wandelsnelheid
- gedaald uithoudingsvermogen
- gedaalde lichamelijke activiteit
- > > 3= frail, 1-2 = pre-frail, 0= niet frail
ROCKWOOD
- FI (deficits/aantal mogelijke deficits)
- > 0,35 = frail
- 0,2 - 0,35 = pre-frail
- < 0,2 = niet frail
waaruit bestaat de behandeling van frailty
globale frailty benadering -> CGA musculoskeletaal - progressieve weerstandstraining - vit D + Ca - voedingssupplementen - valpreventie - osteoporose GM
bespreek concept en definitie van sarcopenie
CONCEPT
- vroeger: gedaalde spiermassa
- nu : gedaalde spiermassa en kracht
DEFINITIE
- traditioneel : spiermassa meten met CT/MRI of DXA >2SD afwijking
- nu: verlaagde spierkracht erbij gekomen
european working group on sarcopenia….
- gedaalde spierkracht = probable sarcopenia
- gedaalde spiermassa = sarcopenia
- functie verlies = severe sarcopenia
behandeling van sarcopenie
fysieke oefening
eiwitten/AZ
vit D + Ca
(GM)
kenmerken van geriatrische patient
>75j + fragiliteit + beperkte homeostase polypathologie atypische klinische beelden verstoorde farmacokinetica gevaar voor functionele achteruitgang gevaar voor deficiente voeding neiging tot inactiviteit een bedlegerigheid psychosociale problemen
wat is de comprehensive geriatric assessment
DEFINITIE = multidimensioneel interdisciplinair diagnostisch proces -> evaluatie van de geriatrische patient om de complexe noden te evalueren en een gericht zorgplan uit te werken OPBOUW 1. algemene indruk 2. detectie van risicogroepen/personen 3. screening gezondheidsdomeinen 4. probleemgerichte evaluatie
Wat is een geriatrisch syndroom
= meer atypische symptomen bij een ziekte door onderliggende risicofactoren
- veranderde metabolisatie farmaca
- achteruitgang functioneren
- verminderde eetlust
- inactiviteit
- geestelijke toestand
- sociale context
vb. ouderen met een pneumonie kunnen vaak presenteren met plotse verwardheid
Wat zijn de doelstelling en belangrijkste onderdelen van het KB van het zorgprogramma voor de geriatrische patient
-> opsporen van geriatrische patient, continuiteit van de zorg, optimaal herstel
onderdelen:
- dienst geriatrie
- geriatrische raadpleging
- geriatrisch daghospitaal
- interne liason
- externe liason
Waarom vormen Ca en vit D de basispreventie tegen fracturen bij ouderen en aan welke voorwaarden moet er voldaan worden?
uitleg osteoporose en fracturen
Ca + vit D -> beter botkwaliteit vit D -> meer spierkracht -> minder valrisico voorwaarden - juiste dosis - combinatie - volhouden
diagnose van osteoporose
DXA
- hoge specificiteit -> screenen
- lage sensitiviteit
Wanneer zijn Ca en vit D niet genoeg om fracturen te voorkomen? Wat is er nog?
bij osteoporose!!!
- bisfosfonaten
- denosumab
- teriparatide
Hoe ontstaat osteoporose bij ouderen?
- stijging PTH (door negatieve Ca balans)
- daling vit D
- daling E
Definitie ondervoeding en oorzaken bij ouderen?
malnutritie overvoeding sarcopenie afwijkingen in de nutrienten refeeding syndroom
bespreek de energiebehoefte, energie inname en verbruik bij ouderen
INNAME : anorexia of aging
BEHOEFTE: REE (daalt met leeftijd, stijgt met comorbiditeiten)
+ activiteitfactor
eiwitbehoefte en inname bij ouderen
1-1,2: gezonde
1,2-1,5: kwetsbare
2: bij heel zieke
anabolic resistance
sarcopenie
Mogelijke gevolgen van een val voor een thuiswonende
medisch - letsels - kans op overlijden - verminderde functionaliteit psychosociaal - valangst - opname in rusthuis economisch - hospitalisatie - woon-zorg centrum
Oorzaken van een val
= meestal multifactorieel omgevingsfactoren en gevaarlijk gedrag chronische ziekten syncope acute ziekten vit D deficientie polyfarmacie
welke strategieen voor valpreventie?
