ogolne Flashcards
Paracelsus
1) lekarz oprócz łaski boskiej potrzebuje znajomości i biegłości w czterech dyscyplinach:
>filozofii
>astronomii
>alchemii
>rzetelności (proprietas)
2) zapoczątkował i znacznie rozpowszechnił ideę jatrochemii
> Wprowadził on do lecznictwa alkohol, szereg nowych leków, m.in. rtęć na syfilis, oraz szereg soli metali i opium
> opracował reguły dawkowania leków, badał wiele substancji chemicznych pod kątem wykorzystania ich jako leki.
> Badał też ich właściwości trujące, można go więc uznawać także za ojca toksykologii. Jest autorem słynnej wypowiedzi: “Cóż jest trucizną? Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną”
3) stosował również nowoczesne metody naukowe, takie jak doświadczenia i obserwacja pacjentów.
4) Wprowadził takie terminy fizykochemiczne jak alkohol i gaz
- wielki oportunista: krytykował wszelkie autorytety , nauczał po niemiecku zamiast po łacinie, skłócił się ze środowiskiem lekarskim, mieszczańskim i aptekarskim => w końcu został wypędzony z Bazylei
- Teoria o panaceum: każdy lekarz powinien go szukać przez całe życie -Bóg dał ludziom lek na każdą chorobę i aby ułatwić im szukanie dodał odpowiednie znaki zewnętrzne. Np. naparstnica w kształcie serca, żółte rośliny na problemy z wątrobą.
Metodycy w Starożytnym Rzymie
= zwolennicy nauki asklepiadesa
Asklepiades:
1) leczenie ma być “szybkie, pewne i przyjemne” => zalecał sport, gimnastykę i wino
2) założył szkołę medyczną – metodycy:
• krótka nauka, trzy rodzaje chorób:
> status strictus: małe pory, leczenie rozluźniające i przeczyszczające
> status laxus – duże pory leczenie spinające
> status mixtus – taki mix
Aulus Celsus
pisał o złamaniach, środkach leczniczych, podwiązywaniu naczyń
Galen
Patologia Galena
- powstaje jako uzupełnienie patologii humoralnej Hipokratesa = teoria humoralna chorob hipokratesa + solidarna metodykow
- diagnostyka opierała się głownie na badaniu tętna i oglądaniu moczu.
- w terapii Galen jest przede wszystkim hipokratykiem. Uważa, że natura sama leczy, a lekarz powinien jej tylko pomagać.
Anatomia i fizjologia wg Galena
FIZJOLOGIA:
• Wykonywał eksperymenty – ustalił, że ruch i czucie mają siedlisko w mózgu
• podał 5 pojęć stanu zapalnego: rubor, calor, dolor, tumor, functio laesa
ANATOMIA:
• jest ojcem anatomii, autor pierwszego podręcznika anatomii „O pożytku części ciała ludzkiego”
• prowadził sekcje na zwierzętach
podejście celowe, nie embriologiczne do narządów
• opisał bardzo dokładnie mięśnie, kości, stawy i więzadła (z powodu doświadczeń w szkole gladiatorów • opisał mózg (żyła wielka mózgu Galena)
- ojciec farmakologii: opis działania leku + zauważył że dawka ma wpływ na działanie
ROZWÓJ HIGIENY W STAROŻYTNYM RZYMIE
- W początkowym okresie leczono sposobami domowymi, a lekarzy nie było wcale (Rzym żył od wojny do wojny i nie było czasu kształcić się w tYm kierunku)
- > najprostszym sposobem była dieta (kapusta + wino) i gimnastyka.
- Świetnie rozwinęła się higiena osobista i społeczna : powstały pierwsze regulacje prawne dotyczące czystości miast, budowano wodociągi, kanalizację, w każdym domu była łaźnia.
- Pierwsi lekarze w Rzymie, to przyjezdni z Grecji, ale odnoszono się do nich nieufnie (Pierwszym zaufanym lekarzem z Grecji był Asklepiades) => SZKOLA metodykow – zasadą leczenia była szybka interwencja bez obserwacji.
Diagnostyka, terapia i rokowania u Hipokratesa.
diagnostyka:
- dokładny wywiad i obserwacja. Zwracał uwagę na takie aspekty jak wiek, głos, temperaturę, odżywianie, sen, apetyt, wydaliny czy bóle. Nie stosował za to badania przedmiotowego, osłuchiwania i opukiwania, może poza palpacją jamy brzusznej.
terapia:
- opierała się przede wszystkim na upustach krwi, masażach, lekach roślinnych i zwierzęcych, bańkach, kąpielach, dobrej diecie – prowadził terapię wyczekującą (słynne „Primum non nocere” – po pierwsze nie szkodzić), jednak czasem operował.
rokowania:
– Wprowadził słowo: prognosis.
