Oogheelkunde Flashcards
Corneabeschadiging: Lasogen
Lasoog/fotokeratitis: Hoornvliesontsteking door UV straling. Symptomen: ogen opgezet en rood doorlopen, pijn en tranen. Door de hevige pijn kunnen de ogen nauwelijks opengedaan worden. Ook kan hoofdpijn optreden. De klachten ontstaan niet direct na blootstelling aan UV-straling. Ze treden enkele uren daarna op, vaak pas in de nacht. Cave: metaalsplinters
Corneabeschadiging: Lenzen
Irritatie: kan worden veroorzaakt door te strakke of losse passing, defect van de lens of eiwitneerslag.
Erosie: onjuiste manipulatie of te lang dragen of stofje onder lens.
Behandeling: 1-2 dagen zalfverband en daarna de inbrengduur weer geleidelijk opbouwen.
Vaatingroei in cornea: een teken van zuurstoftekort van de cornea als gevolg van afscherming van de buitenlucht. Behandeling: andere/kleinere lens
Allergische of virale conjunctivitis: zeer hinderlijk. Behandeling: andere lensvloeistof, lens tijdelijk uitlaten of oogarts raadplegen.
Virale conjunctivitis lenzen vervangen door nieuwe exemplaren.
Keratitis: gevaarlijke complicatie! Kan zich ontwik kelen tot cornea-ulcus en binnen een week blindheid veroorzaken (Pseudomonas-infectie). m.n. bij zachte lenzen die niet goed passen en slechte hygiëne. Directe verwijzing oogarts noodzakelijk.
Verlies lens: meestal uit het oog, maar zit soms in fornix conjunctivae onder het bovenooglid.
Cornea verbranding
Zeep, haarlak, chloorwater. direct uitspoelen met water of fysiologisch zout en doorsturen. Heftige verbranding met loog: vele complicaties mogelijk waaronder; blaarvorming, vertroebeling van lens, schrompeling van de oogbol.
Keratitis klachten
Definitie: elke ontsteking van het hoornvlies, onafhankelijk van de oorzaak. Belangrijkste klachten: pijn, daling van gezichtsscherpte, lichtschuwheid, halo’s en tranen. Oog is meestal rood. Inspectie: pericorneale of dieper gelegen ciliaire roodheid. Pupil is niet verwijd. Behandeling: - ontstekingen van de cornea met begeleidende conjunctivitis: lokaal antibioticum of povidonjood 0.3% druppels - alle andere gevallen: verwijzing naar oogarts
Keratitis met ulcus corneae
Ontsteking hoornvlies, pijn lichtschuw, halo. Bacterieel. Spoed indicatie. Kweek.
Keratitis dendritica
Herpes Fluoresceïneproef: boomtakvormig epitheeldefect. Eenzijdig Gevoeligheid van het hoornvlies van het aangedane oog is meestal verlaagd. Behandeling: aciclovir-oogzalf
Keratitis sicca
Droog oog. Visus iets verlaagd, oog kan rood zijn. Fluoresceïnekleuring: fijne kleurende puntjes of filamenten.
Conjunctivitis
Definitie: ontstekeing van het bindvlies van het oog. Klachten: een rood oog, branderig gevoel, afscheiding, weinig of geen pijn, jeuk en tranenvloed. Irritatieve conjunctivitis: trauma, corpus alienum, veranderingen van oogleden (en- of ectropion). Infectieuze conjunctivitis: >50% streptokok, adenovirussen (Cave: virale keratoconjunctivitis) Overige: traanfunctiestoornissen en blefaritis
Pasgeborene met rood pussend oog
Chlamydia- of gonokokkeninfectie. (Gonokokken: binnen een week na geboorte, ernstige corneale ulceratie. Chlamydia: langer nodig om tot ontwikkeling te komen, vaak bilateraal en kan conjunctionele verlittekening veroorzaken).
Allergische conjunctivitis
Allergische conjunctivitis Een IgE-gemedieerde allergische reactie op allergenen. Klachten variëren sterk, meestal dubbelzijdig (maar niet altijd symmetrisch) en gaan vaak gepaard met rinitis en jeuk. Zwelling van de conjunctiva of papillen onder het bovenooglid.