primaire valpreventie (Thai-Chi) preventie fracturen secundaire valpreventie - case-finding - multidisciplinaire evaluatie (8RF: EMOZ VOV M) - algemeen KO
Welke risicofactoren ga je evalueren bij een thuiswonende oudere na een val?
= EMOZ VOV M
+ altijd een algemeen KO doen!!
Welke interventies maken deel uit van de secundaire valpreventie
EMOZ VOV M
+ osteoporose behandeling!!!
bespreek de kliniek van benigne paroxismale positieduizeligheid
symptomen: draaiduizeligheid in aanvallen (<1min), uitgelokt door bewegingen
diagnose: Dix- Hallpike test
behandeling:
- mild -> geen
- ernstig -> Epleymanoeuvre
Verschillende oorzaken van vertigo en hoe kun je door anamnese en KO deze oorzaken van elkaar onderscheiden?
BPPD acute labyrinthitis Menière CVA toxische GM
bespreek de kliniek van syncope van cardiaal origine
oorzaken
- cardiale aritmie
- cardiale structurele stoornis
symptomen
- duizelig
- presyncopen (evt. palpitaties)
- syncope
diagnose
- anamnese
- KO
- EKG
- verdere technische onderzoeken op basis van bevindingen tijdens anamnese, KO en EKG
behandeling -> bespreken met cardiologie (pacemaker, anti-aritmica, ICD)
Bespreek de kliniek bij de syncope door orthostatische hypotensie
definitie orthostatische deficientie oorzaken: - deficient autonoom ZS - postprandiaal - na inspanning - medicatie - alcohol - volumedepletie - onvoldoende perifere VC
symptomen:
- obstipatie
- urine incontinentie
- impotentie
- verminderd zweten
Diagnose:
- anamnese
- KO
- evt EKG (bij verdenking cardiale oorzaak, altijd eerst uitsluiten!!)
- technische onderzoeken (labo, 24u Holter, Tilt-test)
behandeling
- preventie
- evt. 9-alfa-fluorhydrocortisone
Bespreek de kliniek van vasovagale syncope en sinus caroticus hypersensitiviteit
VASOVAGALE
- > vaker situationele, medicatie bij ouderen
diagnose: uitsluiten andere, Tilt test
beh: geruststellen + vermijden triggers
SINUS CAROTICUS HYPERSENSITIVITEIT
- cardio-inh
- vasodepressor
diagnose: carotis massage
beh: cardio-inh -> pacemaker + triggers vermijden
bespreek de diagnose en klinische symptomen van delirium
diagnose: CAM
- acuut begin en wisselend verloop
- aandachtstoornissen en onoplettendheid
- verward denken
- verminderde mate van bewustzijn
(1+2+3of4)
symptomen:
- acuut
- gestoorde aandacht
- gestoorde alertheid
- concentratiestoornissen
- desorientatie
- niet meer logisch nadenken
- omkeren dacht-nacht ritme
verschijningsvormen
- hyperactief-hyperalert
- hypoactief-hypoalert
- gemengd
- delirium tremens
bespreek risicofactoren en uitlokkende factoren van delirium
RF: mega cut cut stom, ooh fuck mij
uitlokkende: I MNM SH OO PV
bespreek de preventieve maatregelen in de behandeling van delirium
beperken RF!
geen farmaca als preventie!!!