Złe rokowania wydawał w przypadku puchliny po chorobie pęcherza
hioikrates - podreczniki, geneza chorob
• „Corpus Hipokraticus” - jest to podręcznik medycyny środowiskowej, prognostyki i epidemiologii, dzieła Hipokratesa oraz poglądy innych szkół.
(na początku myślano, że napisał je on sam Hipokrates, lecz potem tą teorię obalono)
• Teoria płynów + geneza chorób:
> praelementy świata są umiejscowione w płynach ustrojowych
> zaburzenie równowagi płynów powodowało przejście zdrowia w stan choroby
> Hipokrates przypisał do każdego płynu narząd, z którego on pochodzi, a także żywioł, porę roku i kierunek świata
Hipokrates - kto to
- urodzony na wyspie Kos, w rodzinie asklepiadów
- uczył się od: o ojca o podczas podróży po Grecji i Azji Mniejszej (spotkanie z Demokrytem, po którym uznał atomizm a odrzucił determinizm)
anatomia, fizjologia, diagnostyka w starożytnych Chinach
1) medycyna rozwinęła się za czasów dynastii Chou => laicyzacja zawodu lekarza – może nim zostać każdy bez względu na pochodzenie
2) Początkowo sądzono, że choroba to działanie demonów => Następnie teorię powstawania choroby sprowadzono do koncepcji Young-Yin, według niej równowaga w ciele jest współdziałaniem dwóch sił:
> Young - biały, element męski, silny, aktywny, dający zdrowie, bogactwo w życiu
> Yin - czarny, element kobiecy, słaby, pasywny, niosiący chorobę
=> gdy zaburzymy równowagę, duch ciał zostaje naruszony, wkrada się brak harmonii i przechodzimy w stan choroby
3) utożsamianie choroby z duchem powodowała, że NIE wykonywali sekcji zwłok, nauki anatomiczne zupełnie się nie rozwijały
W zamian powstały
a) akupunktura -> PUNKTY na ciele które miały być połączone rureczkami z poszczególnymi narządami, a nakłuwanie ich przynosiło poprawę stanu zdrowia
b) Moka – przypiekanie miejsc na ciele, bo energia cieplna uleczała
4) W Chinach zrobiono pierwsze szczepienia!
5) Diagnostyka => badanie tętna jako diagnoza dla wielu chorób, Chińczycy wyróżnili ponad 100 rodzajów tętna
6) Chińczycy stwierdzili, że człowiek posiada 12 naczyń , a krew krąży po obwodzie
7) Zadaniem lekarza było leczenie ludzi chorych bez względu na status społęczny => lekarz dostawał pensję tylko wtedy gdy jego pracodawca był zdrowy
MEDYCYNA MEZOPOTAMSKA
- Mezopotamia była pierwszą rozwiniętą cywilizacją świata.
<b>rokowanie</b> (zjawiska supranaturalne) - odczytywnie rokowania w chorobie z gwiazd, .
- analiza snów
- hepatoskopia (z przebiegu naczyń wątrobowych lekarze oceniali na co zmarł i jakie choroby mogą wystąpić w jego rodzie.
- pierwsze pisane dokumenty medyczne:
1. <i>Kodeks Hammurabiego</i> – regulacje prawne wobec lekarza leczącego źle
2. <i>Nob Manai</i> – listy lekarza
3. <i>Pismo Herodota „Dzieje świata”</i> – autor opisuje dzieje krajów śródziemnomorskich i zawiera w nich też ówczesną wiedzę medyczną
-Mezopotamscy lekarze wprowadzili ZBIERANIE WYWIADU – chory stał przed domem i gadal o tym, co mu jest => rady o leczeniu
Źródła wiedzy medycznej w prehistorii
1) Intuicja – podświadome czucie, że tak będzie dobrze
> koncepcja Bergsona: „im mniej rozwinięty gatunek, tym bardziej podlega intuicji”
2) Empiria – gdy np. osobnik zaobserwował skutki szkodliwości jakiejś rośliny na innym osobniku, to już
później tej rośliny nie ruszał.
EMPIRIA + INSTYNKT -> działanie medyczne
> Dowody na uprawianie medycyny: El Pindal (rysunek mamuta z czerwoną plamą w okolicy serca)
ROZWÓJ CHIRURGII W ŚREDNIOWIECZU I RENESANSIE
<b> ŚREDNIOWIECZE </b>
- mocny teocentryzm – wszystko oparte na Bogu, aniołach i diabłach, także choroby
- „Breviarium practicae” – ówczesna medycyna i operacje
- poglądy powodowane bezsilnością wobec epidemii => chirurgia najlepsza gdyż pomaga od razu
Ambroży Pare = najsłynniejszy chirurg
1) zaczynał jako chirurg we francuskiej armii (opracowanie humanitarnych metod postępowania z rannymi)
2) chirurg królewski(Henryka II, a następnie Franciszka II, Karola IX i Henryka III)
3) skrytykował stosowane wówczas przyżeganie rozgrzanym do czerwoności żelazem i zalewanie wrzącym olejem ran.