Pterygium
Driehoekige plooi van de conjunctiva, meestal gelokaliseerd aan de nasale zijde, groeit onder het epitheel van de cornea door, in de richting van het centrum van de cornea. Behandeling: uitleg en geruststelling. Bij afname visus: opereren (maar recidiefkans groot). Bij opereren: conjunctiva-transplantaat.
Pinguecula
Een grijsgele verhevenheid van de conjunctiva in de oogspleet naast de limbus. Meestal eerst zichtbaar aan de nasale zijde, later pas aan de temporale zijde. Leidt niet tot complicaties, uitleg belangrijk. Bij ontstekingsreacties: corticoïdhoudende oogdruppels; bij recidieven excisie overwegen. Kunsttranen bij eerste klachten.
Oogbol, contusie (contusio bulbi)
Oogschudding of oogkneuzing. Ontstaat door trauma, waarbij geen perforatie van de oogbol optreedt.
Klachten: lichtschuwheid, tranen, blefarospasme en pijn. Visus kan gedaald zijn door corneaoedeem of door bloeding in voorste oogkamer.
Verwijzen is niet nodig bij een normale visus en goede pupilreacties. Wel bij onverklaarbare visusdaling, hyphaema of anamnese van ablatio retinae.
Contusie altijd onderscheiden van penetratie. (Bij penetratie zelden ronde, goed reagerende pupil en zelden normale oogdruk) Behandeling: rust van het oog d.m.v. myadraticum en evt. occlusie
Oogbol, perforatie (perforatio bulbi)
Penetratie: enkelvoudige doorboring van de oogwand
Perforatie: dubbele doorboring van de oogwand (voor en achter)
Ruptuur: open wond van de oogbol door stomp trauma
Laceratie: wond door scherp voorwerp
Lamellaire laceratie: een niet ‘door-en-door’-wond van cornea of sclera door een scherp voorwerp
Klachten: acute pijn na ongeval, slecht zien, aflopen van bloed of oogvocht en een corpus-alienumgevoel.
Corneaperforatie: meestal vervorming van pupil met gestoorde reactie en irisprolaps.
Scleraperforatie: vaak gemaskeerd door conjunctivale bloeding.
Sclerapenetraties: vaak gepaard met glasvochtbloeding (let op zwarte pupilreflex).
Patiënten met aangezichtsverwondingen door een verbrijzelde voorruit zijn klassieke kandidaten vooroogbolperforatie.
Behandeling: beschermend kapje plaatsen, direct naar de oogarts voor operatie.
Endophthalmitis
Een inwendige ontsteking van het gele oog.
Diagnose o.b.v. pijn, visusdaling, roodheid, hypopyon (pus in VOK)en glasvochttroebelingen bij terugvallend licht.
Maatregelen: diagnostische punctie, kweek van VOK en AOK, eventueel ruime vitrectomie van het abcesmateriaal en AB in het glasvocht, parabulbair en door intensief druppelen.
Functie blijft bij 30% ernstig beperkt door littekens van retinitis, papillitis of atrophia bulbi.
Buphthalmus
Congenitaal glaucoom. De ogen (vooral de cornea) zijn groter dan normaal of zijn asymmetrisch van grootte. Bij een zeer hoge of langer bestaande verhoogde druk kan de cornea er dof of grijs uitzien.
Klachten: meestal lichtgevoeligheid en tranende ogen.
Behandeling: operatief (goniotomie); klieven van persisterend embryonaal weefsel dat zich in dekamerhoek bevindt
Hyphaema
Bloeding tussen hoornvlies en iris (in VOK). Doorverwijzen naar oogarts.
Kans op recidief wordt kleiner door beperking van lichaamsactiviteit (vnl bukken en tillen ongewenst).
Bij totaal hyphaema met hoge druk: risico op hematocornea, waarbij bloed in cornea wordt geperst.
Dan met spoed oogdrukverlaging!
Hypopyon
Pus in VOK, acute bedreiging voor het oog m.n. bij uveitis.