bespreek de farmacologische behandeling van delirium
effect van neuroleptica overschat -> proberen zo weinig mogelijk te geven
hyperactief -> haloperidol
hypoactief -> geen neuroleptica
delirium tremens -> benzo’s + vit B1
Welke factoren dragen bij tot een verhoogde vatbaarheid voor infecties bij oudere personen?
veroudering van immuunsysteem veroudering eindorgaan comorbiditeiten GM kwetsbaarheid van ouderen
Hoe presenteren infecties zich bij ouderen + voorbeeld
minder typische symptomen (symptoomverarming)
meer atypische symptomen (symptoomverschuiving)
+ vb pneumonie -> verwardheid (opgenomen in prognostische score: CURB-65)
Wat zijn de risicofactoren voor aspiratie en wat is een aspiratiepneumonie?
definitie:
- aspiratiepneumonie
- aspiratiepneumonitis
- witnessed aspiration
- unwitnessed aspiration
- suspected aspiration
RF:
- slikproblemen
- sondevoeding
- CZS
- GI: braken, reflux
- slechte tandhygiene
Welke vaccins worden aanbevolen bij ouderen en waartegen beschermen ze?
tetanus
influenza
pneumokokken
herpes zoster
Welke farmacodynamische en farmacokinetische veranderingen treden er op bij ouderen en kunnen leiden tot het ontstaan van bijwerkingen?
FARMACOKINETICA
- absorptie
- metabolisatie (first-pass: CYP3A4 en P-glycoprot)
- verandering weefseldistributie
- veranderingen in lever en metabolisatie
- eliminatie: gedaalde nierfunctie
FARMACODYNAMISCH
- gedaald reserve en functie van doelorganen en receptoren
Hoe kan je polyfarmacie evalueren?
- welke GM worden er genomen
- Welke GM moeten erbij (!onderbehandeling!)
- welke GM moeten er weg?
- welke bijwerkingen zijn er
- welke interacties zijn er
- dosis, frequentie, vorm
Hoe kan je therapietrouw bij ouderen bevorderen?
slechte therapietrouw -> therapiefalen
- # GM
- # dosissen
- toestand pt
- duur inname
- > minder GM
- > minder dosissen
- > aangepaste vorm
- > hulpmiddelen
andere:
- gedrag (alarm, dagboek, GM doosje met dagen op….)
- onderwijs (duidelijke instructies, geen medische termen, zorg dat pt het begrijpt…..)
Wat is vroegtijdige zorgplanning en welke zijn de 4 stappen in het proces van vroegtijdige zorgplanning?
= communicatieproces waarbij zorgverleners en patient tijdig de zorg voor de toekomst bespreken en plannen
- bepalen ziektestadium en prognose
- meedelen aan patient (rechten van patient, wilsbekwaam/onbekwaam)
- verkennen ziektebeleving zorgnoden, behandelwensen (ziektebeleving, wat verwacht je nog van de zorg, wat wil je nog van zorg, waar sterven, nog reanimeren, intensieve zorgen?)
- bespreken behandelplan + registratie
- code therapie beperking
- slotbeschouwingen
Beschrijf de 4 levenseindetrajecten en waarom ouderen bij opeenvolgende ziekteopstoten progressief achteruit gaan
- Plotse dood
- Overlijden aan kanker
- Chronische ziekte
- Verlies aan orgaanreserves of dementie
-> bij ouderen meestal een combinatie van 3+4
Leg het verschil uit tussen een positieve en een negatieve wilsverklaring en geef en vb van elk
= enkel geldig bij wilsombekwaamheid
Wat is de uitkomst van reanimatie bij 70+ en welke factoren bepalen het succes van een reanimatie? Wat is de betekenis van de DNR0,1,2,3 code en is de registratie definitief?
reanimatie -> 8/100 overleven (4 met ernstige schade)
- factoren die succes bepalen: getuigen + defib ritme
DNR: code therapie beperking
- 0: geen beperking
- 1: niet reanimeren
- 2: niet uitbreiden met….
- 3: afbouwen
