nörotransmitterler

Question 1

nörotransmiter nedir

Answer 1

1. mesajcı sinyalin kendisidir
   postsinaptik hücrenin elektriksel yanıyını değiştirir
   çoğu zaman intrasellüler yolakları da aktive eder

Question 2

nörotransmitter olma şartları

Answer 2

madde salındığı nöronda sentezlenmiş olmalı
madde ca++ya bağımlı olarak salınabilmeli
salgılandığı sinapsta postsinaptik bölgede reseptör bulunmalı

Question 3

iyonotropik reseptörler

Answer 3

ligand kapılı iyon kanallarıdır
nörotransmitter bağlanma bölgesi ekstrasellüler taraftadır

Question 4

metabotropik reseptörler

Answer 4

g-protein eşleşmeli reseptörlerdir
reseptörün kendisinde iyon kanalı yoktur
iyonun membranı geçmesi birkaç metabolik aşamadan sonra gerçekleşir
bağlanma bölgesi ekstrasellüller kısımdadır
intrasellüler taraf g-proteini bağlar

Question 5

asetilkolin müskarinik reseptörü

Answer 5

düz kas ve bezlerde asetilkolin müskarinik etki gösterir aracı olan reseptörlere müskarinik kolinerjik (metabotropik) reseptörler (mACh-R)
denir bu etkiler atropin ile yarışmalı olarak bloke edilir

Question 6

asetilkolin nikotinik reseptörler

Answer 6

iskelet kası nöromüsküler kavşağı otonom gangliyonlar ve mss reseptörleri nikotin ile uyarılabilir bu reseptörlere nikotinik kolinerjik (iyonotropik) reseptörler (nACh-R) denir bu etkiler kürar ile bloke edilebilir

Question 7

glutamat (glu)

Answer 7

normalbeyin işlevi için en önemli transmitter eksitatör sistemin tamamına yakını glutamaterjik beyindeki sinapsların yarısı glutamaterjik
eksitotoksisite: mss’in moleküler işleyişinde sinaptik boşluğa salınan glutamatın anormal ve aşırı artışı

Question 8

glutamat metabotrop reseptörleri (mGlu-R)

Answer 8

g-proteini aracılığı ile IP3 ve DAG düzeylerini artırır beyinde yaygınlardır
özellikle hipokampus ve beyincik sinaptik plastistisitesinde önemli rolleri vardır

Question 9

glutamat iyonotrop reseptörleri

Answer 9

Kainat (KA-R)
AMPA-R
NMDA-R

Question 10

Kainat (KA-R)

Answer 10

iyon kanalı açılınca sodyum içe girişi ve potasyum çıkısı gerçekleşir hem nöronda hem gliada bulunur

Question 11

AMPA-R

Answer 11

iyon kanalı açılınca sodyum içe girişi ve potasyum çıkısı gerçekleşir
hem nöronda hem gliada bulunur

Question 12

NMDA-R

Answer 12

hücre içine bol miktarda kalsiyum girşi sağlar glisin bağlayan bölgesi fizyolojik yoğunlukta doymadan (modülasyon) aktive olmaz
kanal duvarındaki magnezyum bloğu ancak depolarizasyon ile kalkabilirse aktive olur
hücre içi ca arışı ile CaM ve CaM kII etkinleşir kinaz AMPA-R’yi fosforiller sayısını artırır vesinaptik bölgeye yığılmasını sağlar
postsinaptik nöronlarda NMDA-R ve AMPA-R birlikte yer alır
sadece nöronlarda bulunur
hipokampusta ve frontal kortilal alanlarda bol miktarda bulunur
öğrenme-bellek süreçlerinin önemli bir substratı olan uzun süreki potansiyasyonu (LTP) olanaklı kılar

Question 13

GABA (gama-aminobütirik asit)

Answer 13

beyindeki temel inhibatör etkendir
mss sinapslarının %20’sindeki ileticidir
retinada da bulunur
başlıca presinaptik inhibasyondan sorumludur

Question 14

GABA reseptörleri

Answer 14

mss’de A ve B tipi
retinada C tipi reseptörler yaygındır
tüm GABA-R etkileri IPSP’ye yol açar hiperpolarizasyon sağlar