Hyposphagma
Uitwendige bloeding onder conjunctiva (slijmvlies), spontane genezing in 2 weken
Iridocyclitis, iritis
Ookwel: uveïtis anterior.
Klachten: diepe pijn in het oog (vooral bij licht; fotofobie), roodheid, aanvankelijk alleen langs de limbus (buitenste rand iris), en een enigszins verminderde visus door fibrineophoping of celneerslagen in de voorste oogkamer.
Celnerslagen kunnen zichtbaar zijn als descemet-stippen of als een hypopyon. Door oedeem en inflitratie kan het aspect van de iris ‘viltig’ zijn t.o.v. het andere oog.
Miosis kan optreden door prikkeling van de m. sphincter pupillae. Let ook op synechieën en pupilreactie.
Complicaties: Slechtziendheid of blindheid door chronische prikkeling van de macula in de vorm van cysteus macula-oedeem. Secundair glaucoom door synechieën. Secundair cataract door langdurige uveïtis (maar ook langdurig prednison gebruik!).
Iris bombans
Wanneer de gehele pupilzoom met de lens verkleeft, wordt de iris naar voren gedrukt omdat het oogvocht van achteren tegen de iris drukt en de VOK ondieper wordt. De oogdruk zal dan pijnlijk oplopen.
Glaucoom
Congenitaal
Omdat bij neonaat de sclera rekbaar is, ontstaat door de verhoogde IOD een abnormaal groot oog: buftalmie
Primair open kamerhoekglaucoom (POAG)
Uitval begint meestal in mid-periferie van gezichtsveld. Centrale gezichtsveld blijft het langst behouden (kokervisie).
Papilschade, cup-disk-ratio >0.5
Beschadiging is onomkeerbaar.
Behandeling: medicamenten, gevolgd door laserbehandeling (lasertrabeculoplastiek) en operatie.
Normaledrukglaucoom
IOD binnen de norm, papil wel aangetast.
Oculaire hypertensie
IOD bij herhaling verhoogd, maar papil en gezichtsveld normaal.
Glaucoom, acuut
IOD neemt plotseling toe, pijn in en om het oog. Door oedeem van het epitheel van de cornea is devisus zeer laag en worden gekleurde ringen (halo’s) rond lichtbronnen gezien. Gemengde roodheid en een middelwijde lichtstijve pupil. Door vegetatieve disregulering is de patiënt misselijk en braakt hij.
Patiënten zijn vaak hypermetroop. Oogdruk is verhoogd tot 50-80 mmHg: palpatoir knikkerhard oog. Ondiepe VOK.
Behandeling: direct druppel timolol en tablet Diamox. Daarna iridectomie (liefst via laser). Wanneer cornea-oedeem te uitgebreid is, kan niet direct een laseriridectomie wroden uitgevoerd.
Cataract
Een troebeling van de lens die leidt tot visusdaling, lichtverstrooiing en uiteindelijk blindheid.
Risico op ontstaan is groter op hogere leeftijd, bij DM, galactosemie
Vormen:
- spakencataract
- kerncataract
- cataract van achterste schors
Klachten: geleidelijke visusdaling, kleuren worden flets.
Behandeling: cataract OK (faco-emulsificatie)
Hypermetropie
Verziendheid: brandpunt van optische systeem valt achter het netvlies
Myopie
Bijziendheid: brandpunt van het optische systeem valt voor het netvlies.
Antimetropie
Groot brilsterkte verschil tussen 2 ogen
Astigmatisme
Brekende kracht is niet in alle meridianen gelijk. Cornea is voornaamste oorzaak. Synoniem: cilinder.
Presbyopie
Ouder wordende lensmassa wordt minder plastisch, bolvorming wordt steeds moeilijker. Punctum proximum komt steeds verder van mens af te liggen.
Amblyopie
Visusdaling aan één oog, die niet met een bril te corrigeren is en waarvoor geen organische oorzaak kan worden aangewezen.
Synoniem: lui oog.
Diplopie
Dubbelbeelden. Ontstaan wanneer door een ruimte-inn emend proces de oogbollen niet vrijelijk in de oogkas kunnen bewegen of wanneer het bindweefselapparaat, de oogspieren of de zenuwen beschadigd zijn.