4) wynalazł kleszczyki hemostatyczne do zaciskania naczyń co znacznie obniżyło śmiertelność podczas amputacji.
5) opracował metody operowania przepuklin
→ wykształcenie zawodu chirurga=cyrulika (cirurgicus – wędrowiec przynoszący ulgę w cierpieniu, osoba, która dawniej zajmowała się zawodowo między innymi goleniem, kąpaniem, rwaniem zębów, czyszczeniem uszu, puszczaniem krwi a także nieskomplikowanymi operacjami i leczeniem lekkich chorób).
• cyrulicy zaczęli tworzyć cechy – każdy posiadał swoje godło i pieczęć.
• W XIII w. w Paryżu połączono kilka cechów cyrulików w jedno Bractwo im. św. Kosmy i Damiana, które założyło pierwszą w Europie szkołę chirurgiczną z pięcioletnim programem nauczania
Medycyna arabska (przedstawiciele, ośrodki, sposób kształcenia przyszłych lekarzy)
• medycyna dużo bardziej zaawansowana niż europejska i śródziemnomorska
• handel środkami leczniczymi wpływa na rozwój
• medycyna arabska: spadkobierca medycyny perskiej, hinduskiej, syryjskiej, mezopotamskiej, greckiej oraz egipskiej
• liczne szkoły medyczne, najsłynniejsza w Dżondisabur (lekarze z europy i arabscy razem)
• nauka medycyny:
-pierwsze podręczniki
-pierwsze kliniki
– studenci przy łóżkach chorych
> tok zajęć studenta: czytanie o chorobie ; dyskusja z nauczycielem ; problem do zbadania ; oglądanie chorego ; praca w ogrodzie botanicznym ; poznawanie roślin leczniczych
-duży nacisk na diagnozę i prognostykę -jak pierwsza szkoła wprowadziła sympatologie chorób seksualnych i nerwowych
• lekarze:
- Al-Razi
> szpital w Bagdadzie
> jego dzieła słynne w Europie
> opisał choroby zakaźne i uszkodzenia kręgosłupa
> wpływ środowiska na zdrowie – przy budowie szpitala wieszał mięso na drzewach i tam gdzie najpóźniej zgniło, tam budował
- Ibn en Nafis
> opisał układ krążenia jednak jego dzieło nie zostało przyjęte - Awicenna z Buchary (geez..)
> najsłynniejszy arabski lekarz oraz filozof
> studiował logikę, geometrie, metafizykę, filozofię, astronomię oraz medycynę
> napisał ok. 160 ksiąg z tego co studiował:
<b> „Kanon medyczny” </b> – podstawa teorii i praktyki przez wiele wieków
> opisy chorób zakaźnych = czynniki zakaźne i sposoby ich przenoszenia
> opisał epilepsję
> wyciągi do leczenia złamanych kończyn, masaże przeciw bólom pleców oraz inne techniki masażu
> opisał ponad 800 leków różnego pochodzenia
Źródła wiedzy o medycynie Egiptu, które dziedziny medycyny najbardziej rozwinięte.
Źródła jakie zachowały się do naszych czasów:
- Pisma Herodota „Dzieje świata”
- Papirusy – o urazach głowy, opatrunkach, przebiegu operacji, paraliżu, o cyklu miesięcznym, porodzie i położnictwie.
- Mumie – ponieważ zachowują one części miękkie można określić jakie zabiegi wykonywano za życia danej osobie. Mumifikacja polegała na wypełnieniu ciała (oczywiście po wypreparowaniu wnętrzności, jednakże nie wyciągano serca i nerek) <i>trocinami i piaskiem</i> a następnie moczeniu przez 40 dni w wodzie z solą po czym wypełnia się ciało substancją konserwującą.
• lekarz – kapłan, jako jedyny stan, który zajmował się nauka (budownictwo, kalendarze, geodezja, matematyka, no i medycyna)
• bóg medycyny – Toot, który spisał księgę medycyny, dlatego ta dziedzina nie mogła już się rozwijać, no, bo jak może być cos lepszego niż boskie
• dziedziny medycyny w Egipcie:
> higiena – b. wysoki poziom: przepisy dotyczące ludności, obowiązek picia przegotowanej wody – zapobieganie epidemiom
> okulistyka – wysoki poziom: operacje katarakty – wepchnięcie soczewki do komory tylnej – poprawa, ale nie całkowite wyleczenie
> dermatologia i kosmetologia – wysoki poziom, np mleko do kąpieli Kleopatry
> anatomia – dramat! mimo mumifikacji, kapłani nie znali się na anatomii gdyż usuwanie wnętrzności zlecali robotnikom
Szkoła aleksandryjska i jej przedstawiciele
• rozwój za Aleksandra Wielkiego
• lekarze tych czasów: ustalili że mozg jest siedlisko ruchu i czucia
> wykonywali sekcje zwłok
> nie rozwijali medycyny, opierali się na tym co już zostało spisane
» ważne leczenie, nie geneza choroby