Question 15

GABA AR

Answer 15

A beşer alt birim içeren bir iyon kanalıdır
A tipi reseptörler 6 α, 4 β, 4 γ, 1 Δ ve 1ε alt birimin farklı bileşimleriyle oluşan pentamerlerdir
GABAA-R alfa alt birimine bağlanan benzodiapinler klor geçişini artırır

Question 16

GABA BR

Answer 16

metabotroptur g-protien ile eşleşerek potasyum çıkışını kolaylar, adenilat siklazı ketler ve kalsiyum girişini engeller

Question 17

GABA CR

Answer 17

beşer alt birim içeren iyon kanallarıdır
C tipi reseptörler 3 ρ alt birimin farklı bileşimi ile oluşan pentamerlerdir

Question 18

glisin

Answer 18

Nmda reseptöründe bağlanma bölgesi vardır
beyinde eskitatör
omurilikte ve beyin sapında inhibatör
striknin antagonist etkilidir
irkilme refleksi hiperaktif (hiperrefleksi) olan kişilerde glisin-R yapısı farklıdır
ligand bağlayan β ve yapısal α alt birimlerden oluşan bir iyonotrop reseptördür

Question 19

gaba glisin ve anestezi

Answer 19

sadece alkol ve barbitüratların değil volatil anesteziklerin de özellikle gaba ve glisin reseptörlerinin iyon kanalları ile etkileşip klor geçişi artırdığına dair bilgiler vardır

Question 20

noradrenalin

Answer 20

hücre gövdeleri beyin sapı ve hipatalamusa yerleşen nöron sonlanmalarında salgılanır
beynin geniş alanlarına yayılan lifler genel olarak beyinin tüm aktivitelerini kontrol eder
sempatik postganglionik nöronlardan salgılanır
bazen inhibitör bazen uyarıcıdır

Question 21

adrenalin ve noradrenalin

Answer 21

ekzositoz sırasında granüllü veziküllerdeki ATP , kromogranin A, dopamin betahidroksilaz da salgınlanır
dolaşımdaki kormogranin Asemptaik düzeyin ölçülmesinde güvenilir bi endekstir
monoamin oksidaz (MAO) ile oksidasyon yoluyla veya katekol-o-metiltransferaz (COMT) ile metilasyon yoluyula metabolize olur
MAO-A ve MAO-B en çok nöron sonlanmalarında bulunur
COMT karaciğer böbrekler düz kaslarda bulunur ayrıca gliada postsinaptiknöronlarda var presinaptik yapıda bulunmaz

Question 22

dopamin

Answer 22

substantiya nigra dopaminerjik nöronlarında salgılanır başlıca sonlanmaları bazal gangliyonlardır
genel etkisi inhibisyondur
sodyum ve klora bağımlı taşıyıcılar ile aktif olarak geri alınır
MAO ve COMT ile metobolize edilir
DOPAC ve HVA da sülfatlarla yıkılır

Question 23

Dopamin reseptörleri

Answer 23

hepsi de g-proteinleri ile eşlenen 5 tipi vardır
D1 ve D5 cAMP düzeyini artırır
D2, D3 ve D4 cAMP düzeyini azaltır
D4 reseptörleri şizofrenide 6 kat artar

Question 24

seratonin (5-HT)

Answer 24

trombosit ve GİS’de en yüksek bulunurlar
ağrı yollarında ve beyinde inhibitör, kaslarda uyarıcı etkili
ne kadar triptofan alınırsa beyinde 5-HT oranı o kadar yükselir
büyük bölümü aktif taşıyıcı ile geri alınır ve MAO ile 5-HIAA’ya yıkılır
epifiz bezinde melatonine dönüşür
idrardaki 5-HIAA 5-HT metabolizmasının endeksi olarak değerlendirilir

Question 25

5-HT reseptörleri

Answer 25

5-HT3 iyonotrop bir reseptördür geri kalanlar g-proteinle eşleşerek adenilat siklaz veya fosfalipaz C üzerinde etkili olurlar

Question 26

5-HT3 reseptörleri

Answer 26

iyonotroptur GİS’te ve area postreamdaki kusma merkezinde yaygın ve etkindir

Question 27

5-HT4 reseptörleri

Answer 27

sindirimde salgı ve peristaltizm ile ilişkilidir beyinde de bulunur

Question 28

5-HT6 ve 5-HT7 reseptörleri

Answer 28

tüm limbik sistemde yaygındır
özellikle 5HT-6’nın antidepresanlara afinitesi çok yüksektir