- Strabisme
- Antimetropie
Ablatio retinae
Netvliesloslating: glasvocht tussen neuro-epitheel en pigmentblad.
Oorzaak: tractie achterste glasvochtmembraan.
Klachten: lichtflitsen (glasvochtmembraan trekt aan retina). Mouches volantes.
Diagnose: oogspiegel, losliggend netvlies.
Behandeling: vitrectomie.
Retina, vaatocclusie of bloeding
Arteriële/veneuze vaatafsluiting
Centraal of takafsluiting (CRAO of BRAO). Oorzaak meestal embolie.
Klachten: acute eenzijdige, zeer ernstige visusdaling of gezichtsvelduitval, soms voorafgegaan door een tijdelijke visusdaling van enkele minuten. Het oog is niet pijnlijk of rood.
Diagnose: vaak > 60 jaar met DM of hypertensie.
Intraretinale bloedingen
Tak is verwijd en kronkelig; bij een totale afsluiting zijn er zachte exsudaten aanwezig (retina-ischemie). Occlusie in de buurt van de macula veroorzaakt macula-oedeem.
Cave: arteritis temporalis bij vlamvormige bloeding papil
Retinoblastoom
Kwaadaardige tumor, uitgaande van de retina. Meestal voor het 2e jaar ontdekt, vrijwel altijd voor het 5e levensjaar. Meest voorkomende primaire maligne intraoculaire tumor bij kinderen. Enkelzijdig: meestal niet-erfelijk. Dubbelzijdig: erfelijk.
Kinderen worden vaak verwezen met zogenoemd ‘katten-oog’: witte of verkleurde papil. Behandeling: chemotherapie, lasertherapie, cryotherapie en radiotherapie. Bij zeer grote tumor: enucleatie.
Hordeolum/Chalazion
Hordeolum
Kliertje van Zeiss (hordeolum externum of strontje) of van Meibom (hordeolum internum)
Klachten: pijn
Behandeling: perforeert spontaan en geneest vanzelf
Warme kompressen en topicale antibiotica kunnen proces versnellen.
Chalazion
Kliertje van Meibom
Klachten: zwelling zichtbaar.
Behandeling: warme kompressen en topicale antibioti
ca kunnen proces doen versnellen, maar moet
meestal geëxcochleëerd worden.
Entropion/Ectropion
Coloboom
Een embryonaal sluitingsdefect in de iris, dat geïsoleerd kan bestaan of voorkomt als onderdeel van een syndroom
Dacryocystitis/stenose
Ontsteking van de traanzak/ obstructie traanbuis
Symptomen: tranen, slijmproductie en recidiverende infecties. Wimpers zitten ’s ochtends aan elkaar geplakt. Bij druk op de traanzak loopt er pus uit de traankanaaltjes naar de binnenste ooghoek. Aangeboren traanwegobstructie verdwijnt vanzelf bij het merendeel van de kinderen in de eerste negen maanden.
Strabismus
Strabismus convergens (esotropie)
Ogen staan naar nasaal
Strabismus divergens (exotropie)
Ogen staan naar temporaal
Paralytisch strabisme
Strabisme door oogspierverlamming
Latent strabisme (heterophorie)
Bij latent scheelzien zijn de ogen op hetzelfde punt gericht wanneer beide ogen open zijn. Wanneer één oog afgedekt wordt dan neemt het oog achter de hand de rustpositie in. Dit kan naar buiten zijn (exoforie), naar binnen (esoforie) of naar boven (hyperforie). De meeste mensen hebben een geringe mate van exoforie
Hemianopsie
Bitemporale hemianopsie: de buitenste delen van het
gezichtsveld vallen weg bij beide ogen
Binasale hemianopsie: de binnenste delen van het ge
zichtsveld vallen weg bij beide ogen
Homonieme hemianopsie: dezelfde delen van het gezichtsveld vallen weg bij beide ogen
Graves Orbithopathie
Ontsteking vetweefsel rondom het oog.
Klachten: ooglid rectractie, proptosis (uitpuilende ogen), visus klachten, bewegingsbeperking.
Behandeling: prednison, orbita decompressie operatief
