ontstaan van heelal Flashcards
welke theorie stelde Albert Einstein op?
de relativiteitstheorie
wie baseerde zich op de relativiteitstheorie en stelde hieruit 3 modellen op voor de evolutie van het heelal?
Aleksandr Friedmann
3 modellen voor heelal
- gesloten
- vlak
- open
lot gesloten heelal
uitzetten en dan samentrekken
lot vlak heelal
eeuwig uitzetten
lot open heelal
eeuwig uitzetten
wat interpreteerde George Lemaître?
het heelal dijt uit
hoe verder de stelsels van ons verwijdert zijn
hoe sneller ze zich van ons wegbewegen
hoe zou het heelal vroeger geweest zijn?
vrij klein en compact
wie stelde de ‘Big Bang’ theorie op?
George Lemaître
3 bevestigingen van oerknal
- de 4 lichtste scheikundige elementen komen in oude sterren voor in een verhouding die overeenkomt met het oerknalmodel
- leeftijd van oudste sterren vergelijkbaar met veronderstelde leeftijd van het heelal
- ontdekking van kosmische achtergrondstraling : CMB
CMB
cosmic microwave background radiation
4 lichtste scheikundige elementen
H, D, He, Li
van big bang tot nu evolutie
- big bang
- inflatie
- vroege heelal
- recombinatie
- dark ages
- vorming van sterrenstelsels
- versnelde uitdijing
hoeveel jaar geleden vond de oerknal plaats?
13,82 miljard
inflatie
- in fractie van 1 seconde neemt de ruimte tijd heel veel toe
- heelal koelde onmiddellijk af
vroege heelal
- heet en ondoorzichtig
- temperatuur daalt een miljoen graden en eerste ionen worden gevormd
recombinatie
- CMB komt vrij
- heelal wordt transparant
dark ages
- geen sterren, dus geen nieuwe lichtbronnen
reïonisatie
eerste sterren vormen zich uit de overblijfselen uit eerdere sterren
vorming van sterrenstelsels
- door zwaartekracht worden sterrenstelsels gevormd die samensmelten en uiteengaan
- na 9 miljard jaar na big bang ontstaan planetenstelsels
versnelde uitdijing
5 miljard jaar geleden begint donkere energie de uitdijing van het heelal te versnellen
in het heelal zijn twee krachten die elkaar tegenwerken
- uitzetting
- zwaartekracht
2 theorieën voor toekomst van het heelal
- big chill
- big crunch
big chill
- te weinig materie om uitdijing volledig te stoppen
- eeuwig vertragen van sterren en heelal wordt koud
welke van de twee theorieën lijkt het waarschijnlijktst?
big chill
waarom is de big chill het waarschijnlijkst?
er is te weinig materie om het helemaal te stoppen
donkere energie
onbekende afstotende kracht die uitdijing van het heelal versnelt
big rip
donkere energie doet het heelal sneller en sneller uitdijen totdat alles uiteenspat
over hoeveel jaar begint de aftakeling van de zon
5 miljard jaar
wat wordt de zon uiteindelijk?
een rode reus
welke planeten worden verzwolgen tijdens de overgang?
mercurius en venus
gevolg aardrotatie
afwisseling van dag en nacht
zin van aardrotatie
van west naar oost
Omtreksnelheid aarde
1667 km/u (43.10³ km/24u)
Hoeksnelheid
15°/u (360°/24u)
vorm aarde
geen perfecte bol, afgeplat aan polen
wat gebeurt er bij het nemen van een bocht
de centrifugaal-kracht of middelpuntvliedendekracht duwt de auto naar de buitenzijde van de bocht.
GPS
global positioning system
Meridiaan
halve cirkel van pool tot pool
nullijn
nulmeridiaan, Greenwich
parallel
volledige cirkels, kleiner naar polen toe
nullijn
evenaar
Zonnetijd
alle punten op eenzelfde meridiaan hebben dezelfde tijd ten opzichte van de zon
bij een verplaatsing naar het oosten
wordt het later en moeten we dus uren bijtellen.
bij een verplaatsing van naar het westen
wordt het vroeger en moeten we uren aftrekken
waarom zijn grenslijnen op atlaskaart niet recht?
politieke en economische redenen
wat is de 180° meridiaan?
de datumgrens, ligt door de oceaan
Zomertijd
dan gaat de klok van 02 uur ’s nachts naar 03 uur ’s nachts, vooruit dus
wintertijd
dan gaat de klok van 03 uur ’s nachts naar 02 uur ’s nachts, achteruit dus