Question 29

histamin

Answer 29

histaminerjik nöron somaları posterior hipatalamus tüberomamiller çekirdeğinde bulunur serebral korteksin ve beyin sapının pek çok bölümüne ve omuriliği uzanır
gastrik mukoza ve mast hücrelerinde de bulunur
histidinin dekarboksilasyonu ile oluşur
metilhistamin veya histaminaz ile imidazol asetik aside dönüşür

Question 30

histamin reseptörleri

Answer 30

H1-R cAMP’yi aktive eder
H2-R fosfolipaz C’yi aktive eder
H3-R çopu presinaptiktir bir G proteini ile eşleşerek H salımını ketler

Question 31

ATP

Answer 31

nörotransmitter ile eş salınırlar
nöronlara ekstrasellüler olarak ATP uygulanmasının elektriksel yanıta yol açtığı bilinmektedir
eksitatör nörotransmiter gibi davranır

Question 32

Adenozin

Answer 32

Sinaptik veziküllerde bulunmaz
Ca++’a bağımlu salınımı olmaz
ekstrasellüler enzimlerle ATP’den oluşur
-apyrase -ekto’5 nükleotidaz
MSS depresanıdır
Kalpte vazodilatör etkili

Question 33

peptid nörotransmitterler

Answer 33

birçok hormon nörotransmitter olarak da görev yapar
bazıları duygulanımı modüle eder
diğer bir kısmı da ağrı algısı üzerinde etkilidir
bazıları kompleks stres yanıtını düzenler
genelde küçük molekül nörotransmitterler ile birlikte salınırlar

Question 34

substance p (p maddesi)

Answer 34

hücre gövdesinde sentezlenir paketleriçin ealınan öncül proteinler aksonal transportla taşınırlar
pain kelimesinin ilk harfi ile adlandırılır
barsaklarda periferik sinirlerde ve MSS’ nin çeşitleriyerlerinde bulunan bir taşkinindir
omurilik primer aferent nöron sonlanmalarında yüksek yoğunluklarda bulunur ve yavaş ağrı iletimindeki ilk araçtır
akson refleksinin aracısıdır
deriye enjekte edilince kızarıklığa yol açar
nigrostriyatal sistemde ve hipatalamusta yüksek yoğunluktadır
bağırsaklarda peristaltik hareketde rol oynar

Question 35

endojen opioid peptidler

Answer 35

endorfin, enkefalin, dinorfin
beyinde ve GİS’de morfin bağlayan reseptörler vardır
metiyonin içerenlere met-enkefalin
lösin içerenlere lös-enkefalin denmiştir
beyinde omurilikte beyinde ve sübstantiya jelatinazo’da anlajezik
barsaklarda motiliteyi azaltma özellikleri vardır

Question 36

opioid reseptörler

Answer 36

3 tip vardır; mü, kappa, delta
G proteinlerle eşleşirler ve adenilat siklazı baskılarlar
Mü-R etkinliği potasyum geçişini artırır
Kappa-R ve Delta-R kalsiyum kanallarını kapatır
morfin özellikle Mü-R üzerinde etkilidir

Question 37

kannabinoyidler

Answer 37

mariyuananın (esrar) psikoaktif maddesine yüksek afinite ile duyarlı reseptör klonlanmıştır
kannabis reseptörü (CB 1-R) g- protein ile eşleşerek cAMP’yi baskılar
santral ağrı yolakları,beyincik hipokampus ve serebral kortekste yaygındır
bu reseptörün endojen ligandı anandamiddir
öföri dinginlik rüya hali dalgınlık ve analjezi yapar

Question 38

nitrik oksid

Answer 38

damar endoteli ve nöronlarda sentezlenip salınan bir bileşiktir
gaz formundadır yarı ömrü kısadır resepötrü yoktur ama kolaylıkla difüzyon ile membranlardan geçer
guanilaz siklaza bağlanır

Question 39

prostaglandinler

Answer 39

araşidonik asit türevleridir
sinir siteminde yaygın
cAMP aracılı tepkimeleri modüle ederler

Question 40

nöroaktif steroidler

Answer 40

kolayca dolaşımdan beyne geçer
beyinde pek çok seks ve stres steroid reseptörü vardır
nöroendokrin regülasyonu
GABA-R modülasyonu
miyelin oluşumu
dendrit ve spine oluşumu
nörogeneze etkileri vardır